تأثیر ایدئولوژی سیاسی بر ارتقاء سطح فضای جغرافیایی مطالعه موردی: استان قم
محورهای موضوعی :حسن کامران دستجردی 1 , سید عباس احمدی 2 , حسین بقایی نیا 3 , زهرا انصاری 4
1 - دانشگاه تهران
2 - تهران
3 - تهران
4 - تهران
کلید واژه: ایدئولوژی تشیع, سازمان‌دهی سیاسی فضا, سیاست, مذهب,
چکیده مقاله :
تقسیمات کشوری از مصادیق بارز نقش‌آفرینی دولت‌ها در مدیریت فضای سرزمینی است که در بسیاری رشته‌های علمی به خصوص در جغرافیای سیاسی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. دولت‌ها با انجام تقسیمات کشوری و قلمروسازی هدفمند در حوزه سرزمینی خود، اهداف خاصی را دنبال کرده و بر اساس قواعد و مقررات مشخصی، مدیریت موردنظر خویش را در فضای سرزمینی اعمال می‌کنند. در فرایند تغییر سطح واحدهای سیاسی ـ اداری عوامل متعددی نقش‌آفرینی می‌کنند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جمعیت، وسعت، فرهنگ و قومیت، قدمت، امنیت، دسترسی و ... اشاره کرد. درعین‌حال در مواردی مشاهده می‌شود که وجود یک سری ملاحظات سیاسی و ژئوپلیتیک و یا ویژگی‌های دینی و مذهبی، معیارهای مذکور را در حاشیه قرار داده و خود به تنهایی نقش اصلی را در ارتقاء سطح تقسیمات کشوری ایفا می‌نماید. یکی از این موارد در ایران تبدیل شهرستان قم به استان قم است که در این مقاله چرایی و چگونگی آن و نیز عوامل تأثیرگذار در آن مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد. این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام‌شده و اطلاعات و داده‌های موردنیاز آن از طریق منابع کتابخانه‌ای، الکترونیک و مراجعه به اسناد و مدارک مربوطه گردآوری شده است. نتیجه تحقیق نشان داد که در ارتقای سطح سیاسی شهرستان قم و شکل‌گیری استان قم، عامل سیاسی ـ مذهبی نقش اصلی را ایفا کرده و نسبت به دیگر عوامل تأثیر بیشتری داشته است.
Administrative divisions are a clear indication of the role played by states in managing the territorial space, which is being discussed in many disciplines, especially in geopolitics .By pursuing country-specific divisions and territorial targeting, governments pursue specific goals and, according to specific rules and regulations, apply their own management in territorial territory. In the process of changing the level of political-administrative units, there are several factors that make up one of the most important ones, such as population, size, culture and ethnicity, age, security, access, etc. However, in some cases, it can be seen that the existence of a series of political and geopolitical considerations or religious or religious characteristics imposes these criteria on the sidelines and alone plays a key role in promoting the level of division of the state. One of these cases in Iran is the conversion of Qom county to Qom province. This article explores why and how it is influenced by it. This research has been done by descriptive-analytical method and its data and data have been collected through library resources, electronics and referring to relevant documents. The results of the research showed that political and religious factor played a major role in promoting the political level of Qom and forming Qom province, and had a greater impact than other factors.
1. بدیعی، مرجان (1392)، جزوه سازمان‌دهی سیاسی فضا؛ دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا؛
2. بنایی، علی (1390)، شناخت نامه قم، جلد پنجم بخش دوم، قم: نشر نور؛
3. پایگاه مجمع جهانی شیعه¬شناسی، http://shiastudies.net؛
4. استانداری قم، دفتر آمار و اطلاعات؛
5. وزارت کشور، دفتر تقسیمات کشوری؛
6. تولایی، نسرین، نقش مذهب در شکل‌گیری فضای جغرافیایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، مقاله 570؛
7. جعفریان، رسول (1369)، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی؛
8. دانشنامه ویکی‌پدیا، سیر تقسیمات کشوری در ایران؛
9. دفتر پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛
10. عبدالرحمن عالم، بنيادهاي علم سياست (تهران: نشر نی 1373) ص 84 و 85؛
11. عيسي‌زاده، سيدمحمد، حوزه علميه قم و توليد علم در سده معاصر ايران، پایگاه مقالات سایت آل¬البیت،
www.al-shia.org/html/far/books/maqalat
12. مجمع جهانی اهل‌البیت(ع)، دفتر امور شیعیان؛
13. محمدرضا شفيعي¬فر (1378)، درآمدي بر مبانی فکري انقلاب اسلامي، قم: نهاد رهبري در دانشگاه‌ها؛
14. مرکز آمار ایران، www.amar.org؛
15. میرحیدر، دره (1378)؛ مبانی جغرافیای سیاسی؛ تهران: سمت؛
16. وصیت‌نامه سیاسی- الهی امام خمینی(ره)؛
17. http://af.samta.ir/atlas/index.php?title مدارس_دینی_استان_قم=
18. http://fa.wikipedia.org/wiki/ پیشینه_تقسیمات_کشوری_ایران
19. http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=10211
20. http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90101
