شناسایی تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
محورهای موضوعی : تخصصیسعید خیاط مقدم 1 , سعید خیاط مقدم 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
کلید واژه: کلمات کلیدی: تسهیل کننده‌ها, تجاریسازی دانش, علوم انسانی, دانشگاه آزاد مشهد.,
چکیده مقاله :
چکیده با ظهور مفهوم جدیدی در دنیای اقتصاد، تحت عنوان اقتصاد دانش بنیان، شاهد افزایش تولیدات علمی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی بودیم. اما آنچه که منجر به رشد و اعتلای هرچه بیشتر جامعه میشود بکارگیری نتایج این پژوهش‌ها و فراهم آوری ارزش اقتصادی از آنها و به طور کلی تجاریسازی این یافته‌هاست. مطالعات فراوانی چه در داخل و چه در خارج از کشور جهت شناسایی موانع و چالش‌های تجاریسازی دانش انجام شده است. اما مطالعه قابل ذکری که راهکارهای تسریع فرایند تجاریسازی را متذکر شود صورت نگرفته است. از این رو هدف اصلی این پژوهش "شناسایی تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می‌باشد". جامعه آماری این پژوهش 290 نفر شامل اساتید حوزه علوم انسانی می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران 127 نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود و تجزیه و تحلیل‌ها نیز با استفاده از نرم افزار IBM SPSS 21.0 و آزمون فریدمن انجام گرفت. با اجرای روش دلفی 29 گویه به عنوان تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش مورد شناسایی قرار گرفتند. سپس این گویه‌ها به 4 بعد کلی راهکارهای مدیریتی، راهکارهای محیطی، راهکارهای ساختاری و راهکارهای قانونی طبقه بندی شده و بر اساس آن پرسشنامه محقق ساخته‌ای با پایایی 95% طراحی و در جامعه آماری توزیع شد. نتایج تجزیه و تحلیل‌ها حاکی از آنست که در حوزه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد راهکارهای ساختاری در وضعیت نامناسب‌تری نسبت به سایر راهکارها قرار دارند و راهکارهای محیطی و مدیریتی به طور مشترک در جایگاه دوم و راهکارهای قانونی در جایگاه سوم قرار دارند. در پایان نیز بر اساس نتایج پژوهش پیشنهاداتی جهت اصلاح وضعیت موجود ارائه شده است.
Abstract With the advent of a new concept in the world economy, as the foundation of the knowledge economy, we have seen an increase in scientific output of universities and research institutes. But what is society to grow and promote the further use of the results and provide economic value of their and the overall commercialization of this data. Numerous studies both inside and outside the country to identify barriers and challenges to commercialization of knowledge is done. But the study notes the commercialization process is accelerated notable approaches have been taken. The main objective of this study was "Identify facilitators commercialization of knowledge in the field of humanities at the , Islamic Azad University of Mashhad". The society of this study consisted of 290 individuals, which is the field of humanities scholars using Cochran formula, 127 subjects were studied. The The data collection tool was questionnaire and analysis with IBM SPSS 21.0 software using the Friedman test was performed. With the implementation of the Delphi method, 29 items were identified as facilitators of knowledge commercialization. Then the items 4 distance overall management solutions, environmental solutions, legal solutions and solutions to structural classification and based on the questionnaire of researcher made with 95% reliability was distributed to of the population. Analysis results indicate that structural solutions in the areas of Humanities in Islamic Azad University of Mashhad are in worse condition than the other alternatives and management and environmental solutions jointly in second place and third place are legal solutions. Finally, based on the research results are presented proposals .to remedy the situation
شناسایی تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش در حوزة علوم انسانی
(مطالعة موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
*سعید خیاط مقدم **نفیسه رستگار
* استادیار، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد
** کارشناس ارشد، مدیریت دولتی، گرایش منابع انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد
n.rastegar90@gmail.com skhayatmoghadam@gmail.com
تاریخ دریافت: 12/12/92 تاریخ پذیرش: 2/4/93
چکیده
هدف اصلی این پژوهش "شناسایی تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می‌باشد". جامعه آماری این پژوهش 290 نفر شامل اساتید (هیئت علمی تمام وقت و نیمه وقت و حق التدریس) حوزه علوم انسانی در دانشگاه آزاد مشهد می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران 127 نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. جهت گردآوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید و تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از نرم افزار IBM SPSS 21.0 و آزمون فریدمن صورت گرفت. در ابتدا با مطالعه کتابخانه‌ای پیشینه‌ای در خصوص موضوع مورد بررسی جمع آوری شده و سپس با اجرای روش دلفی 29 گویه به عنوان تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش مورد شناسایی قرار گرفتند. در مرحله بعد این گویه‌ها به 4 بعد کلی راهکارهای مدیریتی، راهکارهای محیطی، راهکارهای ساختاری و راهکارهای قانونی طبقهبندی شده و بر اساس آن پرسشنامه محقق ساخته‌ای با پایایی 95/0 طراحی و در جامعه آماری توزیع شد. نتایج تجزیه و تحلیل‌ها حاکی از آن است که در حوزه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد راهکارهای ساختاری در وضعیت نامناسب‌تری نسبت به سایر راهکارها قرار دارند و راهکارهای محیطی و مدیریتی به طور مشترک در جایگاه دوم و راهکارهای قانونی در جایگاه سوم قرار دارند. در پایان نیز بر اساس نتایج پژوهش پیشنهادهایی جهت اصلاح وضعیت موجود ارائه شده است.
کلمات کلیدی: تسهیل کننده‌ها، تجاریسازی دانش، علوم انسانی، دانشگاه آزاد مشهد.
