ژئوشیمی رخساره¬های کانه¬دار و پهنه¬بندی دگرسانی در کانسار سولفید توده¬ای آتشفشانزاد باریت- سرب- مس ورندان، جنوب¬غرب قمصر
محورهای موضوعی :فایق هاشمي 1 , فردین موسیوند 2 , مهدی رضایی کهخائی 3
1 - دانشگاه صنعتی شاهرود
2 - دانشگاه صنعتی شاهرود
3 - دانشگاه صنعتی شاهرود
کلید واژه:
چکیده مقاله :
کانسار سولفید توده ای آتشفشانزاد باریت- سرب- مس ورندان در جنوب غرب قمصر و در کمان ماگمائی ارومیه- دختر واقع شده است. کانه زائی در کانسار ورندان به‌صورت چهار زیرافق کانه دار و در واحد 1 (عمدتاً شامل توف های اسیدی و آندزیت) توالی آتشفشانی- رسوبی میزبان با سن ائوسن میانی- بالائی رخ داده است. رخساره های متمایز شده در این کانسار شامل: 1) رگه- رگچه ای، 2) مجموعه های برشی دهانه ای، 3) توده ای، 4) لایه ای- نواری و 5) رسوبات گرمابی- بروندمی آهن و منگنزدار می باشند. دگرسانی عمده در سنگ دیواره از نوع کلریتی- سیلیسی و سیلیسی- سریسیتی می باشد. دگرسانی کلریتی- سیلیسی همراه با رخسارههای استرینگر و برشی در کمرپایین زیر افقهای معدنی و در مرکز سیستم وجود دارد و دگرسانی سیلیسی- سرسیتی در اطراف بخش کلریتی زیرافقهای معدنی و همچنین به همراه باریت قرار گرفته است. آنالیز الکترون میکروپروب برروی کانی های کلریت از کمرپایین (رخساره های استرینگر) زیرافق دوم و سوم نشان می دهد که این کلریت ها در رده کلریت های غنی از آهن و نزدیک به قطب کلینوکلر هستند که با ویژگی های کلریت در پهنه های دگرسانی کانسارهای سولفید توده ای آتشفشانزاد مطابقت نشان می دهند. بررسی های ژئوشیمیایی رخساره های کانه دار نشان می دهد که میزان عناصر Ag، As، Cu، Sb و Sr در بخش چینه سان (لایه ای- نواری و توده ای) زیرافق سوم خیلی بالاتر از زیرافق های دیگر بوده و بطورمیانگین به ترتیب برابر 41، 273، 1945، 390 و 1013 ppm می باشند. در مجموع مطالعات ژئوشیمیایی نشان‌دهنده وجود پهنه بندی فلزی در این کانسار است که از ویژگی های کانسارهای VMS است. پهنه بندی فلزی ناشی از نفوذ سیالات داغ مس دار می تواند از گسترش پدیده پالایش پهنه ای و رخداد فراپالایش باشد که نتیجه آن شستشوی دوباره مس توسط سیال داغ گرمابی از مجموعه دهانه ای و ته نشست آن در داخل رخساره لایه ای- نواری می باشد. از میان رخساره های مختلف زیرافق های کانه دار کانسار ورندان، رخساره لایه ای- نواری زیرافق سوم برای استخراج عناصر کمیاب از جمله نقره می تواند دارای ارزش اقتصادی باشد.
The Varandan Ba-Pb-Cu deposit is located in southwest of Qamsar which is part of Urumieh-Dokhtar magmatic-arc zone. Mineralozation occurred as four sub-horizons in the unit1 of volcaniclastics and volcanics (acidic tuff and andesite) of Middle-Late Eocene. Each sub-horizon consists of five ore facies including: 1) stringer zone, 2) vent complex zone, 3) massive zone, 4) bedded-banded zone and 5) hydrothermal-exhalative sediments of Fe and Mn bearing. Main wall rock alterations in the deposits include chloritic-quartz and quartz-sericitic. Alteration zoning is observed in the deposit as chloritic-quartz at the core and quartz-serisitic in the margins of the footwall of the ore sub-horizon. Electron microprob analysis (EPMA) on the chlorite in stringer zones of the second and third sub-horizons show that these chlorites are Fe-rich chlorite and close to the clinochlor field. Geochemical studies indicate that grades of Ag, As, Cu, Sb and Sr in the stratiform ore (bedded-banded and massive) of the third sub-horizon are much higher than the other sub-horizons, and are 41, 273, 1945, 390 and 1013 ppm, respectively. All geochemical studies show that metal zoning in this deposit is clear, this is characteristic of VMS deposits. Development of zone-refining and over refining processes caused leaching of Cu from the stringer zone and vent complex facies and its later precipitation in the bedded ore facies. Among across to different sub-horizons in the Varandan deposit, third sub-horizon is recognized as economic for Ag extraction .
