همسوئی فقه و اخلاق با فرض رعایت محدوده در تنبیه بدنی کودکان
محورهای موضوعی : اخلاق تطبیقیصادق فانی ملکی 1 , احمد میر خلیلی 2
1 - گروه فقه و معارف اسلامی ، واحد محلات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، محلات ،ایران
2 - دانشگاه آیت الله حائری میبد
کلید واژه: اصول اخلاقی, موازین فقهی, کودکان, تنبیه بدنی, همسوئی,
چکیده مقاله :
بنابر آنچه در منابع فقهی انعکاس یافته، اصل تنبیه بدنی کودکان مورد تجویز قرار گرفته و بر این اساس قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در مادۀ 1179 قانون مدنی، انجام تنبیه بدنی از سوی پدر و مادر کودک را مورد پذیرش قرار داد، در حالی که در نگاه ابتدایی تصور می شود تنبیه بدنی آنهم نسبت به کودک، رفتاری بر خلاف موازین اخلاقی بوده و این حکم فقهی در تقابل با اصول اخلاقی قرار دارد؛ هدف پژوهش حاضر تصحیح این نگاه ابتدایی بوده و در صدد است تا با اثبات اصل جواز تنیبه بدنی کودکان از دو منظر فقه و اخلاق و تعیین محدودۀ مجاز آن، عدم تقابل فقه و اخلاق را در این زمینه به اثبات برساند و برآیند آن این است که تنبیه بدنی در فقه از یک سو محدود به مقدار، نوع و شدت آن بوده و از سوی دیگر سن کودک، سمت و انگیزۀ تأدیب کننده نیز به عنوان مرزهای جواز مطرح است و با رعایت محدودیت های مزبور، نه آنکه حکم به جواز در فقه، مخالفتی با اصول اخلاق نداشته بلکه کاملا با آن همسوئی و هماهنگی دارد. مقاله به روش تحلیلی توصیفی به نگارش درآمده و سعی گردیده تا با استفاده از داده های کتابخانه ای و انجام بررسی های لازم در مورد آنها، امکان رسیدن به هدف توافق فقه و اخلاق در زمینۀ تنبیه بدنی کودکان فراهم گردد.
According to the jurisprudential sources, the principle of corporal punishment of children has been prescribed and according to this, the legislator of the Islamic Republic of Iran, in Article 1179 of the Civil Code, has accepted the corporal punishment of children by their parents. At first glance, it is thought that corporal punishment of a child is a behavior contrary to moral standards, and this jurisprudential ruling is in conflict with moral principles. The purpose of this study is to correct this basic view and to prove the principle of permissibility of corporal punishment of children from two perspectives of jurisprudence and ethics and to determine its permissible scope, to prove the non-confrontation of jurisprudence and ethics in this field. That is, corporal punishment in jurisprudence on the one hand is limited to its amount, type and severity, and on the other hand, the age of the child, the position and motivation of the discipline are also considered as permissible limits, and by observing these restrictions, not the ruling It is not permissible in jurisprudence to oppose the principles of ethics, but it is completely in harmony with it.
قرآن کریم
نهج البلاغه
اردبیلی، محمد(1403ق) جامع الرواه، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،قم.
اصغرپور و زربخش بحری، زهرا و محمد رضا، مقاله نقش میانجی پرخاشگری روانی والدین و تنبیه بدنی در رابطه سبک¬های والدی¬گری با قلدری، مجله سلامت روان کودک، دوره 5، شماره 1، 1397ش.
انصاری، مرتضی(1415ق)، کتاب القضاء والشهادات(تراث الشیخ الاعظم)، انتشارات کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری،قم.
آمدی، عبدالواحد(1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، انتشارات دار الکتاب الاسلامی، قم)
آهنگران محمد رسول، بازپژوهی فقهی حقوقی اصل آزادی قراردادی با رهیافتی به حاکمیت دین، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1398ش.
آهنگران، محمد رسول، مقاله محدوده مجاز تنبیه بدنی کودکان از منظر روایات اهل البیت(ع)، مجله علوم حدیث، دوره 14، شماره 53، 1388ش.
پور عبدالله و حسینی و سیار، کبری و فروغ السادات و محمد مهدی، مقاله گسترۀ حق بر تربیت کودک، مجله مطالعات راهبردی زنان، دوره 15، شماره 60، 1392ش.
تجلیل، ابوطالب(بی¬تا)، معجم الثقات، انتشارات جامعه مدرسین، قم.
حرعاملی، محمد(1414)، وسائل الشیعه، انتشارات موسسه آل البیت، قم.
حکیم، سید محسن(بی¬تا)، حقائق الاصول، انتشارات موسسه آل البیت،قم.
حلی، جعفر(1410ق)، شرایع الاسلام(سلسله الینابیع الفقهیه)، انتشارات موسسه فقه الشیعه، بیروت.
حلّی، حسن بن یوسف (1413ق.). مختلف الشيعة في أحكام الشريعة، انتشارات جامعة مدرّسین حوزة علمیة، قم.
خویی، سید ابوالقاسم(1422ق)، مبانی تکمله المنهاج(موسوعه الامام الخوئی)، انتشارات موسسه آتار الامام الخوئی، قم.