مقدمه
اواخر قرن بیستم؛ مبحث جدیدی در ادبیات اقتصاد توسعه، تحت عنوان اقتصاد دانشبنیان شکل گرفت. اساس و پایه این بحث بر دانش و به کارگیری علمی یافته‌های پژوهشی استوار است. در اقتصاد دانشمحور حیطه‌های علم، فناوری، نوآوری و کارآفرینی به عنوان عوامل مؤثر در رشد اقتصادی کشورها محسوب می‌شوند[1]. با ظهور اقتصاد دانشبنیان،
خط مشی‌های آموزش عالی نیز متحمل تغییراتی شده‌اند که سبب گردیده دانشگاه‌ها مانند شرکت‌های خصوصی برای کسب مزیت‌های رقابتی و افزونی منابع در بازارهای جهانی ایفای نقش کنند]2]. امروزه نگرش سنتي به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتي به عنوان تولید کننده و اشاعه دهنده علم و دانش مورد تجدیدنظر قرار گرفته است. در این نگرش جدید
دانشگاه‌ها داراي مسئولیت بیشتري جهت تبدیل دستاوردهاي تحقیقاتي خود به عوامل فراهم کننده رشد اقتصادي، رفاه عمومی و ثروت جامعه هستند[3]. آموزش عالی، بخش مهم و حائز اهمیتی است که حوزه تأثیر بسیار وسیعی در دیگر نهادها و بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه دارد. کشورهای دارای اقتصاد پویا و متحرک، دانشگاه‌های قوی‌ای دارند که با دولت، صنعت و تجارت ارتباط و هماهنگی همه جانبه دارند. یکی از بسترهای توسعه این ارتباط جهت‌گیری در تبدیل تولیدات علمی دانشگاه‌ها به محصولات تجاری است. لذا ایجاد بسترهایی برای تجاریسازی1 یافته‌های پژوهشی و ارائه دانش به بازار جزء ضروریات عصر حاضر است که علاوه بر فراهم کردن ارزش اقتصادی قابل توجه برای سازمان مبدأ منجر به رشد فنی، اقتصادی و افزایش رفاه کلی جامعه می‌گردد[4]. در اغلب راهبردها و برنامه‌های کلان توسعه، تأکید ویژه‌ای بر تولید علم و تبدیل آن به کالاها و خدمات مورد مصرف جامعه شده است، هرچند که در برخی حوزه‌های دانش، مانند علوم پایه، شاهد رشد کمّی و کیفی خوبی بوده‌ایم؛ اما رابطه میان علم و عمل در علوم انسانی یکی از عمده‌ترین موضوعاتی است که در چند دهه اخیر مباحث زیادی را به دنبال داشته است. تحقیقات بسیاری مسئله تجاریسازی را بررسی نموده‌اند اما متأسفانه اکثر این تحقیقات حوزه علوم پایه را پوشش داده‌اند. در واقع می‌توان گفت تجاریسازی در جهان در حوزه‌های علوم فنی و مهندسی پیشرفت بسیاری داشته است اما تجاریسازی در حوزه‌های علوم انسانی نسبت به آن در جایگاه عقب‌تری قرار دارد. ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ ﺗﺤوﻻت داﻧﺸﮕﺎه در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﺣﮑﺎﯾﺖ از آﻏﺎز فعالیت‌های ﺗﺠﺎري و ﮔﺮاﯾﺶ اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺎزار دارد. اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ میﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺮﮐﺖ فعالیت‌های ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و ﻧﻮآوري را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺠﺎريﺳﺎزي ﺳﻮق دهد. بنابراین سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است که "چگونه می‌توان فرایند تجاریسازی در حوزه علوم انسانی را توسعه و گسترش داد؟"، "راهکارهای تسهیل فرایند تجاریسازی در حوزه علوم انسانی چیست؟". در این راستا محقق به دنبال شناسایی مواردی خواهد بود که انتقال تجاری یافته‌های حاصل از تحقیقات دانشگاهی را تسهیل کرده و این امر را سرعت می‌بخشد.
مبانی نظری و پیشینیة تحقیق
مفهوم تجاری سازی دانش
در سال‌های اخیر مؤسسات آموزش عالی چه در جوامع غربی و چه در جوامع در حال توسعه، با تغییرات زیادی مواجه بوده‌اند. از دیدگاه تاریخی با تصویب قانون بای دال2 در دهه 1980 توسط کنگره ایالات متحده آمریکا، به مؤسسات دانشگاهی اجازه داد تا بر اختراعات تولید شده توسط اعضای هیئت علمی، کارکنان و یا دانشجویان حق مالکیت معنوی ایجاد کنند و به دانشگاه‌ها و مخترعان اجازه داد تا برای تجاریسازی فناوری‌ها و یا خدمات، حق امتیاز دریافت کنند. در نتیجه پیشرفت در تحقیقات بر پایه علم و صنعت و تغییر در سیاست‌ها در سطوح دولتی و سازمانی؛ نهادهای دولتی به همکاران اصلی تجاریسازی تحقیقات از طریق ثبت اختراع، صدور مجوز مالکیت دارایی فکری و تشکیل و راه اندازی شرکت‌های دانشگاهی تبدیل شدند. در واقع، فعالیت‌های تجاریسازی هر ساله رو به افزایش است[5]. با توجه به مطالعات انجام شده مکانیزم‌های متعددی برای انتفال فناوری وجود دارد. به طور کلی مکانیزمهایی که برای تجاریسازی پیشنهاد شده‌اند شامل: خدمات مشاوره‌ای، ثبت پتنت، لیسانسدهی و تأسیس شرکت‌هایی با مدیریت اساتید و دانشجویان[6]. قراردادهای پژوهشی با صنعت [7]، راه‌اندازی شرکت‌های مبتنی بر فناوری، شرکت‌های انشعابی و دفاتر ارتباط دانشگاه با صنعت [8] ایجاد شرکت‌های دانشگاهی جهت بهره‌برداری تجاری از اختراعات دانشگاهی، انجام پژوهش‌های مشترک بین شرکت‌ها و مؤسسات پژوهشی، تحقیق‌های قراردادی و مشاوره‌های پژوهشی به صنعت، توسعه و تجاریسازی حقوق مالکیت معنوی در دانشگاه‌ها و فعالیت‌های دیگر می‌باشد[9]. در همین راستا، جاکوب و همکاران3 (2003)، با بررسی آثار و سیاست‌های علمی نشان می‌دهند فعالیت‌های تجاریسازی شامل: ارائه خدمات مشاوره‌ای، تأسیس شرکت‌های نوپای متعلق به دانشجویان و اساتید و ارائه دوره‌های آموزشی برای متقاضیان می‌شوند[10,11]. اما با توجه به اینکه چنین موضوعاتی الگوبرداري شده و وارداتي به كشور هستند و بر اساس نياز واقعي جامعه شكل نگرفته است، نتیجه مطلوبی را در پی ندارند و یافتن علت واقعی این مسئله نیازمند تحقیقات همه جانبه‌ای است.
در عصر توسعه فناوری‌های پیشرفته و صنایع دانشمحور در اقتصاد جهانی، منطقه‌ای و حتی محلی تنها از طریق تقویت تعامل و پیوند میان دانشگاه و بنگاه کسب و کار است که می‌توان با بحران‌های گسترده و فراگیر کنونی مقابله کرد. پژوهشگران و مؤسسات علمی علاقه‌مند به تولید، توزیع و به‌کارگیری یافته‌های علمی خود هستند. رقابت بین سازمان‌ها، تلاش برای بهبود مستمر، توجه به خصوصی‌سازی و استقلال مالی سازمان‌ها، و از سوی دیگر مشکلات و چالش‌های جدیدی که نوع بشر با آنها روبروست، سازمانهای دولتی و غیردولتی را به جستجوی راه‌حل‌های منطقی و دستیابی به ابزارها و فرایندهای علمی و نوآورانه علاقه‌مند نموده است. دانشگاه‌ها در واکنش به این شرایط و به منظور دستیابی به منابع بیشتر، به تجاریسازی روی آورده و فعالیت‌های درآمدزا را در برنامه‌های راهبردی خود قرار داده‌اند[12].
