کد مقاله : بازدید : 4095 صفحه: -

نوع مقاله: پژوهشی

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني

محورهای موضوعی : ترویج و توسعه فرهنگ کارآفرینی

حامد بهادریان ¹ , سراج الدين محبي ² , حسين منصوري ³

1 - گروه مديريت دولتي و منابع انساني، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامي، قشم، ايران
2 - گروه مديريت، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد شيراز، شيراز،ایران
3 - گروه مديريت صنعتي و دولتي، دانشكده مديريت و حسابداري، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ايران

تاریخ پذیرش : 1403/02/12 تاریخ انتشار : 1403/03/09

کلید واژه:

چکیده مقاله :

هدف از انجام این پژوهش ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني است. پژوهش از نظر هدف کاربردی، از از نظر گردآوری داده‌ها پیمایشی - توصیفی است، رویکرد تحقیق استدلال استقرایی و راهبرد تحقیق آمیخته اکتشافی می باشد که در مرحله اول آن از تحقیق کیفی و در مرحله دوم از تحقیق کمی استفاده می‌گردد. روش گردآوری اطلاعات در بخش کیفی، استفاده از مصاحبه عمیق بوده است، بدین منظور از جامعه پژوهشی که شامل کارشناسان و مدیران حوزه کسب‌وکار در فضای مجازی و اساتید حوزه نرم‌افزار (کسب‌وکار)، نمونه گیری نظری صورت گرفت و از این طریق، با سی نفر مصاحبه هایی انجام شده است. در بخش کمّی پژوهش با استفاده از پرسشنامه داده ها گردآوری شدند. روش نمونه‌گیری در این مطالعه تصادفی طبقه‌ای به‌صورت نسبتی بود. برای تعیین حجم نمونه در یک جامعه محدود به روش کوکران 77 نفر انتخاب گردید. در بخش کیفی(گراندد تئوری) تجزیه‌وتحلیل داده‌ها ‎ بر اساس نظریه مبنایی و از فرآیند کدگذاری استفاده شد. در بخش کمی پژوهش پس از جمع‌آوری و تلخیص داده‌ها، با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS 24 و PLS Smart 2 آزمون‌های توصیفی، تحلیل عاملی اکتشافی و مدل‌سازی معادلات ساختاری اکتشافی – تحلیل استفاده شد. یافته ها نشان داد شناخت روابط انسانی، سرمایه گذاری در کارآفرینی، همگامی‌با تغییرات پر شتاب دنیا، الزامات کسب و کار مجازی، شناخت ویژگی‌های بازار و ویژگی‌های خریدار، عوامل موثر بر الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني هستند

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research is to present the small business model in cyberspace with an entrepreneurial approach. In terms of practical purpose, the research is survey-descriptive; in terms of data collection, the research approach is inductive reasoning and exploratory mixed research strategy in which qualitative research is used in the first stage and quantitative research in the second stage. The method of collecting information in the qualitative part was in-depth interviews. For this purpose, theoretical sampling was done from the research community, which includes experts and managers in the field of business in virtual space and professors in the field of software (business). In this way, with thirty people interviews have been conducted. In the quantitative part of the research, data were collected using a questionnaire. The sampling method was stratified random in a proportional way. To determine the sample size in a limited population, 77 people were selected by using Cochran's method. In the qualitative part (grounded theory), data analysis was used on the basic theory and the coding process. In the quantitative part of the research, after collecting and summarizing the data, descriptive tests, exploratory factor analysis and exploratory structural equation modeling were used using SPSS 24 and PLS Smart 2 software. The findings showed that knowing human relations, investing in entrepreneurship, keeping up with the fast-paced changes in the world, requirements of virtual business, knowing the characteristics of the market and characteristics of the buyer, are the effective factors on the small business model in the virtual space with an entrepreneurial approach

منابع و مأخذ:

متن کامل:

Presenting a Small Buisiness Model in Cyberspace with an Entrepreneurial Approch

$I:\4آذر\شماره 24\orcid_500x500.png$ $I:\4آذر\شماره 24\orcid_500x500.png$ $I:\4آذر\شماره 24\orcid_500x500.png$

* Hamed Bahadoriyan ** Serajaldin Mohebi ** Hosein Mansoori

* Department of Public Management and Human Resources, Qeshm Branch, Islamic Azad University, Qeshm, Iran. hamedbahadoriyan@gmail.com

** Department of Management, Islamic Azad University, Shiraz Branch, Shiraz, Iran. mohebi.abcd@gmail.com

*** Department of Industrial and Government Management, School of Management and Accounting, Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran. h.mansouri@hormozgan.ac.ir

Received: 14.10.2023 Accepted: 01.05.2024

P.233-256

Abstract

Corresponding Author : Serajaldin Mohebi - Mohebi.abcd@gmail.com

Keywords: Entrepreneurial Approach, Model, Small Business, Virtual Space.

