چینه‌نگاری سکانسی نهشته‌های الیگو - میوسن در یال جنوبی تاقدیس احمدی (تنگ عبدی)، جنوب شرق شیراز
محورهای موضوعی :جهانبخش دانشیان 1 , محسن یعقوبی 2 , علیرضا طهماسبی سروستانی 3
1 - دانشگاه خوارزمی تهران
2 - دانشگاه خوارزمی
3 - شرکت ملی نفت ایران
کلید واژه: چینه نگاری سکانسی سازندهای آسماری و رازک الیگو-میوسن جنوب شرق شیراز فارس,
چکیده مقاله :
مطالعات چینه نگاری سکانسی می‌تواند در درک و تحلیل حوضه رسوبی کمک نماید. به همین جهت برش چینه‌شناسی تنگ‌عبدی (یال جنوبی تاقدیس احمدی) واقع در فارس ساحلی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. سازند آسماری در این برش با ناپیوستگی هم‌شیب (پیوسته‌نما) بر روی نهشته‌های سازند جهرم قرار دارد و مرز بالایی این سازند با سازند رازک بوده که این مرز به‌صورت ناپیوسته و فرسایشی است. این برش شامل توالی از سازندهای جهرم (10 متر)، آماری (35 متر) و رازک (5/172 متر) بوده که به‌طور عمده از سنگ‌آهک، سنگ‌آهک رسی، مارن و به مقدار کمتر ماسه‌سنگ، کنگلومرا و نهشته های شیلی و دولومیتی تشکیل شده است. به‌طورکلی 84 نمونه مورد مطالعه قرار گرفت که بر اساس گسترش روزنبران کف‌زی، سن سازند جهرم ائوسن پسین، سازند آسماری روپلین و سازند رازک روپلین و اکیتانین پیشنهاد می‌شود. مطالعات میکروفاسیس‌ها در این تحقیق منجر به تعیین چهار کمربند رخساره‌ای شامل محیط جزرومدی، لاگون، پشته‌های ماسه‌ای و دریای باز شد و با توجه به اطلاعات به‌دست‌آمده از مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی، چهار سکانس رسوبی و چهار مرز سکانسی تعیین گردید که از این تعداد، دو مرز سکانسی از نوع اول SB(1) و دو مرز سکانسی از نوع دوم SB(2)تشخیص داده شد.
The sequence stratigraphic studies can be of great help in understanding and analysis of sedimentary basins. For this purpose, Oligo-Miocene sediments (Razak and Asmari formations) at the Tang-e-Abdi section (southern flank of Ahmadi anticline) located in Fars province was selected and investigated. The Asmari Formation overlies paraconformably on the Jahrum Formation, and it is overlain by the Razak Formation. The lithologic column of this section includes a succession of the Jahrum (10m), Asmari (35m) and Razak (172.5m) formations, and consists mainly of limestone, argillaceous limestone, marl, sandstone, conglomerate, shale and dolomitic deposits. Totally, 84 samples were investigated, and their age is suggested as Late Eocene for the Jahrum Formation to Rupelian for the Asmari sediments, and Rupelian to Aquitanian for the Razak Formation based on the benthic foraminiferal stratigraphic distribution. The microfacies studies were led to recognition of four facies belts including tidal flat, lagoon, sand shoals and open marine. According to field & laboratory studies, four sequences and sequence boundaries were recognized. Two sequence boundaries are of type one and the other two are of type II sequence boundaries.
امین رسولی، ه.، 1386. چینه‌نگاری سکانسی سازند آسماری و نهشته‌های هم‌ارز آن (بخش بالایی سازند پابده) در زاگرس چین‌خورده، جنوب باختر ایران. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تربیت‌معلم تهران، 195 .
ایمن دوست، ا.، 1385. چینه‌نگاری سکانسی سازند قم در بخش مرکزی حوضه قم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 162 .