در ادبیات کنونی هیچ توافقی در مورد مفهوم تجاریسازی وجود ندارد. لغت‌نامه کمبریج ادونس لرنرز4 واژه "تجاری کردن" را به معنای "سازماندهی برای کسب سود" معرفی می‌کند اما در فرهنگ لغات هریتج5 "تجاریسازی" به مفهوم "به کارگیری روش‌های کسب و کار به منظور سود" ذکر شده است. تعریف اسکاتیش اینترپرایز6 (1996) از تجاریسازی چنین است، تجاریسازی فرایند تبدیل علم و فناوری، تحقیق جدید یا یک اختراع به محصول یا فرایندهای صنعتی قابل عرضه در بازار است [13].
همچنین بر اساس نظر چانگ و همکاران7 (2009)، تجاریسازی عبارت است از اعضای هیئت علمی و محققان دانشگاهی که به دنبال بهره‌برداری از نتایج پژوهش‌های خود از طریق دریافت حق اختراع، واگذاری امتیاز و مشارکت در مالکیت شرکت‌های انشعابی (دانشگاهی) هستند[14]. تجاریسازی دانش، یک منبع بالقوه درآمد برای دانشگاه و سایر نهادهای تحقیقاتی فراهم ساخته است و منجر به کاهش وابستگی آنها به بودجه‌های عمومی شده است[15]. اما این امر تنها زمانی محقق میشود که تجاریسازی به صورت فعالیتی نظاممند در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار گیرد[2].
تسهیل کننده‌های تجاری سازی دانش
مکانیزم‌های متعددی برای انتقال فناوری پیشنهاد شده است که از جمله‌ی آنها اعطای حق امتیاز به شرکت‌های موجود، موافقت‌نامه‌های شرکتی R&D، آموزش و انتشار، همکاری‌های متقابل، مدل 8Spin off و غیره می‌باشد.
یومام9 (2008)، عواملی را که بر انتخاب استراتژی تجاریسازی در دانشگاه تأثیر می‌گذارد در چهار دسته قرار داده است که به شرح ذیل می‌باشد: عوامل سازمانی، عوامل نهادی، عوامل شخصی و عوامل محیطی. بر اساس این مدل، عوامل محیطی که بر انتخاب استراتژی تجاریسازی تأثیر می‌گذارد شامل تشکیل شرکت‌های مولد با استفاده از سرمایهگذاری سرمایه‌گذاران، زیرساخت، قوانین مربوط به حفاظت از دارایی فکری و ویژگی‌های صنعت می‌باشد. عوامل نهادی شامل رهبری، اهداف و مأموریت‌ها، پیشینه و سنن، فرهنگ دانشگاه و سیاست‌ها و پاداش است. عوامل سازمانی عبارتند از محققان متخصص، وجود مراکز تحقیقاتی میان رشته‌ای، ویژگی پژوهش، منابع و فناوری انتقال، روند انتقال فناوری، جهت‌گیری‌های عمده تجاری، نوع توسعه تکنولوژی، برنامه‌های آموزش کارآفرینی و وجود مراکز رشد دانشگاه است. عوامل شخصی نیز شامل انگیزه، تجربه شغلی و شبکه‌های محققان است که همه در انتخاب استراتژی‌های دانشگاه مؤثر است. یومام با بررسی ادبیات تجاریسازی به چندین مکانیزم در رابطه با تجاریسازی تحقیقات دانشگاهی اشاره می‌کند. این مکانیزم‌ها عبارتند از: مجوز انتقال به پژوهش‌های دانشگاهی، ایجاد شرکت‌های زایشی، تحقیقات مشترک و قراردادی با بخش صنعت، مشاوره اساتید دانشگاه به بخش صنعت و انتشار نتایج حاصل از تحقیقات علمی در مجلات. همچنین وی اظهار داشت تفاوت در انگیزه و فرهنگ سه طرف درگیر در فرایند تجاریسازی منجر به اتخاذ روش‌ها و استراتژی‌های متفاوتی در رابطه با این فرایند میشود [16].
اهمیت انتخاب روش‌های انتقال فناوری، بسیاری از کشورهای در حال توسعه را بر آن داشته که انواع مختلف روش‌های اکتساب فناوری را جهت انتخاب مناسب‌ترین آنها آزمایش کنند. با توجه به رشد سریع فناوری‌های نو و اهمیت آنها از لحاظ تأمین امنیت ملی، رفاه عمومی و رشد اقتصادی، غفلت از آنها ممکن است ما را از قافله فناوری دور کند.
شکل 1) عوامل مؤثر در انتخاب استراتژی تجاریسازی تحقیقات دانشگاهی [۱۶]
|
در حالی که با توجه به موانع و مشکلاتی که در انتقال یک فناوری وجود دارد، چنانچه این انتقال بر اساس یک برنامه فناوری تهیه و تنظیم شده باشد، می‌توان با طی فرایند انتقال فناوری به آن فناوری دست یافت. اما نکته حائز اهمیت آن است که انتقال کامل و موفقیتآمیز فناوری زمانی حاصل میشود که کلیه فازهای فرایند انتقال به صورت کامل و با موفقیت طی شوند[17].
در فرایند تجاریسازی فناوری بیشتر بر جنبه‌های سخت افزاری آن نسبت به جنبه‌های نرم افزاری تأکید میشود. حتی روندهای طراحی شده، فناوری محور بوده که با تولید ایده شروع، سپس توسعه طراحی، جست و جوی بازار، اجرا و در نهایت با حفظ تجاریسازی پایان می‌یابد. در محیط‌های پویای امروزی که محیط به سرعت در حال تغییر و تحول است فناوری‌ها به راحتی منسوخ شده و از دور خارج می‌شوند، در نتیجه باید شیوه‌های مختلفی برای حفظ ارزش خود بیابند. اگر فناوری‌های تولید شده دارای ویژگی‌های خاصی از نوآوری، عمومی بودن، سادگی و انعطاف‌پذیری، مشتریان بالقوه و بازار مطلوب باشند، احتمال تجاریسازی فناوری بالاتر خواهد رفت[18]. کارلسون10 (2004)، سه عامل محیطی شامل در دسترس بودن سرمایه بخش خصوصی، قوانین مالکیت نتایج تحقیقات و برنامه‌های دولتی را در موفقیت تجاریسازی تحقیقات تأثیرگذار می‌داند [19].
تجاریسازی موفق فناوری به توانایی بنگاه برای:
1) توسعه و معرفی تعداد زیادی فناوری‌های فرایندی و محصولی، 2) ایجاد محصولات جدید بنیادین، 3) تسریع در معرفی این محصولات جدید به بازار و 4) ایجاد دانش جدید بستگی دارد [20].
