گونه¬شناسي عقلانيت دو حکيم رازي؛ تلاقي «عقلگرايي خودبنياد» زکرياي رازي با «عقلانيت وحياني» ابوحاتم رازي
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی واژگان (اتیمولوژی) فلسفی
1 - دانشگاه اصفهان
کلید واژه:
چکیده مقاله :
نسبت «خردورزي فلسفي» و «دينداري وحي باور» يا بتعبيري، گستره و کارکرد عقل در نسبت با وحي و سهم آن در هدايت و سعادت انسان، همواره يکي از مهمترين دغدغه هاي انديشمندان مسلمان بوده است. نوشتار حاضر با رويکردي مسئله محور و روش توصيفي ـ تحليلي، با بررسي دو سنخ متفاوت از انديشه ورزي فلسفي و ديني دو حکيم ايراني محمد بن زکرياي رازي(م.313هـ .ق) و ابوحاتم عبدالرحمن رازي(م.322 هـ .ق)، به تبيين نحوة تلاقي دو جريان فکر فلسفي و انديشه کلامي در قرن چهارم هجري پرداخته است. اهميت اين پژوهش از آنروست که در تناظر و گفتمان نزاع گونة اين دو سنخ از انديشه ورزي، رابطه بين عقل و وحي و نيازهاي متقابل فلسفه و دين به هم بهتر آشکار ميشود. گونه شناسي عقلانيت اين دو انديشمند و تبيين آراء و مواضع آنها در مسئله عقل و وحي، تساوي و عدم‌تساوي عقل در ميان انسانها و سهم خردورزي در سعادت شناسي اين دو حکيم رازي، از مهمترين مسائل و يافته‌هاي پژوهش حاضر محسوب ميشود.
The relationship between “philosophical rationality” and “revelation-oriented religiosity” or, in a sense, the domain and functions of reason in comparison to revelation and its role in guiding human beings and leading them toward happiness has always been one of the most important issues occupying the minds of Muslim thinkers. Following a problem-centered and descriptive-analytic method, the present paper examines two different methods of philosophical and religious rationalities practiced by two Iranian philosophers, Muhammad Ibn Zakariya al-Razi (died in 313 AH) and Abu Hatam Abdul Rahman Razi (died in 322 AH). It also explains the quality of the confluence of the two philosophical and kalami trends of thinking with each other in the 4th Hijri century. The significance of this study lies in the fact that it clearly infers the relationship between reason, revelation, and mutual needs of philosophy and religion for each other from the confrontational debates between these two methods of rationality. The most important findings of this study are related to the typology of the rationality of these two thinkers and their standpoints regarding the problem of reason and revelation, equality and inequality of reason among people, and the role of rationality in their views of happiness.
