فروتنی فکری در دانشجویان تحصیلات تکمیلی: مطالعه کیفی با روش نظریه داده‌بنیاد
محورهای موضوعی : روانشناسی
زهرا داورپناه
1
,
محبوبه فولادچنگ
2
,
بهرام جوکار
3
,
راضیه شیخ الاسلامی
4
1 - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
2 - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه شیراز، شیراز،ایران.
3 - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه شیراز، شیراز،ایران.
4 - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه شیراز، شیراز،ایران.
کلید واژه: فروتنی فکری, گشودگی ذهنی, تعهد به یادگیری, تحمل ابهام, نظریه داده‌بنیاد, دانشجویان تحصیلات تکمیلی,
چکیده مقاله :
فروتنی فکری به عنوان یک سازه روانشناختی چندبعدی، شامل پذیرش محدودیت‌های دانش خود، پرهیز از تعصب و آمادگی برای بازبینی باورها در پرتو شواهد جدید است. این پژوهش کیفی با هدف تدوین مدلی برای فرایند شکل‌گیری، موانع و تسهیل‌گرهای فروتنی فکری در دانشجویان تحصیلات تکمیلی، با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد انجام شد. داده‌ها از طریق ۳۴ مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری بخش روانشناسی تربیتی دانشگاه شیراز جمع‌آوری و با الگوی تحلیل اشتراوس و کوربین بررسی شدند. یافته‌ها نشان داد فروتنی فکری در سه بعد اصلی «گشودگی فکری»، «تعهد به یادگیری مستمر» و «تعادل در باورها» قابل مفهوم‌پردازی است. موانع اصلی شامل تعصب، ترس از تغییر، فشارهای اجتماعی و محدودیت آزادی آکادمیک بودند؛ در حالی که تسهیل‌گرهایی نظیر خودآگاهی، حمایت محیطی و تجارب مثبت شناسایی شدند. مدل ارائه‌شده نشان می‌دهد فروتنی فکری یک فرایند پویاست که از طریق پردازش انتقادی و تفکر تأملی تقویت می‌شود و پیامدهایی مانند توسعه یادگیری، تحول هویتی و تقویت روابط علمی دارد. این پژوهش بر ضرورت پرورش فروتنی فکری در محیط‌های آموزشی به عنوان عاملی کلیدی در مواجهه مثبت با چالش‌های فکری و اجتماعی تأکید می‌کند.
Intellectual humility (IH), as a multidimensional psychological construct, involves recognizing the limitations of one’s knowledge, avoiding bias, and being open to revising beliefs in light of new evidence. This qualitative study, using grounded theory, aimed to develop a model of the formation process, barriers, and facilitators of IH among graduate students. Data were collected through 34 semi-structured interviews with masters and doctoral students in educational psychology at Shiraz University and analyzed via Strauss and Corbin’s approach. Findings revealed that IH encompasses three core dimensions: open-mindedness, commitment to lifelong learning, and balanced belief systems. Key barriers included intellectual rigidity, fear of change, social pressures, and academic constraints, while facilitators such as self-awareness, environmental support, and positive experiences were identified. The proposed model highlights IH as a dynamic process reinforced through critical reflection and metacognition, leading to outcomes like enhanced learning, identity transformation, and improved academic collaboration. The study underscores the role of educational environments in fostering IH to address cognitive and social challenges. By integrating a three-dimensional framework and categorizing individuals into eight IH profiles, this research offers novel insights into cultivating intellectual humility as a bridge between individual growth and collective knowledge advancement.
رفیعی، نفیسه و بنی‌طالبی، مجتبی (1403). مدل‌یابی رابطه هوش موفق و انعطاف‌پذیری شناختی با بهزیستی تحصیلی نقش میانجی تفکر خلاق در دانش‌آموزان. مجله روانشناسی، سال28(3)، 282–274.
صدری، مهدی، صمدیه، هادی و دیلمی، سمانه (1402). نقش واسطه‌ای لذت تحصیلی در رابطه میان ارضای نیازهای روانشناختی و درگیری عاملی دانشجویان. مجله روانشناسی، سال27(4)، 394–385.
ماشاالهی، میترا و فولادچنگ، محبوبه (1403). نقش واسطه‌ای خودکارامدی تحصیلی در رابطه سبک‌های هویت و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با تعهد تحصیلی دانشجویان. مجله روانشناسی، سال28(1)، 122–112.
