سنجش کیفیت محیط اجتماعی و فیزیکی محلات مسکونی با رویکرد رضایتمندی سکونتی (مطالعه موردی: شهر رشت)
محورهای موضوعی :شمیلا الله یاری اصلی ارده 1 , مریم جعفری مهرآبادی 2 , اصغر شکرگزار 3
1 - دانشگاه گیلان
2 - دانشگاه گیلان
3 - دانشگاه گیلان
کلید واژه: محیط سکونتی, رضایتمندی سکونتی, محیط اجتماعی, محیط فیزیکی, رشت.,
چکیده مقاله :
سنجش کیفیت سکونتی به عنوان بخش مهمی از کیفیت زندگی، به مثابه ابزاری برای ارزیابی سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های شهری است تا زمینه‌ای برای اقدامات آینده فراهم آورد. بنابراین این پژوهش بر کیفیت محیط اجتماعی و فیزیکی محلات مسکونی شهر رشت متمرکز شده که با استفاده از رویکرد رضایتمندی سکونتی در قالب تکمیل پرسشنامه میدانی، به روش توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی انجام گرفته است. پایایی پرسشنامه توسط آلفای کرونباخ سنجیده شده و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و روش‌های آماری همچون تحلیل مسیر و آزمون T تک‌نمونه‌ای تحلیل شده‌اند. بر‌اساس نتایج حاصل، در محیط اجتماعی، شاخص‌های مسئولیت در قبال سرزندگی محله و اعتماد به کسبه در بهترین شرایط و شاخص‌های حقوق کودکان، حقوق حیوانات و تمایل به ماندن در محله در صورت کسب شرایط اقتصادی بهتر، در سطح نامطلوب قرار گرفته‌اند و در محیط فیزیکی، شاخص‌های نظافت معابر محله و نظافت مردم در محله در مطلوبترین وضعیت و شاخص‌های کیفیت مبلمان شهری در محله، وجود درختان و سایه آنها، ایمنی مربوط به تردد اتومبیل، آسفالت و سنگفرش معابر و زیبایی نمای ساختمان‌ها پایین‌تر از سطح متوسط کیفیت قرار گرفته‌اند. به طورکلی، ساکنین از محیط اجتماعی راضی اما از محیط فیزیکی ناراضی بوده‌اند. هم چنین در محیط اجتماعی، شاخص‌های حقوق کودکان در محله و برآوردن انتظارات توسط محله و در محیط فیزیکی، شاخص‌های نظافت مردم در محله و زیبایی نمای ساختمان‌ها بیشترین تأثیر را بر رضایت ساکنین دارند و به طورکلی از نظر ساکنین، اهمیت محیط اجتماعی و محیط فیزیکی تقریباً برابر است.
Measuring residential quality as an important part of quality of life is a tool for evaluating urban planning and policymaking to provide a platform for future actions. Therefore, this research focuses on the quality of social and physical environment of residential neighborhoods in Rasht city which has been done by descriptive-analytical method and using a residential satisfaction approach in the form of field survey completion. The reliability of the questionnaire was measured by Cronbach's alpha and the data were analyzed using SPSS software and statistical methods such as path analysis and One-sample T-test. Given the results, in social environment, indicators of vitality of neighborhood and thrust to sellers are at a desirable level and indicators of right of children, right of animal and continue living with acquiring better economic conditions are undesirable and in physical environment, indicators of cleanliness of passages and cleanliness of residents in neighborhood are above the average level of quality and indicators of urban furniture quality, existence of trees alongside of streets, safety related to car travelling, pavements and asphalt of pathways and beauty of outside and appearance of the buildings in neighborhood are undesirable. In general, residents are satisfied with the social environment but are dissatisfied with the physical environment. In social environment, right of children and meets expectations by neighborhood and in physical environment, cleanliness of residents and outside beauty of the buildings in neighborhood were respectively important according to the residents. In general, in viewpoint of residents, the importance of the social environment and the physical environment to be approximately equal.