Presenting a Small Buisiness Model … / Serajaldin Mohebi and colleagues 234

Introduction

Problem statement

Business in virtual space as one of the enablers in the country's economy and information technology subcategory has grown significantly in the last decade. Today's markets are global and are always changing from industry to knowledge and technology. Business environment has also changed from physical to electronic and has transformed traditional and offline markets. Successful investors have accepted the changes of traditional business methods to electronic business; so that the policy of most commercial institutions in accepting and using electronic business to enter global markets and attract new customers is effective and efficient (Pato and Teixeira, 2016).

Purpose

In the current research, the main problem is to provide a model for creating the small business in the virtual space with an entrepreneurial approach.

Questions

1) How to create a model for small businesses in cyberspace with an entrepreneurial approach?

2) What are the components and indicators of small businesses in cyberspace with an entrepreneurial approach?

3) What are the influential factors in presenting the small business model in cyberspace with an entrepreneurial approach and how are they ranked?

4) How can the validation of the small business model be presented in cyberspace with an entrepreneurial approach?

Background

In their research, Rezaei Garmjani et al (2018) show that the Internet can be considered as an economic engine that improves the quality of life of people by creating interaction between governments, businesses and individuals. Ashrafian and Bakhtiari (2018) have emphasized that the emergence of new tools has caused a change in the way of communicating between people and the characteristics of society, and this issue has an impact on business. In their research, McDowell et al. (2015) studied the role of innovation in intellectual capital and the relationship between organizational performance using a small sample of 460 small business owners and found a positive relationship between intellectual capital, human capital, organizational capital and performance. According to these authors, innovation is part of the relationship between intellectual capital and organizational performance, and efficient companies can employ skilled and innovative employees to achieve the best performance. Eniola and Entebanga (2015), in research on micro-businesses in Nigeria, consider the lack of bank loans, geographical issues and lack of standardization in the public budget as among the challenges on the way to the financial success of small businesses.

Methodology

This research is applied in terms of purpose, quantitative-qualitative in terms of data type, cross-sectional in terms of time period of data, field in terms of place of implementation and survey-descriptive in terms of data collection. It is also inductive in terms of data analysis method and reasoning method. The research plan used is an exploratory mixed research plan in which qualitative research was used in the first stage and quantitative research in the second stage. The main method of collecting information includes in-depth interviews of an aggressive type. In the quantitative part, the data collection tool is a questionnaire. Since the research model is exploratory, therefore, based on the model in the qualitative part, the research questionnaire is closed.

Presenting a Small Buisiness Model … / Serajaldin Mohebi and colleagues 235

In the qualitative part, to compile the paradigmatic model of grounded theory, a statistical community consisting of experts and managers in the field of business in virtual space and professors in the field of software (business) was considered up to 30 people. In the qualitative stage, the method of the theory arising from database was used, and as a result, the theoretical and snowball sampling method was used. In the quantitative phase of the current study and in order to validate the model resulting from the database theory, the obtained pattern was examined from the point of view of experts in the business space, and those experts who have deep insight and experience with the pattern are considered as the statistical population. The sampling method in this study was proportional stratified random. To determine the sample size in a limited population, 77 people were selected by Cochran's method. In the qualitative part (grounded theory), data analysis is based on basic theory and the coding process is used, and the findings are explained using inferential statistics. In the quantitative part of the research, after collecting and summarizing the data, descriptive tests, exploratory factor analysis and exploratory structural equation modeling have been performed using SPSS 20 and PLS Smart 2 software.

Findings

In this research, in order to present a small business model in the virtual space with an entrepreneurial approach, interviews were conducted with senior and middle managers in the virtual business space, and to check the validity of the hypotheses, the problem was addressed from four dimensions:

1. Virtual business requirements

The requirements of virtual business in the virtual company cause subjective ratings in the minds of users, which have a positive and negative effect on the quality of their transactions.

