بررسی نقش توپوگرافی در بزرگسازی اثرات لرزه ای در محدوده شهر کلات نادری
محورهای موضوعی :محمد محمدنژاد 1 , لیلا گلی مختاری 2 , ابوالفضل بهنیافر 3
1 - جغرافیا وعلوم محیطی
2 - سبزوار، دانشگاه جکیم سبزواری
3 - دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
کلید واژه: ویژگیهای مورفولوژیکی, روش پسینا, پهنه بندی خطر زمین لرزه شهر كلات, GIS ,
چکیده مقاله :
سالانه براثر بلایای طبیعي به طور متوسط بیش از یک هزار میلیارد ریال خسارت به کشور وارد مي شود. به عقیده کارشناسان، کشور ایران از مناطق مستعد وقوع زلزله بوده و بر پایه آمارهای رسمي در 15 سال گذشته 6 درصد تلفات جاني کشورناشي از زلزله بوده است. در این راستا ارزیابی آسیب پذیری زمین لرزه ای مناطق مختلف کشور با هدف کاهش آسیب پذیری جوامع شهری باید دراولویت برنامه ریزی ها قرار گیرد. هدف از اين پژوهش بررسی نقش توپوگرافی در بزرگسازی اثرات لرزه ای در محدوده شهر کلات نادری، در استان خراسان رضوي با استفاده از روش پسینا و همکاران است. به این منظور در ابتدا با استفاده ازمدل رقومی ارتفاع سایت های مستعد برای بزرگ سازی اثر ژئومورفولوژی مورد بررسی قرار گرفت. این عوارض شامل: خط الراس ها، قله ها، تپه ها، دره ها همراه با ویژگی هایی از جمله شکل دامنه و نیز شیب و اختلاف ارتفاع بودند. همچنین از توابع GIS برای طبقه بندی محدوده های بحرانی استفاده گردید. نقشه های حاصل در این روش می توانند برای ارزیابی مناطق دارای ریسک و خطر زمین لرزه مرتبط با توپوگرافی در مقیاس وسیع مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به نتایج تحقیق ازكل مساحت محدوده مطالعاتی 71/74 درصد در محدوده اثرات بزرگسازی کم،12/21 درصد در طبقه زیاد و 15/4 در طبقه خیلی زیاد قرار گرفته است.
Abstract Natural disasters annually cause an average More than a thousand billion damages to the country. According to experts, Iran is one of the most prone areas of the earthquake and according to official statistics in the last 15 years, 6% of the earthquake casualties were earthquake. In this regard, assessing the seismic vulnerability of different regions of the country in order to reduce the vulnerability of urban communities should be a priority in planning. The purpose of this study was to investigate the role of topography in magnifying seismic effects in the Kalat-Naderi area of Khorasan Razavi province using Pessina et al. In this regard, first, the digital elevation model of sites prone to magnification of geomorphological effects was investigated. These effects included: ridge, peaks, hills, valleys with features such as slope shape, as well as slope and elevation difference. GIS functions were also used to classify critical areas. The resulting maps can be used to assess large-scale topographic areas of risk and earthquake risk. According to the results of the study, out of the total study area, 74.71% were in the range of low magnification, 21.12% in high class and 4.15% in high class.
منابع: - امیراحمدی، ابوالقاسم؛ آب باریکی، زکیه (1393)، "ریزپهنه بندی خطر زلزله شهر سبزوار با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS " ، جغرافیا وتوسعه ،35، صص. 152-133.
- احمدی، حسن (1378). ژئومورفولوژی کاربردی (جلد 1) فرسایش آبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- اسفندیاری، فریبا؛ غفاري گيلانده، عطا؛ لطفي، خداداد (1393)، "بررسي توان لرزه زايي گسل ها و برآورد تلفات انساني ناشي از زلزله در مناطق شهري مطالعه موردي: (شهر اردبيل)"، پژوهش هاي ژئومورفولوژي كمی، سال دوم، شماره 4، صص. 36-17.
- حسین زاده، رضا؛ بید خوری، علیرضا(1395)، سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS ( مبانی وآموزش نرم افزار Arc GIS)، مشهد: جهاددانشگاهی مشهد.
- حیاتی، سلمان؛ اسماعیلی، آسیه؛ رضوی‌نژاد، مرتضی (1395)، "پیش‌بینی محل وقوع زلزله احتمالی در استان خراسان رضوی با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی خود سازمان ده کوهونن، مجله علمی – پژوهشی جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 20، صص. 20-1.
- روستایی،شهرام؛ ساری صراف، بهروز(1385)، "پهنه بندی مخاطرات محیطی موثردر توسعه فیزیکی شهر تبریز"، فصل نامه جغرافیایی سرزمین،3(10) صص.126-110.
- رجبی، معصومه؛ حجازی، میر اسدالله؛ روستایی، شهرام؛ عالی، نگین (1397)، "پهنه بندی آسیب پذیری مخاطرات طبیعی و ژئومورفولوژیکی سکونتگاههای روستایی شهرستان سقز (مطالعه موردی سیل و زلزله )"، پژوهش هاي ژئومورفولوژي كمي، سال هفتم، شماره2، صص. 195-1830.
- زمردیان ،محمدجعفر(1393).کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری وروستایی، تهران ، انتشارات دانشگاه پیام نور.
- قائد رحمتی، صفر؛ قانعی بافقی، روح اله ( 1391)، "تحلیل تأثیر گسترش فضایی شهر تهران در افزایش آسیب پذیری ناشی از زلزله - دوره زمانی: گسترش فیزیکی 200 سال اخیر با استفاده از با استفاده از مدل هلدرن"، مجله علمی – پژوهشی تحقیقات جغرافیایی شماره 105، صص. 191- 169.