آزادبخت، ر.، وزیری مقدم، ح.، طاهری، ع.، و امیری بختیار، ح.، 1389. زیست چینه نگاری و پالئواکولوژی سازند رازک در جنوب خاوری جهرم (برش الگو). فصلنامه زمین‌شناسی ایران، سال چهارم، 14، 115-101.
حسن شاهی، ح.، (1382): زمین‌شناسی و محیط رسوبی سازند رازک در اطراف شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال.
دانشیان، ج.، و حسین زاده، م.، 1389. گزارش گونه Bozorgniella qumiensis از سازند آسماری در برش علمدار، شمال خاور بهبهان. فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی، 2، 107-102.
دانشیان، ج.، خسروتهرانی، خ.، قیوم آبادی، ا. ا.، و حسین زاده، م.، 1386. میکروبیواستراتیگرافی نهشته‌های سازند آسماری در برش علمدار، شمال شرق بهبهان. مجله علمی پژوهشی علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، 65، 76-67.
دانشیان، ج.، مصدق، ح.، خلج، ح.، و صادقی، ع.؛ 1387. چینه‌نگاری سکانسی نهشته‌های سازند قم در ناحیه الگو (کوه ببیچاره) در جنوب خاور قم، شمال ایران مرکزی. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، 5 (34).
دانشیان، ج.، معلمی، ع.، و محمدی، م.؛ 1392. بیوستراتیگرافی نهشته¬های سازند آسماری بر مبنای فرامینیفرا در برش چینه‌شناسی فین، شمال بندرعباس، سی و دومین گردهمایی و نخستین کنگره تخصصی بین‌المللی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی.
دانشیان، ج.، یعقوبی، م.، و طهماسبی، ع.؛ 1391. آنالیز رخساره‌ای و سکانس‌های رسوبی نهشته‌های ائوسن-میوسن در چاه شماره 1 سعادت‌آباد، جنوب خاور شیراز. سی و یکمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی.
سحابی، ف.، هوشمند، م.، و رضیلو، ن.،1382. لیتواستراتیگرافی و محیط رسوبی سازند رازک در منطقه کوار- فیروزآباد. بیست و دومین گردهمایی علوم زمین، 27 الی 29 بهمن 1382.
سعیدی اورتاکند، م.، آقانباتی، ع.، وزیری مقدم، ح.، و پرتوآذر، ح.، 1387. زیست چینه‌نگاری سازند آسماری در جنوب‌باختری ایران. مجموعه مقالات دوازدهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، اهواز، شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب.
طهماسبی سروستانی، ع. ر.، آدابی، م. ح.، قویدل سیوکی، م. و صادقی، ع.، 1388. لیتوستراتیگرافی و بیوستراتیگرافی سازند آسماری در برش چینه‌ای کتولا، ناحیه ایذه و معرفی آن به‌عنوان برش مرجع سازند آسماری در حوضه زاگرس. فصلنامه زمین‌شناسی ایران، 11، 100-91.
طهماسبی سروستانی، ع. ر.، آدابی، م. ح.، قویدل سیوکی، م. و صادقی، ع.، 1385. میکروفاسیس و محیط‌رسوبی سازند آسماری در مقاطع تنگ گل ترش، چیدان و کتولا در ناحیه ایذه با نگرشی ویژه بر تحلیل حوضه رسوبی الیگو-میوسن. دانشگاه شهید بهشتی، نشریه دانشکده علوم زمین، 14، 41-58.
عبادی، م.، 1370. بررسی رسوب‌شناسی و محیط رسوبی سازند رازک در جنوب شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم، 142 .
لاسمی، ی.، و امین رسولی، ه.، 1382. چینه نگاری سکانسی سازند قم در جنوب بخش مرکزی حوضه رسوبی ایران مرکزی. بیست و دومین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی کشور.
مطیعی، ه.، 1372. چینه‌شناسی زاگرس. طرح تدوین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
معلمی، س. ع.، 1388. محیط‌رسوبی و تاثیر عوامل دیاژنزی بر کیفیت سازند آسماری و جهرم در خاور گسل قطر – کازرون (باختر فارس ساحلی)، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 400 .
