بررسی تاثیر عدم¬اطمینان¬محیطی بر عملکرد¬¬ شهرداری اصفهان با تاکید بر نقش تعدیلگر نوآوری و گرایش استراتژیک
محورهای موضوعی :
داود غلامرضایی
1
,
زهره سادات میرصفیان
2
,
منیر حبیبی
3
1 - دانشگاه پیام نور
2 - دانش آموخنه کارشناسی ارشد مدیریت کسب وکار، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
کلید واژه: واژگان کلیدی: عدم¬اطمینان¬محیطی, عملکردشهرداری, نوآوری, گرایش استراتژیک.,
چکیده مقاله :
چكيده رشد سریع شهرها و پیشی¬گرفتن آن از توانائیها و منابع شهرداریها، ارائه خدمات مناسب را برای این سازمانها به یک چالش عظیم تبدیل نموده¬است. همچنین به تبع تحولات، سازمانهای عمومی از جمله شهرداریها تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی، ساختاری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی قرارگرفته¬اند. لذا مدیران شهری به عنوان راس هرم رهبری شهر، وظیفه سنگین ایجاد هماهنگی بین بخش¬هایی که شهر را مدیریت می¬کنند را برعهده دارند. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر عدم¬اطمینان¬محیطی بر عملکرد شهرداری اصفهان با درنظرگرفتن نقش تعدیلگر نوآوری و گرایش استراتژیک صورت¬گرفته¬است. تحقیق حاضراز حیث ماهیت، تحقیقی توصیفی و از¬ نظر هدف، از نوع تحقیقات کاربردی می¬باشد و روش جمع¬آوری داده¬ها پیمایشی (با استفاده از پرسشنامه) و از نوع فرضیه¬آزمایی است. مدل برآمده از پیشینه از طریق جمع¬آوری داده¬ها از نمونه 193 تایی از مدیران و سرپرستان شهرداری شهر اصفهان و با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی(PLS) مورد آزمون قرارگرفته¬است. يافته¬ها بيانگر تاثير منفی و معنادار عدم-اطمینان¬محیطی بر عملکرد شهرداری بوده¬است. همچنین گرایش استراتژیک ارتباط بین عدم-اطمینان¬محیطی و عملکرد شهرداری را به طور معکوس تعدیل کرده اما نقش تعدیلگری نوآوری مورد تایید قرارنگرفته¬است.
Davood Gholamrezaei Zohre Sadat Mirsafian Monir Habibi Abstract The rapid growth of cities and gaining them from the municipalities and resources has made appropriate services for these organizations to a great challenge. As a result of developments, public organizations including municipalities are affected by internal and external factors, structural, cultural, economic, social and political. Therefore, unban managers as head of the city's leadership pyramid have the heavy task of creating harmory between the parts that govern the city. In study aimed to investigate the effect of environmental uncertainty on the performance of the Isfahan municipality in considering the mediating role of innovation and strategic orientation. This research is of descriptive-analytical nature in terms of type and nature, and in terms of purpose, it is a type of applied research. The information gathering method is survey type (using a questionnaire) and a hypothesis type. The model has been tested through data collection from the sample of 193 listed among the managers and directors of Isfahan municipality and using partial least squares method (PLS). Findings show the negative and significant negative effects of environmental uncertainty on municipality functions. The strategic orientation also reversed the relationship between environmental uncertainty and municipality functions, but the moderating role of innovation was not endorsed.
منابع
- ابراهیم پور ازبری، مصطفی ؛اکبری، محسن ؛ رفیعی رشت آبادی، فاطمه (1397). «تأثیر عدم اطمینان محیطی، انعطاف پذیری تولید و کارایی عملیاتی بر عملکرد شرکت: نقش تعدیلگری ظرفیت جذب عملیاتی». مطالعات مدیریت صنعتی، (49) صص 37-66.
- بزاززاده، حمید رضا (1393). «تصمیم‌گیری مدیران براساس معیارهای غیرمالی سنجش عملکرد در شرایط عدم اطمینان محیطی». پژوهش های مدیریت در ایران، 18(4)، صص 1- 22.
- حجازی، رضوان؛ اسدی وایقان، لیلا (1392). «بررسی تاثیر عدم اطمینان محیطی ادراک شده بر رابطه بین سیستم حسابداری مدیریت و عملکرد شرکت ها در ایران». فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 2(8) ، صص 13-23.
- دهدشتی شاهرخ، زهره؛ مظلومی، نادر؛ تقوی فرد، محمدتقی ؛ بيابانی، حسن (۱۳۹۵). «مدل جهت گیری های استراتژیک شرکت و تاثیر آن بر عملکرد با نقش تعدیل کننده متغیرهای محیطی (مورد مطالعه: صنعت مواد غذایی ایران)». پژوهش های مدیریت راهبردی، (۶۱)، صص ۵۵-۷۶.
- رضوانی، حمیدرضا ؛ گرایلی نژاد، رزا (1390). «ارائه الگویی برای گونه شناسی انواع نوآوری سازمانی». فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، 7(28).
- شورورزی، محمد رضا؛ مرادی، محسن؛ سلطانی، جواد (1391). «بررسی اثر عدم اطمینان محیطی ادراک شده بر روابط درون سازمانی صادر کننده - وارد کننده و بهبود عملکرد صادرات». راهبرد توسعه، (29)، صص 149 - 173.
- صدیق، منصور؛ علوی متین، یعقوب؛ باقری، داود؛ میرزایی نصیرآباد، جواد؛ غیبی، سید یاسر (1395). «تعیین رابطه بین گرایش استراتژیک با عملکرد سازمانی (مطالعه موردی: شرکت های تولیدی قطعات خودرو استان آذربایجان شرقی)». مدیریت بهره وری، 10(37)، صص 181-196.
- طالبی ،كامبيز ؛ كچوئی، رضا (1390). «شناسايی عوامل مديريتی كليدی در موفقيت پروژه های توسعه محصول جديد در كسب و كارهای كوچک و متوسط كشور». اقتصاد و تجارت نوين، 6(24)، صص 49-66.
- گروسی مختارزاده، نيما؛ زمانی، محمود (1394). «تبيين تاثير بازارگرايی و نوآوری مديريت بر عملکرد بنگاه با تاکيد بر نقش ميانجی نوآوری فناورانه». مديريت بازرگانی، 7(2)، صص 463 – 484.
- نوع پسنداصيل، سيدمحمد؛ رمضان پور، اسماعيل؛ عطاری اصل، پيمان (1395). «تاثير قابليت بازاريابی، نوآوری و يادگيری بر عملکرد سازمان، مطالعه موردی:پتروشيمی تبريز». مديريت بهره وری، 9(36)، صص 95-124.
- Abdallah, L., & Persson, M. (2014). The effects of environmental uncertainty conditions on organisational innovativeness and performance of SMEs.
- Antheunis, M.L., Schouten, A.P., Valkenburg, P.M., Peter, J. (2011). "Interactive uncertainty reduction strategies and verbal affection in computer-mediated communication". Communication Research, 39: 757–780.
- Bacha, E. (2010). "The relationships among organizational performance, environmental uncertainty, and employees' perceptions of CEO charisma". Journal of Management Development, 29(1): 28-37.
- Daft, R. L. (2001). Theory and organization design. Translated by Ali Parsaeian and Seyed Mohammad Arabi, 2.
- Dibrell, C., Craig, J. B., & Neubaum, D. O. (2014). "Linking the formal strategic planning process, planning flexibility, and innovativeness to firm performance". Journal of Business Research, 67(9): 2000-2007.
- Downey, H. K., Don, H., & Slocum Jr, J. W. (1975). "Congruence Between Individual Needs, Organizational Climate, Job Satisfaction and Performance1". Academy of Management Journal, 18(1): 149-155.
- Elbanna, S., & Alhwarai, M. (2012). "The influence of environmental uncertainty and hostility on organization performance". Business Administration. Hal: 1-23.
