جایگاه فضاهای عمومی در تحقق سیاست های بازآفرینی بافت های ناکارآمد مطالعه موردی محله امام زاده یحیی(ع) (مقاله پژوهشی)
محورهای موضوعی : جغرافیای طبیعیرحيم سرور 1 , فرزانه سلامي 2 , بختیار عزت پناه 3
1 - علوم و تحقیقات
2 - دانشگاه علوم و تحقیقات
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند
کلید واژه: بازآفرینی کیفیت زندگی فضای عمومیبافت ناکارآمد,
چکیده مقاله :
امروزه بیشتر شهرها از کمبود فضاهای با کیفیت برای زندگی جمعی رنج می برند. عدم مطلوبیت فضایی و بی هویتی از جمله عواملی هستند که توجه به مقوله ارتقاء کیفیت زندگی را حائز اهمیت می کند.کیفیت زندگی مقوله ای چند بعدی و پیچیده است و این مفهوم برای افراد و گروه های مختلف و متناسب با شرایط زمانی و مکانی، معانی متفاوتی دارد. امروزه کیفیت زندگی در عرصه های عمومی تنزل یافته و حضور مردم در فضاهای شهری کمرنگ شده است. اگر چه میزان جمعیت حاضر در عرصه های عمومی شهرها بقدری است که ما در برخی مکان ها با ازدحام جمعیت نیز روبرو هستیم اما این ازدحام نیز خود عاملی بر کاهش کیفیت زندگی جمعی شهرها شده است. این جمعیت فضای کافی و تسهیلات لازم برای انجام فعالیت های اختیاری و درنگ در فضا را نداشته و نهایتا تعاملات کمتری میان آنان بروز می کند و از این رو فضاهای شهری ما به عرصه هایی بی روح و عاری از شرایط بروز زندگی اجتماعی بدل گشته اند. کارکرد اصلی شهرها یعنی تسهیل حضور شهروندان در فضاهای شهری و جریان زندگی جمعی قربانی راحتی اتومبیل شده است. از این رو این پژوهش به دنبال تبیین جایگاه فضاهای عمومی در تحقق سیاست های بازآفرینی در بافت های ناکارآمد است به نحوی که با ارتقا فضاهای عمومی شرایط برای ارتقاء کیفیت زندگی مردم در بافت های ناکارآمد (بافت های تاریخی) فراهم گردد
Nowadays, a majority of cities suffer from shortage of quality spaces for collective living. Undesirable space and lack of identity are among factors which put a higher emphasis on promoting quality of life. Life quality is a multi-aspect and complex category, and this concept has various meaning for different people and groups with respect to time and local conditions. Nowadays, life quality has decreased in various aspects and people′s presence has faded away in urban areas. However, existing population in public spaces is such that we face a large number of population in some spaces. This population is a factor to decrease collective life quality in cities. This population does not have sufficient area and required facilities to do voluntary activities in the area, and consequently less interactions will be hold, resulting in urban areas which have changed into sedentary spaces and without manifesting social life conditions. The major function of cities is facilitating the presence of citizens in urban spaces, collective life has become the victim of automobile comfort. Thus, the study is looking for explaining the position of public spaces in meeting regeneration policies in ineffective contexts such that promoting public spaces provides some conditions to promote people′s life quality in ineffective contexts (historic contexts).
1. احدنژاد، محسن، نجفی، سعید(1393)، سنجش کیفیت ذهنی زندگی در محلات شهری با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی : محلات کارمندان و اسلام آباد شهر زنجان)،فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری 6(23)، 20-1.
2. ایزدی، محمد سعید، صحی زاده، مهشید(1383)، حفاظت و توسعه شهری: رویکرد مکمل یا مغایر، فصلنامه آبادی، شماره 45.
3. آیینی، محمد اردستانی، زهرا السادات (1388)، هرم بازآفرینی و مشارکت مردم (معیار ارزیابی برنامه های توسعه درونزای شهری) نشریه هویت شهر، شماره 5، ص 21-32.
4. براتی، ن، کاکاوند، ا. (1392). ارزیابی تطبیقی کیفیت محیط سکونت شهری با تاکید بر تصویر ذهنی شهروندان (نمونه موردی: شهر قزوین) نشریه هنرهای زیبا و معماری و شهرسازی، 18، 3، 2، 23،25.
5. بنیادی، ناصر(1388)، روش های مداخله در بافت های کهن، ارزیابی تجارب و روش شناسی مداخله: بهسازی ،نوسازی و بازسازی، (نمونه موردی شیراز)، پایان نامه دکتری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.
6. بندر آباد، علیرضا، احمدی نژاد، فرشته، (!393)، ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی با تاکید بر اصول شهر زیست پذیر در منطقه 22 تهران ، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 6(23)، 20-1.
7. بهرامی نژاد، دهقان (1382)، شناخت و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت میانی شهرها، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شیراز، شیراز.
8. پوراحمد، احمد؛ سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت های فرسوده شهری.