• The prevailing method in virtual business: Aligning with the managerial changes of the virtual small business, encouraging creativity and innovation, and not being indifferent to the creativity and innovation of the officials, as well as the temporary nature of the roles and shifting in improving the performance can attract the satisfaction of the users and ultimately cause Increase the quality of trade.

• Legalization of virtual pages: Using virtual micro-business management procedures, reducing administrative legalization and consequently increasing the efficiency of virtual micro-business management increases the motivation to improve performance and reduce pessimism towards the administrative system. In this case, if the users understand the real and lofty purpose of the virtual company, the quality of their transactions will increase.

• Management skills: To move up in the administrative hierarchy, users try to increase their management skills. Interest in executive affairs, strengthening the resume for future employment, increasing decision-making power, familiarity with executive processes and administrative legalization are other reasons for acquiring management skills, which can increase the quality of a virtual company.

• Innovation: Innovation and innovative ideas are another manifestation of virtual business requirements. Identifying talents is possible when it is possible to do trial and error. In general, acquiring innovation increases the quality of trade and work efficiency.

2. Features intended for the target market

• Efforts towards entrepreneurship: Efforts towards entrepreneurship have a very good effect on the quality of transactions if it is not mandatory and is done as an incentive in the virtual business environment.

• Emphasis and introduction of professors and experienced people: If at the time of recruiting new personnel, professors and experienced users help these personnel and familiarize them with the activities of the virtual business space, this can be very effective.

Presenting a Small Buisiness Model … / Serajaldin Mohebi and colleagues 236

• The effect of the nature of the virtual business environment: The nature of the virtual business environment attracts the presence of interested teachers. In this case, teachers become members of the virtual business space, who are searching and get to know the nature of the virtual business space, and by comparing its functions and nature with other businesses, they choose the virtual business.

3. Buyer characteristics

• Opportunity for social growth: All users consider social growth to be one of their most important goals of being in the virtual business space. Therefore, the virtual business environment, according to the nature of its activities, in insisting on the rights of users and following up on demands and other matters, accelerates the social growth of users and this issue increases the quality of trade and commerce.

• Opportunity for personal growth: If the users' transactions are such that they realize that there is an opportunity to develop their skills and spend money for their development, the quality of their transactions will definitely increase.

• Opportunity for scientific growth: Considering the nature of the virtual business space, it seems that it is one of the best places for users interested in scientific growth.

• The importance of the virtual business environment: The impact of professors and experienced people on the virtual business environment increases the quality of this type of business.

4. Human relations

The main core of the consequences of being present in the virtual business space is the preparation for being present in the thinking of human relations, which includes the following examples:

• Loss of opportunities: Concern about the loss of opportunities and dissatisfaction with the decrease in the quality of traditional business causes problems for users; however, these problems can be solved by establishing a virtual business and having the opportunity to acquire different skills.

• Acquisition of self-management skills: One of the positive consequences of being in the virtual business environment is the acquisition of self-management skills.

• Job skills and earning money: Getting to know how to earn money in the field of career and increasing social relations is one of the positive achievements of being in the virtual business environment.

• Career development: Increasing the setting up of small businesses in cyberspace leads to career development.

Conclusion

Today, despite the new forms of work towards self-employment, the trend towards micro-business is increasing. In addition, virtual space has created opportunities and challenges for small businesses. Therefore, knowing the optimal approaches in this field seems essential, and entrepreneurship is one of them. According to the conducted research, knowledge of human relations, investment in the field of entrepreneurship, alignment with the rapid changes of the world, requirements of virtual business, knowledge of market characteristics as well as knowledge of buyer characteristics, effective factors for small business model in virtual space with entrepreneurial approach.

References

- Ashrafian Rahghi, Mohammad Mehdi and Bakhtiari, Mohammad Reza (2018), "Business in Cyberspace", Second International Conference on Management, Accounting and Economics in Sustainable Development, Tehran, 2018. Available at: https://civilica .com/doc/913200/

- Eniola, A. A., & Entebanga, H. (2015), “SME Firm Performance-Financial Innovation and Challenges”, Procedia- Social and Behavioral Sciences, 195, 334 – 342.