برای حمایت از فرایند تجاریسازی می‌توان از روش‌های ذیل استفاده کرد:
ü حمایت از همکاری‌های تحقیقاتی: با توجه به اهمیت جریان دانش در سیستم‌های نوآوری و اقتصاد دانایی محور، حمایت از همکاری‌های تحقیقاتی بین اجزای مؤثر و نهادهای مختلف اقدامی ضروری به نظر می‌رسد، تا روند حرکت صنعت در مسیر نوآوری و توسعه فناوری تسهیل و تسریع گردد.
ü حمایت از حقوق مالکیت معنوی دستاوردهای پروژه‌های تحقیقاتی: تدوین نظام مالکیت معنوی به منظور حمایت از آفرینش‌های فکری و حفاظت از دستاوردهای پروژه‌های تحقیقاتی از مهم‌ترین عوامل مؤثر جهت توسعه فناوری و نوآوری در صنعت شناخته شده است.
ü فرهنگسازی"ضرورت تجاریسازی نتایج تحقیقات" در صنعت: تغییر نگرش صنعت به گونه‌ای که تحقیقات را نه تنها ابزاری برای افزایش علم و فناوری بلکه در واقع به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد ارزش افزوده و خلق ثروت تلقی نماید.
ü آموزش و استفاده از پرسنل مجرب و کارآزموده: تجاریسازی موفق به تلفیقی از مهارت‌های فنی، تجاری و حتی کارآفرینی نیاز دارد[6].
ü ارائه تسهیلات ویژه به هنگام برگزاری مجامع علمی در صنعت: مجامع علمی به ویژه نمایشگاه‌ها مکانی مناسب برای هم‌افزایی، تبادل دانش و فناوری و فروش یافته‌های پژوهشی به شمار می‌آیند.
ü اخذ رویکردهای مدیریتی مناسب برای تعریف، اجرا، ارزیابی و تجاریسازی نتایج پروژه‌های تحقیقات: عدم وجود تقاضا و یا عدم امکان تولید اقتصادی دستاوردهای تحقیقاتی منجر به عدم موفقیت تجاریسازی نتایج تحقیقات می‌گردد که باید در مراحل مختلف فرایند کلی تصمیم‌گیری و مدیریت پروژه اعم از تعریف، توجیه فنی- اقتصادی، اجرا، ارزیابی و تجاریسازی نتایج مورد توجه جدی قرار گیرد تا امکان ایجاد ارزش افزوده توسط آنها در صنعت میسر گردد [21].
پیشینة تحقیق بیانگر این واقعیت است که پژوهش‌های چندانی در مورد راهکارهای تسهیل کننده تجاریسازی دانش به خصوص در حوزه علوم انسانی صورت نگرفته است. با این حال بر اساس نظر سانگ11 (2009)، کانال‌های ارتباطی، حمایت مدیریت، مشوق‌های انتقال فناوری، اهداف مشترک، درک طبیعت کسب و کار، آگاهی از فرایندهای انتقال فناوری، همکاری میان شرکت کنندگان، حمایت دولت، نگرش‌ها و ارزش‌ها، محسوس بودن فناوری و کشش تقاضای فناوری از عوامل موفقیت آمیز در انتقال تکنولوژی محسوب می‌شوند[22]. از نظر فلدمن12 (2007)، فشارهای دولتی، فشارهای اقتصادی و فشارهای بیرونی به عنوان مهم‌ترین عوامل تسهیل کننده تجاریسازی دانش هستند[23].
تاربن و همکاران13 (2005)، به تأثیرات مثبت فناوری اطلاعات و ارتباطات بر پژوهش و مدیریت امور پژوهشی، ارتباطات درون و برون سازمانی و بازاریابی و تبلیغات تأکید دارند. از نظر آنان این عامل در پیشبرد تجاریسازی نتایج تحقیقات تأثیر به‌سزایی دارد[24].
با توجه به پژوهش جاهد و آراسته (1392)، 11 مورد به عنوان مؤثرترین عوامل برون سازمانی مؤثر بر تجاریسازی نتایج پژوهش شناسایی شدند. 1) نیروهای دولتی، 2) نیروهای اقتصادی، 3) مشتریان و مشتری‌مداری، 4) رقبا و رقابت پذیری، 5) پیشرفتهای فناورانه، 6) برنامه‌ها، قوانین و مقرّرات، 7) آشنایی و اعتقاد به آموزه‌های دینی، 8) صندوق‌های سرمایهگذاری ریسکپذیر، 9) پارک‌ها و مراکز رشد علم و فناوری، 10) فناوری اطلاعات و ارتباطات و 11) تعلیم و تربیت[19]. از نظر باقری فرد و همکاران (1390)، عوامل مؤثر بر تجاریسازی شامل 1) ساختار سازمانی، 2) امکانات فیزیکی، 3) نظام پژوهشی، 4) نظام مالی، 5) نظام منابع انسانی، 6) استراتژی سازمانی، 7) نظام منابع اطلاعاتی، 8) فرآیندها و روش‌های کاری و 9) سیستم کنترل و نظارت میشود[25].
از آن جا که امروزه تأکید زیادی بر ضرورت تحول در حوزه علوم انسانی شده است و بحث‌های متعددی در خصوص تغییر و تحول و پیامدهای حاصل از آن صورت گرفته است در این پژوهش به دنبال بررسی یکی از جنبه‌های برنامه تحول در علوم انسانی یعنی شناسایی موارد تسهیل کننده تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی هستیم.
روش تحقیق
مطالعه حاضر از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است و بنا بر ماهیت و هدف آن از نوع پیمایشی اکتشافی می‌باشد. جامعه آماری در این پژوهش اساتید هیئت علمی تمام وقت و نیمه وقت و حقالتدریس حوزه علوم انسانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به تعداد 290 نفر می‌باشند.
بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 127 نفر تشخیص داده شد. تعداد 150 پرسشنامه در جامعه آماری توزیع شد که از این تعداد 132 پرسشنامه برگشت داده شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.در این تحقیق جهت تکمیل ادبیات تحقیق از مطالعات کتابخانه‌ای استفاده شد. در بخش مطالعات میدانی نیز با اجرای روش دلفی تسهیل کننده‌های تجاری سازی دانش مورد شناسایی قرار گرفت، سپس گویه‌های شناسایی شده در 4 بعد کلی طبقهبندی شدند، در مرحله بعد بر اساس گویه‌های شناسایی شده در مرحله دلفی پرسشنامه محقق ساخته 29 سؤالی جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از جامعه آماری طراحی گردید. این پرسشنامه دارای دو بخش سؤالات دموگرافیک به تعداد 7 سؤال و سؤالات تخصصی به تعداد 29 سؤال مربوط به سنجش سؤالات تحقیق در بین اعضای نمونه توزیع و بر اساس طیف پنجگانه لیکرت از 1 به معنای خیلی کم تا 5 به
معنای خیلی زیاد به گزینه‌های پرسشنامه امتیاز داده شد. جهت سنجش روایی، این پرسشنامه در اختیار اساتید فعال در حوزه تجاریسازی قرار گرفت و برای سنجش پایایی نیز بر اساس پرسشنامه‌های جمع آوری شده ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد و مقدار آن نیز 95/0 به دست آمد. با استفاده از نرم افزار IBM SPSS 21.0 و آزمون ناپارامتری فریدمن داده‌ها تجزیه و تحلیل گردیدند.
