نقش اخلاق در سلوک عرفانی مکتب نجف
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
حسین آریان
1
,
علی اکبر افراسیاب پور
2
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
کلید واژه: عرفان اسلامی, اخلاق سلوکی, مکتب نجف, معرفت نفس, عرفان شیعی.,
چکیده مقاله :
علم اخلاق به معرفی و شناخت ارزش‌ها فضایل و رذایل در جهت اصلاح فرد و جامعه اهتمام دارد و برای اهداف متعدد دیگری نیز کارآیی دارد. از آنجا که عرفان به سیر و سلوک در جهت قرب الی الله نظر دارد از اخلاق نیز بهره برداری سلوکی می‌کند یعنی آن را در جهت تهذیب نفس در مقامات و احوال دنبال می‌کند. در این مقاله با روش تحلیل منطقی و شیوۀ کتابخانه‌ای با مراجعه به اسناد موجود به جایگاه اخلاق در مکتب عرفانی نجف پرداخته می‌شود و در ابتدا معرفی مختصری از مکتب نجف ارائه داده است و سپس اهمیت اخلاق در رابطۀ انسان با خود و با خدا پرداخته و در نهایت به راهکار اختصاصی مکتب نجف در سیر و سلوک عرفانی می‌پردازد که از عبادات شرعی و تهذیب اخلاقی و معرفت نفس نظریه‌ای استنتاج می‌گردد که شیوه‌ای جدید در عرفان اسلامی و تعلیم و تربیت اخلاقی به شمار می‌آید. در این مکتب، سلوک در چهارچوب شریعت و با کسب فضایل اخلاقی امکان پذیر می‌شود.
The science of ethics is interested in introducing and recognizing the values of virtues and vices in order to improve the individual and the society, and it is effective for many other purposes as well. Since Irfan is concerned with the way to get closer to Allah, it also uses ethics in a way, that is, it follows it in order to refine the soul in positions and circumstances. In this article, with the method of logical analysis and the library method, referring to the available documents, the position of ethics in the Najaf mystic school is discussed, and at first, a brief introduction of the Najaf school is presented, and then the importance of ethics in the relationship between man and himself and with God, and in Finally, it deals with the specific solution of the Najaf school in the course of mysticism, which is deduced from religious worship, moral refinement, and self-knowledge, a theory that is considered a new method in Islamic mysticism and moral education. In this school, conduct becomes possible within the framework of Sharia and by acquiring moral virtues.
قرآن کریم
نهج البلاغه
امینی، محمد هادی (1413ق.) معجم الرجال الفکر و الادب فی النجف الاشرف خلال الف عام، نجف: دارالکتاب.
آشتیانی، سید جلال الدین (1372 ش.) شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
تائب تبریزی، اسماعیل بن حسین (1376 ش.)، تذکرۀ المتقین، قم: انتشارات نهاوندی.
حسینی طهرانی، سید محمد حسین (1416 ق.)، روح مجرد،مشهد، انتشارات علامه طباطبایی.
حسین طهرانی، سید محمد حسین (1428ق.)، توحید علمی و عینی، مشهد انتشارات علامه طباطبایی.
بحر العلوم، سید مهدی (1428ق.) رساله سیر و سلوک، مشهد: انتشارات نور ملکوت قرآن.
دیلمی، احمد )1380)، اخلاق اسلامی، قم: دفتر نشر معارف اسلامی.
رضایی تهران (1393)، سیر و سلوک: طرحی نو در عرفان عملی شیعی، تهران: مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی.
سلیمان سلیم، علم الدین (1999 م.) التصوف الاسلامی، بیروت: داراکتاب.
شیخ، محمود (1394)، مکتب اخلاقی عرفانی نجف، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
طباطبایی، سید محمد حسین، (1417 ق.) المیزان، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طباطبایی، سید محمد حسین (1382 ش.)، طریق عرفان، ترجمه: صادق حسن زاده، قم: انتشارات بخشایش.
علی تبار فیروز جایی، رمضان (1387 ش.) آداب و اخلاق و سلوک صادقین، کتاب نقد، شماره 46 و 47.
فناوری، محمد بن حمزۀ (1384) مصباح الانس، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
کیوان قزوینی، عباس (1386 ش.) راز گشا، تهران: راه نکیان.
مطهری مرتضی (1370ش.) خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: صدرا.
همت بناری، علی (1379)، تربیت اخلاقی و ضرورت نگاهی دوباه به آن مجله تربیت اسلامی، شماره 2.
Bandea. A. (1991). Social Cognitive Theory of Moral Thought and Action, Handbook of Moral Behavior and Development Vol. 1. Hillisdale NJ: Erblaum.
Lawrence. Beeker, (2001), Applide Ethics in Encyclopedia of Ethics V.1. Routledge, 2nd Edition London.
21) Power, F.C.& Higgins, A (2008). The Just Community Approach to Moral Behavior and Development. Hillsdal, NJ: Erlbaum.
63 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 78 - 63
نقش اخلاق در سلوک عرفانی مکتب نجف
حسین آریان 1
علی اکبر افراسیاب پور 2
چکیده
علم اخلاق به معرفی و شناخت ارزش‌ها فضایل و رذایل در جهت اصلاح فرد و جامعه اهتمام دارد و برای اهداف متعدد دیگری نیز کارآیی دارد. از آنجا که عرفان به سیر و سلوک در جهت قرب الی الله نظر دارد از اخلاق نیز بهره برداری سلوکی می‌کند یعنی آن را در جهت تهذیب نفس در مقامات و احوال دنبال می‌کند. در این مقاله با روش تحلیل منطقی و شیوۀ کتابخانه‌ای با مراجعه به اسناد موجود به جایگاه اخلاق در مکتب عرفانی نجف پرداخته می‌شود و در ابتدا معرفی مختصری از مکتب نجف ارائه داده است و سپس اهمیت اخلاق در رابطۀ انسان با خود و با خدا پرداخته و در نهایت به راهکار اختصاصی مکتب نجف در سیر و سلوک عرفانی می‌پردازد که از عبادات شرعی و تهذیب اخلاقی و معرفت نفس نظریه‌ای استنتاج می‌گردد که شیوه‌ای جدید در عرفان اسلامی و تعلیم و تربیت اخلاقی به شمار می‌آید. در این مکتب، سلوک در چهارچوب شریعت و با کسب فضایل اخلاقی امکان پذیر می‌شود.
واژگان كليدي
عرفان اسلامی، اخلاق سلوکی، مکتب نجف، معرفت نفس، عرفان شیعی.
[1] . دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
Email: arian.amir@iauz.ac.ir
[2] . دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: ali412003@yahoo.com
تاریخ دریافت: 20/5/1402 پذیرش نهایی: 16/8/1402
