مبانی و معیارهای مکان‌یابی شبکه پایانه‌های مسافربری حمل‌ونقل مسافران درون‌شهری
محورهای موضوعی : علوم جغرافیا (کلیه گرایشها)
1 - دانشگاه آزاد یاسوج
2 - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج
کلید واژه: مکان‌یابی, کاربری‌های شهری, پایانه مسافربری درون‌شهری, حمل‌ونقل,
چکیده مقاله :
یکی از مهم‌ترین مقولات در برنامه‌ریزی شهری، مکان‌یابی مناسب برای استقرار خدمات و کاربری‌های شهری است. این به آن معنا است که فعالیت‌های مختلف شهری نیازمند فضای مناسب خود می‌باشند و امکان استقرار آن‌ها در هر ناحیه شهری وجود ندارد. این امر از طریق در نظر گرفتن ویژگی‌های کاربری‌ها و نحوه ارتباط آن‌ها با سایر کاربری‌های شهری امکان‌پذیر است. از جمله کاربری‌های مهم شهری، پایانه‌های مسافربری برون و درون‌شهری هستند. در برنامه‌ریزی شهری تعیین مکان مناسب برای استقرار کاربری‌های شهری از جمله موارد مهم و تأثیرگذار می‌باشد. از جمله کاربری‌های مهم پایانه‌های مسافربری هستند به دلیل افزایش جمعیت و حجم تردد در شهرها و در نتیجه گستردگی آن‌ها شرایط سنتی حاکم بر استقرار این عملکرد با مشکلات زیاد توأم گردیده است. الزامات اقتصادی، اجتماعی، آب و هوایی، ترافیکی و ... از جمله مواردی هستند که بایستی در تعیین مکان مناسب این کاربری در نظر گرفته شوند. هدف این پژوهش بررسی مکان‌یابی شبکه پایانه‌های مسافربری حمل‌ونقل مسافران درون‌شهری می‌باشد . نتایج تحقیقات گذشته در ایران نشان می‌دهد که در مکان‌یابی پایانه‌های موجود و مطلوبیت مکانی و سازگاری فعالیت‌ها به نحو مقتضی مورد توجه قرار نگرفته است در خاتمه پیشنهاد‌هایی جهت رفع مشکلات موجود و اصلاح الگوهای مکان‌یابی پیشنهاد گردیده است.
One of the most important categories in urban planning is the appropriate location for the establishment of urban services and uses. This means that different urban activities need their own space and it is not possible to deploy them in every urban area. This is possible by considering the characteristics of the uses and how they relate to other urban uses. Among the important urban uses are suburban and inner-city passenger terminals. In urban planning, determining the appropriate location for the establishment of urban uses is one of the important and effective issues. Among the important uses are passenger terminals. Due to the increase in population and volume of traffic in cities and as a result of their expansion, the traditional conditions governing the establishment of this function have been associated with many problems. Economic, social, climatic, traffic, etc. requirements are among the items that should be considered in determining the appropriate location of this user. The purpose of this study is to investigate the location of the network of passenger terminals for intra-city passenger transportation. The results of previous research in Iran show that in locating existing terminals and spatial desirability and compatibility of activities have not been properly considered. In conclusion, some suggestions for solving existing problems and modifying location patterns have been suggested.
• اذانی، مهری، (1381). توسعة پایدار شهری (مطالعة موردی: شهر اصفهان)، رسالة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما: ضرابی، اصغر و تقوایی، مسعود، دانشگاه اصفهان، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا.