- Fornell, C., & Larcker, D. (1981). "Evaluating structural equations models with unobservable variables and measurement error". Journal of marketing Research, 18(1): 39-50.
- Henseler, J., Ringle, C. M. and Sinkovics, R. (2009). "The use of partial least squares path modeling in international marketing". Advances in international Marketing, No.20
- Hooshangi, M. Salehi Sadaghiani, J. Rashidi Astaneh, M. Amin Afshar, Z. (2017). "The mediation role of supply chain integration in relationship between employee commitments with organizational performance". International Journal of Business Information Systems, 24(2): 210-228.
- Jepsen, A.L., Eskerod, P. (2009). "Stakeholder analysis in projects: challenges in using current guidelines in the real world". International Journal of Project Management. 27(4): 335–343.
- Jimenez, J. D. & Cegarra, N. J. (2008). "Fostering innovation: the role of market orientation and organizational learning". European Journal of Innovation Management. 11(3): 389-412.
- Kask , Triin (2011). "Strategic decisions as drivers of innovation: the case of MicroLink". Baltic Journal of Management. 6(3):300 - 319.
- Latan, H., Jabbour, C. J. C., de Sousa Jabbour, A. B. L., Wamba, S. F., & Shahbaz, M. (2018). "Effects of environmental strategy, environmental uncertainty and top management's commitment on corporate environmental performance: The role of environmental management accounting". Journal of Cleaner Production. (180): 297-306.
- Medina, C & Rufı, R (2008)."The mediating effect of innovation in the relationship between retailers’ strategic orientations and performance". International Journal of Retail & Distribution Management. 37(7): 629-655.
- North, D. and Smalbone, D. (2000) "The Innovativeness and Growth of rural SMEs during the 1900s" Regional studies. 34(2): 57-145
- Rikhardsson, P., Sigurjonsson, T. O., & Arnardottir, A. A. (2014). "Environmental uncertainty, performance measure variety and perceived performance in Icelandic companies". In 12th Manufacturing Accounting Research Conference.
- Sommer, S. C. & Loch, C. H. (2014). "Selectionism and learning in projects with complexity and unforeseeable uncertainty". Management Science. 50(10):1334–1347.
- Tenenhaus, Michel; Amato, Silvano; Vinzi, Vincenzo Esposito (2004). a global Goodness–of–Fit index for PLS structural equation modelling
- Wetzels, Martin ; Odekerken-Schröder, Gaby; van Oppen, Claudia (2009). "Using PLS path modeling for assessing hierarchial construct models: guidelines and impirical illustration". MIS Quarterly 33(1)
فصلنامه راهبرد توسعه/ سال نوزدهم/ شماره 4 (پیاپی76)/ زمستان 1402/ 258-237
Quarterly Journal of Development Strategy, 2024, Vol. 19, No.4 (76), 237-258
بررسی تاثیر عدم اطمینان محیطی بر عملکرد
شهرداری اصفهان با تاکید بر نقش تعدیلگر نوآوری
و گرایش استراتژیک
داود غلامرضایی1
زهرهسادات میرصفیان 2
منیر حبیبی3
(تاريخ دريافت 26/3/1402 ـ تاريخ تصويب 24/11/1402)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
چكيده
رشد سریع شهرها و پیشیگرفتن آن از توانائیها و منابع شهرداریها، ارائه خدمات مناسب را برای این سازمانها به یک چالش عظیم تبدیل نمودهاست. همچنین به تبع تحولات، سازمانهای عمومی از جمله شهرداریها تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی، ساختاری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی قرارگرفتهاند. لذا مدیران شهری به عنوان راس هرم رهبری شهر، وظیفه سنگین ایجاد هماهنگی بین بخشهایی که شهر را مدیریت میکنند را برعهده دارند. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر عدماطمینانمحیطی بر عملکرد شهرداری اصفهان با درنظرگرفتن نقش تعدیلگر نوآوری و گرایش استراتژیک صورتگرفتهاست. تحقیق حاضراز حیث ماهیت، تحقیقی توصیفی و از نظر هدف، از نوع تحقیقات کاربردی میباشد و روش جمعآوری دادهها پیمایشی (با استفاده از پرسشنامه) و از نوع فرضیهآزمایی است. مدل برآمده از پیشینه از طریق جمعآوری دادهها از نمونه 193 تایی از مدیران و سرپرستان شهرداری شهر اصفهان و با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی(PLS) مورد آزمون قرارگرفتهاست. يافتهها بيانگر تاثير منفی و معنادار عدماطمینانمحیطی بر عملکرد شهرداری بودهاست. همچنین گرایش استراتژیک ارتباط بین عدماطمینانمحیطی و عملکرد شهرداری را به طور معکوس تعدیل کرده اما نقش تعدیلگری نوآوری مورد تایید قرارنگرفتهاست.
واژگان کلیدی: عدماطمینانمحیطی، عملکردشهرداری، نوآوری، گرایش استراتژیک.
1- مقدمه
مسائل بسیاری در شهرها وجود دارد که برای حل آنها و پاسخ به درخواستهای موجود در عرصههای زندگی جمعی از جمله مسائل خدماتی، عمران عمومی، تامین بهداشت، نظافت محیط شهر، ایجاد و حفظ فضای سبز، تامین ایمنی شهر و شهروندان نیازمند وجود سازمانی با تشکلات مشخص است.عدماطمینانمحیطی شهرداری را با محیط غیر قابل پیش بینی که ویژگی آن تغییرات سریع در تکنولوژی، تنوع شدید در تقاضای شهروندان، نوسانات شدید در تامین مواد و ... میباشدروبرو میکند. موضوع عدماطمینانمحیطی از جمله مواردی می باشد که همواره عملکرد شهرداری را با مشکل مواجه کردهاست. تغییرات ناخواستهای که در محیط ایجاد می شوند، عملکرد همراه با خطا، تأثیرات اغتشاشات محیط بر روی تصمیم گیری، در دسترس نبودن اطلاعات، ابهام در ارائه نظر و یا حتی عدم ارائه نظر در رابطه با موضوعی خاص، احتمالی بودن نظرات و ... نمونه هایی از عوامل ایجاد کننده عدمقطعیت در محیط هستند (سامر و لاچ4، 2014). با توجه به این مسائل، تصمیم گیری در خصوص مسائل شهرداری بدون در نظر گرفتن عدم قطعیت، باعث ناکارآمدی این نوع تصمیمات میشود. با ترکیب اطلاعات به دست آمده از ارزیابی های مختلف، به منظور استفاده از اطلاعات مفید همه ارزیابان در جریان تصمیم گیری، میتوان عدمقطعیت موجود را کاهش داد و به تبع آن مشکلات ناشی از عدم قطعیت را کم نمود (آنتیونیس5 و همکاران، 2011). همچنین لزوم دستیابی و پذیرش رویکرد استراتژیک در فرآیند برنامهریزی شهری در لزوم پذیرش تغییرات و اصلاح در نظام برنامه ریزی شهری متمرکز است. در واقع گرایش استراتژیک رهیافتی چرخهای، فرآیندی و مشارکتی را به عنوان الگوی مناسب معرفی میکند. خلاقیت،ارتباط و نوآوری هم میتوانددر توسعه شهری پایدار موثر واقع شوند. بر این اساس سوالات زیر به منظور دستیابی به تبیین مناسب روابط مورد اشاره مطرح است:
1.عدم اطمینان محیطی چه تاثیری بر عملکرد شهرداری دارد؟
2. گرایش استراتژیک چه نقشی در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد شهرداری ایفا میکند؟
3. نوآوری چه نقش در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد شهرداری ایفا می کند؟
لذا اين تحقيق با نگاهی نوآورانه به دنبال ارائه مدلی به منظور بررسی تاثیر عدم اطمینانمحیطی بر عملکرد شهرداری اصفهان با درنظرگرفتن نقش تعدیلگر نوآوری و گرایش استراتژیک است. فرضیات این تحقیق به صورت زیر است:
الف: عدم اطمینان محیطی تأثیر معکوس و معناداری بر عملکرد شهرداری دارد.
