مبانی معرفت شناسی حاکمیت قانون در نظام حقوقی ایران
محورهای موضوعی : کلام اسلامیسید محمد علی آل محمد 1 , قدرت الله نوروزی 2 , منوچهر توسلی نائینی 3
1 - 0
2 - دانشگاه اصفهان
3 - دانشگاه اصفهان
کلید واژه: حاکمیت قانون, معرفت شناسی, نظام حقوقی ایران,
چکیده مقاله :
می‌توان مفهوم حاکمیت قانون را با حداقل مؤلفه تشکیل دهنده آن به معنای تبعیت تمام آحاد جامعه از قانون تعریف کرد. در بحث مبانی حاکمیت قانون سؤال اساسی این است که چه الزامی وجود دارد که انسان قانونی را معتبر بشمارد و از آن تبعیت کند؟در پاسخ به این سوال از دیدگاه معرفت شناسی بررسی نقش وحی، تجربه و عقل بشر در الزام به پیروی از قوانین حائز اهمیت است.مهمترین پرسشی که در این تحقیق مورد مداقه و توجه قرار گرفته است بررسی مبانی معرفت شناسی حاکمیت قانون در نظام حقوقی ایران است.بر اساس یافته های این تحقیق عقل و تجربه بشر در نظام حقوقی کنونی ایران تنها در صورت تایید شرع دارای ارزش و اعتبار است . اکثریت مردم ایران معتقدند قوانین الهی زمینه سعادت و کمالشان را فراهم می آورد و این امر مهمترین دلیل پیروی آنان از قوانین الهی یا قوانین تایید شده توسط شرع می باشد.
The concept of the rule of law can be defined with its least constituent component which is the adherence of all groups of society especially the rulers to the law. In the discussion of the principles of the rule of law, the fundamental question is: "What is the obligatory requirement for a person to legitimize law and adhere to it?" In answering this question, from an epistemological point of view, it is important to consider the role of revelation, experience, and wisdom in man's obligation to obey the law. The most important question that has been considered in this research is the study of the principles of the epistemology of the rule of law in the legal system of Iran. According to the findings of this research, the wisdom and experience of mankind in the current legal system of Iran are only valid in the case of the confirmation of the religion. The majority of people in Iran believe that divine law provides their prosperity and perfection, and this is the most important reason for their adherence to divine law or law approved by religion.
آربلاستر، آنتونی، (1392)، ظهور و سقوط لیبرالیسم، ترجمه عباس مخبر،چاپ پنجم، تهران: مرکز.
آلتمن، اندرو، (1378)، »حکومت قانون چیست«، ترجمه سعید پزشک مرندی، دیدگاه‌های حقوقی، شماره13-14.
اذکایی، پرویز و جمعی از نویسندگان، (1375)، دایره المعارف تشیع، ج 2، تهران: انتشارات شهید سعید محبی.
ارسطا، محمدجواد، (1389)، مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران،چاپ اول، تهران:دفتر تبلیغات اسلامی.
پارسانیا، حمید، (1385)، مبانی معرفتی و سیاسی و اجتماعی سکولاریسم و معنويت، تهران: معارف.
تابعی، احمد، (1384)، رابطه بین ایده پسامدرن و عدم تعیین،چاپ اول، تهران: نی.
تورن، آلن، (1380)، نقد مدرنیته، ترجمه مرتضی مردی‌ها،چاپ اول، تهران: نگاه نو.
جوادی آملی، عبدالله، (1393)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی،چاپ هفتم، قم: اسراء.
حاجی زاده،محمود،هیبت الله نژندی منش ،محمد حسین زارعی،(1396)، »جایگاه حاکمیت قانون در حقوق بین الملل«،پژوهش حقوقی،شماره 54.
خراسانی، رضا، (1390)، » نسبت شریعت و قانون در فقه سیاسی مشروطه«، فصل نامه علوم سیاسی،سال چهارم، شماره 54.
