نمادانگاري قصيده عينيّه ابن‌سينا و بازتاب آن در انديشه عارفان مسلمان
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
1 -
2 -
کلید واژه: نمادانگاري تعالی روح هبوط نفس مرغ جان دوگانگی جان وتن,
چکیده مقاله :
چگونگي هبوط روح آدمي از عالم علوي و نزول آن در قفس جسماني، از مباحث غامض فلسفی و عرفانی است. دوگانگي ميان جان لطیف و جسم کثیف از موضوعات مورد بحث در بيشتر مكاتب فكري- فلسفي و عرفاني است. در این زمینه ابن سینا با دفاع از نظریه‌ی «دوگانگی روح و تن» مانند بسیاری عرفای مسلمان، از پیشگامان تصویر هبوط روح در جسم به صورت نمادین است. قصيده‌ي عينيه‌ي ابن‌سينا نيز در بين آثار انديشمندان مسلمان، در زمره‌ي آثاری به‌شمار مي‌آيد كه با زبان نمادين به تبیین دوگانگي روان و بدن مي‌پردازد. اين نوشتار به بيان رمزپردازي، چگونگي شکل گیری آن و عوامل مؤثردر پيدايش داستان‌هاي رمزي- عرفاني در آثار متفكران مسلمان مي‌پردازد. مطالعه‌ی منشأهای گنوسی، نوافلاطونی و اخوان الصفا درقصیده و تأثير آن بر مفاهيم عرفاني و تطبيق بيان نمادين اين قصيده با مفاهيم صوفيانه‌ي عارفان مسلمان در کنار پردازش تعلّق روح به عالم بالا، هبوط غیر ارادی آن و بیان دوگانگی تن و جان و چگونگی رابطه‌ی آن دو با هم، ازديگر موضوعات مورد بحث در اين مقاله است. در پایان به بررسی راه‌های رهایی نفس لطیف باقی، از اسارت زندان جسم فانی خواهیم پرداخت.
How the human soul falls from the upper world and descends in the body cage is one of the complex philosophical and Gnostic debates. The duality of subtle spirit and dirty body is a matter of debate in most philosophical and Gnostic schools. Defending the duality doctrine, like many other Muslim Gnostics, Ave Sina is considered as one of the pioneers in symbolically depicting the fall of the soul into the body. His Poem of Einiyyeh, among the works of Muslim scholars, follows such a view. The present article studies symbolism, its development, and the relevant factors in developing mystical-gnostic stories in the works of Muslim thinkers. The other focus of the research is to explore the traces of Gnosticism, neo-Platonism, and Akhavan-ol-Safa in the Poem of Einiyyeh, and their influence on its mystical concepts, and the compatibility of its symbolic language with the Sufi terms and expressions used by Muslim Gnostics, along with the study of the belonging of spirit to the upper world, its unwillingly Fall, and the duality of the soul and body. At the end, we will study the ways to set the everlasting subtle spirit free from the prison of the body.
