تبيين ديدگاه عبدالرزاق لاهيجي دربارة عالم مُثل معلّقه و نقد آن
محورهای موضوعی : مطالعات حوزه فلسفه و حکمت اسلامی
1 - دانشگاه شهید بهشتی
کلید واژه: مُثل معلقه مراتب نظام هستي تجرد مثالي خيال منفصل حكمت اشراق لاهيجي سهروردي ,
چکیده مقاله :
اعتقاد يا عدم اعتقاد به عالم مُثل معلّقه از جمله مسائل فلسفي است كه بر نوع نگرش فيلسوف و روش وي در پژوهش فلسفي تأثيرگذار است، بنابرين لازم است با رويكردي جديد و با بهره‌گيري از منابع اصلي، بيشتر دربارة آن تحقيق و بررسي شود. در همين راستا، مقالة حاضر تلاش ميكند نخست، تصويري واضح و روشن از «عالم مُثل معلقة و تفاوت آن با «مُثل افلاطوني» نزد سهروردي ارائه دهد، سپس به تبيين ديدگاه حكيم عبدالرزاق لاهيجي و نقدهاي وي بر عالم مُثل معلّقه شيخ اشراق ميپردازيم و در مرحلة سوم به نقدهاي لاهيجي پاسخ ميدهيم. نويسنده مدعي نيست كه در اين موضوع سخن آخر را گفته ولي ميتواند ادعا كند كه در مورد ديدگاه حكيم لاهيجي دربارة نظرية مُثل معلّقه و نقد آن، پژوهش شايسته‌يي صورت نگرفته است. هرچند حكيم متأله ملاهادي سبزواري، پيش از اين در كتاب اسرار الحكم به نقدهاي لاهيجي پاسخ داده، ليكن پاسخهاي وي جامع و فراگير نيست؛ افزون بر اينكه مغلق و فهم آن دشوار است. اميد است با اين تلاش، راه پژوهش در اين حوزه گشوده شود و كاستيهاي احتمالي تحقيق حاضر در پژوهشهاي آينده مرتفع گردد.
Believing or not believing in the world of suspended Ideas is one of the philosophical problems which affects philosophers’ approaches and methods in conducting their studies. Hence, it is necessary to examine this problem more profoundly following a new approach and benefitting from original and authentic sources. In the same vein, the present paper is intended to, firstly, present a clear picture of the “world of suspended Ideas” and its difference from “Platonic Ideas” in Suhrawardi’s view. Next, the author explains Hakim Abdulrazzaq Lahiji’s view of Suhrawardi’s world of suspended Ideas and presents his critique in this regard. Finally, he tries to respond to Lahiji’s criticisms. The author does not believe that he has covered all the details with respect to the theme of this paper; however, he can claim that no reliable research or critical study has ever been conducted on Hakim Lahiji’s view of the theory of suspended Ideas. Mulla Hadi Sabziwari, the theologian philosopher, provided some responses to Lahiji’s criticisms in his book of Asrar al-hikam; nevertheless, his responses are not conclusive, and they are very difficult to understand. It is hoped that this study opens the way for a new series of research activities in this regard. The author also hopes that future studies on the world of suspended Ideas will not suffer from the potential deficits of this study.
ابن‌سينا، الاشارات و التنبيهات، بهمراه شرح خواجه نصيرالدين طوسي، تهران، دفتر نشر كتاب، 1403ق.
حسن‌زاده آملي، حسن، معرفت نفس، تهران، علمي و فرهنگي، 1362.
سبزواري، ملاهادي، اسرار الحكم، تهران، كتابفروشي اسلامي، 1362.
سبزواري، ملاهادي، شرح المنظومه، با تعليقات حسن حسن‌زاده آملي و تحقيق مسعود طالبي، قم، نشر ناب، 1422ق.
سهروردي، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، بكوشش هانري كربن، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1373.
شيرازي، قطب‌الدين، شرح حكمةالاشراق، باهتمام عبدالله نوراني و مهدي محقق، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامي، 1380.
فاضل توني، محمدحسين، رسائل عرفاني و فلسفي، قم، مطبوعات ديني، 1386.
كربن، هانري، «ديباچه» نص النصوص في شرح فصوص الحكم سيد حيدر آملي، بيروت، مؤسسة التاريخ العربي، 1426ق.
لاهيجي، شمس‌الدين محمد، مفاتيح الاعجاز في شرح گلشن راز، تهران، زوّار، 1383.
لاهيجي، عبدالرزاق، گوهر مراد، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، 1383.
ملاصدرا، الحكمةالمتعالية في الأسفار العقلية، ج3، تصحيح، تحقيق و مقدمة مقصود محمدي، تهران، بنياد حكمت اسلامي صدرا، 1383.
ميرداماد، ميرمحمدباقر، جذوات و مواقيت، تصحيح علي اوجبي، تهران، ميراث مكتوب، 1380.
