مکانیابی سوله های مدیریت بحران در سطح منطقه یک شهر تهران
محورهای موضوعی :آزیتا رجبی 1 , محمد مهدی گندمی 2
1 - تهران مرکزي
2 - تهران مرکز
کلید واژه: کلیدواژگان: مکان یابی, مدیریت بحران, سوله های بحران, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی, منطق فازی, منطقه یک تهران,
چکیده مقاله :
در سالیان اخیر احداث پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در دستور کار سازمان پیشگیری و مدیریت بحران قرار گرفته است. یکی از موارد مهم قبل از ایجاد این پایگاهها، مطالعه، بررسی و انتخاب مکان جغرافیایی مناسب برای استقرار این نوع کاربری است. مکانی که در شرایط بحرانی محلی ایمن برای پایگاه باشد و در شرایط عادی نیز کارایی های مختلف داشته باشد. پژوهش حاضر، به لحاظ هدف از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. این پژوهش به دنبال یافتن بهترین مکان برای پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران منطقه یک تهران است. بدین منظور ابتدا عوامل و معیارهای موثر در مکان یابی مراکز امدادرسانی در هنگام وقوع بحران شناسایی شد. سپس برای تعیین اهمیت و ارزش هر یک از معیارها و عناصر موثر در تصمیم از مدل AHP استفاده شد. سپس پرسشنامه ای طراحی و در بین کارشناسان و متخصصین توزیع گردید. در مرحله بعد با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار Expert Choice وزن هر یک از معیارها و عناصر تصمیم، تعیین گردید. در مرحله بعد کلیه لایه های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به رستر تبدیل شده و با استفاده از روش Index overlay لایه ها با یکدیگر ترکیب شدند و 10 موقعیت به عنوان بهترین مکان پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران در منطقه یک تهران پیشنهاد شد. همچنین نتایج نشان داد که سوله های مدیریت بحران در سطح منطقه به صورت مناسب و اصولی مکان یابی نشده و از آن مهم تر این که تعداد این مراکز بسیار کم می باشد.
In recent years, the construction of backup bases for crisis management has been placed on the agenda of the Organization of Precautionary Measures and crisis management. One of the important things lies in setting up bases, studying, and finding a proper geographical location for setting up this his kind of application, a place which can be used as a safe place under critical conditions and under normal conditions. It may be used for normal uses too. The present study is of a practical nature which has been conducted by a descriptive-analytical method. This research seeks to find the best method location for the backup bases for crisis management municipal region one in Tehran. In order to achieve this goal, effective criteria and factors for locating aid centers are identified in time of crisis. Then in order to specify the importance and value of each each criterion and effective elements in section making, the AHP model has been used.Then a questionnaire was prepared and distributed among experts. In the second stage, by the use of hirarchicl procedural method and by using expert choice software, the weight of each criterion and element was determined. In the second phase, all layers of information in GIS were turned into a roster and by using the method of index overlay, the layers were mixed and ten best locations were chosen as the best bases for crisis management for region one. Also, results show the depots for crisis management have not been properly chosen and that they are very limited in numbers.
