شناسايي و طبقه بندی اشکال کارستی براساس مدل های سویجیک، والتهام، کماتینا و هراک (مطالعه موردي: حوضه كوهستاني كلات در شمال شرق ايران)
محورهای موضوعی :محسن رضائي عارفي 1 , محمد علي زنگنه اسدي 2 , ابوالفضل بهنيافر 3 , محمد جوانبخت 4
1 - استاد دانشگاه آزاد مشهد
2 - دانشگاه حكيم سبزواري
3 - دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد
4 - دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد
کلید واژه: ژئومورفولوژی كارست حوضه كلات دولين كارن دره هاي كارستي,
چکیده مقاله :
در زون هزار مسجد-كپه داغ، توده هاي كارستي متعددي وجود دارد كه هرگونه تحقيقات كارست ژئومورفولوژي بر روي آنها مي تواند به لحاظ زمين شكل هاي كارست، آبخوان هاي آهكي، ارتباط لندفرم هاي كارستي با سيستم هيدروليك كارست و كاربري و مديريت سرزمين در اين قلمروها حائز اهميت باشد. این پژوهش با هدف شناسایی و طبقه بندی اشکال کارستی حوضة كلات انجام می شود و نقش مهمی در پروژه های مديريت سرزمين در مناطق کارستی خواهد داشت. ابزار تحقيق شامل نقشه هاي توپوگرافي، زمين شناسي، عكس هاي هوايي، تصاوير ماهواره اي، مدل رقومي ارتفاع(DEM) و نرم افزارARC GIS مي باشد. پس از مرزبندي حوضه مورد مطالعه و شناسايي اشكال كارستي آن، از روش هاي طبقه بندي سويجيك، والتهام ، كماتينا و هراك جهت طبقه بندي اشكال كارستي اين حوضه استفاده شد. اشكال كارستي این حوضه از تنوع بالايي برخوردار بوده و انواع كارنها، دولين ها، دره هاي كارستي و چشمه هاي كارستي را شامل مي شوند. مطالعه اشكال كارستي حوضه كلات مشخص نمود براساس طبقه بندي سويجيك، اين اشكال در رديف كارست هاي انتقالي، براساس طبقه بندي والتهام و فوكس در رديف كارست هاي جوان، براساس طبقه بندي كماتينا در رديف كارست هاي ناوديسي و براساس طبقه بندي هراك در رديف كارست هاي كوهزايي قرار مي گيرد
There are relatively few karstic masses in the Hezar masjed-Kope Dagh zone where any geomorphological karst studies can is important be based on karst land form, calcareous aquifers, correlations of karst forms with karst hydraulic system, and land use and management in this area . This research is aimed at identifying and classification Karst forms basins in order to better and more accurately identify the karstas of this basin and to play an important role in land management projects in Karst areas . The research tool includes topographic maps, geology, aerial photographs, satellite imagery, digital elevation model (DEM) and ARC GIS software .After the boundary of the studied basin and identification of its karstic forms, the methods of classification Cvijic, Walthem, Komatina, and Herak for categorization of karstic forms of this basin were used.The karstic study of this basin shows that its karstic forms have a high diversity and include a variety of karren, Doline, karst valleys and karstic springs.The study of the karst forms of the Kalat basin revealed that, according to the Cvijic classification, these forms were in the row of transition karsts, based on Walthem and Fokes classification in the row of young karsts, based on the classification of the Komatina in the row of synclinal karst and based on the classification of Herak in the row of the karstic Orogeny.