سبحانی، جعفر(1416ق)، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء، انتشارات موسسه امام صادق علیه السلام، قم.
سيستانى، على (1414ق.)، قاعدة لا ضرر و لا ضرار، انتشارات دار المؤرخ العربى، بیروت.
صالحی، ابوذر، مقاله روش¬های تادیب کودک از نظر فقه و روانشناسی، مجله مطالعات فقه تربیتی، دوره 4، شماره 8، 1396ش.
صدر، محمدباقر (1408ق.)، القواعد الفقهية، (تقریر: سید کاظم الحائری)، انتشارات مکتب السید الحائری، قم.
صدوق، محمد(1413ق)، من لا یحضره الفقیه، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
طوسی، محمد(1381ق)، رجال الطوسی، انتشارات مکتبه الحیدریه، نجف.
طوسی، محمد(1412ق)، النهایه ونکتها، انتشارات جامعه مدرسین، قم.
فیاض، محمد اسحاق(1422ق)،محاضرات فی اصول الفقه(موسوعه الامام الخوئی)، انتشارات موسسه آثار الامام الخوئی، قم.
قاسمی و ولیزاده و طولایی و ساکی، فاطمه، فاطمه، طاهره، ماندانا، مقاله بررسی برخی مشکلات رفتاری ناشی از تنبیه بدنی توسط والدین در کودک دبستانی، مجله یافته، دوره 9، شماره 4، 1386ش.
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران.
کلینی، محمد(1350ش)، الکافی، انتشارات دارالکتب الاسلامیه،تهران.
گلپایگانی، محمد رضا(1412ق)،الدر المنضود فی احکام الحدود( تقریراز علی کریمی جهرمی)، انتشارات دارالقرآن الکریم، قم.
مجلسی، محمد¬باقر(1367ش)، مرآه العقول، انتشارات دارالکتب الاسلامیه،تهران.
مظفر، محمدرضا(1373ش)، اصول الفقه، انتشارات اسماعیلیان، قم.
نجاشی، احمد(1407ق)، رجال النجاشی، انتشارات جامعه مدرسین، قم.
نجفی، محمد حسن(1981م)، جواهر الکلام، انتشارات داراحیاءالتراث العربی،بیروت.
هاشمی، سید محمود(1405ق)بحوث فی علم الاصول، انتشارات سارمان تبلیغات اسلامی، تهران.
.Gurian, Michael & Stevens, Kathy & Henley, Patricia & Trueman, Terry.(2011), Boy and girls learn differently a guide for teachers and parents. San Francisco: Jossey-Bass.
.Leonard Sax, M.D.(2006), Why Gender Matters? What parents and teachers Need to know about the Emerging Science of sex Difference. New York: Broadway Books.
.Lukas, Carrie L. (2006), the politically Incorrect Guide to Women, sex and Feminism. Washington DC. : Rengery publishing Inc
145 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 160- 145
همسوئی فقه و اخلاق با فرض رعایت محدوده در تنبیه بدنی کودکان
صادق فانی ملکی 1
احمد میر خلیلی 2
چكيده
بنابر آنچه در منابع فقهی انعکاس یافته، اصل تنبیه بدنی کودکان مورد تجویز قرار گرفته و بر این اساس قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در مادۀ 1179 قانون مدنی، انجام تنبیه بدنی از سوی پدر و مادر کودک را مورد پذیرش قرار داد، در حالی که در نگاه ابتدایی تصور میشود تنبیه بدنی آنهم نسبت به کودک، رفتاری بر خلاف موازین اخلاقی بوده و این حکم فقهی در تقابل با اصول اخلاقی قرار دارد؛ هدف پژوهش حاضر تصحیح این نگاه ابتدایی بوده و در صدد است تا با اثبات اصل جواز تنیبه بدنی کودکان از دو منظر فقه و اخلاق و تعیین محدودۀ مجاز آن، عدم تقابل فقه و اخلاق را در این زمینه به اثبات برساند و برآیند آن این است که تنبیه بدنی در فقه از یک سو محدود به مقدار، نوع و شدت آن بوده و از سوی دیگر سن کودک، سمت و انگیزۀ تأدیب کننده نیز به عنوان مرزهای جواز مطرح است و با رعایت محدودیتهای مزبور، نه آنکه حکم به جواز در فقه، مخالفتی با اصول اخلاق نداشته بلکه کاملا با آن همسوئی و هماهنگی دارد.
مقاله به روش تحلیلی توصیفی به نگارش درآمده و سعی گردیده تا با استفاده از دادههای کتابخانهای و انجام بررسیهای لازم در مورد آنها، امکان رسیدن به هدف توافق فقه و اخلاق در زمینۀ تنبیه بدنی کودکان فراهم گردد.
واژگان كليدي
اصول اخلاقی، موازین فقهی، کودکان، تنبیه بدنی، همسوئی.
[1] . دانشجوی دکتری، گروه فقه و معارف اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
. Email: s_fanimaleki@yahoo.com
[2] . استادیار و عضو هیئت علمی، دانشگاه آیت الله حائری، میبد، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: dmirkhalili@gmail.com
تاریخ دریافت: 16/3/1399 پذیرش نهایی: 29/5/1399
