تحلیل فضاهای ذهنی گفتمان شیطان در قرآن
محورهای موضوعی :محمد حسین شیرافکن 1 , علی رضا قائمی نیا 2
1 - قم
2 - بلتابلابلا
کلید واژه: فضاي ذهني فضاساز مفهوم سازی علوم شناختی استعاره فوکونیه, شیطان,
چکیده مقاله :
انسان موجودی کمال طلب است و برای رشد خود نیاز به شناسایی موانع مسیرش دارد. از جمله موانع بزرگ بر سر راه انسان برای دوری او از خدا، شیطان است. لذا شناسایی و معرفت به شیطان به عنوان مانعی بزرگ برای رسیدن به هدف معیّن شده برای انسان، ضروری است. در قرآن کریم گفتگو‌های مختلفی بیان شده است. از جمله گفتگو‌هایی که در قرآن کریم به آن پرداخته شده، کلامی است که شیطان آن را مطرح می‌کند. پرداختن به کلام شیطان در قرآن، کاشف از اهمیت این کلام در نظر خدای متعال است. در این نگاشت با مطالعه آیات مربوط به کلام شیطان و تحلیل آن به واسطه مفهوم سازی‌های شناختی در پی تبیین و شناخت واقعیت کلام شیطان در قرآن و چگونگی مفهوم‌سازی‌های این دسته آیات هستیم. با بررسی کلام شیطان در پنج محور، فضاهای ذهنی پیرامون برتری شیطان، درخواست مهلت، تسلّط، خیرخواهی و وعدۀ شیطان، حاصل شده و در مقام تحلیل قرار گرفته است. می‌توان بیان داشت که فضای ذهنی شیطانی دقیقاً در مقابل فضای ذهنی الهی قرار داشته و پیروان هر دسته به فضای ذهنی مطابق با ظرفیت و افکار خود گرایش دارند.
Mankind craves for perfection and in order for his growth, he needs to identify obstacles facing in his path. One of the main obstacles on his path which keeps him aloof from Allah is Satan. Hence, identifying and recognizing Satan as a great barrier which prevents him from reaching a defined objective is necessary. In the Holy Quran there are many conversations, including those suggested by Satan. Mentioning Satan’s dialogues in the Quran demonstrates the importance of this matter in the sight of Allah. In this paper, verses containing the words of Satan are investigated and analyzed based on cognitive conceptualization in order to explain and recognize the reality of Satan’s words in the Quran and the way they make sense in this group of verses. It considers Satan’s words in five categories, of Satan’s superiority, asking for respite, dominance, seeking good and Satan’s promise, the mind can make a good concept of these matters and is ready to analyze them. In conclusion, it can be said that Satan’s mental space stands against the divine mental space and the followers of each have tendency toward the mental space in accordance with their capacity and thoughts.
قرآن کریم#
ابن فارس، محمد، (بی تا). معجم مقاییس اللغ. محقق: هارون، عبدالسلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.#
اختیار، منصور (1348). معناشناسی. تهران: دانشگاه تهران.#
توشیهیکو، ایزوتسو (1378). مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید. ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.#
راغب اصفهاني، حسين بن محمد (1412ق). المفردات في غريب القرآن. بيروت: دارالشامية.#
صفوی، کوروش (1379). درآمدی بر معناشناسی. چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی (سوره).#
صفوی، کوروش (1386). آشنایی با معنی شناسی. تهران: نشر پژواك کیوان.#
صفوی، کوروش (1387). درآمدي بر معناشناسی. تهران: انتشارات سوره.#
طباطبایی، سید محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.#
قائمی نیا، علیرضا (1389). بیولوژی نص. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.#
قراملکي ،احمد فرامرز (1380). روش شناسي مطالعات ديني. مشهد: دانشگاه علوم اسلامي رضوي.#
مصطفوی، سید حسن (1417ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. #
Fauconnier, G ([1985] 1994). Mental Spaces. Cambridge: Cambridge University Press.#
Fauconnier, G (1997). Mappings in Thought and Language. Cambridge. Cambridge: Cambridge University Press.#
Fauconnier, G., & Mark, T (1998). Conceptual integration networks. Cognitive Science, 22(2): 133- 187.#
