چگونگی تحول زیدیّه به امامیه در طبرستان با تکیه بر باورهای اعتقادی
محورهای موضوعی : کلام اسلامیعلی امامی فر 1 , سید محمود سامانی 2 , مصطفی سلطانی 3
1 - دانشگاه ساوه
2 - دانشگاه ادیان و مذاهب
3 - دانشگاه ادیان
کلید واژه:
چکیده مقاله :
زیدیه نام فرقه ای منشعب از شیعه است که بعد از قیام زید بن علی در کوفه(122ق) تشکیل شده است. این فرقه در گذران حیات خود تطوراتی را تجربه نموده است. تطوراتی که با تشکیل حکومت زیدی در طبرستان و دیلم رقم خورد. اما این حکومت به دلایلی دوام نیاورد و مذهب زیدیّه نیز با فاصله و زمان بیشتری ازبین رفت و جای خود را به امامیه داد. سؤال این است که این تحول چه علل و عواملی داشته است؟ بررسی علل تحقق این تغییر مذهب با مراجعه به متون اصیل زیدیه و توصیف و تحلیل یافته برای تبیین علت ها، موضوع این اثر است. به نظر می‌رسد در کنار علل مختلف، مهم‌ترین علت این امر، ناهمگونی منظومه فکری و اعتقادی، از جمله: امامت (مهدویت، کیفیت انتخاب امام، جواز امامت چند امام در زمان واحد) و اعتقادات دیگری که از این امر ناشی می‌شد، مثل روی آوردن به اعتزال و فقه حنفی و نیز موضوع مهمی مثل عدم اعتقاد و عمل به تقیه، فساد اخلاقی و رفتار آنان و خروج از زی اسلامی، زمینه اضمحلال زیدیّه را در طبرستان فراهم آورد.
Zaydiyya is the name of a sect that split from the Shiites and was formed after the uprising of Zayd ibn Ali in Kufa (122 AH). This sect has experienced evolution in its life. The developments that took place with the formation of the Zaidi government in Tabarestan and Deylam. But this rule did not last for some reason and the Zaydi religion also disappeared with more distance and time and gave way to the Imams. The question is, what were the causes and factors of this change? The subject of this work is the study of the causes of this change of religion by referring to the original Zaydi texts and describing and analyzing them to explain the causes. It seems that besides various reasons, the most important reason for this is the heterogeneity of the intellectual and belief system, including: Imamate (Mahdism, the quality of choosing an Imam, the permission of the Imamate of several Imams at the same time) and other beliefs that arise from this, such as Bringing to Etzal and Hanafi jurisprudence, as well as important issues such as disbelief and practice of taqiyyah, moral corruption and their behavior, and leaving the Islamic world, provided the ground for the extinction of Zaydiyya in Tabarestan.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 28 ـ ۷
چگونگی تحول زیدیّه به امامیه در طبرستان با تکیه بر باورهای اعتقادی
علی امامی فر1
سید محمود سامانی 2
مصطفی سلطانی 3
چکیده
زیدیه نام فرقه ای منشعب از شیعه است که بعد از قیام زید بن علی در کوفه(122ق) تشکیل شده است. این فرقه در گذران حیات خود تطوراتی را تجربه نموده است. تطوراتی که با تشکیل حکومت زیدی در طبرستان و دیلم رقم خورد. اما این حکومت به دلایلی دوام نیاورد و مذهب زیدیّه نیز با فاصله و زمان بیشتری ازبین رفت و جای خود را به امامیه داد. سؤال این است که این تحول چه علل و عواملی داشته است؟ بررسی علل تحقق این تغییر مذهب با مراجعه به متون اصیل زیدیه و توصیف و تحلیل یافته برای تبیین علت ها، موضوع این اثر است. به نظر می‌رسد در کنار علل مختلف، مهم‌ترین علت این امر، ناهمگونی منظومه فکری و اعتقادی، از جمله: امامت (مهدویت، کیفیت انتخاب امام، جواز امامت چند امام در زمان واحد) و اعتقادات دیگری که از این امر ناشی می‌شد، مثل روی آوردن به اعتزال و فقه حنفی و نیز موضوع مهمی مثل عدم اعتقاد و عمل به تقیه، فساد اخلاقی و رفتار آنان و خروج از زی اسلامی، زمینه اضمحلال زیدیّه را در طبرستان فراهم آورد.
واژگان کلیدی
شیعه، زیدیّه، امامیه، مهدویت، تقیه، تحول، باورهای اعتقادی، طبرستان.
[1] . دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن، دانشگاه معارف، قم، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: aef.323@gmail.com
[2] . استادیار گروه مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
Email: mahmud.samani@gmail.com
[3] . پژوهشگر پژوهشکده حج و زیارت، قم، ایران.
Email: proman.ms@gmail.com
تاریخ دریافت: 8/10/1399 پذیرش نهایی: 23/12/1399