دادگر، یدالله، (1379)، »روش‌شناسی و معرفت‌شناسی اقتصاد اسلامی«، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، شماره 11.
زارعی، محمدحسین، (1387)، »حاکمیت قانون و دمکراسی«، مجله تحقیقات حقوقی،شماره48.
سبحانی، جعفر، (1385)، » مبانی سکولاریسم 2«، کلام اسلامی، سال پانزدهم، شماره 59.
شرت، ایوان، (1396)، فلسفه علوم اجتماعی قاره‌ای ، ترجمه هادی جلیلی، چاپ ششم،تهران: نشر نی.
شفیعی، محمود، (1394)، عقلانیت شیعی و عقلانیت ارتباطی، تأملی در نتایج سیاسی،« پژوهش‌نامه علوم سیاسی، شماره 2.
عمید زنجانی، عباسعلی، (1385)، حقوق اساسی ایران، چاپ اول،تهران: دانشگاه تهران.
عیوضی، محمد، ولی احمدوند، (1388)، »دیدگاه امام خمینی (ره) درباره مبانی سکولاریسم«، نامه پژوهش فرهنگی، سال دهم، شماره 6.
قزل سفلی، محمدتقی، (1389)، »ویژگی‌های معرفت‌شناسی اندیشه در پیشامدرن، مدرن و پسامدرن«، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، سال سوم، شماره 1.
کاتوزیان، ناصر، (1377)، فلسفه حقوق، جلد 2، چاپ اول ،تهران: شرکت سهامی انتشار.
گرنز، استنلی و راجر اولسن، (1390)، الاهیات مسیحی در قرن بیستم، ترجمه روبرت آسریان، میشل آقامالیان،چاپ اول ،تهران: نشر ماهی.
مجتهد شبستری، محمد، (1390)، نقدی بر قرائت رسمی از دین،چاپ چهارم، تهران: طرح نو.
مرکز مالمیری، احمد،(1385)،حاکمیت قانون مفاهیم، مبانی و برداشت‌ها، مرکز پژوهش‌های مجلس، تهران
مشيرزاده، حميرا، (1384)، تحول در نظريه روابط بين‌الملل،چاپ اول تهران: سمت.
مصباح یزدی، محمدتقی، (1391)، حقوق و سیاست در قرآن،چاپ چهارم، قم:موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی، (1360)، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی (3)،قم: صدرا.
مطهری، مرتضی، (1377)، آشنایی با علوم اسلامی، ج 2،چاپ بیستم،قم: انتشارات صدرا.
نوروزی، محمد جواد، (1376)، »مبانی فکری سکولاریسم«، فصلنامه معرفت، شماره 22
ورعی، سیدجواد، (1385)، مبانی و مستندات قانون اساسی به روایت قانونگذار،قم: انتشارات دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
وکس، ریموند، (1392)، فلسفه حقوق، ترجمه باقر انصاری، مسلم آقا طوق،تهران: جنگل.
هاشمی، سیدمحمد، (1382)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج 1،چاپ چهارم،تهران: میزان.
های، کالین ، (1396)، درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی، ترجمه احمد گل محمدی،چاپ پنجم،تهران: نی.
Hart, H (1983) Essays on Jurisprudence and philosophy, oxford: clarendon press.
Moser, p .vander, nat, A )1987( human knowledge classical and contemporary Approaches, oxford.
Popkin, R (1979) the history of scepricism, Berkley university of California press.
Raz J. (1979), The Authority of low, Oxford: clarendon press.
Rabe, Johan )2001( “Equality, affirmative action, and justice”, publisher: BoD- Bookson Demand.
Troper, Michel, Hamon, Francis (1997), Droit constituionel, paris, L.G.D.J.
Lovett, Frank (2002), .Positivist Account of the Rule of Law., Law & Social Inquiry, Vol,27, No,1 Winter 2002.
Wanlass, Larence, (1964), History of political thought, london novel and company limited.
