ارتباط الگوهای پیوند از دور بر چرخه آب در اتمسفر ایران
محورهای موضوعی :سحر شعبانپور نوذری 1 , همت اله رورده 2 , طاهر صفرراد 3
1 - مازندران
2 - مازندران
3 - مازندران
کلید واژه: آب قابل بارش, چرخه آب, زمان تجدیدپذیری, الگوهای پیوند از دور,
چکیده مقاله :
پژوهش کنونی، سعی دارد چرخه هیدرولوژیک در ایران و روند آن را مورد بررسی قرار دهد. همچنین، تلاش میشود تأثیر الگوهای پیوند از دور NAO، AISMR و ONI بر نوسانات مکانی بارش ایران مطالعه گردد. در این راستا، داده های بارش و آب قابل بارش طی دوره زمانی 1979 تا 2014 از پایگاه داده های NCEP/NCAR تهیه و واکاوی شدند. سپس چرخه هیدرولوژیکی نقاط ایران در 36 سال بر اساس فرمول زمان تجدید پذیری محاسبه شد و نقشه های این چرخه در پهنه ایران ترسیم گردید. جنوب غربی دریای خزر، کرمانشاه، لرستان به علت وجود عامل صعود و اثر همسایگان دارای کوتاه ترین چرخه بارش با تناوب 5/5 تا 5/11ساله اند و طولانی ترین چرخه بارش کشور با تناوب 30/98 تا 17/141ساله در شرق و جنوب استان سیستان و بلوچستان اتفاق افتاده است. AISMR در سطح اطمینان 99 درصد با چرخه هیدرولوژیک جنوب شرق ایران همبستگی معکوس دارد. فاز منفی NAO در قسمت میانی کشور، منجر به کوتاه شدن چرخه شده است. ONI فصل بهار ارتباط معکوس معنادار در سطح 95 درصد با چرخه هیدرولوژیک در شمال شرق و جنوب شرق دارد. چرخه هیدرولوژیک در غرب ارتباط معکوس معنادار در سطح 95 درصد با ONI فصل پاییز و بهار دارد.
This research is trying to assess the hydrological cycle and its trend in Iran. It is also tried to study the effect of NAO, AISMR and ONI Tele-connection pattern on the spatial variability of precipitation in Iran. For this purpose, the precipitation and precipitable water data during the 1979 - 2014 were extracted and analyzed from NCEP / NCAR. Then the hydrologic cycle was calculated on the basis of reproducibility time formula. The maps of this cycle across Iran were drawn. The analysis shows some region like Southwest Caspian Sea, Kermanshah, Lorestan have had the short hydrological cycles (5.5 to 11.5 years) due to the topographic and neighborhood effect. The longest hydrological cycle (98.30 to 141.17-year) have happened in the East and South of Sistan and Baluchestan. In the South East of Iran, AISMR has negative correlation (sig< 0.01) with the hydrologic cycle. The negative phase of the NAO in the middle of the Iran caused shortening the hydrological cycle. Spring ONI has negative correlation (sig< 0.05) with the hydrologic cycle in the North-East and South-East and hydrological cycle in the West has negative correlation (sig< 0.05) with autumn and spring ONI.
1. بابائی¬فینی،ام¬السلمه؛ فرج¬زاده، منوچهر (1380)، «الگوی تغییرات زمانی و مکانی بارش در ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 62، صص 125-114؛
2. جداری عیوضی، جمشید (1389)، «جغرافیای آبها»، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران؛
3. جهانبخش، سعید؛ رجبی، معصومه (1388)، «مبانی جغرافیای طبیعی»، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تبریز؛
4. خوش¬اخلاق، فرامرز؛ عزیزی، قاسم؛ رحیمی، مجتبی (1391)، «الگوهای همدید خشکسالی و ترسالی زمستانه در جنوب¬غرب ایران»، نشریه¬ی تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 12، شماره 25، صص 77-57؛
5. عساکره، حسین؛ دوستکامیان، مهدی¬؛ قائمی، هوشنگ(1393)، «تحلیل تغییرات ناهنجاری¬ها و چرخه¬های آب قابل بارش جو ایران»، پژوهش¬های جغرافیای طبیعی، دوره 46، شماره 4، صص .44_435؛
6. عساکره، حسین؛ دوستکامیان، مهدی (1393)، «بررسی نقش عوامل مکانی بر توزیع- پراکندگی بیشینه¬های آب قابل بارش جو ایران»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 15- شماره 36- بهار 1394، صفحه 24- 7؛
7. عساکره، حسین؛ دوستکامیان، مهدی (1393)، «بررسی نقش عوامل مکانی بر توزیع ـ پراکندگی بیشینه¬های آب قابل بارش جو ایران»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 15، شماره 36، صص 24- 7؛
8. ساکره، حسین؛ رزمی، رباب، (1390)، «تحلیل تغییرات بارش سالانه شمال¬غرب ایران»، جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، دوره 23، شماره 3، پاییز 1391، ص161؛
9. علیجانی، بهلول (1381)، «شناسایی تیپ¬های هوای باران¬آور تهران بر¬اساس محاسبه چرخندگی»، فصلنامه¬ی تحقیقات جغرافیایی، دوره¬ 16 و 17، شماره¬ 63 و 64، زمستان 1380- بهار 1381، صفحه 132-114؛
