نقش شیطان در تحقق شرور اخلاقی از دیدگاه فخر رازی
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
1 - دانشجوی دکتری رشته کلام، گرایش فلسفه دین، دانشگاه قم، قم، ایران
2 - الهیات معارف اسلامی و ارشاد
کلید واژه:
چکیده مقاله :
از نظر فخر رازی شیطان با روش کلی وسوسه، از طریق راه‌هایی همچون تزیین، وعده دهی باطل، آرزو افکنی، سحر و ...، باعث جهت دهی اراده انسان در انجام شرور اخلاقی می‌شود. از نظر او شیطان گاه در قالب بشر متمثل می‌شود و گاه مستقیما با قوای باطنی به ویژه قوای وهم و خیال مرتبط می‌گردد و از طریق وسوسه خواطر شیطانی را به انسان القا می‌کند. خواطر شیطانی باعث غفلت انسان شده و با پدید آوردن وارونگی معرفتی اراده او را از مسیر درست منحرف می سازند. او معتقد است عواملی همچون خروج مزاج عقل از اعتدال، ضعف قوه حافظه، استعانت از قوای شهوت و غضب... از جمله عوامل اثرگذار در پذیرش خواطر شیطانی و عواملی همچون استعاذه، حکمت، عبودیت، امداد ملائکه و ... از جمله موانع پذیرش این گونه خواطر هستند. هدف این مقاله یافتن پاسخ به مسئله شر به عنوان مسئله ای جدید در دوره معاصر از خلال دیدگاه فخر رازی است. برای استخراج دیدگاه فخر رازی از روش تفسیر متن و برای بازسازی دیدگاه او در مواجهه با مسئله شر از روش تحلیلی استفاده شده است.
According to al-Razi, Satan contributes to the occurrence of moral evil by appealing to temptation (which is reified as void promises, magic, embellishment, etc.). He contends that at times, Satan represents himself as a human being, and at others communicates directly with intrinsic forces (especially estimation and imagination) and inspires satanic thoughts to individuals by temptation. Satanic thoughts result in individuals' heedlessness and by causing epistemic inversion, deviates the will from the right path. He believes that acquiescence in the Satanic thoughts results from damage to reason, poorness of memory, the appeal to lust and wrath forces, etc. and the appeal to God, wisdom, worship, angels’ help, etc. prevents people from acquiescence in such thoughts. In this article, we aim at finding a new solution to the contemporary problem of evil through the works of al-Razi. We have used the hermeneutical method for extraction of al-Razi’s ideas and the analytical method for the reconstruction of his solution to the problem of evil.