یافته‌ها
در این پژوهش برای شناسایی و طبقهبندی تسهیل‌کننده‌های تجاریسازی دانش از تکنیک دلفی استفاده شده است. به این منظور از نظرات 30 نفر از خبرگان امر تجاریسازی استفاده گردید. با تجزیه و تحلیل نظرات حاصل از پرسشنامه‌ها تعداد 29 گویه به عنوان موارد تسهیل کننده تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی مورد شناسایی قرار گرفت. گویه‌های شناسایی شده به 4 بعد کلی‌تر راهکارهای مدیریتی، راهکارهای محیطی، راهکارهای ساختاری و راهکارهای قانونی تقسیم بندی شدند که در جدول شماره 1 به تفصیل نشان داده شده است.
با تجزیه و تحلیل سؤالات دموگرافیک ذکر شده در ابتدای پرسشنامه‌ها شمای کلی نمونه مورد بررسی به دست آمد. در این پژوهش 109 نفر از افراد نمونه مورد بررسی را مردان و 18 نفر را زنان تشکیل می‌دهند. در خصوص وضعیت استخدامی نیز 49 نفر هیئت علمی تمام وقت، 2 نفر هیئت علمی نیمه وقت و 76 نفر حقالتدریس هستند. و از این تعداد 3 نفر با تحصیلات کارشناسی، 52 نفر کارشناسی ارشد و 71 نفر دکتری می‌باشند. حوزه علوم انسانی دانشگاه آزاد مشهد شامل 5 دانشکده مجزا در حوزه علوم انسانی می‌باشد که سهم هر دانشکده در نمونه مورد مطالعه در جدول شماره 2 نشان داده شده است.
1. commercialization
. Bayh-Dol
[3] . Jacob, Lundqvist & Hellsmark
[4] .Cambridge Advance Learners
[5] . Heritage Dictionery
[6] .Scottish Enterprise
[7] . Chang, Yang & Chen
[8] . شرکت‌های انشعابی دانشگاهی
[9] . Umam
[10] . Karlsson
[11] 11.Sung
[12] .Felddman
[13] . Turban, Rainer & Potter
| ردیف |
| |
ارائه قوانین شفاف و غیر مبهم در زمینه مالکیت حقوق دارایی فکری | 1 | راهکارهای قانونی | |
تدوین قوانین و سیاست‌های تسهیل‌گر و تسریع کننده فرایند تجاریسازی | 2 | ||
تدوین آیین نامه‌های مشوق تجاریسازی دانش | 3 | ||
ارائه معافیت‌های مالیاتی به منظور ایجاد انگیزه در سرمایه‌گذاران در فرایند تجاریسازی | 4 | ||
حمایت مادی و معنوی دولت از دانشگاه‌ها و محققین دانشگاهی و بخش صنعت جهت ایجاد و جذب ایده‌های بکر و جدید | 5 | راهکارهای محیطی | |
مشارکت صنعت در ایجاد رشته‌های جدید و میان رشته‌ای بر اساس نیاز بازار کار و قطب صنعتی شدن دانشگاه‌ها (گرایش به سمت یک صنعت خاص) | 6 | ||
توجه به فعالیت‌های تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی در برنامه‌ریزی استراتژیک کشور | 7 | ||
فراهم کردن محیط مناسب برای تحقیق و تعاملات علمی در سطوح منطقه‌ای، ملی و بین المللی | 8 | ||
تأمین سرمایه تحقیق و نوآوری با هر دو بودجه منابع دولتی و غیر دولتی | 9 | ||
اهمیت به تجاری سازی دانش علوم انسانی در برنامه‌ریزی استراتژیک کشور | 10 |
تسهیل کننده‌های تجاری سازی دانش | ردیف |
|
ارائه نقشه راه برای تجاریسازی تحقیقات | 11 | راهکارهای مدیریتی |
انتخاب و استفاده از نیروی انسانی متخصص و مجرب | 12 | |
انتخاب مدیران دارای دید استراتژیک در بخش‌های پژوهشی و اجرایی | 13 | |
کاهش بروکراسی زاید و ایجاد انعطاف در فراگردهای تجاری سازی | 14 | |
تامین آزادی عمل نسبی اساتید جهت درگیر شدن در فعالیت‌های تجاریسازی دانش و کسب و کار | 15 | |
به اشتراک گذاری مزایای مرتبط با تجاریسازی و نوآوری با محققان و نوآوران | 16 | |
انجام پژوهش‌های مسئله محور | 17 | |
فرهنگ سازی و نهادینه کردن فرهنگ تجاریسازی | 18 | |
حمايت مالی از صندوق‌هاي ریسک پذير نظیر صندوق‌های پژوهش و فناوری از طریق اعطای وام و تسهیلات مالی و اعتباری | 19 | |
قرار گرفتن کارآفرینی دانشگاهی در مأموریت‌های صریح و قانونی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی | 20 | |
انتفاع محققان و نوآوران از مزایای حاصل از تجاریسازی و نوآوری | 21 | |
افزایش رقابت پژوهشی و کارآفرینی در میان دانشگاه‌ها | 22 | |
بکار بستن نتایج پژوهش ها در محیط واقعی و ارائه گزارش از نتایج آنها | 23 | |
توسعه سیستم مسلط حرفه ای برای ارزیابی طرح های پژوهشی دانشگاه و ارزیابی بالقوه این پروژه ها به منظور تجاری سازی | 24 | راهکار های ساختاری |
تأمین و تجهیز نهادهای عامل مورد نیاز برای تجاری سازی نتایج تحقیقات( دفاتر ارتباط با صنعت، پارک های رشد و...) | 25 | |
افزایش تحرک دو طرفه جریان سرمایه انسانی بین علم و صنعت | 26 | |
ایجاد شبکه ها و ارتباطات گسترده بین پژوهشگران دانشگاه و فعالان صنعت و سرمایه گذاران و کارآفرینان | 27 | |
ایجاد فرصت های مطالعاتی برای مدیران صنعت در دانشگاه ها و بالعکس | 28 | |
ایجاد مراکز بازاریابی و سفارش گیری پژوهش | 29 |
جدول 2) حجم نمونه به تفکیک دانشکده
|
دانشکده | حجم نمونه |
الهیات و مهارف اسلامی | 20 |
مدیریت و حسابداری | 50 |
علوم سیاسی، حقوق و زبان‌های خارجه | 32 |
علوم تربیتی | 8 |
تربیت بدنی و علوم ورزشی | 17 |
جمع کل | 127 |
جدول 3) آزمون t براي بررسی وضعیت تسهیل کننده ها در دانشگاه آزاد مشهد از نظر اساتید |
تسهیل کننده ها | میانگین | انحراف استاندارد | آماره t | سطح معني |
راهکارهای قانونی | 74/2 | 61/0 | 71/4- | **000/0 |
راهکارهای مدیریتی | 65/2 | 55/0 | 17/7- | 000/0** |
راهکارهای محیطی | 61/2 | 57/0 | 76/7- | 000/0** |
راهکارهای ساختاری | 49/2 | 56/0 | 22/10- | 000/0** |
شکل 2) فراوانی تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش
|
در پاسخ به سؤال تحقیق یعنی " وضعیت تسهیل کننده‌های موجود برای تجاری سازی دانش در دانشگاه آزاد مشهد در حوزه علوم انسانی چگونه است؟"، با توجه به جدول شماره 3، چون در همه موارد سطح معناداري از عدد 05/0 کمتر شده است ، لذا فرض صفر را رد و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني وضعیت تمام تسهیل کننده‌های موجود برای تجاریسازی دانش از نظر اساتید در دانشگاه آزاد مشهد پایینتر از حد متوسط است.