Alfano, M., Iurino, K., Stey, P., Robinson, B., Christen, M., Yu, F., & Lapsley, D. (2017). Development and validation of a multi-dimensional measure of intellectual humility. PloS one, 12(8), e0182950. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0182950
Bak, W., & Kutnik, J. (2021). Domains of intellectual humility: Self-esteem and narcissism as independent predictors. Personality and Individual Differences, 177, 110815. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.110815
# Barrett, J. L. (2017). Intellectual humility. The Journal of Positive Psychology, 12(1), 1-2. https://doi.org/10.1080/17439760.2016.1167945
Bradley, E. H., Curry, L. A., & Devers, K. J. (2007). Qualitative data analysis for health services research: developing taxonomy, themes, and theory. Health services research, 42(4), 1758-1772. https://doi.org/10.1111/j.1475-6773.2006.00684.x
Conlon, C., Carney, G., Timonen, V., & Scharf, T. (2015). ‘Emergent reconstruction’in grounded theory: learning from team-based interview research. Qualitative Research, 15(1), 39-56. https://doi.org/10.1177/1468794113495038
Deffler, S. A., Leary, M. R., & Hoyle, R. H. (2016). Knowing what you know: Intellectual humility and judgments of recognition memory. Personality and Individual Differences, 96, 255-259. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.03.016
Finkel, E. J., Bail, C. A., Cikara, M., Ditto, P. H., Iyengar, S., Klar, S., ... & Druckman, J. N. (2020). Political sectarianism in America. Science, 370(6516), 533-536. DOI: 10.1126/science.abe1715
Green, J., & Thorogood, N. (2018). Qualitative methods for health research.
Gregg, A. P., & Mahadevan, N. (2014). Intellectual arrogance and intellectual humility: An evolutionary-epistemological account. Journal of Psychology and Theology, 42(1), 7-18. https://doi.org/10.1177/009164711404200102
Hanna, P. (2012). Using internet technologies (such as Skype) as a research medium: A research note. Qualitative research, 12(2), 239-242. https://doi.org/10.1177/1468794111426607
Hair, J. F., Black, W. C., & Babin, B. j., & Anderson, RE (2010). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Multivariate Data Analysis, 23(5), 572-586.
Jervis, R. (2017). Perception and misperception in international politics: New edition. Princeton University Press.
Gunn, H., Sheff, N., Johnson, C. R., & Lynch, M. P. (2017). Intellectual Humility. https://philpapers.org/rec/GUNIH
Knott, E., Rao, A. H., Summers, K., & Teeger, C. (2022). Interviews in the social sciences. Nature Reviews Methods Primers, 2(1), 73. https://www.nature.com/articles/s43586-022-00150-6
Krumrei-Mancuso, E. J., & Rouse, S. V. (2016). The development and validation of the comprehensive intellectual humility scale. Journal of Personality Assessment, 98(2), 209-221. https://doi.org/10.1080/00223891.2015.1068174
Krumrei-Mancuso, E. J., Haggard, M. C., LaBouff, J. P., & Rowatt, W. C. (2020). Links between intellectual humility and acquiring knowledge. The Journal of Positive Psychology, 15(2), 155-170. https://doi.org/10.1080/17439760.2019.1579359
Krumrei-Mancuso, E. J., Pärnamets, P., Bland, S., Astola, M., Cichocka, A., de Ridder, J & Van Bavel, J. J. (2024). Toward an understanding of collective intellectual humility. Trends in Cognitive Sciences. https://www.cell.com/trends/cognitive-sciences/fulltext/S1364-6613(24)00228-6
Koetke, J., Schumann, K., & Porter, T. (2022). Intellectual humility predicts scrutiny of COVID-19 misinformation. Social Psychological and Personality Science, 13(1), 277-284. https://doi.org/10.1177/1948550620988242
Leary, M. R., Diebels, K. J., Davisson, E. K., Jongman-Sereno, K. P., Isherwood, J. C., Raimi, K. T., ... & Hoyle, R. H. (2017). Cognitive and interpersonal features of intellectual humility. Personality and Social Psychology Bulletin, 43(6), 793-813. https://doi.org/10.1177/0146167217697695
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. sage. Porter, T., & Schumann, K. (2018). Intellectual humility and openness to the opposing view. Self and Identity, 17(2), 139-162. https://doi.org/10.1080/15298868.2017.1361861
Porter, T., Schumann, K., Selmeczy, D., & Trzesniewski, K. (2020). Intellectual humility predicts mastery behaviors when learning. Learning and Individual Differences, 80, 101888. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2020.101888
Porter, T., Leary, M. R., & Cimpian, A. (2024). Teachers’ intellectual humility benefits adolescents’ interest and learning. Developmental psychology. 10.1037/dev0001843
Priest, M. (2017). Intellectual humility: An interpersonal theory. Ergo, an Open Access Journal of Philosophy, 4. https://doi.org/10.3998/ergo.12405314.0004.016
Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), 63-75. https://doi.org/10.3233/EFI-2004-22201
Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research (Vol. 15). Newbury Park, CA: sage. https://doi.org/10.1111/phpr.12228
Worthington Jr, E. L., Davis, D. E., & Hook, J. N. (2016). Introduction: Context, overview, and guiding questions. In Handbook of Humility (pp. 17-32). Routledge.
Zagzebski, L. T. (1996). Virtues of the mind: An inquiry into the nature of virtue and the ethical foundations of knowledge. Cambridge University Press.
