دولومیت¬ها و برش¬ها¬ در معدن فلوئوریت کمرپشت، سازند الیکا، البرز مرکزی
محورهای موضوعی :مهشید مهدوی 1 , بهنام شفیعی 2 , آرش امینی 3 , میثم رسولی 4
1 - دانشگاه گلستان
2 -
3 - دانشگاه گلستان،
4 - دانشگاه شیراز
کلید واژه: دولومیتی¬, شدن برشی¬, شدن فلوئوریت کمرپشت الیکا البرز,
چکیده مقاله :
کانی سازی فلوئوریت در معدن کمرپشت، شرق البرز مرکزی، عمدتاً در سنگ های آهک دولومیتی سازند کربناته الیکا رخ داده است. هدف از این پژوهش شناسایی انواع دولومیت ها و برش ها بر پایه مطالعات میکروسکوپی (نور عبوری و نور کاتدولومینسانس) و ساخت و بافت کانسنگ برای دست یابی به الگوهای احتمالی تشکیل آ ن ها با هدف کاربرد در ژنز این کانسار بوده است. به‌کارگیری روش های مذکور و ارتباط زمانی و مکانی دولومیت ها با فلوئوریت منجر به شناسایی دو گروه عمده (1) دولومیکرایت های فاقد لومینسانس قبل از کانی سازی موجود در زمینه سنگ آهک دولومیتی میزبان و (2) دولومیکرواسپارایت-دولواسپارایت های با لومینسانس قرمز تا نارنجی-زرد همراه و همزاد با کانی سازی در معدن فلوئوریت کمرپشت گردید. دولومیکرایت های قبل از کانی سازی با منشاء دیاژنتیک از نوع تدفینی کم ژرفا تا ژرف معرفی شدند، در حالی که دولومیکرواسپارایت ها و دولواسپارایت های همراه و همزاد با کانی سازی، محصول تبلور مجدد دولومیکرایت‌های اولیه سنگ میزبان و یا نهشته شدن از محلول های گرمابی (شوراب های حوضه ای) مسبب دگرسانی دولومیتی تفسیر شدند. برش های انحلالی-ریزشی و گسلی در مقایسه با برش های دیاژنتیک سیمای غالب کانی سازی در معدن کمرپشت بودند که به عنوان شواهدی بر منشأ دیرزاد کانی سازی فلوئوریت در زون های پُرعیار معدن کمرپشت قلمداد شدند و احتمالاً حاصل عملکرد فرآیندهای بعد از دیاژنز (تکتونیک و شوراب های حوضه ای) بر سنگ های آهکی دولومیتی و واحدهای سنگی پوشاننده آنها (سنگ های تخریبی گروه شمشک) می باشد.
Fluorite mineralization in Kamar Posht mine, east of Central Alborz, is mostly occurred in dolomitic limestone rocks of the Elika Formation. The aim of this current research was to recognize the types of breccia and dolomite based on microscopic studies (transmitted and cathodoluminescence light) and ore fabric and texture applying to the genesis of this deposit. Using the above methods combined with time-space relationship between dolomites and fluorite led to recognition of 2 main groups of dolomites including (1) pre-mineralization dolomicrites without luminesce in the matrix of host dolomitic limestone and (2) dolomicrosparite-dolosparites associated and coeval with mineralization that show red to orange-yellow luminescence color . Pre-mineralization dolomicrites introduced as shallow buried diagenetic-type, whereas syn-mineralization dolomicrosparite-dolosparites interpreted to form due to re-crystallization of primary dolomicrites of host rock and/or precipitation of hydrothermal solution (basinal brine) causing dolomitic alteration. Dissolution-collapse and faults breccias dominated over diagenetic breccia and were main features of mineralization in Kamarposht mine. They were interpreted as evidence of epigenetic origin of fluorite mineralization in high-grade zones of the KamarPosht mine. They were probably formed as a result of post-diagenetic processes (tectonic and basinal brines) on dolomitic limestone host rocks overlaying clastic rocks of Shemshak group.