- McDowell, William; Grubb III, Walter and Geho, Patrick (2015), “The Impact of Self - Efficacy and Perceived Organizational Support on the Impostor Phenomenon”, American Journal of Management, Vol. 15 (3), Pages 23-29. Available at:

Presenting a Small Buisiness Model … / Serajaldin Mohebi and colleagues 237

https://www.researchgate.net/publication/281451876_The_Impact_of_Self_-_Efficacy_and_Perceived_Organizational_Support_on_the_Impostor_Phenomenon

- Pato, M. L. and A. A. C. Teixeira (2016), “Twenty Years of Rural Entrepreneurship: A Bibliometric Survey”, Sociologia Ruralis, Volume 56, Issue I, January 2016, Pages 3-28. Available at: https://doi.org/10.1111/soru.12058

- Rezaei Garmjani, Ramzan et al. (2018), "The effect of access to the Internet and virtual space on the economic growth and business development of the country and the obstacles facing it", The Second National Conference of Applied Research in Electrical Sciences, Computer and Medical Engineering, Tehran, 2018. Available at: https://civilica.com/doc/902822/

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني

* حامد بهادریان ** سراج الدين محبي *** حسین منصوری

* گروه مديريت دولتي و منابع انساني، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامي، قشم، ايران hamedbahadoriyan@gmail.com

** گروه مديريت، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد شيراز، شيراز، ايران mohebi.abcd@gmail.com

*** گروه مديريت صنعتي و دولتي، دانشكده مديريت و حسابداري، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ايران h.mansouri@hormozgan.ac.ir

تاریخ دریافت: 22/07/1402 تاریخ پذیرش: 12/02/1403

صص: 258- 233

چکيده

واژه‌های کلیدی: کسب‌وکار كوچك، فضاي مجازي، رويكرد كارآفريني، الگو.

نوع مقاله: پژوهشی

1- مقدمه

جهانی سازی اقتصادی دارای تأثیر عمیقی در همه صنایع در سراسر جهان است. با این حال، روند جهانی شدن یکنواخت نیست و تفاوتهای بزرگی در این است که صنایع در یک بازار جهانی یکپارچه میشوند. در این زمینه، جهانیسازی اقتصادی فشار بیشتری بر شرکتهای تولیدی افزوده است، به خصوص تولید شرکتهای کوچک و متوسط که امروز باید در سطـح جهانی رقابـت کنند. در این زمینـه که با ظهـور و

نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: سراجالدین محبی Mohebi.abcd@gmail.com

توسعه فناوریهای اینترنتی به ارمغان میآورد، در میان عوامل دیگر، شرکتهای تولیدی تکنولوژیهای کسب و کار الکترونیکی را برای افزایش بهرهوری و کیفیت، هزینههای عملیاتی پایینتر و سریعتر به نیازهای مشتریان و شرکای تجاری پاسخ میدهند.(جاردیم و همکاران¹، 2012).

در سالهای اخیر به رغم تلاشهایی که در جهت توسعه کارآفرینی انجام شده است، در عمل رشد مناسب و پایداری در زمینهی توسعه کارآفرینی در کسب وکارهای کوچک و متوسط در کشور مشاهده نمیشود. بسیاری از کارآفرینان در ایران با موانعی همچون دگرگونی سیاستهای دولت و بکارگیری سیاستهای سلیقهای، ناسالم بودن محیط کسب و کار، بیثباتی مدیران و کارفرمایان دولتی، وجود قوانین نامناسب و غیرحمایتی، نبود اطمینان محیطی، فقدان زیرساختهای تجاری، عدم حمایت هنجارهای اجتماعی و فرهنگی از کارآفرینی، نامناسب بودن بازار، بهره بالای
وامهای بانکی و ... روبرو هستند که فضای نامساعد کسب و کار را پیش روی آنها قرار داده است (رحمانی، 1396).

کسب‌وکار در فضای مجازی به‌عنوان يکي از توانمندسازها در اقتصاد کشور و زيرمجموعه فناوری‌های اطلاعات در دهه گذشته رشد چشمگيري داشته است. بازارهاي امروزي، جهاني است و همواره در حال تغيير و گذار از صنعت به دانش و فناوري است. فضاي امروز کسب‌وکار از حالت فيزيکي به حالت الکترونيکي تغيير شکل يافته و بازارهاي سنتي و آفلاين را دگرگون ساخته‌اند. سرمایه‌گذاران موفق تغييرات روش‌های کسب‌وکار سنتي به کسب‌وکار الکترونيکي را پذیرفته‌اند به‌طوری‌که سياست بيشتر مؤسسات تجاري در پذيرش و به‌کارگیری کسب‌وکار الکترونيک جهت ورود به بازارهاي جهاني و جذب مشتريان جديد، مؤثر و کارا است. اهميت فضاي کسب‌وکار الکترونيکي و پذيرش بالاي مردم در سالهاي گذشته و ورود کسب‌وکارها به اين فضا لزوم برنامه‌ریزی و توسعه اين فضا را بیش‌ازپیش آشکار می‌کند (تکسیرا، 2016).