• آقاجان زاده حمید، آقاجان زاده محمد (1388) یافتن مسیر بهینه حرکت برای اتوبوس‌های درون شهری و بهترین محل برای احداث ایستگاههای اتوبوس درون شهری بوسیله الگوریتم ژنتیک، دومین کنفرانس بین المللی شهر الکترونیک،
• امین ناصر، محمد رضا، برادران، وحید (1389)، بررسی عوامل مؤثر بر زمان توقف اتوبوس‌ها در ایستگاه‌ها و پیش بینی آن در سیستم حمل و نقل اتوبوسرانی شهر تهران، پژوهشنامه حمل و نقل، سال هفتم، شماره اول
• پژوهشکده اقتصاد(1384)، دانشکده تربیت مدرس، طرح جامع توسعه استان لرستان (بخش: جامعه شهری)، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
• تمنایی، محمد، (1396). گزارش پژوهشی آشنایی با سیستم‌های حمل‌ونقل شهری، چاپ اول، اصفهان، انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
• حسینی، سید محمد (1381)، منطق فازی و کاربردهای آن در مدیریت، انتشارات ایشیق،
• خرم روز حامد رضا، طالعی محمد(1392) « ارزیابی و اصلاح موقعیت مکانی ایستگاههای شبکۀ قطار شهری، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تصمیم گیری چند معیاره (مطالعۀ موردی: خط سه قطار شهری تهران)، مدرس علوم انسانی ـ برنامه ریزی و آمایش فضا، دورۀ هفدهم، شمارۀ 21
• دفتر حمل و نقل و دبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور، معاونت عمرانی، (1386)، راهنمای ایستگاههای سیستم اتوبوسرانی.
• زیاری، کرامت‌الله، حاجی‌شریفی، آرزو و رمضان‌زاده، مهدی، (1392). بررسی میزان رضایتمندی از سیستم (BRT) در محدودة خط 3- پایانة علم و صنعت – خاوران، فصلنامة برنامه‌ریزی فضایی، سال 3، دورة 3، شمارة 1، 74-57.
• زیاری، کرامت‌الله، منوچهری میاندوآب، ایوب، محمدپور صابر، ابراهیم و پورلنبران، احد، (1390). ارزیابی سیستم حمل‌ونقل عمومی(BRT) شهر تبریز با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک، نشریة مدیریت شهری، دورة 9، شمارة 27، 98-79.
• زیرک‌باش، دیبا، (1388). اصفهان و بازار گردشگری، جلد اول، چاپ اول، اصفهان، انتشارات سازمان فرهنگی‌تفریحی شهرداری اصفهان.
• سقایی، محسن، صادقی، زهره و عقیلی، نسترن، (1393). ارزیابی عملکرد سیستم اتوبوس‌های تندرو شهر اصفهان از دیدگاه شهروندان، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال 4، دورة 4، شمارة 11، 39-19.
• سلطانی، علیرضا، (1393). مدل‌سازی برآورد تقاضای سفر با اتوبوس‌های سریع‌السیر (BRT) شهرتبریز در محیط جی‌آی‌اس، فصلنامة فضای جغرافیایی، سال 14، دورة 14، شمارة 45، 217-197.
• سیدحسینی، سید محمد و راستیان تهرانی، ایمان، (1390). مدل ارزیابی فنی و اقتصادی عملکرد سیستم‌های اتوبوس تندرو و قطار سبک شهری در کلان‌شهرهای ایران (مطالعة موردی: تهران)، همایش بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران، ایران.
• شاهسونی،جاسم(1391) تحلیل مسیریابی و مکان یابی ایستگاههای متروهای شهری با استفاده از Gis نمونه موردی: شهر اصفهان، استاد راهنما علی زنگی آبادی، مشاور غلامرضا شیران، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی شهری
• شاهیوندی، احمد (1385)، مکان یابی فضای سبز شهری، مطالعه موردی (شهرخرم آباد)، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما حمیدرضا وارثی و جمال محمدی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان
• شریعت مهیمنی، افشین، امیری پور سید محمد مهدی، محمدیان یزدی، پوریا (1387)، ارائه روشی جهت وزن دهی به ایستگاههای حمل و نقل عمومی در شهرهای بزرگ (مطالعه موردی: شهر مشهد)، هشتمین کنفرانس مهندسی حمل و نقل و ترافیک ایران، تهران
• شمسی کسمایی علیرضا (1380) مکان یابی ایستگاههای راه آهن زیرزمین شهری مطالعۀ موردی: شهر تهران، استاد راهنما محمود احمدی نژاد، دانشگاه علم و صنعت، تهران
• شهرداری اصفهان، گزارش آماری سازمان حمل و نقل و ترافیک، سال ۱۳۹۶.
