بررسی تطبیقی آیات و احادیث در گلستان سعدی و مرزبان‌نامه
محورهای موضوعی : قرآن و ادبیات
سید محمد امیری
1
()
الهام معینیان
2
(j)
کلید واژه: قرآن و حدیث# گلستان# مرزبان‌نامه# مضامین مشترک# عبارت‌های عربی#,
چکیده مقاله :
آیات حکمی قرآن مجید، همواره منبع الهام بخش ادیبان و شاعران مسلمان پارسی‌زبان بوده است و هر کدام به فراخور آثارادبی، شناخت و بینش خود، از دریای بیکران معارف قرآنی بهره بردهاند. سعدی شیرازی و سعدالدین وراوینی در آثارخود از مضامین گوهربار کلام الهی بهره بردهاند وآیات قرآنی را همچون نگینی، زینت‌بخش سخن و کلام شیرین خود کرده‌اند تا به مدد احادیث نبوی، قصص و آیات الهی، خواننده را به شناخت اخلاقیات و ارزش‌های انسانی و انجام عمل نیک فراخوانند. «مرزبان نامه» و «گلستان» از آثار مهم ادب فارسی در قرن ششم و هفتم در نوع نثر فنی به شمار می‌روند و ازآنجا که یکی از خصیصه‌های مهم نثر این دوره، استفاده از آیات و احادیث است؛ لذا مقاله حاضر تلاش میکند با استفاده از روش توصیفی- تطبیقی، نحوه کاربرد تجلی آیات و احادیث در دو کتاب گلستان و مرزبان‌نامه را با ذکر نمونه‌های مختلف از آیات، احادیث، مضامین قرآنی، استشهادها و عبارت‌های عربی بیان کرده و شیوه‌های بروز و ظهور آیات و احادیث را در دو کتاب مذکور بررسی کند. یکی از نتایج پژوهش حاضر این است که سعدی و وراوینی به خوبی توانسته‌اند مضمون‌ها و عبارت‌های عربی را با نثر فارسی تلفیق دهند
Narrative verses of the Holy Quran have always been a source of inspiration for Persian Muslim literates and poets and have benefited from the vast sea of Quran knowledge according to their literary works, their cognizance and insight. Sa’di Shirazi and Sa’d-al-din Varavini have used precious concepts of the divine word in their works and have used the verses of Quran as a gem to adorn their sweet sayings, so that by recalling the prophetic hadith, divine verses and stories, the reader will be guided to understand the Ethics and humane values, and will be encouraged do the good deeds. Marzban nameh and Golestan are of the most important works of Persian literature in the type of technical prose in the Sixth and Seventh century and since one of the important features of the prose of this period is the use of Quran verses and hadiths, this study by using descriptive- comparative method, investigates the frequency of Quran verses and hadiths applied in these two books; besides it presents various examples of verses, hadiths, Quranic themes and Arabic quotations and statements, and also studies the ways by which these verses and hadiths are shown in these two books. One of the results of this study shows that Sa’di and Varavini have been successful in integrating Arabic themes and statements with Persian prose
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1956م). لسان العرب. بیروت : دارصادر، داربیروت.
الثعالبی النیسابوری، عبدالملک (1961م). احاسنالمحاسن، خمس رسائل. بیروت: مکتبه دارالبیان.
الثعالبی النیسابوری، عبدالملک (1961م). الایجاز و الاعجاز، خمس رسائل. بیروت: مکتبه دارالبیان.
الثعالبی النیسابوری، عبدالملک (1961م). برد الاکباد فی الاعداد؛ خمس رسائل. بیروت: مکتبه دارالبیان.
خطیبی، حسین (1375). فن نثر در ادب پارسی. تهران: انتشارات زوار.
رازی، محمدبنابیبکر عبدالقادر (1368). الأمثال و حکم. ترجمه، تصحیح و توضیح فیروز حریرچی، تهران: دانشگاه تهران.
زنجانی، برات (1364). گلستان سعدی. نسخه علمی و انتقادی از روی قدیمی‌ترین نسخ خطی (نسخ پکن): انتشارات امیرکبیر.
سعدی، مصلحالدین (1370). کلیات. به تصحیح محمد علی فروغی، تهران: انتشارات محمد.
سعدی، مصلحالدین (1368) گلستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
شریف، رضی (1385). نهج البلاغه. ترجمه سید جعفر شهیدی، چاپ بیست و ششم، تهران: علمی و فرهنگی.
شمیسا، سیروس (1381). سبک شناسی نثر. تهران: میترا.
شمیسا، سیروس (1390). بیان. ویراست چهارم. تهران: میترا.
شمیسا، سیروس (1373). فرهنگ تلمیحات. تهران: فردوس.
غلامرضایی، محمد ( 1377). سبک شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو. تهران: جامی.
وراوینی، سعدالدین (1375). مرزبان‌نامه. به کوشش دکتر خطیب رهبر. تهران: صفی علیشاه.