ملکی خیمه سری، س.، 1387. پتروگرافی و تفسیر محیط‌رسوبی سازند آسماری در حاشیه شمالی فروافتادگی دزفول، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 157 .
Adams,T. D. and Bourgeois, F. 1967. Asmari biostratigraphy. Iranian Oil Operating. Company, Geological and Exploration Division., Report no. 1074, 1-37, unpublished.
Ala, M. A., 1982. Chronology of trap formation and migration hydrocarbons in the Zagros sector of SW Iran. AAPG. Bulletin. 66, 1535-1541.
Alavi, M. 2004. Regional Stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution. American Journal of Science, 304, 1-20.
Armentrout, J.M., Feam, L. B., Rodgers, K., Root, S., Lyle, W. D., Herrick, D. C., Snedden, J. W. and Nwankwo, B. 1999. High resolution sequence biostratigraphy of a lowstand prograding deltaic wedge: Oso Field (Late Miocene), Nigeria, In: Jones, R. W. and Simmons, M. D. (eds.), Biostratigraphy in Production and Development Geology. The Geological Society Publishing House, London, UK.
Armstrong, H. A. and Brasier, M. D. 2005. Microfossils (second edition). Blackwell Publishing, Malden USA, 296.
Bahroudi, A. and Koyi, H. 2004. Tectono-sedimentary framework of the Gachsaran Formation in the Zagros foreland basin. Marine and Petroleum Geology, 21, 1295- 1310.
Beavington-Penney, S.J. and Racey, A. 2004. Ecology of extant nummulitids and other larger benthic foraminifera. Applications in Paleoenvironmental analysis. Earth Science Review, 67(3-4), 219-265.
Boudagher-Fadel, M.K. 2008. Evolution and Geologicalsignificance of larger Benthic Foraminifera, Developmentsin Palaeontology and Stratigraphy, 21, Elsevier, Amsterdam, 544.
Catuneanu, O. 2002. Sequence stratigraphy of clastic systems: concepts, merits, and pitfalls. Journal of African Earth Sciences. 35 (1), 1–43.
Catuneanu, O. 2006 a. Principles of Sequence Stratigraphy, (first edition) Elsevier, Amsterdam. 375.
Catuneanu, O. 2006 b. Sequence Stratigraphy of clastic system: concepts, merits, and pitfalls. Journal of African Earth Sciences. 35(1), 1-43.
Dunham, R. J. 1962. Classification of Carbonate Rocks according texture. In: W. E Ham (ed.), Classification of Carbonate Rocks –A symposium: American Association of Petroleum Geologists Bulletin. 1, 108-121.
Emery, D. And Myers, K.J. 1996. Sequence Stratigraphy: Oxford, Blackwell Science, 297.
Fakhari, M., Setuehnia, A. and Nasr, M. 1994. Shiraz Geological Campilation map, Scale: 1:250000 .NIOC.
Flugel, E. 1982. Microfacies Analysis of Limestone. Springer, Heidelberg, New York, 633.
Flugel, E. 2004. Microfacies of Carbonate Rocks, Analaysis, Interpretation and Application. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, NewYork, 976.
Flugel, E. 2010. Microfacies of Carbonate Rocks, Analaysis, Interpretation and Application. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, NewYork, 984.
Folk, R. l., 1974. Spectral subdivision of limestone types. In: W.E. Ham (ed.), Classification of Carbonate Rocks –A symposium: American Association of Petroleum Geologists Bulletin. 1, 62-84.
Geel, T. 2000. Recognition of stratigraphic sequence in carbpnate platform and slope deposites, Emprical model based on microfacies analysis of Paleogene deposits in southeastern Spain. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecoligy, 155, 211-238.
Hunt, D. and Tucker. M. E. 1992 Stranded parasequence and the forced regressive wedge system tract: deposition during base – level fall. Sedimantary Geology. 81, 1-9.