همچنین از نظر اساتید این حوزه راهکارهای ساختاری در وضعیت نامناسب‌تری نسبت به سایر راهکارها قرار دارند و راهکارهای محیطی، مدیریتی و قانونی به ترتیب در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس شکل شماره 2، 6/75% اساتید معتقدند که وضعیت تسهیل کنندگی راهکارهای ساختاری برای تجاری سازی دانش در دانشگاه آزاد مشهد پایینتر از حد متوسط است.
به همین ترتیب 7/71% اساتید معتقدند که وضعیت تسهیل کنندگی راهکارهای محیطی و مدیریتی برای تجاریسازی دانش در دانشگاه آزاد مشهد پایینتر از حد متوسط است.
همچنین 3/54% اساتید معتقدند که وضعیت کنونی دانشگاه آزاد مشهد از نظر تسهیل کنندگی راهکارهای قانونی برای تجاریسازی دانش پایینتر از حد متوسط است.
در پاسخ به سؤال بعدی یعنی " وضعیت تسهیل کننده‌های موجود برای تجاری سازی دانش در دانشگاه آزاد مشهد در حوزه علوم انسانی به تفکیک دانشکده‌ها چگونه است؟" نتایج به دست آمده به قرار زیر است.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد دارای پنج دانشکده 1- الهیات و معارف اسلامی، 2- حسابداری و مدیریت، 3- علوم سیاسی، حقوق و زبان‌های خارجه، 4- علوم تربیتی و 5- تربیت بدنی و علوم ورزشی می‌باشد.
در جدول شماره 2 وضعیت تسهیل کننده‌ها در هر کدام از دانشکده‌ها به تفکیک بیان شده است.
با توجه به نتایج جدول شماره 4 نتیجه می‌گیریم در هر موردی که سطح معناداری آزمون (p-value) کمتر از 05/0 بود، از نظر اساتید آن دانشکده وضعیت تسهیل کننده‌های تجاریسازی دانش در دانشگاه آزاد مشهد پایینتر از حد متوسط بوده است. در نتیجه بر اساس دانشکده‌های مختلف داریم:
1- در دانشکده الهیات و معارف اسلامی
راهکارهای قانونی، مدیریتی و ساختاری برای تجاریسازی دانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد پایینتر از حد متوسط است(05/0p< ).
2- در دانشکده حسابداری و مدیریت
راهکارهای مدیریتی، محیطی و ساختاری برای تجاریسازی دانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد پایینتر از حد متوسط است(05/0p< ).
3- در دانشکده علوم سیاسی، حقوق و زبان‌های خارجه
تمامی راهکارهای قانونی، مدیریتی، محیطی و ساختاری برای تجاریسازی دانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد پایینتر از حد متوسط است(05/0p< ).
4- در دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی
راهکارهای محیطی و ساختاری برای تجاریسازی دانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد پایینتر از حد متوسط است(05/0p< ).
5- در دانشکده علوم تربیتی
راهکارهای مدیریتی، محیطی و ساختاری برای تجاریسازی دانش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد پایینتر از حد متوسط است(05/0p< ).
.
| دانشکده | میانگین | انحراف استاندارد | آماره t | سطح معني داری |
| میانگین | انحراف استاندارد | آماره t | سطح معني داری |
راهکارهای قانونی | الهیات و معارف اسلامی | 72/2 | 61/0 | 05/2- | *027/0 | راهکارهای مدیریتی | 7/2 | 6/0 | 16/2- | *022/0 |
حسابداری و مدیریت | 91/2 | 54/0 | 14/1- | 129/0 | 71/2 | 49/0 | 06/4- | **000/0 | ||
علوم سیاسی، حقوق و زبان‌های خارجه | 45/2 | 62/0 | 01/5- | **000/0 | 4/2 | 61/0 | 58/5- | **000/0 | ||
تربیت بدنی و علوم ورزشی | 92/2 | 38/0 | 55/0- | 299/0 | 84/2 | 29/0 | 58/1- | 078/0 | ||
علوم تربیتی | 74/2 | 73/0 | 46/1- | 082/0 | 75/2 | 55/0 | 84/1- | *042/0 | ||
راهکارهای محیطی | الهیات و معارف اسلامی | 8/2 | 71/0 | 25/1- | 112/0 | راهکارهای ساختاری | 63/2 | 71/0 | 32/2- | *015/0 |
حسابداری و مدیریت | 71/2 | 49/0 | 1/4- | **000/0 | 52/2 | 49/0 | 9/6- | **000/0 | ||
علوم سیاسی، حقوق و زبان‌های خارجه | 36/2 | 57/0 | 36/6- | **000/0 | 26/2 | 54/0 | 78/7- | **000/0 | ||
تربیت بدنی و علوم ورزشی | 37/2 | 21/0 | 27/8- | **000/0 | 32/2 | 28/0 | 78/6- | **000/0 | ||
علوم تربیتی | 67/2 | 54/0 | 54/2- | *011/0 | 72/2 | 62/0 | 88/1- | *039/0 |
جدول4) آزمون t برای بررسی تسهیل کننده های موجود برای تجاری سازی دانش در دانشگاه آزاد مشهد به تفکیک دانشکده
|
بحث و نتیجه گیری
نتایج به دست آمده از مطالعه کمی بیانگر این مطلب است که تمامی گویه‌های حاصل از روش دلفی به عنوان تسهیل کننده تجاریسازی دانش پذیرفته شده‌اند. اما وضعیت این تسهیل کننده‌ها در حوزه علوم انسانی دانشگاه آزاد مشهد پایینتر از حد متوسط قرار دارد و دانشگاه باید درصدد یافتن راه‌حل‌هایی جهت ارتقای وضعیت تجاری سازی دانش در این حوزه باشد. با جمعبندی یافته‌ها، راهکارهای تجاریسازی با اولویت زیر به دست آمد:
1- راهکارهای ساختاری با فراوانی 756/0
2- راهکارهای مدیریتی و محیطی به طور مشترک با فراوانی 717/0
3- راهکارهای قانونی با فراوانی 543/0.
بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، راهکارهای ساختاری جزو موارد تسهیل کننده تجاریسازی دانش محسوب میشود که با توجه به نتایج پژوهش کرول و لینفر1 (2008)، مبنی بر تأثیرگذاری شرکت‌های زایشی و حمایت دولت‌ها بر موفقیت تجاریسازی همخوانی دارد[26]. همچنین با توجه به نتایج پژوهش جاکوب و همکاران (2003)، تغییر ساختار دانشگاه‌ها از ساختاری خشک و رسمی به ساختاری منعطف و مشوق خلاقیت و تغییر؛ مسیر هموارتری را برای ایجاد ایده‌های محققین به محصولی تجاری ایجاد می‌کند. که این نتایج با نتایج پژوهش حاضر همخوانی دارد[ 11].
بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، راهکارهای مدیریتی به عنوان تسهیل کننده تجاریسازی دانش پذیرفته شده است که با نتایج تحقیق سان و مون2 (2003)، مبنی بر تأثیرگذاری عوامل مدیریت و توانایی کاربرد فناوری جدید و حمایت دولت از تجاریسازی و صادرات و واردات همخوانی دارد[27]. همچنین بر اساس نظر فکور (1386)، عواملی چون مدیریت تجاریسازی، داشتن سازمانی همسو با هدف تجاریسازی، فرهنگ سازمانی مناسب، کیفیت تحقیقات و دسترسی به منابع مالی میتواند در موفقیت تجاریسازی مؤثر باشد که با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد[28].
بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، راهکارهای محیطی از جمله موارد تسهیل کننده تجاریسازی دانش محسوب میشود که با نتایج پژوهش فلدمن (2007)، که نشان دهنده تأثیر صندوق‌های سرمایهگذاری ریسکپذیر، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری بر فرایند تجاریسازی است، همخوانی دارد[23]. همچنین بر اساس نتایج پژوهش گرادی3 (2002)، عوامل محیطی شامل بازار و نهادهای حمایتی بر کارآفرینی و تجاریسازی تأثیرگذار است [29]. یافته‌های جاهد و آراسته (1392)، که نشان دهنده تأثیر عوامل برون سازمانی شامل نیروهای دولتی، نیروهای اقتصادی، نظام آموزشی، رقبا و رقابتپذیری و مواردی دیگر است که با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد[19].
بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، راهکارهای قانونی جزو موارد تسهیل کننده تجاریسازی دانش دسته‌بندی شده است که با نتایج حاصل از پژوهش سیگل و همکاران4 (2003)، مبنی بر روی آوردن دفاتر انتقال فناوری به جبران خدمات انگیزشی و ارائه پاداش جهت مشارکت دانشکده‌ها در انتقال فناوری از طریق ارزشگذاری حق امتیازات و مجوزها، همخوانی دارد[30]. بر اساس نظر بندریان (2007) مقررات ﻣﻮﺟـﻮد ﺗـﺴﻬﻴﻞﮔـﺮ ﺗﺠـﺎريﺳـﺎزي و ﻛـﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ. ﻗـﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘـﺮرات ﻣـﺎﻟﻲ و اداري، ﻗﺮاردادﻫـﺎ و ﺿـﺮورتﻫـﺎي ﺣﻘـﻮﻗﻲ ﭘـﺸﺘﻴﺒﺎن کارآﻓﺮﻳﻨﻲ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺗﺠﺎريﺳﺎزي داﻧﺶ و ﺣﻘـﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﻓﻜـﺮي ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺗﻘﻮﻳـﺖ بیشتری است. در واقع دوﻟﺖ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻗـﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻌﻄـﻮف ﺑـﻪ ﺣﻔـﻆ ﺣﻘـﻮق ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻓﻜﺮي، زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫـﺎی ﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ ﻻزم ﺑـﺮاي ﺗﻮﺳـﻌﻪي ﻛـﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ داﻧـﺸﮕﺎﻫﻲ را ﻓﺮاﻫﻢﻛﻨﺪ؛ که این امر با نتایج تحقیق حاضر همخوانی دارد [31].
با توجه به نتایج به دست آمده و با هدف ﺑﻬﺮه‌گیری اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ موجود در بخش‌های ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و دانشگاه‌های ﮐﺸﻮر ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺠﺎريﺳﺎزي ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت به صورت ﺟﺪيﺗﺮي ﻣﻮرد ﭘﯿﮕﯿﺮي ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. این امر مستلزم شناخت دقیق شرایط زمینهساز و عواملی است که موفقیت در تجاریسازی را تضمین می‌کنند. با توجه به اینکه راهکارهای ساختاری در وضعیت نامناسب‌تری نسبت به سایر راهکارها قرار دارند دانشگاه میتواند با ایجاد شبکه‌های ارتباطی بین محققان دانشگاه و فعالان تجاریسازی موجب تبادل اطلاعات و ایجاد همکاری‌های مشترک میان آنها شوند و یا با ایجاد زیرساخت‌های اطلاعاتی، اطلاعات و نیازهای پژوهشی سازمانهای تولیدی و خدماتی و .... را در اختیار پژوهشگران قرار دهند، و یا از طریق ایجاد شبکه‌های مجازی تبادل ایده‌ها و یافته‌های پژوهشی را در سطوح ملی و بین‌المللی امکانپذیر کند. همچنین دانشگاه با بازنگری در ساختارهای نهادهای درگیر در امر تجاریسازی و اصلاح و بهبود آنها میتواند موجب افزایش کارایی آنها و تسهیل فرایند تجاریسازی شود. با توجه به نقش راهکارهای محیطی و مدیریتی در
[1] 14. Kroll and Liefner
[2] 15.Sohn and Moon
[3] 16.Grady
[4] 17.Siegel, Waldman, Atwater and Link
تجاریسازی دانش، دانشگاه‌ها می‌توانند با تشکیل صندوق حمایت از طرح‌های پژوهشی در درون دانشگاه، به منظور تأمین منابع مالی، فرایند تجاریسازی در حوزه علوم انسانی را تسهیل کنند. همچنین هر یک از گروه‌های آموزشی می‌توانند، قلمرو پژوهشی مشخصی را برای خود طراحی نموده و توانمندی هر یک از گروه‌ها با توجه به قلمرو پژوهشی تعریف شده به جامعه معرفی شود.با توجه به نقش تسهیل کنندگی راهکارهای قانونی، شایسته است که دانشگاه‌ها قوانین مدون و مشخصی را در قبال دارایی‌های فکری و حفاظت از آنها به تصویب برسانند تا محققان با
منابع 1. شرفی، محمد، و عباس پور، عباس، "ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی"، راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، دوره 6، شماره 2، 81-76، 1392. 2. Rasmussen, Einar & Moen , Øystein & Gulbrandsen , Magnus . "Initiatives to promote commercialization of university knowledge" ,Technovation , Vol.26, 518 –533, 2006. 3. بندریان، رضا، "بازاریابی و تجاری سازی فناوری‌های جدید: مراحل، عوامل تسهیل کننده و فاکتورهاي کلیدي موفقیت"، رشد فناوری، سال ششم، شماره 19، 45-39، 1388. 4. Zahra, Shaker, A. & Nielsen, Anders, P. "Sources of Capabilities, Integration, and Technology Commercialization". Strategic Management Journal, Vol.23, 377-398, 2002. 5. Vanderford, N, L., Todd Weiss, L., & Weiss, H, L. "A Survey of the Barriers Associated with Academic-based Cancer Research Commercialization". Open access peer-reviewid Scientific Journal, Public Library of Science.Vol.8, 1-7, 2013.
