بررسی عشق به محبوب در شعر اندلس
محورهای موضوعی :حدیثه متولی 1 , مسعود باوان پوری 2
1 - دانش آموخته زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
2 - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
کلید واژه: شعر عربی, ادبیات غنایی, اندلس, محبوب,
چکیده مقاله :
ادبیات غنایی، یکی از گونه‌های ادبی است که بیانگر احساسات و عواطف شخصی شاعر است و معادل قدیم آن کلمه غزل است. موضوع اصلی غزل، بیان احساسات و عواطف و ذکر جمال و کمال محبوب و معشوق و شکایت از بخت و روزگار است و به دو نوع جسمانی (عاشقانه) و روحانی (عرفانی) تقسیم می‌شود. ادبیات و زبان‌های مختلف سرشار از بیان این احساسات و عواطف در قالب شعر می‌باشد. ادبیات اندلس نیز به عنوان یکی از ادوار غنی شعر عربی شاهد بیان احساسات شاعران به محبوب شان است. این شاعران در شعر خویش توجه خاصی به محبوب و معشوق زمینی داشته و به توصیف زیبایی وی پرداخته‌اند. شاعران اندلسی به بیان سختی عشق، شکایت از محبوب، هجران محبوب و نیز درخواست مهر و عطوفت از وی اشاراتی داشته‌اند. مقاله حاضر برآن است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تبیین عشق در شعر اندلس بپردازد.
1. ابن حداد. (بی تا)، دیوان، جمع و تحقیق و شرح یوسف الطویل، بیروت: دارالکتب العلمیۀ.
2. ابن حمدیس. (2005)، دیوان، تعلیق یوسف عید، بیروت: دارالفکر العربی.
3. ابن خفاجه، (بی تا)، دیوان، شرح یوسف لشکری فرحات، بیروت: دارالجیل.
4. ابن زیدون. (2003)، دیوان، شرح و تحقیق کرم البستانی، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
5. ابن عباد، المعتمد. (2002)، دیوان، جمع و تحقیق حامد عبدالمجید و احمد بدوی، چاپ چهارم، قاهره: مطبعۀ دارالکتب و الوثائق.
6. ابن حزم، محمدعلی بن احمدبن سعید. (2008)، طوق الحمامۀ فی الألفۀ و الآلاف، ضبط و تقدیم احمد شمس الدین، چاپ پنجم، بیروت: دارالکتب العلمیۀ.
7. ابن اثیر، ضیاءالدین. (بی تا)، المثل السائر فی أدب الکاتب و الشاعر، تقدیم و تحقیق و تعلیق احمدالحوفی و بدوی طبانه، قاهره: مکتبۀ نهضۀ مصر.
8. ابن لبانه. (2008)، دیوان، جمع و تحقیق محمدمجیدالسعید، چاپ دوم، عمان: دارالریۀ للنشر و التوزیع.
9. اسکویی، نرگس. (1384)، صائب تبریزی و مکتب جمال در عرفان اسلامی، کیهان فرهنگی، شماره 231-230، صص 81- 76.
10. الأندلسی، ابن سعید. (1993)، المغرب فی حلی المغرب، تحقیق و تعلیق شوقی ضیف، چاپ چهارم، قاهره: دارالمعارف.
11. البطلیوسی، ابن السید. (2007)، شعر ابن السید البطلیوسی، جمع و تحقیق رجب عبدالجواد ابراهیم، قاهره: مکتبۀ الآداب.
12. پورجوادی، نصراله. (1387)، باده ی عشق: پژوهشی در معنای باده در شعر عرفانی فارسی، تهران: کارنامه.
13. پورنامداریان، تقی. (1374)، سفر در مه، تهران: انتشارات زمستان.
14. پورنامداریان، تقی. (1380)، در سایه ی آفتاب، تهران: نشر سخن، 1380.
15. الحصری، ابواسحاق. (1953)، زهر الآداب و ثمر الألباب، تحقیق علی محمد الباوی، قاهره: مطبعۀ عیسی البابی الحلبی.
16. خزانه¬دارلو، محمدعلی. (1375)، منظومه های فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
17. الدوری، سمیر جعفر. (1998)، بواعث البکاء و دلالاته الفنیۀ و الموضوعیۀ فی الشعر العربی قبل الإسلام، پایان نامه ارشد، دانشگاه بغداد.
18. زرقانی، سید مهدی. (1388)، طرحی برای طبقه بندی انواع ادبی در دوره کلاسیک، فصلنامه پژوهش های ادبی، سال ششم، شماره 24، صص 106- 81.
19. زیغور، علی. (1997)، التحلیل النفسی للذات العربیۀ أنماطها السلوکیۀ و الأسطوریۀ، بیروت: دار الطلیعۀ.
20. الشرقاوی، انور و دیگران. (1978)، أسس علم النفس العام، قاهره: مکتبۀ الأنجلو.
21. شمس قیس رازی، محمد. (1373)، المعجم فی معاییر الاشعار العجم، به کوشش سیروس شمیسا، تهران: فردوسی.
22. شمیسا، سیروس. (1383)، انواع ادبی، چاپ دهم، تهران: فردوسی.
23. العسکری، ابوهلال. (1973)، الفروق فی اللغه، بیروت: دارالآفاق الجدیدۀ.
24. غزالی، احمد. (1359)، سوانح العشاق، به تصحیح نصراله پورجوادی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
25. مبارک، زکی. (1353)، مدامع العشاق، چاپ دوم، قاهره: منشورات المکتبۀ المصریۀ.
26. مدلج، جودت. (1985)، الحب فی الأندلس ظاهرۀ اجتماعیۀ بجذور مشرقیۀ، بیروت: دار لسان العرب.
27. المنصوری، علی جابر. (1984)، الدلالۀ الزمینۀ فی الجملۀ العربیۀ، بغداد: مطبعۀ جامعۀ بغداد.
28. هاشم، علی. (1960)، المرأۀ فی الشعر الجاهلی، بغداد: مطبعۀ المعارف.
29. الهاشمی، علوی. (1984)، مدخل إلی بنیۀ اللغۀ الشعریۀ، مجله البیان الکویتیۀ، شماره 84.
30. هجویری، علی بن عثمان. (1389)، کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدی، چاپ ششم، تهران: سروش.
31. همایی، جلال الدین. (1384)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ بیست و سوم، تهران: هما.
32. الوشاء، ابوالطیب محمد اسحاق بن یحیی. (1977)، الظرف و الظرفاء، بیروت: عالم الکتب.
