بررسی رخداد کانه¬زایی در کانسار مس آبگاره، جنوب دامغان: براساس شواهد زمین¬شناسی، کانی¬شناسی و زمین¬شیمی
محورهای موضوعی :راضیه مهابادی 1 , محمد حسنپور صدقی 2
1 - دانشگاه صنعتی شاهرود
2 - دانشگاه تبریز
کلید واژه:
چکیده مقاله :
نوار آتش‌فشانی-رسوبی طرود-چاه شیرین در جنوب فروافتادگی کویر چاه جم (جنوب شرق دامغان)، میزبان رخدادها و ذخایر معدنی بی شماری همچون سرب و روی، مس، نقره و طلا است که کانسار مس آبگاره در بخش شمال شرقی این نوار قرار دارد. محدوده کانسار از نظر سنگ شناسی شامل سنگ های آتش‌فشانی با ترکیب آندزیت، آندزیت بازالتی و بازالت و به مقدار کمتر آذرآواری (کریستال توف) به سن ائوسن میانی-بالایی می باشد. ماهیت این سنگ ها، کالک-آلکالن غنی از پتاسیم تا شوشونیتی است که از دید جایگاه زمین ساختی، در موقعیت کمان ماگمایی مرتبط با پهنه فرورانش قرار می گیرند. براساس مشاهدات صحرایی و مطالعات کانه نگاری، کانه زایی در دو مرحله هیپوژن و سوپرژن و هوازدگی صورت گرفته است. کانه های زون هیپوژن عموماً پیریت، کالکوپیریت و بورنیت می باشند؛ درحالی‌که کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و کریزوکولا به عنوان کانی های اصلی زون سوپرژن مطرح هستند. شکستگی های حاصل از عملکرد گسل ها در سنگ هاي منطقه، محل مناسبی برای نفوذ محلول‌های گرمابی ایجاد کرده است و کنترل کننده اصلی کانی سازی محسوب می شوند. مطالعات زمین شیمیایی نشان می دهد که عنصر مس بیشترین همبستگی را با نقره دارد. این در حالی است که این عنصر کانی مستقلی تشکیل نداده است و احتمالاً در شبکه کانی های مس دار، جایگزین مس شده است. سنگ های آتش‌فشانی مورد مطالعه در نمودار به هنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه دارای غنی شدگی قابل ملاحظه ای از عناصرLREE و LILE نسبت بهHREE وHFSE و بی هنجاری منفی از عناصر Ti و Nb هستند. بر اساس نمودارهای مربوطه، سنگ های منطقه مورد مطالعه از گوشته غنی شده منشاء گرفته و تبلور تفریقی نقش اساسی را در تحول سنگ ها بر عهده داشته است. بر پایه مجموعه شواهد سنگ شناسی، کنترل ساختاری کانی سازی، نوع دگرسانی و گسترش آن و کانی شناسی ساده می توان نتیجه گرفت که کانه زایی در محدوده آبگاره مربوط به یک سامانه واحد کانه زایی است که در ارتباط با تکامل سیالات گرمابی کانه دار، سبب تشکیل کانه زایی رگه ای مس شده است.
The Torud-Chah Shirin volcanic-sedimentary arc, in the south of Kavir-e-Chah Jam depression (SE of Damghan), hosted many Pb, Zn, Cu, Ag and Au occurrences and deposits. Abgareh copper deposit is located in the northeastern part. Field and petrographic studies indicate that deposit area consist of andesite, basaltic andesite and basalt rocks and to a lesser extent crystal tuffs with a middle–upper Eocene age. The rocks are of high-K, calc-alkaline to shoshonitic in nature, and are formed in a magmatic arc setting in a subduction zone. According to the field observations and mineralogical studies, the mineralization in the region occurred in two stages: hypogene and supergene and weathering. Hypogen zone minerals are generally pyrite, chalcopyrite and bornite, while chalcocite, covellite, malachite and chrysocolla are considered as the main minerals in the supergene zone. Fractures resulting from faults in the rocks of the region created a favorable location for the influence of hydrothermal solution and it is considered as the main controller of mineralization. Most of the textures observed in the mineralization include vein-veinlets, open space filling, radial, replacement and disseminated forms. Geochemical studies indicate that copper has the most relative correlation with silver. Since silver has not been found as an independent crystalline phase, therefore copper was replaced by silver in chalcopyrite and chalcocite. Compared with chondrite and primitive mantle normalizing diagrams, the studied rocks show significant enrichment with respect to LREE and LILE and depletion in HREE and HFSE and negative anomalies in Ti and Nb elements. Based on the relevant diagrams, differential crystallization of mantle rocks had the essential role in the evolution of the studied rocks which were probably derived from enriched mantle. Based on petrography, structural control of mineralization, alteration type and its extention and simple mineralogy, it can be concluded that mineralization at Abgareh district has characteristics of an individual mineralization system. This system is related to evolution of hydrothermal fluid mineralization resulted in vein-type Cu mineralization.
