زمینه‌ها و مؤلفه‌های تحول‌خواهی در آثار علی اکبر صابر
محورهای موضوعی : عمومى
علی صادقی دهخوارقانی
1
,
فیروز راد
2
,
حسین آقاجانی مرساء
3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی رشته جامعه شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران.
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: علی¬اکبر صابر, سنت, تحول خواهی, رویکرد بازتاب, شهروندی, حقوق زنان, آموزش نوین,
چکیده مقاله :
مقالهی حاضر کوششی است برای شناخت بهتر زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تحول‌خواهی و همچنان مؤلفه‌ها و ابعاد آن در اشعار «علی اکبر صابر» مندرج در کتاب «هوپ هوپ نامه».
تحول‌خواهی در این مقاله به معنی گسست از سنت یا بازنگری در آن با هدف تحقق تجدد و مدرنیته بکار رفته است. این تحقیق در چارچوب «رویکرد بازتاب» و با استفاده از روشهای «تحلیل محتوای کیفی» و روش «کتابخانه‌ای» اجرا شد. روش تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل متن اشعار و روش کتابخانه ای برای توصیف و معرفی زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی شکل‌گیری چنین گرایشی استفاده شد.
«رویکرد بازتاب» در کنار رویکردهای «شکل دهی» و «اثر به مثابه نهاد اجتماعی» سه رویکرد اصلی در سنت جامعهشناسی ادبیات را شکل داده است. مفهوم رویکرد بازتاب، که مهم ترین جریان در جامعه شناسی ادبیات است، این است که اثر ادبی همچون آیین های است که واقعیات اجتماعی را انعکاس می دهد.
یافته‌ها نشان داد که تغییرات سریع و بنیادین سیاسی و اجتماعی که در جامعه‌ی شاعر از قرن نوزده میلادی آغاز شده بود و فضای اجتماعی را با مفاهیم و پدیده‌های جدید مواجه می‌کرد، نمود مستقیم و روشنی در اشعار مندرج در کتاب هوپهوپ نامه دارد؛ همچنین مؤلفه‌ها و ابعاد این تحول و تحول‌خواهی نیز مشخص و تبیین شد؛ از جملهی این مؤلفه‌ها میتوان به حاکمیت قانون، نشر معارف، تحصیل دختران، مبارزه با خرافات، جنبش مشروطیت، احزاب، حقوق شهروندی و ... اشاره کرد
This paper is an attempt to better understand the social, political, economic, and cultural backgrounds of reformism and its elements and dimensions in the poems of "Ali Akbar Saber" included in the book "Hop Hop Name." Reformism in this article refers to a break from tradition or a re-evaluation of it with the aim of achieving modernity. This research is framed within the "reflection approach" and uses "qualitative content analysis" methods to analyze the texts of the poems and "library research" methods to describe and introduce the social, political, economic, and cultural contexts that shaped this tendency. The "reflection approach," along with the approaches of "shaping" and "work as a social institution," forms the three main approaches in the tradition of the sociology of literature. The concept of the reflection approach, which is the most significant trend in the sociology of literature, is that the literary work serves as a mirror reflecting social realities. The findings demonstrated that the rapid and fundamental political and social changes that began in the poet's society in the 19th century and exposed the social space to new concepts and phenomena are directly and clearly reflected in the poems included in "Hop Hop Name." Additionally, the components and dimensions of this reform and reformism were identified and explained. These components include the rule of law, dissemination of knowledge, education of girls, combating superstitions, the constitutional movement, political parties, civil rights, and more.
1. ارشاد، فرهنگ. کندوکاوی در جامعهشناسی ادبیات. تهران: نشر آگه، 1398.
2. اسکارپیت، روبر. جامعهشناسی ادبیات. ترجمه: دکتر مرتضی کتبی. تهران: سمت، 1392.
3. ایمانی، محمد تقی و محمدرضا نوشادی. «تحلیل محتوای کیفی». پژوهش. سال سوم ( شماره دوم)، پاییز و زمستان 1390.
4. برنجیان، سکینه. ادبیات آذری و فارسی در آذربایجان ایران در سده‌ی بیستم. ترجمه ی دکتر اسماعیل فقیه. تهران: نشر مرکز، 1385.
5. پوینده، محمد جعفر. درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات. تهران: نقش جهان مهر،1390.