در پژوهش حاضر، مسئله اصلی ارائه الگویی جهت ايجاد کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني است.

در این راستا این سوالات مطرح شد:

چگونه میتوان الگوي ايجاد کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني را ایجاد کرد؟

مؤلفه‌ها و شاخص‌های کسب‌وکار کوچک در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني کدام اند؟

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 239

عوامل تأثیر گذار در ارائهی الگوی کسب‌وکار کوچک در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني کداماند؟

عوامل موثر بر الگوی کسب‌وکار کوچک در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني به چه شکل رتبهبندی میگردند؟

چگونه میتوان اعتبارسنجی(اعتباریابی) الگوی(مدل) کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفرينی را ارائه کرد؟

2- مبانی نظری و پیشینه

فضاي کسب‌وکار

کسب‌وکار به معنای فعالیت‌هایی است که تولید، خرید کالا و خدمات باهدف فروش آن‌ها به‌منظور کسب سود را در برمی‌گیرد. منظور از فضاي کسب‌وکار، عوامل مؤثر بر عملکرد واحدهاي اقتصادي مانند کیفیت دستگاه‌های حاکمیت، ثبات قوانین و مقررات و کیفیت زیرساخت‌ها است، که تغییر دادن آن‌ها فراتر از اختیارات و قدرت مدیران بنگاه‌های اقتصادي است (میدري و قودجانی، 1387). به زبان ساده، کسب‌وکار عبارت است از حالتی از مشغولیت و به‌طور عام، شامل فعالیت‌هایی است که تولید و خرید کالاها و خدمات باهدف فروش آن‌ها را به‌منظور کسب سود، در برمی‌گیرد. بر طبق نظر ارویک و هانت² کسب‌وکار عبارت است کاری که در آن خدمات یا کارهایی که دیگر افراد جامعه به آن نیاز دارند و مایل به خرید آن هستند و توان پرداخت بهای آن را دارند، تولید، توزیع و عرضه می‌شود(رئیسی نافچی، 1396).

فضای مجازی

مفهوم فضای مجازی در اصطلاح که درواقع حاصل تکنولوژی غرب است، واژه‌ای است که در خلال دهه‌ی ۱۹۹۰ از طریق اینترنت کاربرد عمومی یافت. فضای مجازی یکی از واژه‌هایی است که نخستین بار ویلیام گیبسون نویسنده‌ی پیش رویِ داستان‌های علمی تخیلی در سال ۱۹۸۴ بکار برد. ازنظر او فضای مجازی فضایی تخیلی است که از اتصال رایانه‌ها پدید آمده است، که تمامی انسان‌ها و منابع اطلاعاتی را به هم متصل کرده است. تعریفی که اکسفورد از فضای مجازی ارائه می‌دهد چنین است: فضای مجازی، فضایی تئوری است که ارتباطات کامپیوتری در آن رخ می‌دهد. فضای مجازی گستره جهانی اسـت‌ که‌ شبکه‌های گوناگون رایانه‌ای در اندازه‌های متعدد و حتی رایانه‌های شخصی‌ را‌، با‌ استفاده از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای گوناگون و بـا قراردادهای ارتباطی به یکدیگر وصل می‌کند‌. فضای‌ مجازی‌ فقط مجموعه‌ای از سخت‌افزار نیست، بلکه مجموعه‌ای از تعاریف نمادین است‌ که‌ شبکه‌ای از باورها را در چارچوب دادوستد بیت ردوبدل می‌کند. نکته‌ای که در اینجا لازم به ذکر است این است که، فضای مجازی برخلاف ظاهر نام‌گذاری آن حقیقتاً مجازی نیست، بلکه با توجه به آثار آن‌یک دنیای حقیقی است. گسترش فناوری‌های اینترنتی و در دسترس بودن آن، فضای مجازی را شبیه‌ساز دنیای واقعی کرده است (تومباس و همکاران³، 2018).