ب: گرایش استراتژیک نقش تعدیلگر در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد شهرداری دارد.
ج: نوآوری نقش تعدیلگر در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد شهرداری دارد.
در تحقیق حاضر طبق فرضیههای تحقیق، عدم اطمینان محیطی EN)) به عنوان متغیر مستقل، نوآوری (IN) و گرایش استراتژیک (SO) متغیر تعدیلگر و عملکرد شهرداری (FP) متغیر وابسته تحقیق میباشند. طبقهبندی دیگری بر اساس سطح مشاهده متغیرها وجود دارد که بر اساس آن در پژوهش حاضر متغیرهای مشاهدهگر گویهها هستند که بر اساس طیف لیکرت اندازهگیری میشوند. متغیرهای عملکرد شهرداری، عدماطمینان محیطی، نوآوری و گرایش استراتژیک نیز متغیر مکنون هستند، که با محاسبات متغیرهای مشاهدهگر، مرحله به مرحله میتوان آنها را اندازه گیری کرد.
2- پیشینه تحقیق
در این قسمت پیشینه پژوهشهای داخلی و خارجی مرتبط مورد بررسی قرارگرفتهاست.
1- ابراهیم پور ازبری و همکاران (1397) در تحقیقی با عنوان "تأثیر عدماطمینان محیطی، انعطافپذیری تولید و کارایی عملیاتی بر عملکرد شرکت: نقش تعدیلگری ظرفیت جذب عملیاتی" تأثیر عدماطمینان محیطی با میانجیگری انعطافپذیری تولید و کارایی عملیاتی و تعدیلگری ظرفیت جذب عملیاتی بر عملکرد شرکتهای تولیدی و همچنین تأثیر انعطافپذیری تولید بر کارایی عملیاتی را مورد آزمون قرار دادند. یافته‌ها نشانمی‌دهد که میتوان عملکرد شرکت را با افزایش انعطافپذیری تولید و کارایی عملیاتی بالا برد و همچنین با افزایش انعطافپذیری، پاسخ مؤثرتری به تغییرات محیطی داد. نتایج پژوهش تأثیر انعطافپذیری تولید بر کارایی عملیاتی و همچنین تعدیلگری ظرفیت جذب عملیاتی را تائید میکند.
2- نوع پسند و همکاران (1395) در پژوهشی با عنوان "تاثير قابليت بازاريابی، نوآوری و يادگيری بر عملکرد سازمان «مطالعه موردی: پتروشيمی تبريز»" سعی بر ارائه مدلی يکپارچه نمودند تا تاثير هر سه قابليت بازاريابی، نوآوری و يادگيری را به صورت متحد و مکمل همديگر بر عملکرد سازمان ارزیابی نمایند. نتايج تحقيق نشان میدهد که رابطه معنادار بين قابليت بازاريابی و عملکرد سازمان وجود دارد، همچنين بين قابليت نوآوری و عملکرد سازمان و نيز قابليت يادگيری و عملکرد سازمانی رابطه معناداری موجوداست. بين قابليتهای بازاريابی و نوآوری و يادگيری به عنوان قابليتهای مکمل هم و عملکرد سازمانی نيز رابطه معناداری ديده میشود.
سایر تحقیقات انجامشده به طور خلاصه در جدول ذیل به نمایش درآمدهاست.
جدول(1) - خلاصه‌ای از تحقیقات انجام شده
سال انتشار | عنوان پژوهش | نویسنده | شرح خلاصه |
|---|---|---|---|
1395 | مدل جهتگيریهای استراتژيک شرکت و تاثير آن بر عملکرد با نقش تعديل کننده متغيرهای محيطی (مورد مطالعه: صنعت مواد غذايی ايران) | دهدشتی شاهرخ و همکاران | شدت رقابت و عدم اطمينان تقاضا تاثير تعديل کننده مثبتی بر رابطه جهت گيری کارآفرينی و عملکرد شرکت داشتهاست و عدماطمينان تقاضا رابطه برندگرايی و عملکرد شرکت را تعديل مینمايد. شدت رقابت و عدم اطمينان تقاضا اثر معنیدار بر رابطه بازارگرايی و عملکرد شرکت نداشته است. |
1395 | تعيين رابطه بين گرايش استراتژيک با عملکرد سازمانی | صدیق و همکاران | استراتژی کسبوکار نقش تعيين کنندهای در عملکرد سازمانی دارد و ابعاد پيش فعالی، آيندهنگری، تحليلی، ريسک پذيری و تدافعی رابطه مثبت و معناداری با عملکرد سازمانی دارند. |
1393 | تصمیم‌گیری مدیران براساس معیارهای غیرمالی سنجش عملکرد در شرایط عدماطمینانمحیطی | بزاززاده | شرکت‌هایی که مدیران آنها بیشتر از معیارهای غیرمالی برای تصمیم‌های خود استفاده میکنند، دارای عملکرد بهتری هستند. عدم اطمینان محیطی بر رابطه بین میزان استفاده از معیارهای غیرمالی و میزان عملکرد شرکت تأثیر دارد. |
1392 | بررسی تاثیر عدم اطمینان محیطی ادراك شده بر رابطه بین سیستم حسابداری مدیریت و عملکرد | حجازی و اسدی | بین سیستم حسابداری مدیریت، سطح عدماطمینانمحیطی ادراک شده و عملکرد شرکتها رابطه معنیدار وجود دارد . |
2018 | اثرات استراتژی محیطی، عدم اطمینان محیطی و تعهد مدیریت ارشد بر عملکرد محیطی شرکت: نقش حسابداری مدیریت محیطی | لاتان و همکاران | عدماطمینانمحیطی ادراک شده تاثیر مثبتی بر استفاده از حسابداری مدیریت محیطی دارد. |
2014 | عدم اطمینان محیطی،تنوع اندازه گیری عملکرد و عملکرد ادراک شده در شرکتهای ایسلندی | ریکاردسون و همکاران | عدماطمینانمحیطی درک شده رابطه مثبتی با اندازهگیری عملکرد دارد. رضایت مدیران از سیستم اندازهگیری عملکرد نیز رابطه مثبتی با تنوع در اندازهگیری عملکرد دارد. |
2014 | اثرات عدم اطمینان محیطی بر نوآوری سازمانی و عملکرد شرکتهای کوچک و متوسط | عبدالله و پیرسون | عدماطمینان بیشتر منجر به افزایش نوآوری میشود. نوآوری بیشتر نیز منجر به بهبود عملکرد شرکتهای کوچک و متوسط میشود. |
2012 | اثر عدماطمینان محیطی بر عملکرد سازمانی | البانا و الحواری | عدماطمینان محصول اثر منفی بر عملکرد سازمانی دارد ولی عدماطمینان رقابتی و عدماطمینان اقتصادی ارتباطی با عملکرد سازمانی ندارند. |
2010 | رابطه بین عملکرد سازمانی، عدماطمینان محیطی و درک کارمندان از کاریزمای مدیران | باچا | رابطه مثبتی بین ادراک کارمندان از اقتدار مدیران و عملکرد سازمانی وجود دارد وقتی محیط سازمان نامطمئن است. |
3- چارچوب نظری