6. تایرل، ملیحه س. ابعاد پنهان ادبیات آذربایجانی در دوره‌ی شوروی. ترجمه‌ی دکتر اسماعیل فقیه. تهران: نشر مرکز، ۱۳۹۱.
7. تبریزی، منصوره. «تحلیل محتواب کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی». فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 64. بهار 1393.
8. ترابی، علی اکبر. جامعهشناسی ادبیات فارسی. تبریز: فروغ آزادی، 1376
9. جعفروف. م. ج. آخوندوف و صابر. ترجمه احمد شفائی. انتشارات حقیقت
10. راودراد، اعظم. نظریه‌های جامعهشناسی هنر و ابیات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1390
11. ساروخانی، باقر. روشهای تحقیق در علوم اجتماعی. جلد دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1389.
12. سویتوخوفسکی، تادیوش. آذربایجان و روسیه. ترجمه‌ی کاظم فیروزمند. تهران: نشر شایگان، ۱۳۹۶.
13. سیف، عبدالرضا و حسین بخشی. «بررسی تأثیر‌پذیری‌های سید اشرف گیلانی از شعر میرزا علی اکبر صابر». فصلنامه تخصصی نظم و نثر فارسی، سال پنجم (پیاپی 18)، زمستان 91، ص 214-203.
14. صابر، م. ع. ، هوپ هوپ نامه. ترجمه‌ی احمد شفائی. زیر نظر خمید محمدزاده. باکو: نشریات دولتی آذربایجان. 1977.
15. عباس‌زاده، محمد. «تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی». جامعهشناسی کاربردی. سال بیست و سوم. شماره پیاپی (45). شماره اول. بهار 1391.
16. فراستخواه، مقصود. (1388). سرآغاز نواندیشی معاصر. تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم.
17. فرنگی، آیدین. میرزا علی اکبر صابر. داستان زندگی. تهران: عنوان، 1401.
18. فلیک، اووه. درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه‌ی هادی جلیلی. تهران: نشر نی، چاپ نهم،1396.
19. گلدمن، لوسین. جامعهشناسی ادبیات (دفاع از جامعهشناسی رمان). ترجمه‌ی محمد جعفر پوینده. نشر هوش و ابتکار، 1371
20. لارنسون، دایان تی و آلن سوئینگ‌وود جامعهشناسی ادبیات. ترجمه: دکتر شاپور بهیان. تهران: سمت، 1399
21. لوکاچ، جورج. جامعهشناسی رمان. ترجمه‌ی محمد جعفر پوینده. تهران: نشر ماهی، چاپ چهارم، 1400.
22. محرمی، رامین. «بررسی تطبیقی شعر کودک در هوپ هوپ نامه علی اکبر صابر و دیوان نسیم شمال». مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال پنجم (شماره دوم) (پیاپی 10)، پاییز و زمستان 93.
23. مومنی¬راد، اکبر. خدیجه علی¬آبادی. هاشم فردانش. ناصر مزینی. «تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج». فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی. سال چهارم. شماره 14. زمستان92.
24. نئوندورف، کیمبرلی ای. راهنمای تحلیل محتوا. ترجمه‌ی حامد بخشی و وجیهه جلائیان بخشنده. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 1395.
25. آخوندف، ناظم. آذربایجان طنز روزنامه‌لری. کؤچورن: غ. ر. سپهری. تهران: انتشارات فرزانه. 1358.
26. کؤچرلی، فریدون بی. آذربایجان ادبیات تاریخی ماتریاللاری(بیرنجی جیلد ایکینجی حیصه). باکو: آذرنشر. 1925.
27. یعقوب زاده فرد، جلیل. مدرن‌لشمه و مدرن‌لیک شبسترلی میرزا علی معجزون مفکوره سینده. تبریز: قالان یورد. 1401.
28. axundzadə, mirzə fətəlı. əsarlər. bakı: şərq-qərb. 2005.
29. ələkbərli, faiq. azərbaycan türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi (XİX-XX əsrlər) i hissə. Bakı: elm və təhsil. 2018.
30. fəlsəfə mühazırələr toplusu. Bakı: azərbaycan respublikası daxili işlər nazirliyi polis akademiyası. 2014.
31. mir cəlal. azərbaycan ədəbi məktəblar(1905 – 1917). Baki. 2004