- فرجی ملایی، امین؛ پیله ور، مهدی؛ امیری شابنده، جواد؛ حاجیلو، مهران (1396)، "تحلیلی بر روند گسترش کالبدی- فضایی کلانشهر مشهد و افزایش آسیب پذیری در برابر زلزله"، نشریه علمی-پژوهشی وزارت علوم، شماره 10،صص. 110-89 .
- قدیری، محمود؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا (1392)، "رابطه ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیب پذیری در برابر خطر زلزله مطالعه موردی: محلات کلانشهر تهران"، مجله علمی - پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، شماره 50، صص. 174- 153.
- سازمان نقشه برداري كشور، عكسهاي هوايي بلوك مشهد باند 2-1، مقياس: 1:40000 .
زو.
سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح كشور، 1378 ، نقشه هاي توپوگرافي مقياس 1:50000 كلات، برگهاي كلات و قله- - سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح كشور. 1384 ، نقشه هاي توپوگرافي مقياس 1:50000 كلات، برگه كلات نادری.
- سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح كشور. 1386 ، نقشه هاي توپوگرافي مقياس 1:50000 كلات، برگه مارشک.
- سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور. 1387 ،گزارش نقشه زمین شناسی مقياس 1:100000 کلات، برگه كلات نادری.
- شریفی کیا، محمد؛ معتمدی نیا، منیره؛ شایان، سیاوش (1389)، "تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفولوژیکی ناشی از توسعه فیزیکی شهر ماهنشان"، نشریه تحقیقات کاربردي علوم جغرافیایی، جلد 13، شماره 16 ، صص. 126-105.
- صیامی، قدیر؛ تقی نژاد، کاظم؛ زاهدی کلاکی، علی ( 1394)، "آسیب شناسی لرزه‌ای پهنه‌های شهری با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی معکوس(IHWP) و GIS (مطالعه موردی شهر گرگان)"، مجله مطالعات برنامه ریزی شهری، شماره 9 ، صص. 64 – 43.
- فاضل، سوگل؛ تقوایی، مسعود؛ محمود زاده، امیر (1396)، "پهنه بندی آسیب پذیری لرزه ای شهری با استفاده از مدل ANP مطالعه موردی: شهر نجف آباد"، دوفصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، شماره 11، صص. 132-121.
- مهدوی عادلی، مهدی؛جزایری مقدس،سید محمود(1390)، سومین کنفرانس برنامه ریزی ومدیریت شهری .1390، صص.12-10.
- مرادی، حمیدرضا؛ محمدی، مجید؛ پورقاسمی، حمیدرضا (1391)، حرکات دامنه ای (حرکات توده ای) با تاکید بر روش های کمی تحلیل وقوع زمین لغزش، تهران: انتشارات سمت.
- محمودی، فرج الله (1387). ژئومورفولوژی اقلیمی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
http://www.amar.org.ir. - مركز ملی آمار ايران، نتایج سرشماری (1395)، آدرس اینترنتی - نجفی، اسماعیل؛ نجفی، کبری؛ رستمی فتح آبادی، محمد؛ قاسمیان، محمد (1395)، "معضلات و مخاطرات محیطي محدودکننده توسعه پایدار شهری مطالعه موردی: کلان شهر تهران"، انجمن علمی اقتصاد شهری، مجموعه مقالات همایشی.
- Albayomi,G (2012) “Assessment of Urban Geomorphological Hazard in the North-East of Cairo City, Using Remote Sensing and GIS Techniques”. Life Science Journal, Vol9, Issue2,pp398-402.
-Diana, L. Lestuzzi, P. Podestà S. Luchini, C. (2019), “Improved Urban Seismic Vulnerability Assessment Using Typological Curves and Accurate Displacement Demand Prediction”, Journal of Earthquake Engineering, vol 23,1ssue 5,pp725-908.
- Pessina V، fiorini E. and paolucci (2010). “GIS-Based Identification of Topographic Sites in Italy with Significant Ground Motion Amplification Effects”. Missouri University of Science and Technology.pp 27-33.
- Pessina V, Fiorini E (2014) “A GIS procedure for fast topographic characterization of seismic recording stations”. Soil Dyn Earthq Eng 63:248–258.
-Lantada, N. Pujades, L.G. Barbat, A.H. (2018), “Earthquake Risk Scenarios in Urban Areas: A Review with Applications to the Ciutat Vella District in Barcelona, Spain”, International Journal of Architectural Heritage, Vol 12, Issue 7-8, Pp 1112-1130.
- RASHED, TAREK. WEEKS, JOHN(2003), “Assessing vulnerability to earthquake hazards through spatial”. International Journal of Geographical ,vol 17, Issue 6,pp 547-576.
- Karimzadeh, Sadra.Miyajima, Masakatsu. Kamel, Batoul. Pessina, Vera (2015), “A fast topographic characterization of seismic station locations in Iran through integrated use of digital elevation models and GIS”, Springer Science, Journal of Seismology, pp1-20.
- Erdik, Mustafa (2006), “Urban Earthquake Risk, Engineering Conferences International Proceedings Geohazards, pp 1-13.
-Jones, Samantha. Vasvani, Vishal (2017), “Compliance with the building byelaws and earthquake safety in urban areas of Bihar: progress, constraints and challenges”, ENVIRONMENTAL HAZARDS, VOL. 16, NO. 4,pp 345–362.