1. اسدی نظری، مهرنوش (1383)، برنامه¬ریزی و مکانیابی اردوگاه‌های اسکان موقت بازماندگان زلزله. پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه¬ریزی شهری و منطقه¬ا¬¬ی، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس؛
2. آل¬شیخ، علی‌اصغر و شهرام حسینیان، (1385)، مکانیابی بهینه کاربری اراضی شهری با استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (نمونه موردی: فضای سبز شهر یاسوج)، همایش ژئوماتیک، تهران؛
3. آهنچی، محمد (1376)، مدیریت سوانح: سوابق، مفاهیم، اصول و تئوری¬ها، کتاب یکم، جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران، مرکز آموزش و تحقیقات، تهران؛
4. آیسان، یاسمین و دیویس، یان (1385)، معماری و برنامه¬ریزی بازسازی، ترجمه علیرضا فلاحی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران؛
5. بوذرجمهری، خدیجه؛ مهدی جوانشیری؛ محمدرضا دربان آستانه و علی قربانی (1393)، تحلیل فضایی و مکانیابی بهینه مراکز اسکان موقت در مدیریت بحران نواحی روستایی با تلفیق GIS AHp & (نمونه مورد مطالعه بخش مرکزی شهرستان فاروج)، دومین همایش بین‌المللی توسعه روستایی، انجمن توسعه روستایی ایران و دانشگاه تربت‌حیدریه؛
6. بهرام¬پور، مهدی؛ بمانیان، محمدرضا(1391)، تبیین الگوی جانمایی پایگاه¬های مدیریت بحران با استفاده از GIS، مطالعه موردی: شهر تهران منطقه 3، دو فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت بحران، شماره اول؛
7. بیگ¬بابایی، بشیر؛ زهرا پیشگاهی¬فرد؛ عبدالرضا فرجی¬راد و ناصر اقبالی (1391)، مدل‌سازی تعیین مناطق خطرپذیر با استفاده از مدلAHP در محیط GIS جهت مدیریت بحران شهری، مطالعه موردی منطقه 8 شهرداری تبریز، فصلنامه علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، 37؛
8. پرهیزکار، اکبر(1376)، ارائه الگوی مناسب مکان¬گزینی مراکز خدمات شهری با تحقیق در مدل‌ها و GIS شهری، رساله دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس؛
9. توكلي عليرضا؛ شمشيربند مصطفي، حسين¬پور سيدعلي (1389)، بررسي روند کاهش فضاهاي باز شهري در فرايند توسعه شهري با تأکید بر مديريت بحران، نمونه موردي کلانشهر تهران، مجله معماري و شهرسازي آرمان‌شهر ، دوره3، شماره 5؛
10. خسروی، محمد؛ موسوی، سیدمحمدجواد و خاکساری رفسنجانی، علی(1389)، ارائه الگویی جهت مکانیابی اثربخش مراکز مدیریت بحران شهری با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: منطقه 6 شهرداری اصفهان). مشهد پژوهی، سال3، شماره4؛
11. صمدزادگان، فرهاد؛ رحیم¬علی عباس¬پور و پرهام پهلوانی(1384)، مکان¬یابی امکان اسکان موقت به‌منظور مدیریت حوادث غیرمترقبه بر مبنای سیستم¬های اطلاعات مکانی هوشمند، اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه؛
12. عزیزپور، ملکه؛ زنگی¬آبادی، علی، اسماعیلیان، زهرا (1390)، اولویت‌بندی عوامل مؤثر در مدیریت بحران شهری در برابر بلایای طبیعی (مطالعه موردی سازمان‌های مرتبط با بحران شهر اصفهان)، مجله جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، سال 22، شماره پیاپی 43، شماره 3، پاییز؛
13. غضبان، فریدون (1381)، زمین‌شناسی زیست‌محیطی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران،چاپ اول؛
14. قنبری، علی¬اصغر؛ عین شاهی، محمد؛ ویسیان، محمد (1391)، بررسی عوامل ناپایداری امنیتی کلان¬شهر تهران با تأکید بر عوامل طبیعی (زلزله، سیل، آلودگی هوا)، مجموعه مقالات همایش امنیت پایدار دانشگاه امام حسین، تهران؛
15. کردوانی، پرویز؛ قنبری، عبدالرسول؛ اطلسی، لیلا (1390)، برنامه¬ریزی مدیریت بحران حوزه شهری فسا، جهت کاهش خسارات ناشی از زلزله، فصلنامه جغرافیای طبیعی لار، سال چهارم، شماره 13، پاییز؛
16. گرکز، یونس؛ گرکز، محمد؛ عطرچیان، محمدرضا (1383)، اصول مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه و بلایای طبیعی، مجموعه مقالات یازدهمین کنفرانس عمران سراسر کشور (CESC,2004)، دانشگاه هرمزگان؛
17. مؤذنی، علی؛ فرهاد عزیزپور و وحید ریاحی(1393)، مکان¬یابی پایگا¬ه¬های مدیریت بحران روستایی، مورد مطالعه: دهستان کهریزک شهرستان ری. فصلنامه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دانشگاه خوارزمی، شماره3؛
18. Shouqiang, Wang (2013), Research on Location for Emergency Logistics Center Based on Node Cost, Advances in information Sciences and Service Sciences (AISS), vol. 5, no. 1, Jan, 348-349;
19. Tuzkaya, Umut; Yilmazer, Kadriye (2014), An Integrated Methodology for Emergency Logistics Centers Location Selection Problem and Its Application for the Turkey Case. Journal of Homeland Security and Emergency Management, ISSN (Online) 1547- 7355, ISSN (Print) 2194-6361, October, 1-3.