عملکرد شهرداری مفهوم گسترده‌ای است که شامل دستیابی بهاهداف سازمانی و یا اجتماعی یا فراتررفتن از آنها می شود و انجام مسئولیت‌هایی که این سازمان به عهده دارد. به طور طبیعی چنین دستیافتی تحت تاثیر عدم اطمینان محیطی خواهد بود. بر این اساس شناخت عوامل محیطی و درک تاثیر عدماطمینان محیطی بر ساختار سازمانی ضروری است. عدماطمینان محیطی زمانی موضوعیت دارد که تصمیم گیرندگان درباره عوامل محیطی اطلاعات کافی ندارند و برای پیشبینی تغییرات خارجی با مشکل رو به رو می شوند (دفت6، 2001). همچنین به معنای نوعی ناتوانی در تخصیص احتمالات به حوادث قابل وقوع در آینده، فقدان اطلاعات درباره روابط علی و معلولی و نوعی ناتوانی در پیش بینی نتایج احتمالی یک تصمیم است (داونی و همکاران7، 1975). پویایی و عدم اطمینان محیطی می تواند ناشی از تغییر در فناوری، تنوع در ترجیحات شهروندان، نوسان در تقاضای خدمات و یا عرضه مواد اولیه اتفاق افتد. سازمانهای عمومی نظیر شهرداریها در مواردی از پروژه برای انجام فعاليتهای خود بهرهبرده و با تعدد پروژهها مواجهاند (جپسن و اسکورد8، 2009). با توجه به محدوديت منابع، اينگونه سازمانها ملزم به تصميم گيری در خصوص انتخاب و توقف پروژهها و همچنین تخصيص منابع میباشند، در نتيجه به استفاده از رویکردهای نوین مديریت روی آوردهاند (طالبی و کچوئی، 1390). از جمله این رویکردها می تواند مدیریت نوآوری باشد. نوآوری بطور فزاینده‌ای به عنوان یکی از عوامل اصلی موفقیت بلندمدت بدل شدهاست چرا که سازمانهای با ظرفیت نوآوری بالا قادر خواهند بود با سرعت بیشتر و به نحو بهتری به چالش‌ها و عدم اطمینان محیطی پاسخ گویند (جیمنز و همکاران9، 2008). نوآوری عبارتست از ظرفیت کلی نوآوری سازمان در معرفی محصولات و خدمات جدید به بازار یا گشودن بازاری جدید به همراه ترکیب گرایش استراتژیک با رفتار و فرایندهای نوآوری (نورس و اسمالبون10، 2000). گرایش استراتژیک به اصولی گفته می شود که بطور مستقیم بر فعالیتهای سازمان تاثیر میگذارد و باعث ایجاد رفتارهایی میگردد که عملکرد را تقویت و بقای سازمان را تداوم میبخشد، این اصول و قواعد میتواند بطور فعالانه و موثر برای هدایت فعالیتهای سازمان بکار گرفته شود (دهدشتی شاهرخ و همکاران، 1395) و برای درک مدیریتی خاص، آمادگی ها، تمایلات، انگیزهها و خواستههایی تعریف می شود که راهنمای برنامهریزی استراتژیک و فرایند توسعه استراتژیک است (مصلح و همکاران، 1395).
مرور ادبیات نشان داد که هر یک از متغیرهای تحقیق در پژوهشهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه به بیان تفاوتهای این پژوهشها با مدل ارائه شده در پژوهش فعلی خواهیم پرداخت.
در پژوهشهای ابراهیم پور ازبری و همکاران (1397)، بزاززاده (1393)، حجازی و اسدی (1392)، لاتان و همکاران (2018)، ریکاردسون و همکاران (2014)، البانا و الحواری (2012)، باچا (2010) از میان چهار متغیر معرفی شده در مدل مفهومی این تحقیق، تنها رابطه بین دو متغیر عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است.
در پژوهش عبدالله و پیرسون (2014) نیز اثرات عدم اطمینان محیطی بر نوآوری سازمانی و نیز عملکرد شرکتهای کوچک و متوسط فقط رتبهبندی گردید.
تاثیر متغیر نوآوری بر عملکرد سازمانی نیز در پژوهشهای نوعپسند و همکاران (1395)، گروسی مختارزاده و زمانی (1394) مطالعه شد. در این پژوهشها تاثیر مستقیم نوآوری بر عملکرد بررسی گردید در حالیکه در این پژوهش به دنبال نقش تعدیلگر نوآوری بر رابطه بین دو متغیر عدماطمینانمحیطی و عملکرد شهرداری هستیم.
همچنین پژوهش دهدشتی شاهرخ و همکاران (1395) به بررسی جهتگيریهای استراتژيک شرکت و تاثير آن بر عملکرد با نقش تعديلکننده متغيرهای محيطی پرداختند در حالیکه در این پژوهش هر دو متغیر گرایش استراتژیک و نوآوری به عنوان متغیرهای تعدیلگر بر رابطه عدم اطمینان محیطی بر عملکرد شهرداری مورد بررسی قرار میگیرند.
مدینا و رافین (2008) نیز در مطالعه خود نقش میانجی نوآوری در رابطه بین جهتگیری استراتژیک خردهفروشی و عملکرد را مطالعه کردند در حالیکه در این پژوهش اثر تعدیلکننده نوآوری بر رابطه عدماطمینانمحیطی بر عملکرد شهرداری بررسی میشود.
اکنون مدل مفهومی پژوهش حاضر که برگرفته از مدل فرناندز (2017) است ارائه میگردد.
شکل (1) - مدل مفهومی پژوهش
4- روش تحقیق
روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی است. از آنجاییکه هدف این پژوهش کمک به مدیران برای بهبود عملکرد شهرداری اصفهان است، در نتیجه این تحقیق کاربردی است. معیار دیگری که این تحقیق براساس آن است ماهیت تحقیق است. این تحقیق بر اساس این تقسیم بندی یک تحقیق توصیفی خواهد بود. در این نوع تحقیق محقق علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد آن میپردازد. ازسوی دیگر، از آنجا که نحوه و میزان تاثیرات متغیرها و همبستگی آنها را با یکدیگر مورد مطالعه قرار میدهد، به نوعی تحقیق همبستگی نیز شمرده میشود.
جامعه آماری این تحقیق مدیران و سرپرستان شهرداری شهر اصفهان است که شامل 360 نفر میباشند. در این تحقیق از روش نمونه گیری خوشه ای بهره گرفته شدهاست. به این ترتیب شهر اصفهان به شش خوشه تقسیم شده که هر کدام شامل چند منطقه شهرداری است. در مرحله بعد از خوشه به روش تصادفی نمونه گیری انجام شده است. با توجه به تعداد جامعه آماری که برابر با 360 نفر است و بر اساس جدول مورگان تعداد حداقل حجم نمونه برابر 186 نفر تعیین شد. اما پرسشنامه در میان 250 نفر توزیع شد؛ در نهایت 193 پرسشنامه صحیح مورد تحلیل قرار گرفت. ابزار مورد استفاده در پژوهش مطالعات کتابخانهای و پرسشنامه می باشد که شامل سوالات مرتبط با عملکرد شهرداری با 10 سوال (پین پریانگ و سینگ سای (2012)، فرناندز (2017))، نوآوری با 9 سوال (دیبرل و همکاران (2014)، فرناندز (2017))، گرایش استراتژیک با 8 سوال (سانچز و همکاران (2015)، مون (2013))، و عدم اطمینان محیطی با 7 سوال (فرناندز (2017)، کیم (2010)) میباشد. در روش بررسی روايی محتوا از نظر خبرگان و اساتید مرتبط استفاده شده است. برای اين منظور در ابتدا پرسشنامه با استفاده از مقالات مشابه استخراج، ترجمه و طراحی شده و سپس در اختیار تعدادی از صاحبنظران و خبرگان قرار گرفت تا شفافیت سوالات و ارتباط سوالات با محتوای تحقیق را بررسی کنند.
پایایی اولیه بر اساس نمونه سی تایی (پایلوت) و روش آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت که با توجه به نتایج بالای 7/0 پرسشنامه از پایایی مطلوبی برخوردار بود.
5- یافته های تحقیق
روش تجزیه و تحلیل دادهها :در این پژوهش از تکنیک مدل معادلات ساختاری (SEM) استفاده شده است. مدل معادلات ساختاری (SEM) ترکیبی از دو مدل اندازهگیری و مدل ساختاری است. یکی از روشهای معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس، روش حداقل مربعات جزئی (PLS) است.