• صابریان جواد، مسگری محمد سعدی، شیرزادی بابکان علی (1389) رهیافتی نوین در طراحی مسیر حمل و نقل اتوبوس‌های شهری با استفاده ازGis، پژوهشنامه حمل و نقل سال هفتم، شماره اول
• صدیق‌باور، محمد و حدیقه‌جوانی، محمد، (1390). ارزیابی و تحلیل عملکرد سیستم اتوبوسرانی سریع در کلان‌شهرها توسط نرم‌افزار AIMSUN، همایش بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران، ایران.
• عبداللهی، مهدی، قربانی، رسول و محمودزاده، حسن، (1392). ارزیابی کارایی عملکردی سیستم حمل‌ونقل اتوبوس‌های تندرو شهر تبریز، مجلة جغرافیا و توسعة شهری، دورة 1، شمارة 3، 80-66.
• عصارزادگان حمید، نادعلی امیرحسین، نادعلی، عطایی، محمدصادق، پور میری، رضا (1391)، مکان یابی بهینه ایستگاههای BRT به کمک نرم افزار Arc Gis و تکنیک AHP و TOSIS، یازدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک ایران،تهران
• علوی سید علی، پرهیزکار اکبر، رکن الدین افتخاری عبدالرضا، قالیباف محمد باقر، پور موسی سید علی (1390) مدل سازی مکانی تقاضای سفر مبتنی بر روشی جدید برای پیش بینی و کاهش ترافیک (منطقه ی 2 شهرداری تهران)، مدرس علوم انسانی، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره ی پانزدهم، شماره4
• علی عسگری، وحید (1390) مکان یابی بهینه ایستگاههای اتوبوس درون شهری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده عمران، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
• عمران‌زاده، بهزاد، قرخلو، مهدی و پوراحمد، احمد، (1389). ارزیابی و تحلیل کارایی سامانة حمل‌ونقل (BRT) ورضایت از آن در کلان‌شهر تهران، فصلنامة پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورة 3، شمارة 73، 38-19.
• فرجی سبکبار، حسنعلی؛ نصیری، حسین؛ حمزه، محمد؛ طالبی، سمیه و رفیعی، یوسف، تعیین عرصه‌های مناسب برای تغذیه مصنوعی بر پایه ی تلفیق روش‌های ANPو مقایسه زوجی در محیط GIS، مطالعه موردی دشت گربایگان فسا، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، شماره ۴۴، زمستان ۱۳۹۰
• قنبری، ابوالفضل، صفرپور، میثم و کرد، قهرمان، (1392). ارزیابی آثار اقتصادی (BRT) بر کاربری‌های تجاری کلان‌شهر تبریز، فلکة دانشگاه تا چهارراه شریعتی، فصلنامة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 4، دورة 34، شمارة 16، 144-131.
• گروه مطالعات برنامه ریزی شهری (1371) دو مقاله در باب سیستم اتوبوسرانی تهران انتشارات وزارت کشور
• گزارش منتشرنشدة آمار طرح تفصیلی شهر اصفهان، (1386). معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان، اصفهان.
• مجتهدی، احمد، (۱۳۷۹)، میدان نقش جهان و فضای سبز پیرامون آن در عصر صفوی، مجلة علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارة ۱۰، 22-10.
• مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، (1385)، آیین کار ضوابط مکان یابی ایستگاههای اتوبوس شهری، چاپ اول
• نوابخش مهرداد، کفاشی مجید (1387) برنامه ریزی اجتماعی حمل و نقل و نقش آن در توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر تهران)، مدیریت و برنامه ریزی شهری 2، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام گروه پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشنامه شماره 18
• نوروزی آورگانی، اصغر، (1393)، ارزیابی عملکرد و سنجش میزان رضایتمندی از سیستم اتوبوسرانی تندرو (BRT) در شهر اصفهان، فصلنامة برنامه‌ریزی فضایی، دورة 26، شمارة 12، 168-143.
• یزدان پناهی ملیسا، ملکی کیمیا (1390) « بررسی جایگاه حمل و نقل در توسعه اقتصادی پایدار شهری » اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران
• Lloyd Wright (university college London), Sustainable transport, A source book for policy –makers in developing cities Module 3b, Bus Rapid Transit, version 2.