1. ابراهیمی، سعید (1392)، کاربرد فنون تحلیل چند‌معیاری و منطق فازی در تحلیل و ساماندهی مبلمان شهری مطالعه موردی: رشت، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر اصغر شکرگزار، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گیلان؛
2. پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت‌الله؛ حبیبی، کیومرث؛ کشاورز، مهناز (1390)، بررسی نقش کیفیت سکونتی در مهاجرت‌های درون شهری (مطالعه موردی: بافت قدیم شهر خرم‌آباد)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 75، 17-36؛
3. پورجعفر، محمدرضا؛ محمودی نژاد، هادی (1388)، طراحی شهری و سرمایه¬اجتماعی در فضاهای شهری، تهران: انتشارات هله؛
4. دانشپور، سید عبدالهادی؛ شیعه، اسماعیل؛ روستا، مریم (1393)، تدوین مدل ساختاری عوامل مکانی مؤثر بر ارتقاء پایداری اجتماعی در بافت‌های فرسوده شهری به کمک تحلیل عاملی و تحلیل مسیر، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 35، 133-142؛
5. دیوسالار، اسدالله؛ مفلوکی اوره، خدیجه (1393)، ارزیابی شاخص‌های کیفیت محیط سکونتی از دیدگاه شهروندان (نمونه موردی: بخش مرکزی شهر ساری)، اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر، مرکز همایش‌های توسعه ایران؛
6. راست‌بین، ساجد؛ جعفری، یاسر؛ دارم، یاسمن؛ معززی مهر طهران، امیرمحمد (1391)، رابطه همبستگی بین کیفیت‌های محیطی و تداوم حیات شهری در عرصه‌های عمومی (نمونه موردی: جلفای اصفهان)، شماره 21، سال نهم، 35-46؛
7. رشنو، مژگان؛ سعیدی رضوانی، نوید (1391)، بررسی کیفیت محیط سکونتی در مجتمع‌های مسکونی (مطالعه موردی: مجتمع مسکونی میلاد قزوین)، ماهنامه بین‌المللی اطلاع‌رسانی آموزشی-پژوهشی، سال سوم، شماره 20؛
8. غفوریان، میترا؛ حصاری، الهام (1395)، بررسی عوامل و متغیرهای زمینه‌ای مؤثر بر رضایتمندی ساکنان از محیط مسکونی، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 18، 91-100؛
9. فیروزی، محمدعلی؛ نعمتی، مرتضی؛ داری‌پور، نادیا (1393)، سنجش تطبیقی تصویر ذهنی شهروندان به مفهوم کیفیت محیط شهری در طرح مسکن مهر (مطالعه موردی: شهر امیدیه)، دوفصلنامه پژوهش‌های منظر شهری، سال اول، شماره 2؛
10. کروبی، مهدی؛ فیاضی، مرتضی (1392)، تأثیر محیط فیزیکی بر ادراک مشتریان از کیفیت خدمات در صنعت هتلداری «مطالعه موردی هتل¬های استقلال، انقلاب و کوثر تهران»، فصلنامه گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ، 1-18؛
11. گلابی، فاطمه؛ آقایاری¬هیر، توکل؛ ابراهیمی، رضا (1392)، بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی مرتبط با سطح رضایتمندی شهروندان از محله مسکونی، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره 9، 125-154؛
12. مظفری، نگین، لطیفی، بیتا، برک‌پور، ناصر (1394)، سنجش و مقایسه میزان رضایتمندی ساکنان از سیستم سکونتی (مطالعه موردی: مناطق 3 و 11 شهر تهران)، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 17، 77-92؛
13. Abdul Mohit, M., Azim, M. (2012), Assessment of Residential Satisfaction with Public Housing in Hulhumale’, Maldives, Procedia - Social and Behavioral Sciences 50, 756-770;
14. Bolivar, J., Daponte, A., Rodriguez, M., Sanchez, J. J. (2010), The Influence of Individual, Social and Physical Environment Factors on Physical Activity in the Adult Population in Andalusia, Spain, International Journal of Environmental Research and Public Health, 60-77;
15. Chiarazzo, V., Coppola, P., Dell’Olio, L., Ibeas, A., Ottomanelli, M. (2014), The Effect of Environmental Quality on Residential Choice Location, Procedia - Social and Behavioral Sciences 162, 178-187;
16. Ettwein, V., Maslin, M. (2011), Physical Geography: Fundamentals of the Physical Environment, University of London;
17. Gehl, J. (2004), Public Spaces, Public Life, Copenhagen: Danish Architectural Press.
18. Hanak, T., Marovic, I., Aigel, P. (2015), Perception of Residential Environment in Cities: a Comparative Study, Procedia Engineering, 117, 495-501;