توصیف پاسخگویان: بررسی داده های پاسخ دهندگان به پرسشنامه نشان می دهد بیش از 50 درصد افراد سنی بیشتر از 46 سال، 37 درصد بین 36 تا 45 سال و حدود 11 درصد زیر 35 سال داشته اند. همچنین بیش از 65 درصد افراد، تحصیلات کارشناسی و پایین تر و کمتر از 35 درصد افراد دارای تحصیلات تکمیلی بوده اند و در نهایت،کمتر از 30 درصد افراد، سابقه کار کمتر از 10 سال، کمتر از 65 درصد آنها سابقه بین 11 تا 20 سال و حدود 5 درصد بیش از 21 سال سابقه کاری داشته اند.
آزمون مدل اندازهگیری: برای تایید پایایی متغیرها در این تحقیق از هر دو ضریب آلفای کرونباخ و ضریب ترکیبی استفاده شده است. در صورتیکه آلفای کرونباخ و ضریب ترکیبی از 7/0 بیشتر باشد متغیراز پایایی مناسب برخوردار است. همانطور که در جدول 2 مشخص است مقادیر آلفای کرونباخ بین 846/0 و 902/0 است. همچنین مقادیر ضریب ترکیبی بین 883/0 و 919/0 است که به معنی پایایی مناسب سازهها است.
جدول (2) - پایایی و متوسط واریانس استخراج شده متغیرهای تحقیق
سازهها | آلفای کرونباخ | ضریب ترکیبی | AVE |
عدماطمینانمحیطی | 846619/0 | 883635/0 | 521335/0 |
عملکرد شهرداری | 902616/0 | 919585/0 | 534391/0 |
نوآوری | 874196/0 | 899899/0 | 504430/0 |
گرایش استراتژیک | 867112/0 | 892799/0 | 514254/0 |
برای بررسی پایایی معرفها در روش حداقل مربعات جزئی، از آزمون بار عاملی استفاده میشود که در این آزمون بار عاملی معرفها باید بالاتر از 6/0 باشد. با بررسی نتایج بارهای عاملی، اینگونه مشاهده میشود که اکثریت متغیرها دارای بار عاملی بالاتر از مقدار حداقلی 6/0 بیشتر هستند و فقط سه تا از معرفها دارای بار عاملی کمتر از 6/0 هست که با توجه به قاعده بایدو و متوسط واریانس استخراج شده سازههای آنها (که بالاتر از 5/0 است) میتوان این معرفها را نیز حفظ نمود (لازم به ذکر است این ضرایب بارهای عاملی در جدول3 (بارهای عرضی) نیز قابل مشاهده است (اعداد هایلایت شده)).
برای بررسی روایی متغیرها از شاخص متوسط واریانس استخراج شده (AVE) استفاده می شود که مقادیر بالای 5/0 نشان دهنده روایی مناسب میباشد. همانگونه که در جدول 2 مشاهده میشود مقدار متوسط واریانس استخراج برای سازههای این تحقیق بین 504/0و 534/0است که از مقدار حداقلی 5/0 بیشتر است که نشان دهنده روایی مناسب سازهها است.
برای بررسی روایی معرفها از آزمون بارهای عرضی استفاده میگردد که در آن باید بار عاملی هر یک از معرفها برای سازه خودش بیشتر از بار عاملی آن معرف برای سایر سازهها باشد. نتایج بررسی این آزمون در جدول 3 نشان داده شده است. نتایج بررسی بیانگر روایی مناسب معرفها است، چرا که تمامی معرفها دارای بار عاملی بالاتری برای سازه خود در مقابل بار عاملی آنها برای سایرسازهها هستند.
جدول(3) - بارهای عرضی معرفهای تحقیق
| EN | FP | IN | SO |
|---|---|---|---|---|
EN 1 | 745838/0 | 260686/0- | 010063/0 | 110807/0- |
EN 2 | 727539/0 | 253096/0- | 043409/0- | 125233/0- |
EN 3 | 654910/0 | 217401/0- | 052812/0- | 130194/0- |
EN 4 | 774107/0 | 284977/0- | 026678/0- | 178934/0- |
EN 5 | 654910/0 | 187719/0- | 078092/0 | 022657/0- |
EN 6 | 717745/0 | 198526/0- | 017986/0 | 129583/0- |
EN 7 | 769120/0 | 238241/0- | 048202/0- | 084816/0- |
FP 1 | 216132/0- | 763662/0 | 376351/0 | 478878/0 |
FP 10 | 151710/0- | 706132/0 | 203398/0 | 405856/0 |
FP 2 | 174717/0- | 723945/0 | 317926/0 | 424786/0 |
FP 3 | 208328/0- | 716140/0 | 294016/0 | 388940/0 |
FP 4 | 248810/0- | 646868/0 | 276058/0 | 330532/0 |
FP 5 | 317418/0- | 780440/0 | 269295/0 | 442113/0 |
FP 6 | 321629/0- | 809792/0 | 194664/0 | 387278/0 |
FP 7 | 259495/0- | 729419/0 | 226801/0 | 428526/0 |
FP 8 | 233948/0- | 689136/0 | 264074/0 | 312128/0 |
FP 9 | 265360/0- | 731375/0 | 249014/0 | 425610/0 |
IN 1 | 000178/0 | 158923/0 | 497703/0 | 081071/0 |
IN 2 | 017449/0 | 246981/0 | 562041/0 | 158663/0 |
IN 3 | 044357/0- | 361815/0 | 801697/0 | 196617/0 |
IN 4 | 053088/0- | 299797/0 | 773112/0 | 081501/0 |
IN 5 | 052417/0- | 196342/0 | 729463/0 | 072274/0 |
IN 6 | 013235/0 | 211715/0 | 762215/0 | 101614/0 |
IN 7 | 007248/0 | 312828/0 | 717339/0 | 197040/0 |
IN 8 | 028670/0 | 205212/0 | 755444/0 | 163366/0 |
IN 9 | 003893/0- | 248600/0 | 733137/0 | 049998/0 |
SO 1 | 201070/0- | 520953/0 | 124468/0 | 806349/0 |
SO 2 | 214346/0- | 549723/0 | 153799/0 | 814300/0 |
SO 3 | 086995/0- | 438404/0 | 233680/0 | 803981/0 |
SO 4 | 126423/0- | 379321/0 | 118658/0 | 783153/0 |
SO 5 | 041438/0- | 359670/0 | 236496/0 | 657501/0 |
SO 6 | 039294/0- | 234402/0 | 005094/0- | 596188/0 |
SO 7 | 037767/0- | 251845/0 | 068848/0 | 617830/0 |
SO 8 | 039582/0- | 261137/0 | 007610/0 | 609568/0 |
آزمون کیفیت مدل ساختاری:در تحلیل مدلهای ساختاری به کمک رویکرد حداقل مربعات جزئی، سه معیار اصلی برای آزمون مدلهای ساختاری وجود دارد: 1) شاخص ضریب تعیین R2؛ 2) شاخص Q2؛ 3) برازش کلی GOF.
معیارR2:معیار اساسی ارزیابی متغیرهای مکنون درونزای مدل مسیر، ضریب تعیین میباشد. این شاخص نشان میدهد چند درصد از تغییرات متغیر درونزا توسط متغیر برونزا صورت میپذیرد. مقادیر 67/0، 33/0 و 19/0 برای متغیرهای مکنون درونزا (وابسته) در مدل مسیر ساختاری (درونی) به ترتیب قابل توجه، متوسط و ضعیف توصیف شده است ولی چنانچه متغیر مکنون درونزا تحت تأثیر تعداد معدودی (یک یا دو) متغیر برونزا قرار داشته باشد مقادیر ضعیف ضریب تعیین نیز قابل پذیرش است (محسنین و اسفیدانی، 1393). نتایج این آزمون در جدول 5 قابل مشاهده است.