• Thaned SATIENNAM, Atsushi FUKUDA, Ryosuke OSHIMA, (2006). A STUDY ON THE INTRODUCTION OF BUS RAPID TRANSIT SYSTEM IN ASIAN DEVELOPING CITIES, A Case Study on Bangkok Metropolitan Administration Project, IATSS RESEARCH, Vol 30, No 2.
• International Association of Public Transport TDM Encyclopedia, Wikipedia, (2012). Evaluation of Bus Rapid Transit (BRT) in Dubai, Dubai Bus Master Plan TRD120: Express Bus Lane.
• Robert Cervero, (2013). Bus Rapid Transit (BRT): An Efficient and Competitive Mode of Public Transport, Working Paper 2013-01, UNIVERSITY OF CALIFORNIA.
• Judith C. Schwenk, The Federal Transit Administration’s (FTA), (2002). EVALUATION GUIDELINES OR BRT DEMONSTRATION PROJECTS, U.S. Department of Transportation Federal Transit Administration Service Innovation Division, TRI-12 400 7th Street, SW Washington, D.C. 20590
• Merahi Teklemariam Ahferom) ,2009). Sustainability Assessment of a Bus Rapid Transit (BRT) System: The Case of Dar es Salaam, Tanzania, Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Degree of Master of Science in Environmental Studies and Sustainability Science, Lund University, Sweden (Spring 2009).
• Naoko Matsumoto, )2008). Analysis of policy processes to introduce Bus apid Transit systems in Asian cities from the perspective of lesson-drawing: cases of Jakarta, Seoul, and Beijing, This paper was written under the Urban Environmental Management Project of IGES. It has been submitted to BAQ with the permission of IGES.
• The Institute for Transportation and Development Policy (ITDP), (2014). The BRT Standard 2014 Edition, Cover Photo: The TransMilenio system in Bogot0, Colombia, inspired a wave of BRT innovation around the world.
• Devarshi Chaurasia, (2014). Bus Rapid Transit System (BRTS): A Sustainable Way of City Transport (Case Study of Bhopal BRTS), International Journal of Engineering and Advanced Technology (IJEAT) ISSN: 2249 – 8958, Volume 3, Issue 4.
• Somuyiwa Adebambo & Adebayo, I. T,. (2009). IMPACT OF BUS RAPID TRANSIT SYSTEM (BRT) ON PASSENGERS' SATISFACTION IN LAGOS ETROPOLIS, NIGERIA, International Journal of Creativity and Technical Development, Vol 1, No 1 - 3, 107.
• Lorita Maunganidze, (2011). THE ROLE OF BUS RAPID TRANSIT IN IMPROVING PUBLIC TRANSPORT LEVELS OF SERVICE, PARTICULARLY FOR THE URBAN POOR USERS OF PUBLIC TRANSPORT, Masters’ Thesis, Faculty of Engineering & the Built Environment Centre for Transport Studies, University of cape town.
• Robert Cervero and Chang Deok Kang , (2009). Bus Rapid Transit Impacts on Land Uses and Land Values in Seoul, Korea, WORKING PAPER UCB-ITS-VWP-2009-4.
• Matt Peak &; Cliff Henke, Lawrence Wnuk, (2005). Bus Rapid Transit Ridership Analysis, U.S. Department of Transportation, Federal Transit Administration, Office of Research, Demonstration and Innovation, Office of Mobility Innovation, Service Innovation Division.
• Jacobs, Jane, (1993). “Tod und Lebengrober Amerikanischer Stadte”, Frankfurt: Verlage uhlstein GmbH.
• Tange, Kenzo, (1970). “Architecture and Urban Design”, Zurich: Verlag Fur Architekture Artemis.
• M.Daisa, James, (2004). “Traffic, Parking and Transit- Oriented Development”, The New Transit Town; Best Practices in Transit-Oriented Development, Edited by Hank Dittmar & Gloria Ohland, Washington, London: Island Press, pp 113-130.
• www.isfahan.ir (1390)
• http://www.farsnews.com (1390)
• http://www.transitvillages.org (1390)
• http://mmicinternational.com (1390)
• www.Imna.ir (1390)