10. علیجانی، بهلول؛ بیات، علی؛ دوستکامیان، مهدی؛ بلیانی، یدالله؛ بخشی، هدیه (1393)، «تحلیل طیفی سری¬های زمانی بارش سالانه ایران»، مجله جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، دانشگاه تبریز، شماره 2؛
11. غیور، حسنعلی؛ خسروی، محمود (1380)، «تأثیر پدیده انسو بر نابهنجاری¬های بارش تابستانی و پاییزی منطقه جنوب شرق ایران»، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 16، صص 174- 141؛
12. غیور،حسنعلی؛ عساکره، حسین (1381)، «مطالعه اثر پیوند از دور بر اقلیم ایران، مطالعه موردی: اثر نوسانات اطلس شمالی جنوبی بر تغییرات میانگین ماهانه دمای جاسک»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 64-63، صص 113-91؛
13. کارآموز، محمد؛ عراقی¬نژاد، شهاب، (1384)، «هیدرولوژی پیشرفته (چاپ اول)»، دانشگاه¬صنعتی امیرکبیر (پلی¬تکنیک تهران)؛
14. کردوانی، پرویز (1387)، «منابع و مسائل آب در ایران(جلداول)»، چاپ نهم، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران؛
15. محمدی، بختیار؛ مسعودیان، ابوالفضل(1389)، «تحلیل همدید بارش¬های سنگین ایران (مطالعه موردی: آبان¬ماه 1373)»، جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص 70- 47؛
16. مرادی، حمیدرضا (1380)، «تحلیل سینوپتیکی تاوه قطبی و اثرهای آن بر اقلیم ایران»، محمد خیراندیش، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، گروه جغرافیا، ص 125؛
17. مهدوی، محمد (1374)، «هیدرولوژی کاربردی»، دانشگاه تهران، چاپ اول، صص 10-8؛
18. نجار سلیقه، محمد (1377)،«الگوهای سینوپتیکی بارش¬های تابستانه جنوب شرقی ایران»، پایان¬نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس؛
19. یاراحمدی، داریوش؛ عزیزی، قاسم (1386)، «تحلیل چندمتغیره ارتباط میزان بارش فصلی ایران و شاخص¬های اقلیمی»، مجله پژوهش¬های جغرافیایی دانشگاه تهران، شماره 62، صص 174- 161؛
20. Andreo, B., Jimenez, P., Duran, J. J., Carrasco, F., Vadillo, I., Mangin, A., )2006(,"Climaticand hydrological variations during the last 117– 166 years in the south of the Iberian Peninsula, from spectral and correlatio analyses and continuous wavelet analyses", Journal of Hydrology, 324(1-4), 24-39;
21. Chung.Y.S, Yoon, M. B., (2000), "Interpretation of recent temperature and precipitationtrends observed in Korea", Theor. Appl. Climatol, 67: 171-180;
22. De La Casa, A.C., Nasello, O.B., (2012), "Low frequency oscillation of rainfall in Cordoba, Argentina and its relation with solar cycles and cosmic rays", Atmospheric Research, 140-146;
23. Henderson., (2000)," Autumn precipitation trende in the northeast united states", Middle States Geographer, 33:74-81;
24. Kadioglu, M., Tulunay, Y., Borhan, Y., (1999), "Variability of Turkish precipitation compared to El Nino events", Geophys. Res. Lett, 26, 1597-1600;
25. Lana, M.D., Martinez, C. Serra., Burguen, A., (2005), “Periodicities and irregularities of indices describing the daily pluviometric regime of the Fabre Observatory (NE Spain) for the years 1917–1999 Theory”, Application Climatological, 82, 183–198;
26. Maarten. H., B. Ambaum., D. Stepherson., (2001),“Arctic Oscillation or North Atlantic Oscillation”, J.Climate.14 (8): 3495-3507;
27. Nicholson, S.E. and Selato, J.C., (2000), “The Association between ENSO and Winter Atmospheric Circulation and Temperature in the North Atlantic Region”, Journal of Climate, 14: 3408-3420;
28. Parthasarathy, B., Kumar, R. R., and Kothawale, D. R, (1992), “Indian summer Monsoon rainfall indices: 1871–1990”. Meteor. Mag., 121, 174–186;
29. Pierre C., (1995), “June – September rainfall in north eastern Africa and atmospheric signals over the tropics: A zonal perspective”, International journal of climatology, 15, 273- 285;
30. Pozo-Vasqueze, D M. J. Esteban-Parra F. S. Rodrigo Y. Castro-Diez., (2001), “The Association between Enso and Winter Atmospheric Circulation and Temprature in the North Atlantic Region”, Journal of Climate, 14, 3408-3420;
31. Sen, O., Unal, A., Bozkurt, D., Kindap, T., (2011), “Temporal changes in the Euphrates and Tigris discharges and teleconnections”, Environmental Research Letter, 6 (2): 1-9;
32. Snead, R., (1968), “Weather patterns in southern-west Pakistan”, Arch. Meteorol.Geophys. Bioclimatol. Ser.B, 16, 316-346.