|
6. Rohrbeck R and Arnold H. "Making University-Industry Collaboration Work: A Case Study on the Deutsche Telekom Laboratories". ISPIM Conference, Athens, Greece.Pp.1-18, 2006. 7. Landry, R. & Amara,ý N. & Rherrad, I.ý. "Why are some university researchers more likely to create spinoffs than others? Evidence from Canadian universities", Research Policy, Vol. 35, 1599-1615, 2006. 8. Debackere, K., & Veugelers, R. "The role of academic technology transfer organizations in improving industry science links". Research Policy, Vol. 34, 321-342, 2005. 9. Rossi, F. "The governance of university-industry knowledge transfer". European Journal of Innovation Management. Vol.13, 155-171, 2010. 10.فکور، بهمن، و حاجی حسینی، حجت اله. " کارآفرینی دانشگاهی و تجاری سازی نتایج تحقیقات در دانشگاه‌های ایران ( مطالعه موردی 7 دانشگاه مهم کشور)".فصلنامه علمی پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال اول، 70-59، 1387 11. Jacob, M., Lundqvist, M. & Hellsmark, H. “Entrepreneurial transformations in the Swedish University system: the case of
|
Chalmers University of Technology”, Research Policy Vol.32, 55–68, 2003.
12.جاهد، حسینعلی، آراسته، حمیدرضا، و جعفری، پریوش. "تعیین و تبیین عوامل فردی مؤثر در تجاری سازی نتایج پژوهش؛ مطالعه موردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات". فصلنامه علمی پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال چهارم،16-1، 1390.
13. فکور، بهمن (1385). "مروری بر مفاهیم نظری تجاری سازی نتایج تحقیقات". رهیافت، شماره سی و هفتم، 32-24، 1385.
14. Chang, Y, Ch., Yang, Ph, Y., & Chen, M, H. "The determinants of academic research commercial performance: Towards an organizational ambidexterity perspective". Research Policy. Vol.38, 936-946, 2009.
15. Buenstorf, G. "Is Commercialization good or bad for science? Indevidual-level evidence From the MAX Planck Society". Research Policy. Vol.38, Pp 281-292, 2009.
16. Ahmadi, B., & Meigounpoory, M. "Identification of the factors that affect in choosing the university research commercialization strategies". International Journal of Research and Reviews in Applied Sciences. Vol. 12, 140-147, 2012.
17. خمسه، عباس، و آزادی، آزاده، "ارزیابی میزان موفقیت
فرایند انتقال فناوری و تعیین بهترین روش انتقال فناوری با مدل AHP؛ مطالعه موردی صنایع آذرآب". فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال هفتم، 13-3، 1390.
18. Chang, Ch, Ch., Chen, Ch, J., & Hung, Sh, W. "Influences of Technological
Attributes and Environmental Factors on Technology Commercialization". Journal of Business Ethics. Vol. 104, 525-535, 2011.
19. جاهد، حسینعلی؛ و آراسته، حمیدرضا، "عوامل برون سازمانی مؤثر در تجاری سازی نتایج پژوهشی". فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، سال نوزدهم، 68-45، 1392.
20. دلاور، عطیه، محمدی، مهدی، سلامی، رضا، و منطقی، منوچهر. "فرایند تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته (مطالعه موردی در هواپیماهای تجاری)". بهبود مدیریت، سال ششم، 104-81، 1391.
21.حکیمه حسنقلیپور ، 1389. "طراحی مکانیزم تجاری سازی دانش در دانشکده های مدیریت". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
22. Sung, T. K. "Technology transfer in the IT industry: A Korean Perspective", Technological Forecasting & Social Change, Vol. 76, 700-708, 2009.
23. Feldman, K. S. "The commercialization of public higher education: Balancing academic, fiscal and market values". (Doctoral dissertation). The University of New Mexico, Albuquerque, New Mexico, 2007.
24. Turban, E., & Rainer, R. K., & Potter. R. E" . Introduction to information technology". New York: John Wiley and Sons, 2005.
25.باقری فرد، سید مرتضی، زالی، محمد رضا، و یداللهی فارسی، جهانگیر . "شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی دانشگاهی؛ مطالعه موردی دانشگاه جامع علمی- کاربردی". فصلنامه علمی پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال چهارم، 17-32، 1390.
26. Kroll, Henning., & Liefner, Ingo,. "Spin-off enterprises as a means technology commercialization in a transforming economy Evidence from three universities in china", Technovation, Vol. 28, 298-313, 2008.
27. Sohn, S, Y., & Moon, T, Y. "Structural equation model for predicting technology commercialization success index (TCSI)", Technological Forecasting & Social Change, Vol.70, 885-899, 2003.
28. فکور، بهمن، "شرایط زمینه ساز برای پیشبرد تجاری سازی نتایج تحقیقات در بخش دانشگاهی". رهیافت، شماره شصت و سوم، 54-46، 1386.
29. Grady, J. K. O. "Influence of personal and environmental factors on academic
medical researchers decisions to commercialize the results of their research".(Doctoral dissertation). Univercity of West Canada, 2002.
30. Siegel, D. S., Waldman, D. A., Atwater, L. E., Link, A. N. "Commercial knowledge transfers from university to firms: improving the effectiveness of university – industry collaboration". Journal of High Technology Management Research, Vol. 14, 33-111, 2003.
31.Bandarian, Reza. "Evaluation of Commercial Potential of A New Technology At The Early Stage of Developement With Fuzzy Logic". Journal of Technology Management & Innovation, Vol. 2, No.4, 73- 85, 2007.