معیارQ2:این معیار تنها برای سازههای درونزای مدل که شاخصهای آن از نوع انعکاسی باشد محاسبه میگردد و در صورتیکه مقدار آن در مورد یک سازه درونزا صفر یا کمتر از صفر شود، نشان از آن دارد که روابط بین سازههای دیگر مدل و آن سازه درون زا به خوبی تبیین نشده و در نتیجه مدل احتیاج به اصلاح دارد. هنسلر و همکاران (2009) در مورد شدت قدرت پیشبینی مدل در سازه های درونزا سه مقدار 02/0، 15/0 و 35/0را تعیین نمودهاند که به ترتیب نشان از قدرت پیش بینی ضعیف، متوسط و قوی یک سازه در قبال شاخصهای آن سازه دارد. جدول زیر مقادیر این معیار را برای هر یک از متغیرهای درونزای مدل نشان می دهد.
جدول(4) - مقادیر Q2
متغیر | Q2 معیار |
عملکرد سازمان | 229697/0 |
بررسی برازش بخش کلی:در مدلسازی معادلات ساختاری به کمک روش PLS برخلاف روش کواریانس محور (CB-SEM) شاخصی برای سنجش کل مدل وجود ندارد ولی شاخصی به نام نیکویی برازش (GOF) توسط تننهاوس و همکاران (2005) پیشنهاد شد. این شاخص هر دو مدل اندازهگیری و ساختاری را مدنظر قرار میدهد و به عنوان معیاری برای سنجش عملکرد کلی مدل به کار میرود. حدود این شاخص بین صفر و یک بوده و وتزلس و همکاران (2009) سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 را به ترتیب به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی نمودند.
رابطه1 |
|
متغیر | Communality | R Square | GOF |
عدماطمینانمحیطی | 521/0 | - | 502/0 |
عملکرد شهرداری | 534/0 | 488/0 | |
نوآوری | 504/0 | - | |
گرایش استراتژیک | 514/0 | - | |
متوسط | 518/0 | 488/0 |
آزمون فرضیهها:برای بررسی فرضیهها از دو الگوریتم بوت استرپ و الگوریتم PLS استفاده شده است.
ضرایب معناداری تی: در این بخش با استفاده از الگوریتم بوت استرپ به محاسبه آماره تی میپردازیم. در صورتی که مقدار آماره تی از 96/1 بیشتر شود، نشان از صحت رابطهی بین سازهها و در نتیجه تایید فرضیههای پژوهش در سطح اطمینان 95درصد است (اعداد معناداری در سطوح اطمینان 99 درصد و 9/99
درصد به ترتیب 58/2 و 27/3 می باشد). نتایج این الگوریتم در شکل 2 نشان داده شده است.
ضرایب مسیر:برای محاسبه ضرایب استاندارد مسیر بین سازهها باید از الگوریتم پیالاس استفاده نمود. ضرایب استاندارد شده بین متغیر مستقل و وابسته نشان میدهد که متغیر مستقل این میزان درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین میکند. شکل 3 ضرایب استاندارد شده مسیرهای مربوط به هر یک از فرضیهها را نشان میدهد
شکل(2) - آماره T بین متغیرهای اصلی تحقیق
شکل(3) - ضریب مسیر بین متغیرهای اصلی تحقیق
با توجه به نتايج بدست آمده از تحليل دادههای جمعآوری شده، نتايج فرضيات تحقيق بطور كلی در قالب جدول 6 آمده است. لازم به ذکر است که روابطی که در آن مقدار آماره تی آنها بیشتر از 96/1 باشد، تایید میشوند و روابطی که مقدار آماره تی آنها کمتر از 96/1 باشد مورد تایید واقع نمیشوند.
با توجه به یافته‌های منعکس شده در جدول 6، نتایج این تحقیق در قالب بررسی هر یک از فرضیات مطرح شده به شرح زیر میباشد:
جدول (6) - تائید یا رد فرضیهها
فرضیه های تحقیق | ضریب مسیر | آماره آزمون | رد/تائید |
|---|---|---|---|
الف: عدماطمینانمحیطی تأثیر معکوس و معناداری بر عملکرد شهرداری دارد. | 206/0- | 626/3 | تائید |
ب: گرایش استراتژیک نقش تعدیلگر در رابطه بین عدماطمینانمحیطی و عملکرد شهرداری دارد. | 172/0- | 004/2 | تائید |
ج: نوآوری نقش تعدیلگر در رابطه بین عدماطمینانمحیطی و عملکرد شهرداری دارد. | 105/0- | 106/1 | رد |
الف: عدم اطمینان محیطی تأثیر معکوس و معناداری بر عملکرد سازمان دارد.
بر اساس نتایج بدست آمده از جدول 6، رابطه بین متغیر مستقل عدم اطمینان محیطی و متغیر وابسته عملکرد سازمان با ضریب مسیر 0.206- و آماره T، 3.626 تایید شد. بنابراین عدم اطمینان محیطی دارای تاثیر معکوس بر عملکرد سازمان میباشد. این نتیجه با یافته پژوهش های ابراهیم پور ازبری و همکاران (1397)، بزاززاده (1393)، حجازی و اسدی (1393)، لاتان (2018)، عبدالله و پیرسون (2014)، البانا و الحواری (2012) و باشتیان و ماچلیش (2012) همراستا می باشد.
بر اساس یافته بزاززاده (1393) عدم اطمینان محیطی بر رابطه بین میزان استفاده از معیارهای غیرمالی و میزان عملکرد شرکت تأثیر با اهمیت دارد اما این تأثیر برخلاف نتایج تحقیق هوک تأثیرگذاری معیارهای غیرمالی را کاهش میدهد. همچنین نتایج پژوهش حجازی و اسدی حاکی از آن بود که بین سطح عدم اطمینان محیطی ادراك شده و عملکرد شرکتها رابطه معنی دار وجود دارد، به این صورت که در شرایط عدم اطمینان محیطی ادراك شده بالا ، سیستم حسابداري مدیریت پیشرفته پاسخگوي نیازهاي اطلاعاتی مدیران بوده و منجر به بهبود عملکرد شرکت میشود. بر اساس یافته پژوهش لاتان (2018) عدم اطمینان زیست محیطی درک شده بر عملکرد زیست محیطی شرکت از طریق استفاده از حسابداری زیست محیطی تاثیر غیر مستقیم دارد. یافته تحقیق عبدالله و پیرسون (2014) نیز همراستا با فرضیه اول بوده است. بر اساس نتایج آن ها که عدم اطمینان بیشتر منجر به افزایش نوآوری می شود. نوآوری بیشتر نیز منجر به بهبود عملکرد شرکت های کوچک و متوسط می شود. هم چنین عدم اطمینان محیطی بیشتر می تواند منجر به بهبود عملکرد شرکت های کوچک و متوسط کشور سوئد شود. همچنین بر اساس یافته البانا و الحواری (2012) عدم اطمینان محیطی در بخش محصول اثر منفی بر عملکرد سازمانی دارد ولی عدم اطمینان رقابتی و عدم اطمینان اقتصادی ارتباطی با عملکرد سازمانی ندارند. باشتیان و ماچلیش (2012) نیز نشان دادند که رابطه مثبتی بین عدم اطمینان محیطی ادراک شده و عملکرد سازمانی وجود دارد.
اما یافته پژوهش شورورزی و همکاران (1391) نشان داد که رابطه معنی داری میان مولفه های عدم اطمینان محیطی ادراک شده و عملکرد صادراتی وجود ندارد.
ب: گرایش استراتژیک نقش تعدیلگر در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمان دارد.
بر اساس نتایج بدست آمده از جدول 6، رابطه نقش تعدیلگر گرایش استراتژیک در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمان در فرضیه دوم، با ضریب مسیر 0.172- و آماره T، 2.004 تایید شد. بنابراین گرایش استراتژیک تعدیل کننده رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمان میباشد.
