بررسی نقش زمین¬ساخت فعال در ناهنجاری¬های زمین¬ریختی حوضه آبریز گرگان¬رود- قره¬سو
محورهای موضوعی :مریم آق¬آتابای 1 , مجید نعمتی 2 , معصومه روستائی 3
1 -
2 -
3 - گروه زمین¬شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گلستان، گرگان.
کلید واژه: زمین¬, ساخت شاخص¬, های ریخت¬, زمین¬, ساختی حوضه آبریز گرگان¬, رود- قره¬, سو. ,
چکیده مقاله :
گستره مورد بررسی در کناره شمالی البرز خاوری قرار گرفته است. با توجه به موقعيت ساختارى ويژه این منطقه، در این پژوهش سعی شده است که با ارزیابی شاخص های ریخت زمین ساختی حوضه آبريز گرگان رود- قره سو و چگونگی پراکندگی زمین لرزه ها، الگوی نو زمین ساختی جنوب استان گلستان بررسی شود. در این راستا، حوضه آبريز گرگان رود- قره سو به 22 زيرحوضه تقسیم گردید و شاخص های شیب رود، ناتقارنی حوضه زهکشی، تقارن توپوگرافی معکوس، انتگرال فرازسنجی، شکل حوضه و پیچ و خم پیشانی کوهستان در زیرحوضه های یاد شده، محاسبه شد. نتایج بررسی این ویژگی ها با هم، به عنوان شاخص زمین ساخت فعال نسبی محاسبه شد و به چهار رده شامل مناطق خیلی فعال تا مناطق با فعالیت کم تقسیم بندی شد. رده های بالای فعالیت نسبی زمین ساختی بیشتر در جنوب و جنوب باختری حوضه گرگانرود- قره سو به دست آمد. در حالی که نواحی خاوری و جنوب خاوری دارای رده های متوسط تا پایین فعالیت هستند. میزان فعالیت زمین ساختی در این ناحیه از شمال به جنوب افزایش می یابد. این افزایش می تواند وابسته به موقعیت نقاط اوج شاخص شیب رودخانه ها در راستای گسل ها و پاره های گسلی باشد. همچنین مقدار ناتقارنی حوضه زهکشی در بیشتر زیرحوضه های این منطقه نشان دهنده انحراف حوضه ها به سوی باختر یا خاور هر آبراهه است. نتایج حاصل از بررسی ریخت زمین ساختی و نحوه پراکندگی لرزه خیزی منطقه مورد مطالعه، گویای این مطلب است که منطقه مورد نظر تا اندازه زیادی از جنبش های زمین ساختی منطقه، به ویژه جنبش گسل کاسپین و شمال البرز و سیستم گسلی تراستی در شمال گرگان تاثیر پذیرفته است. نواحی دارای فعالیت خیلی بالای زمین ساختی و بخش های؛ میزان کج شدگی بالای رودخانه ها همخوان با یک سیستم گسل تراستی با روند تقریبی NNE- SSW می باشد. از سوی دیگر، روند لرزه خیزی مشاهده شده را می توان به وجود احتمالی تراست ژرف و نسبتاً جوانی در شمال جبهه رشته کوه البرز نسبت داد.
The study area is located in north of eastern Alborz range. In this study, it was evaluated the pattern of neotectonic in eastern Alborz and the distribution of seismicity and geomorphic pattern of Southern Golestan province. To assess tectonic activities in 22 separated subbasins, we have analysed neotectonic indices: the stream– gradient index (SL), drainage basin asymmetry (Af), reveres symmetry of topography (T), hypsometric integral (Hi), drainage basin shape (Bs) and mountain front sinuosity (Smf). The results of the analysis is accumulated and expressed as an index of relative active tectonics (Iat), which divided into four classes from relatively low to highest tectonic activity. The high class values of tectonic activity for Iat mainly occur in the south and southwest of the Gorganrud- Gharasu drainage basin, while the rest of the study area has classes of Iat suggesting moderate to low tectonic activity. The rate of tectonic activity in this area will increase from north to south. This increase can be related to the position of peaks steam gradient index along the faults and segment faults. Also value of drainage basin asymmetry is calculated for all of the subcatechments greater or less than 50 that shows tilt for each stream toward West or East. The results of this study show that the distribution of seismicity, geomorphic and tectonic movements of studied area has been affected especially by Khazar and North Alborz faults movement and thrust fault in north of Gorgan. Areas with high tectonic activity and the high measure of tilting indicate that there may be a thrust fault, with a NNE-SSW approximate trend. On the other hand, this seismicity trend may be related to a deep and relatively young thrust splay in north of the Alborz range front.