9. پور احمد، زارعی ،جواد(1394)، سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت های فرسوده شهری مطالعه موردی: منطقه 9 شهر تهران، نشریه برنامه ریزی شهری، 6(21)، 1-18.
10. تقوایی، ع.ا، معروفی، س.(1389) . تاثیر فضاهای شهری بر ارتقاء کیفیت محیط با تاکید بر نقش مساجد، همایش بین المللی تهران.
11. تقوایی، ع.ا، معروفی، س، پهلوان، س. (1391). ارزیابی تاثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی شهروندان(مطالعه موردی: محله آپکوه شهر مشهد). فصلنامه نقش جهان، 3،10،43،54.
12. جمال پور، بیتا، روشی در برنامه ریزی مداخله در بافت کهن شهری نمونه مورد مطالعه : محله امام زاده یحیی، پایان نامه کارشناسی ارش شهرسازی، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، 1387.
13. حافظ نیا محمدرضا، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، تهران، 1393.
14. خادمی، امیر حسین، جوکار سرهنگی، عیسی(1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری(مطالعه موردی : بافت فرسوده شهر آمل) نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی ،1(4)، 110-117.
15. دهقانی، امین، صیدایی، اکندری، سیروس، شفقی، (1391). سنجش و توسعه شاخص های کیفیت زندگی در کانون های اسکان عشایری، مطالعه موردی: کانون های اسکان عشایری فارس و اصفهان ، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 12(27)، 96-77.
16. ذالی بیگلو، محمدحسین، نوری،پرویز، (1393)، تحلیل بر کیفیت زندگی شهروندان مطالعه موردی کلان شهر تبریز، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار.
17. رحمانی، آ، نظری، و.ا، طاهر خانی، ر. (1395). بررسی کیفیت محیط شهری و تاثیر آن در ارتقاء میزان رضایتمندی شهروندان رودهن، فصلنامه پژوهش اجتماعی ، 8، 23، 156، 136.
18. رفیعیان ، مجتبی، امین صالحی، ف، تقوایی، ع.01389). سنجش کیفیت سکونت در شرک اکباتان تهران، فصلنامه برنامه ریزی و آ»ایش فضا،14، 4، 85، 64.
19. رفیعیان ، مجتبی و جمشید مولودی، 1390، رویکردها و روش های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری، چاپ اول، نشر آذرخش، تهران.
20. سلمانی، حسن، تقوایی، علی اکبر، رفیعیان، مجتبی، سجش کیفیت زندگی در محیط مسکونی فرسوده و بصری سازی آن، مورد شناسایی: محله هاشمی در منطقه 10، شماره 4 ، جغرافیا و آمایش شهری، 1391.
21. شماعی ، علی و پوراحمد، احمد(1384)، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران.
22. طبرسا، محمدعلی، حاجیها، هاله (1395)، خلق فضاهای باکیفیت شهری پیاده مدار با رویکرد مکان سازی (نمونه مطالعه: خیابان شهرداری تهران منطقه یک)، فصلنامه پژوهش‌های علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی .
23. غفاری، غلامرضا، امیدی، رضا، (1388)، کیفیت زندگی: شاخص های توسعه اجتماعی، تهران ، شیرازه.
24. فرجی ملائی، امین(1389)، تحلیل شاخص های کیفیت زندگی شهری و برنامهریزی برای بهبود آن، مورد: شهر بابلسر، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
25. فنی، زهره، حیدری، سامان،آقایی، پرویز.(1394). سنجش کیفیت زندگی شهری با تاکید بر جنسیت، مطالعه موردی، شهر قروه . دوفصلنامه پژوهش های بوم شناسی شهری 6، (12). 78-65.
26. قاسمی، اکرم، نوری، زهرا(1395)، ارزیابی کیفیت زندگی در شهرهای جدید با استفاده از سنجش کیفیت ذهنی، مورد مطالعه : شهر جدید هشتگرد مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، 7(25)، 172-159.
27. قانعی، محبوبه؛ اسماعیل پور، نجما؛ سرایی، محمد حسین(1396). سنجش کیفیت زندگی در محلات شهری در راستای ارتقای کیفیت زندگی (مطالعه موردی محله قلعه شهر بافق). نشریه پژوهش و برنامه ریزی، 8، 28، 21، 44.
28. کشاورز، مهناز، پور احمد، احمد، احمد و حبیبی، کیومرث(1389، سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت های فرسوده شهری، فصلنامه شهر ایرانی اسلامی، شماره اول، پاییز 1389، ص 92-73.
29. کلانتری خلیل آباد، حسین و پوراحمد، احمد(1384)، فنون و تجارب برنامه ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، انتشارات جهاد دانشگاهی.
30. گلکار، کوروش (1379)، کیفیت طراحی شهری و مولفه های سازنده آن، نشریه علمی پژوهشی صفحه شماره 32، ص 38-65.
31. لطفی، سهند (1387)، حفاظت و بازآفرینی شهری، مفاهی و شرایط، رساله ی دکترای شهرسازی، دانشگاه تهران.