یافته پژوهش دهدشتی شاهرخ و همکاران (1395) نشان داد که شدت رقابت و عدم اطمينان تقاضا تاثير تعديل کننده مثبتي بر رابطه جهت گيري کارآفريني و عملکرد شرکت داشته است و عدم اطمينان تقاضا رابطه برندگرايي و عملکرد شرکت را تعديل مي نمايد. همچنين شدت رقابت و عدم اطمينان تقاضا اثر تعديل کننده معني داري بر رابطه بازارگرايي و عملکرد شرکت نداشته است.
همچنین یافته تحقیق صدیق و همکاران (1395) حاکی از آن بود که اثر مستقیمی بین گرایش استراتژیک با عملکرد سازمانی وجود دارد. بوهن (2018) نیز رابطه مثبت قابل توجهی بین گرایش استراتژیک و عملکرد شرکت های کوچک وجود دارد. گرایش استراتژیک نقش میانجی را در رابطه بین گرایش کارآفرینانه و عملکرد ایفا می کند. اما هیچکدام از پژوهش های انجام شده اثر تعدیل گر گرایش استراتژیک بر رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمانی مورد بررسی قرار نداده است.
ج: نوآوری نقش تعدیلگر در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمان دارد.
رابطه بین این دو متغیر در فرضیه سوم با توجه به نتایج به دست آمده از جدول 6 با ضریب مسیر 0.105- و آماره T، 1.106 (کمتر از 1.965) رد شد. که این بیان کننده این مطلب است که نوآوری نقش تعدیلگر در رابطه بین عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمان ندارد.
نوع پسند و همکاران (1395) اثر مستقیم بين نوآوري و عملکرد سازمان را تایید کردند. گروسی و همکاران (1394) نیز بر نقش میانجی نوآوری فناوری در رابطه بین گرایش بازار و عملکرد بنگاه تایید کردند. اما هیچ کدام از پژوهش ها نقش تعدیل گر نوآوری در رابطه بین دو متغیر عدم اطمینان محیطی و عملکرد سازمان را مورد بررسی قرار ندادند.
نتیجهگیری
1- بنابر تایید فرضیه اول مبنی بر تاثیر معکوس عدماطمینانمحیطی بر عملکرد شهرداری به مدیران شهرداری اصفهان پیشنهاد می گردد با شناسایی و سنجش عدماطمینان محیطی از جنبههای مختلف و کنکاش محیطی برای پیش بینی تغییرات، در جهت ارتقاء عملکرد سازمانشان تلاش کنند. مدیران شهرداری باید توجه داشته باشند که چه تغییراتی در تکنولوژی، ترجیحات مشتریان و سایر عوامل محیطی میتواند بر سازمانشان تاثیر بگذارد تا به صورت فعالانه به آنها پاسخ دهند. بالا بردن انعطافپذیری سازمان در برابر عدماطمینانمحیطی باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. بسیاری از عدماطمینانهایی که برای سازمانهایی مانند شهرداری رخ می دهد ناشی از ناهماهنگیهای اجرایی و اقدامات غیرهمافزای نهادهای مرتبط با شهرداری می باشد. بنابراین توجه به این موارد و تقویت نظام مدیریت باید سرلوحه کار مدیران قرار گیرد. لازم به ذکر است که شهرداری به عنوان یکی از بزرگترین سازمانهای اجتماعی زمانی می تواند دارای کارایی و اثربخشی باشد که شناخت کافی از مسائل و معضلات شهری داشته باشد. بنابراین بررسی و نیازسنجی علمی و اصولی از ابعاد گوناگون وضعیت شهر و شهروندان و تجزیه و تحلیل کارشناسانه مسائل شهری و به تبع آن تصمیم گیری بر مبنای واقعیت می تواند بر عملکرد آن تاثیرگذار باشد. همچنین تدوین برنامهها و سیاستهای مدون و عقلایی مطابق با واقعیتهای جامعه و عدماطمینانهای محیطی باید در رأس اهداف مدیران شهرداری قرار گیرد.
2- با توجه به تایید فرضیه دوم مبنی بر تایید نقش تعدیلگر گرایش استراتژیک بر رابطه بین عدماطمینانمحیطی و عملکرد شهرداری پیشنهاد می گردد مدیران شهرداری اصفهان به گرایش استراتژیک و ابعاد این متغیر توجه لازم و کافی را داشته باشند تا از این طریق تاثیر عدماطمینانمحیطی بر روی عملکرد سازمانشان را کنترل کنند. همچنین پیشنهاد میگردد مدیران مربوطه با شناسایی معیارهای تعیین کننده محیط خارجی و داخلی سازمان و تحلیل ابعاد تشکیل دهنده هر سازه، در جهت انتخاب گرایش استراتژیک مناسب برای بهبود عملکرد سازمان تلاش و اقدام نمایند و نیز توصیه میگردد سازمان مذکور با شناسایی جهتگیریهای استراتژیک مختلف در صورت امکان از مزیت بکارگیری همزمان چند جهتگیری و تاثیر همافزاینده آنها برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار استفاده کند. از سوی دیگر با توجه به رشد فزاینده جمعیت در شهرها و به دنبال آن افزایش مشکلات و مسائل ناشی از شهرنشینی در ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی، مدیران باید در شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمان تلاش کنند و با استفاده از رویکرد SWOT در جهت اجرای استراتژی مناسب سازمانشان اقدام کنند. همچنین با توجه به نقش تعدیلگر گرایش استراتژیک، لازم است که مدیران شهرداری به منظور کاهش اثرات عدماطمینان بر عملکرد سازمان، وضعیت مدیریت توسعه شهری و برنامه ریزی های توسعه شهری را با دیدگاه استراتژیک مدنظر قرار دهند. لازم به ذکر است که با توجه به اهمیت گرایش استراتژیک به عنوان متغیر تعدیلگر در رابطه بین دو متغیر عدم اطمینان محیطی و عملکرد شهرداری، پیشنهاد می شود مدیران در برپایی الگوی مدیریت استراتژیک تلاش کرده و با شناسایی عوامل تاثیر گذار بسترهای پیادهسازی تفکر استراتژیک را در سازمان ایجاد کرده و در جهت انتخاب استراتژی مناسب در شرایط مختلف، تلاش نمایند.
3- بنابر فرضیه سوم نوآوری دارای نقش تعدیلگر در رابطه بین عدماطمینانمحیطی و عملکرد شهرداری نمی باشد. با توجه به این که رابطه بین نوآوری و عدماطمینانمحیطی و نیز تاثیر نوآوری بر عملکرد سازمانی در برخی از پژوهشهای مرتبط با این حوزه تایید شده است پیشنهاد میگردد علیرغم این نتیجه، نوآوری در سازمان مربوطه بیشتر مورد توجه قرار گیرد. چرا که ممکن است با شناسایی و سنجش ابعاد دقیق نوآوری در سازمان مربوطه، نقش تعدیلگر این متغیر تایید گردد.
برقراري نظام پيشنهادات يکي از مناسب ترين و مفيدترين راهکارهای عملی و کاربردی به منظور رشد و توسعه خلاقيت و نوآوری و استفاده از پيشنهاد و نظرات کارکنان در سازمان ها می باشد. اثربخشی و بهبود جنبه های فرايندی و فرآورده سازمان تنها از طريق گسترش ايدههای نو و کاربردی صورت میگيرد و ارائه ايدههای نو توسط کارکنان مستلزم آشنايی آنان با فنون حل خلاق مساله و تکنيکهای ايدهپردازی و تفکر خلاق میباشد. تجربه چندين ساله استقرار و اجرای نظام پيشنهادها در سازمانهای کشورهای توسعه يافته، در مجموع اثرات و نتايج مثبت و ارزشمند آن را به اثبات رسانيده است. از اين رو، برقراری نظام پيشنهادها به عنوان يک سيستم بسترساز گسترش خلاقيت و نوآوری در شهرداری بسيار ضروری می باشد. ارائه پيشنهادات توسط کارکنان می تواند بر انگيزه و بروز رفتار خلاقانه در آنها منجر شود و درنتيجه موجب بالا رفتن اثربخشی و بهرهوری این سازمان گردد.