تدین، م.، ناکینی، ع، محجل، م. و رشیدنژاد عمران، ن.، 1394. تحلیل ساختاری و نقش آن در جایگاه ماده معدنی در معادن فلئوریت مازندران، مطالعه موردی: معادن کمرپشت و شش رودبار. مجله زمین‌شناسی کاربردی پیشرفته، 16، 23-13.
ذبیحی¬تبار، ش.، 1392. مطالعه ایزوتوپ¬های پایدار (گوگرد، اکسیژن و کربن) در معادن فلوئوریت (±گالن-باریت) ناحیه سوادکوه، استان مازندران. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گلستان،117 .
ذبیحی¬تبار، ش.، شفیعی، ب. و میرنژاد، ح.، 1394. ردیابی منشاء گوگرد در کانی¬های سولفیدی و سولفاتی معادن سازند الیکا (شرق استان مازندران): کاربردهایی از ایزوتوپ گوگرد. فصلنامه زمین¬شناسی ایران، 35،92-75 .
راستاد، ا. و شریعتمدار، ا.، 1380. کانسار فلوئوریت شش رودبار (سوادکوه مازندران)؛ محیط تشکیل و ساخت و بافت-های رسوبی- دیاژنتیک آن. فصلنامه علوم زمین، 42-41، 37-20.
طبسی، ه.، 1375. آنالیز ساختاری معدن فلوئوریت شش رودبار. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
شریعتمدار، ا. 1377. زمین¬شناسی و ژنز کانسار فلوئوریت شش رودبار سوادکوه مازندران. پایان¬نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، 230 .
شفیعی، ب.، 1395. کاربرد مطالعه ايزوتوپ¬های پایدار (گوگرد- اكسيژن-كربن) و سن¬سنجی (روش ساماریوم- نیودیمیوم) در ژنز کانسارهای فلوئوریت (±گالن- باریت) البرز مرکزی (مناطق کیاسر- سوادکوه- خطیرکوه، استان مازندران). گزارش طرح پژوهشی، منتشر نشده، دانشگاه گلستان،۸۷ .
علیرضایی،س.، 1366. پژوهشی در چینه¬شناسی و چگونگی پیدایش کانسارهای فلوئور،سرب و باریم در تریاس شرق البرز مرکزی. پایان¬نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، 87 .
گرجی¬زاد،ح.،1374. مطالعه زمین¬شناسی، کانی¬شناسی، آنالیز رخساره‌ای و ژنز کانسار فلوئوریت پاچی میانا. پایان¬نامه کارشناسی¬ارشد دانشگاه تربیت مدرس، 156.
لاسمی، ی.، لطف¬پور، م. و طهماسبی ع.، 1376. میکروفاسیس، بازسازی محیط¬های رسوبی و چینه¬شناسی توالی¬های سازند الیکا در شرق البرز مرکزی (ناحیه شهمیرزاد). اولین همایش سالانه انجمن زمین-شناسی ایران، 229-227.
لاسمی، ی.، جهانی، د. و کهنسال قدیم¬وند، ن.، 1379. بررسی سازند الیکا در غرب البرز شرقی (ناحیه غزنوی): رخساره¬ها، محیط¬های رسوبی و چینه¬نگاری سکانسی. چهارمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، 202-198.
نبی¬لو، ف.، شفیعی، ب.و امینی، آ.، 1396. ساخت و بافت¬های دیاژنزی و پس از دیاژنز در معدن فلوئوریت کمرپشت (شرق استان مازندران): تبیین و تفسیرهای زایشی. مجله زمین‌شناسی اقتصادی،9(2)، 496-483.
نظری، ح. و شهیدی، ع.ر.، 1390. تکتونیک البرز. انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، 97 .
وحدتی¬ دانشمند، ف.، 1362. داده¬های جدید درباره مرز بالایی سازند الیکا و معرفی نهشته¬ی پالند. انتشارات سازمان زمین¬شناسی کشور، گزارش داخلی، 17 .
Adabi, M.H., 1996. Sedimentology and geochemistry of upper Jurassic (Iran) and Pre-Cambrian (Tasmania) carbonates. Ph.D. Thesis, Tasmania, Australia, 400.
