سیر تطور اصول دین در مکاتب اهل سنت
محورهای موضوعی : کلام اسلامیناصر فروهی 1 , سید احمد حسینی 2 , زهره فصل بهار 3
1 - دانشگاه تبریز
2 - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
3 - دانشگاه تبریز
کلید واژه:
چکیده مقاله :
بحث از اصول دین یکی از مسائل مهم در بین متفکران مسلمان است. این مفهوم با اهمیت در نزد مسلمانان تاریخ ویژه ای را طی کرده است. مفهوم اصول خمسه در کتاب و سنت و در زمان آغاز شکل گیری بحث های کلامی وجود نداشته است و بعدها و مخصوصا در اثر معتزله وارد مباحث کلامی شده است. در دوره های نخست، اصطلاح اصول دین به معنای مطلق مباحث اعتقادی به کار می رفت و طیف وسیعی از مباحث اعتقادات را شامل می شد. بنابراین در این دوره و در میان گرایش های نخستین کلامی هنوز مفهوم اصول خمسه به عنوان یک مفهوم مشخص شکل نگرفته بود. در ادامه مفهوم اصول خمسه وارد قاموس معتزله شد و به تعداد خاصی از اعتقادات اطلاق گردید. معمولا در این دوره پنج مورد برای اصول نام برده می شد. بعدها این اصول در دیگر نحله-های کلامی هم از لحاظ تعداد و هم در موارد تغییراتی کرده است به طوری که گاهی هفت مورد و یا حتی پانزده مورد نیز برای این اصول برشمرده شده است. با وجود همه تاریخ غنی که این مفهوم نزد معتزله طی کرده است، اما نزد دیگر مکاتب کلامی که بیشتر ایمان گرا بوده اند مانند اشاعره یا ماتریدیه مفهوم اصول خمس وجود ندارد و آنها نیز مفهوم اصول دین را به معنای مطلق اعتقادات به کار می برند.
The discussion of the principles of religion or the articles of faith is one of the most important discussions among Muslim thinkers. This important concept of the principles of religion or the articles of faith has its own history among Muslims. The concept of the five articles of faith in Islam is not extant in Quran or in Hadith but has entered the works of Muslim theologians especially by the works of Mutazilites. In its early stages in the history, the concept of principles of the religion or the articles of faith was used in a general way and referred to the whole theological beliefs but later its usage has narrowed and just referred to some special theological creeds. In this period usually five items were referred to as the five principles of religion. Different theological traditions have their own principles of religion in the way that sometimes seven and even fifteen items were referred to as the principles of religion. Unlike the rationalist Mutazilites, there is no such a concept among Ash'arites or Maturidites. In this article we will survey the history of the changes the concept of the articles of faith experienced in Sunni Kalam tradition