- افراسیابيان، احمد(1377). اهميت مطالعات و تحقيقات منابع كارست در ايران، مجموعه مقالات دومين همايش جهاني آب در سازندهاي كارستي، كرمانشاه-تهران. صص 97-88
- احمدی. حسن(1382). ژئومورفولوژی کاربردی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
- بهنیافر، ابوالفضل، قنبرزاده، هادي(1395). ژئومورفولوژی کارست، مشهد، انتشارات نگاران سبز
- بهنیافر و همکاران(1388). ویژگیهای ژئومورفیک توده ی کارستی اخلمد در دامنه های شمالی ارتفاعات بینالود، زاهدان، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 14، صص 140-121
- بهرامي، شهرام، زنگنه اسدي، محمدعلي و جهانفر، علي(1395). ارزيابي توسعه كارست با استفاده از ويژگيهاي هيدروديناميكي و هيدروژئوشيميايي چشمه هاي كارستي در زاگرس(منطقه مورد مطالعه: تاقديس قلاجه و توده پراو بيستون)، مجله جغرافيا و توسعه، شماره 3، صص 74-61
- خانلري، غلامرضا و مؤمني، علي اكبر(1391). ژئومورفولوژي ،هيدروژئولوژي و مطالعه فاكتورهاي موثر بر توسعه كارست در منطقه گرين، غرب ايران، جغرافيا و آمايش شهري منطقه اي، شماره 3، صص 74-61
- خضري ، سعيد، شهابي، هيمن و محمدي، سارا(1396) . ارزيابي و پهنه بندي تحول كارست حوضه آبريز غار سهولان مهاباد با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي، مجله پژوهشهاي ژئومورفولوژي كمي، شماره 1، صص 39-21
- خوش رفتار، رضا. سرور، جليل الدين و فريد مجتهدي، نيما(1395). بررسي اشكال كارستي در توده كوهستاني برفك گيلان، فصلنامه علمي پژوهشي فضاي جغرافيايي، شماره 53 ، صص56-39
- زنگنه اسدي، محمدعلي. غيور، حسنعلي. رامشت، محمدحسين و ولايتي، سعداله(1381). چشم اندازهاي كارستي اخلمد و مديريت محيطي آن، تهران، مجله پژوهشهاي جغرافيايي، شماره 42، صص 101-87
- عشقي ،ابوالفضل و ثروتي ،محمد رضا(1383). ويژگيهاي ژئومورفولوژي مناظر كارستي در حوضه آبريز كارده، پژوهشهاي جغرافيايي، شماره 8 ، صص 15-1
- كلتات،ديتر.(1378). جغرافياي طبيعي درياها و سواحل، ترجمه محمد رضا ثروتي، انتشارات سمت، تهران
- ميرعلايي موردي، مهدي، ميراب شبستري، غلامرضا، اعتباري، بهروز و هيهات، محمود رضا(1392). معرفي ژئومورفولوژي كارستي سنگهاي كربناته منطقه آهنگران(شمال شرق بيرجند)، جغرافيا و آمايش شهري – منطقه اي، شماره 8 ، صص 130-115
- ملكي، امجد، شوهاني، داوود، علايي طالقاني، محمود(1388). پهنه بندي تحول كارست در استان كرمانشاه، برنامه ريزي و آمايش فضا، مدرس علوم انساني، شماره 13،صص 271-259
- مقامي مقيم، غلامرضا(1395). طبقه بندي اشكال كارستي حوضه درپرچين براساس مدل هاي سويچ، والتهام، هراك و كماتينا، مجله جغرافيا و توسعه ناحيه اي، شماره 1 ،بهار و تابستان 95
- ولايتي، سعداله و خانعلي زاده، فريده(1390). بررسي رابطه ساختارهاي تكتونيك و اشكال كارستي، مطالعه موردي حوضه آبريز كارده، مجله جغرافيا، شماره 31، صص189-171
- ولايتي، سعداله. زنگنه اسدي، محمدعلي(1382). حوضه كارستي اخلمد، نمادي از تكامل ژئومورفيك كارست، مشهد، مجله جغرافيا و توسعه ناحيه اي صص 146-123
-Cvijic, J. (1925). Type’s morphologiques des terrains calcaires. Comptes Rendus, Académie des Sciences (Paris), 180, 592–594
-Calic, J., (2011). Karstic uvula revisited: Toward a redefinition of the term, Geomorphology, Vol.134, No.1, pp.32-42
. -Ford, D., & Williams, P. D. (2007). Karst hydrogeology and geomorphology. West Sussex, England: John Wiley & Sons -Herak, M. (1977). Tecto-genetic approach to the classification of karst terrains. Carsus Iugoslaviae, 9(4), 227-238
- Johan,.J.et al(2017). Speleogenesis, geometry, and topology of caves: A quantitative study of 3D karst conduits ., Journal of geomorphology , Vol. 298, pp.86-106
.
Komatina, M. (1975). Development conditions and regionalization of karst In A. Burger & L. Dubertret (Eds.), Hydrogeology of karstic terrains: Case histories (pp. 21-29). Paris, France: IAH
Milanovic, P. J. (1981). Karst hydrogeology. Colorado, CO: Water Resources ublications
Palmer, A. N., (2007). Cave Geology: Dayton, Ohio, Cave Books, p. 454.
Waltham, A.C. and Fookes, P.G. (2003). Engineering classification of karst ground conditions.Quaterly Journal of Engineering Geology and Hydrogeology, 36, 101–18
White, W.B., (1988). Geomorphology and hydrology of karst terrains, Oxford University press
