اخلاق و دادرسی عادلانه در پرتو قابلیت پیش بینی بودن قواعد دادرسی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
1 - دانشگاه تهران، پردیس فارابی
2 - دانشگاه تهران، پردیس فارابی
کلید واژه: اصل قابل پیش بیني بودن دادرسي مدني, اخلاق در دادرسی, اصل منع تحصیل, دلیل, اصل تناظر, اصل تعاون, اصل تسلیط طرفین, اصل بي طرفي, اصل حق استماع, منع تلقین دلیل, نظام ادله تقابلي, روند منصفانه, اصل برابری سلاحها.,
چکیده مقاله :
رابطه بین اخلاق و حقوق امری مسلم و مورد تأیید و تأکید فلاسفه و اندیشمندان اخلاقی و حقوقدانان است. از جمله مباحثی که به طور خاص می توان رابطه این دو را مورد کنکاش و بررسی قرار داد، اخلاق در فرایند دادرسی است.هرگاه بتوان معیارهایی عینی برای سنجش رعایت عدالت در یک دادرسی ارائه نمود، میتوان راجع به اجرای عدالت در مرحله رسیدگی اظهارنظر دقیقتری کرد. در نتیجه باید استانداردهای دادرسی عادلانه تعریف و از آنها در سنجش عادلانه بودن استانداردها استفاده شود. اصل قابل پیش بیني از اصول دادرسي منصفانه مدني محسوب ميشود و منظور پیش بیني ادعاها، ادله و استدلالات طرف دعوا و همچنین مواعد، فرصت ها، چالش ها و محدوديت ها در ارايه دلايل و موضوعات خود و امکان پیش بیني عملکرد دادرس حقوقي در ارزيابي و به چالش كشیدن ادله طرفین و موضوعات رسیدگي حقوقي است. با دقت در مقررات قانون آيین دادرسي مدني ايران و ساير مقررات و مباحث قضايي فقه امامیه در رابطه با نقش قاضي و ادله اثبات دعوا مي توان اصل قابل پیش بیني بودن را در مقررات دادرسي مدني ايران به عنوان اصل دادرسي منصفانه مدني به رسمیت شناخت. موضوعی که اساساً می تواند امری اخلاقی محسوب شده و ازمنظر اخلاقی نیز آن را تحلیل نمود. ارتباط اصل قابل پیش بیني با اصل تناظر، اصل تسلیط طرفین بردعواي مدني، اصل منع تحصیل دلیل، اصل منع تلقین دلیل و اصل منع اطاله نارواي دادرسي مدني، اصل رعايت حق استماع طرف دعواي مدني در تعرض و تزاحم قرار ميگیرد. در اين محور بايستي محدوده دقیق و كم و كیف اجراي اين اصل در پرتو ساير اصول دادرسي منضفانه مدني به دقت و موشکافي تشريح وبررسي شود. ضمانت اجراي نقض اصل قابل پیش بیني بودن در آيین دادرسي مدني بياعتباري تصمیمات قضايي و امکان نقض پژوهشي يا فرجامي آراي ناقض اين اصل دادرسي منصفانه مدني مي باشد.ضمن اینکه از منظر اخلاقی نیز میتوان این موضوع را بازشناسی کرد و صرفنظر از قواعد حقوقی ، اصول اخلاقی را نیز موءثر درتحلیل های حقوقی صرف در نظر گرفت روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است.
The relationship between morality and law is a definite affirmation and endorsement of philosophers, ethical thinkers and lawyers. Ethics in the process of procedure are one of the issues that can be specifically addressed in relation to these two issues. Predictability principle in civil procedure is considered as one of civil fair procedure principles, looking carefully at provisions of the civil procedure code of Iran and other regulations and Shiite jurisprudence judicial discussions related to the role of judge and the evidences, predictability principle can be recognized in Iran civil procedure code as civil fair procedure principle. Documents of matching transnational procedure and documents and rules of arbitration sample significantly support predictability principle in civil procedure in judge’s performance and litigants of private disputes in relation to evidence. The relationship of other procedure principles is sometimes coordinated with predictability principle such as contradiction principle, parties’ despotic domination principle on civil claim, and the principle of judge neutrality and sometimes is conflicting with other principles of civil procedure such as prohibition of unduly prolonging civil procedure principle, the principle of civil party’s hearing right. In this field, the exact scope and the quality of implementing this principle should be carefully investigated in the light of other civil fair procedure. The sanction of violating implementation of the predictability principle in the civil procedure is invalidity of judicial decisions and possibility of research or appeal violation in this principle of civil fair procedure. The research method is descriptive and analytical.