BoggsS. Jr. and Krinsley, D., 2006. Applications of Cathodoluminescence Imaging to the Study of Sedimentary Rocks.Cambridge, New York, Melbourne, Cambridge University Press, 165.
El Ali, A., Barbin, V., Calas, G., Cervelle, B., Ramseyer, K. and Bouroulec. J., 1993. Mn2+-activated luminescence in dolomite, calcite and magnesite: quantitative determination of manganese and site distribution by EPR and CL spectroscopy. Chemical Geology, 104, 189-202.
Friedman, G.M., 1965. Terminology of crystallization textures and fabrics in sedimentary rocks.Journal of Sedimentary Petrology, 35, 643-655.
Gaylord, W.B. and Briskey, J.A., 1983. Geology of the Elmwood and Gordonsville mines, Central Tennessee zinc district: Tennessee Zinc Deposits Field Trip Guide Book, Virginia Tech. Guide Book, 9,116-151.
Gregg, J.M., 1985. Regional epigenetic dolomitization in the Bonneterre Dolomite (Cambrian), southeastern Missouri. Geology, 13, 503-506.
Kyle, R., 1976. Brecciation, Alteration, and Mineralization in the Central Tennessee Zinc District. Economic Geology, 71,892-903.
Leach, D., Kibitlewski, S., Kozłowski, A. and Viets, J.G., 1996. Geology, geochemistry and genesis of the Silesia-Cracow Zinc-Lead district, southern Poland. Special Publication of Economic Geology, 4, 144-170.
Lee, Y.I. and Friedman, G.M., 1987. Deep-burial dolomitization in the Lower Ordovician Ellenburger group carbonates in west Texas and southeastern New- Mexico.Journal of Sedimentary Petrology, 57, 544-557.
Machel, H.G., 1985. Cathodoluminescence in calcite and dolomite and its chemical interpretation. Geoscience Canada,12,4,139-147.
Machel, H.G., 2000. Application of cathodoluminescence to carbonate diagenesis. In: Pagel, M., V. Barbin, P. Blanc, and D. Ohnenstetter (eds.), Cathodoluminescence in Geosciences, Berlin, Springer-Verlag, 271-301.
Marshall, D.J., 1988. Cathodoluminescence of Geological Materials, Bost Unwin Hyman.
Mazzullo, S.J., 1992. Geochemical and neomorphism alteration of dolomite: a review. Carbonate and Evaporate, 7, 21-37.
Misra, K.C., Gratz, J.F. and Lu, C., 1996. Carbonate-hosted MVT mineralization in the Elmwood-Gordonsville deposits, Central Tennessee Zinc district: A synthesis. Special Publication of Economic Geology, 4, 58-73.
Pirajno, F., 2010. Hydrothermal processes and mineral systems. Springer Publication, 1250.
Rajabi, A., Rastad, E. and Canet, C., 2013. Metallogeny of Permian-Triassic carbonate-hosted Zn-Pb and F deposits of Iran: A review for future mineral exploration. Australian Journal of Earth Sciences, 60, 197-216.
Richter, D.K., Gotte, Th., Gotze, J. and Neuser, R.D., 2003. Progress in application of cathodoluminescence (CL) in sedimentary petrology. Mineralogy and Petrology, 79, 127-166.
Sibley D. F. and Gregg J. M., 1984.Epigenetic dolomitization and the origin of xenotopic dolomite texture reply. Journal of Sedimentary Petrology, 56, 735-763.
Vlahovic, I., Tišljar, J., Fuček, L., Oštrić, N., Prtoljan, B., Velić, I. and Matičec, D., 2002. The Origin and importance of the dolomite-limestone breccia between the Lower and Upper Cretaceous deposits of the Adriatic carbonate platform”, an example from Æiæarija Mt. (Istria, Croatia). Geologia Croatica, 55, 45-55.
Wanless, H.R., 1979. Limestone response to stress: pressure solution and dolomitization. Journal of Sedimentary Petrology, 49, 437-462.
