تبیین رابطه‌ای خدا و جهان هستی از نظر میرزا جواد تهرانی(ره)
محورهای موضوعی : کلام اسلامیعلی اکبر حائری موحد 1 , یحیی کبیر 2 , محمد سعیدی مهر 3 , عباس ذهبی 4
1 - دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.
2 - دانشگاه تهران
3 - ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران
4 - استادیار گروه فلسفه اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.
کلید واژه: مکتب تفکیک, میرزا جواد تهرانی, مخلوق اول, صادر اول, قاعده الواحد, فاعل بالتجلی, عقل,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که چه رابطه‌ای بین خدا و جهان هستی از منظر میرزا جواد تهرانی وجود دارد؟ به همین منظور آثار مکتوب ایشان به روش تحلیل محتوای منابع به صورت کتابخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. حکما در پاسخ به این پرسش از پیشفرضهای عقلی چون؛ اصل علیت، جعل، سنخیت، قاعده الواحد، فاعل بالتجلی،... بهره گرفته و با طرح جدایی بین اولین مخلوق از اولین صادر، رابطه را امری وجودی دانسته‌اند. میرزا جواد یکی از متفکران مکتب تفکیک ضمن عدم پذیرش اصول مذکور، ادعای حکما را خالی از اشکال نمی‌داند. وی بر این باورست که تعیین مصداق اولین مخلوق و بیان نوع رابطه از قلمرو دانش انسان خارج است لذا باید در این خصوص تابع متون شرع باشیم. بنابراین رابطه بین خدا و جهان هستی قطعاً بر‌قرار است. هر چند که کیفیت آن بر ما مجهول می‌باشد.
The purpose of this research is to answer the question, what is the relationship between God and the universe from the perspective of Mirza Javad Tehrani? For this purpose, his written works were analyzed by means of content analysis of sources in a library manner. Sages in response to this question of rational assumptions such as; They have used the principle of causation, falsification, composition, the principle of oneness, the subject of manifestation, etc., and by proposing a separation between the first creation and the first emission, they have considered the relationship as an existential matter. Mirza Javad, one of the thinkers of the separation school, while not accepting the aforementioned principles, does not consider the claim of the sages to be free of problems. He believes that determining the example of the first creature and expressing the type of relationship is beyond the realm of human knowledge, so we must obey the Sharia texts in this regard. Therefore, the relationship between God and the universe is definitely established. Although its quality is unknown to us.
قرآن کریم
ارشادی نیا، محمدرضا (1386)، از مدرسه معارف تا انجمن حجتیه و مکتب تفکیک، قم، موسسه بوستان کتاب.
ارشادی نیا، محمدرضا (1389)، حکمت ناب، قم، بوستان کتاب.
اکبریان، رضا (1386)، حکمت متعالیه و تفکر فلسفی معاصر، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران.
ایزوتسو، توشی هیکو (1368)، بنیاد حکمت سبزواری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
اصفهانی، میرزا مهدی (1387)، ابواب الهدی، تهران، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر.
تهرانی، میرزا جواد (1367)، عارف و صوفی چه می‌گویند؟ تهران، بنیاد بعثت.
تهرانی، میرزا جواد (1374)، میزان المطالب، قم، مؤسسه‌ی درراه حقّ.
تهرانی، میرزا جواد (بی‌تا)، بحثی در فلسفه بشری و اسلامی، تهران، کتابخانه بزرگ اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1394)، تحریر ایفاظ النّائمین، نشر اسراء، قم.
جوادی آملی، عبدالله (1375)، رحیق مختوم؛( شرح جلد اوّل الحکمة المتعالیة)، نشر اسراء، قم.
جوادی آملی، عبدالله (1376)، رحیق مختوم ؛( شرح جلد دوّم الحکمة المتعالیة)، نشر اسراء،قم.
حسن زاده آملی، حسن (1362)، رساله‌ی وحدت از دیدگاه حکیم و عارف، انتشارات فجر، قم.
حکیمی، محمدرضا (1384)، مکتب تفکیک، تهران، انتشارات دلیل ما.
سبزواری، ملّاهادی (1366)، شرح منظومه، مؤسسه انتشارات دار العلم، قم.
شیرازی، صدرالدین محمد (1386)، الشواهد الربوبیة، قم، موسسه بوستان کتاب.
شیرازی، صدرالدین محمد (1981م)، الحکمة المتعالیة فی اسفار الاربعة العقلیة، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
شیرازی، صدرالدین محمد، (1410ق)، تفسیر القرآن الکریم، انتشارات بیدار، قم.
طباطبائی، محمدحسین، (1432ق)، نهایة الحکمة، مؤسسة النشر الاسلامی، قم.
طوسی، نصیر الدین، (1979م)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، بیروت.
کلینی، محمدبن یعقوب (بی‌تا)، اصول کافی(معرّب)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اهل‌بیت.
لاهیجی، شیخ محمد (1374)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، انتشارات سعدی، تهران.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 116 ـ 93
تبیین رابطه‌ای خدا و جهان هستی
از نظر میرزا جواد تهرانی(ره)
علی‌اکبر حائری موحد 1
یحیی کبیر 2
محمد سعیدی مهر 3
عباس ذهبی 4
چکیده
هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که چه رابطه‌ای بین خدا و جهان هستی از منظر میرزا جواد تهرانی وجود دارد؟ به همین منظور آثار مکتوب ایشان به روش تحلیل محتوای منابع به صورت کتابخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. حکما در پاسخ به این پرسش از پیشفرضهای عقلی چون؛ اصل علیت، جعل، سنخیت، قاعده الواحد، فاعل بالتجلی،... بهره گرفته و با طرح جدایی بین اولین مخلوق از اولین صادر، رابطه را امری وجودی دانسته‌اند. میرزا جواد یکی از متفکران مکتب تفکیک ضمن عدم پذیرش اصول مذکور، ادعای حکما را خالی از اشکال نمی‌داند. وی بر این باورست که تعیین مصداق اولین مخلوق و بیان نوع رابطه از قلمرو دانش انسان خارج است لذا باید در این خصوص تابع متون شرع باشیم. بنابراین رابطه بین خدا و جهان هستی قطعاً بر‌قرار است. هر چند که کیفیت آن بر ما مجهول می‌باشد.
واژگان کلیدی
مکتب تفکیک، میرزا جواد تهرانی، مخلوق اول، صادر اول، قاعده الواحد، فاعل بالتجلی، عقل.
[1] . دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: mehdyhayery@yahoo.com
[2] . دانشیار گروه فلسفه، دانشکده الهیات، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Kabir@Ut.ac.ir
[3] . دانشیار گروه فلسفه اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
Email: saeedi@modares.ac.ir
[4] . استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: zahabi@srrbiau.ac.ir
تاریخ دریافت: 22/2/1402 پذیرش نهایی: 21/5/1402