Hunt, D. and Tucker. M. E. 1995. Stranded parasequence and the forced regressive wedge system tract: deposition during base – level fall – reply. Sedimentary Geology. 95, 147-160.
Murray, S. W. 2006. Ecology and Application of Benthic Foraminifera. Cambriage University Press, 426 .
Naish, T. and Kamp, P.J.J. 1997. Foraminiferal depth palaeoecology of Late Pliocene shelf sequences and systems tracts, Wanganui Basin, New Zealand. Sedimentary Geology 110, 237-255.
Okhravi, R. and Amini, A. 1998. An example of mixed carbonate–pyroclastic sedimentation (Miocene, Central Basin, Iran): Sediment. Geol., (118), 37-57.
Pettijohn, F.J. 1975. Sedimentary Rocks (3rd edition). Harper and Row, New York.
Rasser, M.W. and Nebelsick, J.H. 2003. Provenance analysis of Oligocene autochthonous and allochthonous coralline algae: a quantitative approach towards reconstructing transported assemblages. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 201(1), 89-111.
Reuter, M., Piller, W. E., Harzhauser, M., Mandic, O., Berning, B., Rogel, F., Kroh, A., Aubry, M. P., Wielandt-Schuster, U. and Hamedani, A. 2009. The Oligo-Miocene Qom Formation (Iran): evidence for an early Burdigalian restriction of Tethyan Seaway and closure of its Iranian gateways, International Journal of Earth Sciences, 98(3), 627-650.
Richardson, R. K. 1924. The geology and oil measures of southwest Persia. J. Inst. Petrol Tech., 10(43), 256-296.
Romero, J., Caus, E. and Rossel, J. 2002. A model for the Paleoenvironmental distribution of larger foraminifera based on Late Middle Eocene deposits on the margine of the south Pyrenean basin (SE Spain). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 179, 43-56.
Sayrafian, A. and Hamedani, A. 1998. Microfacies and depositional environment of the Upper Asmari Formation (Burdigalian) North-Central Zagros Basin, Iran. Jb Geol Palaont Abb 210, 129-141.
Seyrafian, A. and Mojikhalifeh, A. R. 2005. Biostratigraphy of the Late Paleogene-Early Neogene succession, North-central border of the Persian Gulf. Carbonates and Evaporites, 20(1), 82-90.
Sayrafian, A., Vaziri-Moghaddam, H. and Torabi, H. 1996. Biostratigraphy of the Asmari Formation, Burujen area, Iran. Journal of Sciences Islamic Republic of Iran, 7(1), 31-48.
Thomas, A. N. 1949. Teniative isopachyte map of the Upper Asmari limestone, The Oligocene and lower Miocene in S. W. Iran. Iranian, Oil. Operating Companies. Report, No. 731.
Tucker, M. E., 1981. Sedimentary Petrology: (an Introductionto the Origin of Sedimentary Rocks). Blackwells, Oxford., 252 .
Van Buchem, F. S. P., Allan, T. L., Laursen, G. V., Lotfpour, M., Moallemi, A., Monibi, S., Motiei, H., Pickard, N. A. H., Tahmasbi, A. R., Vedrenne, V. and Vincent, B. 2010. Regional stratigraphic architecture and reservoir types of the Oligo-Miocene deposits in the Dezful Embayment (Asmari and Pabdeh formations) SW Iran. Geological Society, 329, 219–263.
Vaziri-Moghaddam, H., Kimiagari, M. and Taheri, A. 2005. Depositional environment and sequence stratigraphy of the Oligo-Miocene Asmari Formation in SW Iran. Facies, 52 (1), 41-51.
Wilson, J. L. 1975. Carbonate Facies in Geologic History. Springer, Berlin, Heidelberg, NewYork, 471.
Wynd, J. G. 1965. Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement Area. Iranian Oil Operating Company, Report No. 1082, 1-89, unpublished.