32. لطفی، سهند(1391)، تبارشناسی بازآفرینی شهری، از بازسازی تا نوزایی، انتشارات آذرخش، چاپ اول.
33. لطفی، صدیقه، (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری، تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه ریزی شهری، نشریه نگرش های نو در جغرافیای انسانی ، 1(4)، 80-65.
34. لطفی، صدیقه، صابری، سجاد، (1391) ، ارزابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی: نواحی شهر یاسوج) . نشریه جغرافیا و مطالعه محیطی ، 1(4)، 59-45.
35. لینچ، کوین(1376)، "تئوری شکل شهر"، ترجمه حسین بحرینی، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
36. مهندسین مشاور باوند(1382)، بررسی مسائل توسعه شهری منطقه 12، مطالعات سازمان فضایی و سیمای شهری.
37. مهندسین مشاور باوند (1383)، تهیه الگوی توسعه و طرح تفصیلی منطقه 12 و همکاری با شهرداری منطقه 12، الگوی توسعه منطقه 12 – ویرایش اول ، طرح جدید ساختار مرکز تاریخی تهران، گزارش شماره 5-1.
38. میمندی پاریزی، ص، حبیبی، ک، مهدی ، ا. (1394). سنجش و مقایسه کیفیت سکونت در بافت های قدیم و جدید شهری کرمان، مجله آمایش جغرافیایی فضا ، 5، 18، 105، 88.
39. نجفی، سعید، احدنژاد، محسن، دویران، اسماعیل(1394)، ارزیابی کیفیت زندگی در سکونتگاه های غیررسمی شهرها مورد شناسی: محله اسلام آباد شهر زنجان، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، 5، 16، 75، 90.
40. نهیبی، سارا، حسن دخت، مریم سادات(1393). بررسی تاثیر فضای سبز شهری بر ارتقای کیفیت زندگی شهری 0مطالعه موردی : محله شیان). فصلنامه پایداری، توسعه و محیط زیست 1، 80-51.
41. Allen, J.C,Vogt,R,J,& Cantrell, R,L(2004).Qualityof life in rural Nebaska: Trends and changes. Publication from the Center for Applied Rural Innovation (CARI),9.
42. Azahan, A., Jamaluddin, M. J., Lukman, Z.M., Kadaruddin, A., & Kadir, A. (2009).
43. The quality of life in Malaysia ’ s intermediate ci ty: Urban dwel lersperspective. European Journal of Social Sciences, 9(1), 161-167
44. Brown, A.L. (2003). Increasing the utility of urban environmental quality information, Landscapand Urban planning, 65, 85-
45. Carmona ,M (2006), Public Places and Urban Spaces , Architectural Press is an imprint of Elsevier , London.
46. Costanza, R.et al(2006).Quality of life: An Approach Integration Opportunities, Human Needs, and Subjective Well –Being. Ecological Economics, 267-276.
47. Couch,C(2004),Urbanism, Utopies ET Realites,and Paris: Seuil.
48. Galdini, Rosanna(2005), Urban Regeneration process: the case of Geneva,an example of integrated urban development approach department of sociology and science.
49. McDonald,s. Naglis, M& vIida,M(2009). Urban Regeneration for Communities: A Case study ,Baltic Journal on Sustianability , 49-59 .
50. Schyns, P,& Boelhouwer,J(2004). THE. The state of the city Amsterdam monitor: Measuring Quality of life in Amesterdam In Community Quality of life Indicatirs (pp.133-152) Sprnger , Dordrecht.
51. Serage El Din, H, Shalaby, A, Fariuh, H,E, & Elariane , S.A. (2013). PRINCIPLE OF URBAN QUALITY of life for a neighborhood. Hbrc Journal, 9, 1, 86, 92.
52. Sahin, A.P.D.N.P., Fasli, A.P.D.M., and Vehbi, A.P.D.B.O., 2007, AN Assessment of Quality of Life in Residential Environments: Case of Selimiye Quarter in Walled City of Nicosia, North Cyprus, Retrieved March, 23, 2012.
53. Tallon,A.(2010). Urban regeneration in the UK – Routledge.
54. VanKamp, I. et al. 2003, Urban Environmental Quality a and Human Well-Being: Towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts; a Literature Study, Landscape and Urban Planning, Vol. 65, No. 1, PP. 5-18.
55. Van poll, R. (1997).The perceived quality of the urban residential environment: A multi attribute evaluation; Phd Thesis, University of Groningen (RuG), The Netherland.
56. Viene., D., 2008, Comparing two Person-Environment Fit Models of Residential Satisfaction: Does the Method of Study Influence Outcomes? In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy in Psychology, Fielding Graduate University.
57. Wang, B., Li, X., Stanton, B., & Fang, X. (2010). The influence of social stigma and discr iminatory exper ience on psychological distress and quality of lifeamong rural-to-urban migrants in China. Social Science & Medicine, 71(1), 84-92.
58. Weziak- Bialowlska, D(2016). Quality of life in cities- Empirical evidence in comparative European perspective Cities, 58,87,96.