منابع
- ابراهیم پور ازبری، مصطفی ؛اکبری، محسن ؛ رفیعی رشت آبادی، فاطمه (1397). «تأثیر عدم اطمینان محیطی، انعطاف پذیری تولید و کارایی عملیاتی بر عملکرد شرکت: نقش تعدیلگری ظرفیت جذب عملیاتی». مطالعات مدیریت صنعتی، (49) صص 37-66.
- بزاززاده، حمید رضا (1393). «تصمیم‌گیری مدیران براساس معیارهای غیرمالی سنجش عملکرد در شرایط عدم اطمینان محیطی». پژوهش های مدیریت در ایران، 18(4)، صص 1- 22.
- حجازی، رضوان؛ اسدی وایقان، لیلا (1392). «بررسی تاثیر عدم اطمینان محیطی ادراک شده بر رابطه بین سیستم حسابداری مدیریت و عملکرد شرکت ها در ایران». فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 2(8) ، صص 13-23.
- دهدشتی شاهرخ، زهره؛ مظلومی، نادر؛ تقوی فرد، محمدتقی ؛ بيابانی، حسن (۱۳۹۵). «مدل جهت گیری های استراتژیک شرکت و تاثیر آن بر عملکرد با نقش تعدیل کننده متغیرهای محیطی (مورد مطالعه: صنعت مواد غذایی ایران)». پژوهش های مدیریت راهبردی، (۶۱)، صص ۵۵-۷۶.
- رضوانی، حمیدرضا ؛ گرایلی نژاد، رزا (1390). «ارائه الگویی برای گونه شناسی انواع نوآوری سازمانی». فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، 7(28).
- شورورزی، محمد رضا؛ مرادی، محسن؛ سلطانی، جواد (1391). «بررسی اثر عدم اطمینان محیطی ادراک شده بر روابط درون سازمانی صادر کننده - وارد کننده و بهبود عملکرد صادرات». راهبرد توسعه، (29)، صص 149 - 173.
- صدیق، منصور؛ علوی متین، یعقوب؛ باقری، داود؛ میرزایی نصیرآباد، جواد؛ غیبی، سید یاسر (1395). «تعیین رابطه بین گرایش استراتژیک با عملکرد سازمانی (مطالعه موردی: شرکت های تولیدی قطعات خودرو استان آذربایجان شرقی)». مدیریت بهره وری، 10(37)، صص 181-196.
- طالبی ،كامبيز ؛ كچوئی، رضا (1390). «شناسايی عوامل مديريتی كليدی در موفقيت پروژه های توسعه محصول جديد در كسب و كارهای كوچک و متوسط كشور». اقتصاد و تجارت نوين، 6(24)، صص 49-66.
- گروسی مختارزاده، نيما؛ زمانی، محمود (1394). «تبيين تاثير بازارگرايی و نوآوری مديريت بر عملکرد بنگاه با تاکيد بر نقش ميانجی نوآوری فناورانه». مديريت بازرگانی، 7(2)، صص 463 – 484.
- نوع پسنداصيل، سيدمحمد؛ رمضان پور، اسماعيل؛ عطاری اصل، پيمان (1395). «تاثير قابليت بازاريابی، نوآوری و يادگيری بر عملکرد سازمان، مطالعه موردی:پتروشيمی تبريز». مديريت بهره وری، 9(36)، صص 95-124.
- Abdallah, L., & Persson, M. (2014). The effects of environmental uncertainty conditions on organisational innovativeness and performance of SMEs.
- Antheunis, M.L., Schouten, A.P., Valkenburg, P.M., Peter, J. (2011). "Interactive uncertainty reduction strategies and verbal affection in computer-mediated communication". Communication Research, 39: 757–780.
- Bacha, E. (2010). "The relationships among organizational performance, environmental uncertainty, and employees' perceptions of CEO charisma". Journal of Management Development, 29(1): 28-37.
- Daft, R. L. (2001). Theory and organization design. Translated by Ali Parsaeian and Seyed Mohammad Arabi, 2.
- Dibrell, C., Craig, J. B., & Neubaum, D. O. (2014). "Linking the formal strategic planning process, planning flexibility, and innovativeness to firm performance". Journal of Business Research, 67(9): 2000-2007.
- Downey, H. K., Don, H., & Slocum Jr, J. W. (1975). "Congruence Between Individual Needs, Organizational Climate, Job Satisfaction and Performance1". Academy of Management Journal, 18(1): 149-155.
- Elbanna, S., & Alhwarai, M. (2012). "The influence of environmental uncertainty and hostility on organization performance". Business Administration. Hal: 1-23.
- Fornell, C., & Larcker, D. (1981). "Evaluating structural equations models with unobservable variables and measurement error". Journal of marketing Research, 18(1): 39-50.
- Henseler, J., Ringle, C. M. and Sinkovics, R. (2009). "The use of partial least squares path modeling in international marketing". Advances in international Marketing, No.20
- Hooshangi, M. Salehi Sadaghiani, J. Rashidi Astaneh, M. Amin Afshar, Z. (2017). "The mediation role of supply chain integration in relationship between employee commitments with organizational performance". International Journal of Business Information Systems, 24(2): 210-228.
- Jepsen, A.L., Eskerod, P. (2009). "Stakeholder analysis in projects: challenges in using current guidelines in the real world". International Journal of Project Management. 27(4): 335–343.
- Jimenez, J. D. & Cegarra, N. J. (2008). "Fostering innovation: the role of market orientation and organizational learning". European Journal of Innovation Management. 11(3): 389-412.
- Kask , Triin (2011). "Strategic decisions as drivers of innovation: the case of MicroLink". Baltic Journal of Management. 6(3):300 - 319.
- Latan, H., Jabbour, C. J. C., de Sousa Jabbour, A. B. L., Wamba, S. F., & Shahbaz, M. (2018). "Effects of environmental strategy, environmental uncertainty and top management's commitment on corporate environmental performance: The role of environmental management accounting". Journal of Cleaner Production. (180): 297-306.
- Medina, C & Rufı, R (2008)."The mediating effect of innovation in the relationship between retailers’ strategic orientations and performance". International Journal of Retail & Distribution Management. 37(7): 629-655.
- North, D. and Smalbone, D. (2000) "The Innovativeness and Growth of rural SMEs during the 1900s" Regional studies. 34(2): 57-145
- Rikhardsson, P., Sigurjonsson, T. O., & Arnardottir, A. A. (2014). "Environmental uncertainty, performance measure variety and perceived performance in Icelandic companies". In 12th Manufacturing Accounting Research Conference.
- Sommer, S. C. & Loch, C. H. (2014). "Selectionism and learning in projects with complexity and unforeseeable uncertainty". Management Science. 50(10):1334–1347.
- Tenenhaus, Michel; Amato, Silvano; Vinzi, Vincenzo Esposito (2004). a global Goodness–of–Fit index for PLS structural equation modelling
- Wetzels, Martin ; Odekerken-Schröder, Gaby; van Oppen, Claudia (2009). "Using PLS path modeling for assessing hierarchial construct models: guidelines and impirical illustration". MIS Quarterly 33(1)
[1] - استادیار مدیریت، دانشگاهپیامنور، تهران، ایران (نویسنده مسئول): dgholamrezaei@pnu.ac.ir
[2] - دانشآموختهکارشناسیارشد مدیریت کسبوکار، دانشگاهپیامنور، تهران،ایران
[3] - دانشآموخنهکارشناسیارشد مدیریت کسبوکار، دانشگاهپیامنور، تهران،ایران
[4] - Sommer & Loch
[5] - Antheunis
[6] - Daft
[7] - Downey et al.
[8] - Jepsen & Eskerod
[9] - Jimens et al
[10] - North & Smalbone