· ‌كارآفريني

واژه‌اي‌ است‌ نو، كه‌ از كلمه‌اش‌ نمي‌توان‌ به‌ مفهوم‌ واقعي‌ آن‌ دست‌ يافت‌. اين‌ واژه‌ معادل‌ در زبان‌ انگليسي‌ است‌ و ریشه‌ آن‌ از زبان‌ فرانسوي‌ گرفته‌شده‌ است‌. به‌عبارت‌دیگر هنوز در فارسي‌ معادل‌ دقيقي‌ براي‌ انتقال‌ «مفهوم‌» كارآفريني‌ وجود ندارد و اغلب‌ واژه‌ كارآفريني‌ شنونده‌ ناآشنا به‌ آن‌ را به‌ اشتباه ‌مي‌اندازد؛ اما بين‌ استادان‌ دانشگاه‌ها، دانشجويان‌ رشته‌هاي‌ اقتصاد، مديريت‌ و برخي‌ محافل‌ علمي‌ اين‌ واژه‌ تا حدودي‌ مصطلح ‌شده‌ است‌. كارآفرين كسي است كه متعهد می‌شود مخاطره‌های يك فعاليت اقتصادي را سازمان‌دهی، اداره و تقبل كند. اقتصاددانان نخستين كساني بودند كه در نظریه‌های اقتصادي خود به تشريح كارآفرين و كارآفريني پرداختند. ژوزف شومپــيتر كارآفرين را نيــروي محركــه اصلي در توسعه اقتصادي می‌داند و می‌گوید: نقش كارآفرين نوآوری است. از ديدگاه وي ارائه كالايي جديد، ارائه روشي جديد در فرآيند توليد، گشايش بازاري تازه، يافتن منابع جديد و ايجاد هرگونه تشكيلات جديد در صنعت و... از فعالیت‌های كارآفرينان است (کریسمن و کلرمنز⁴، 2006).

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 240

3- پیشینه پژوهش

رضایی گرمجانی و همکاران (1398)، به پژوهشی تحت عنوان تأثیر دسترسی به اینترنت و فضای مجازی در رشد اقتصادی و توسعه کسب‌وکار کشور و موانع پیش روی آن پرداختند. یافته‌های آن ها حاکی از آن بود که دولت‌ها در صورت توجه به زیرساخت‌های اینترنتی و بالا بردن سطح دسترسی مردم به اینترنت و تجارت الکترونیک می‌توانند به ایجاد اشتغال و به طبع آن افزایش تولید ناخالص داخلی دست یابند. در حال حاضر اینترنت را میتوآن‌یک موتور اقتصادی دانست که کیفیت زندگی افراد جامعه را از طریق ایجاد تعامل بین دولت‌ها، کسب‌وکار و اشخاص با یکدیگر ارتقاء می بخشد.

مطالعه ای توسط خاتمي فيروزآبادي، عسگري مهر ، مرتاض هجري (1397)، با عنوان راهکارهاي توسعه کسب‌وکارهاي الکترونيک در چارچوب تسهيل و ارتقاي فضاي کسب‌وکار انجام شد. هدف از اجراي اين پروژه، استخراج و تدوين استراتژی‌های توسعه کسب‌وکار در حوزه ارتباطات و فناوري کشور بوده که در چهار فاز طراحي و اجراشده است. در فاز چهارم و نهايي اين طرح، يک مدل جديد بر پايه چارچوب‌های آمادگي الکترونيک ارائه شد و با استفاده از نرم‌افزار اسمارت پي ال اس مورد تائید قرار گرفت و در پايان استراتژی‌های توسعه کسب‌وکار الکترونيک بر اساس مدل تائید شده و ماتریس‌های تحليل SWOT استخراج و دسته‌بندی شد.

نتایج پژوهش اشرافیان رهقی، محمدمهدی و محمدرضا بختیاری(1398)، تحت عنوان بررسی سیر تحول ارتباطات نشان داد که ظهور ابزارهای جدید سبب تغییر در نحوه برقراری ارتباط میان افراد و ویژگی‌های جامعه شده است. در ابتدا افراد از طریق تولید صدا و برقراری ارتباط شفاهی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و اختراع زبان سبب هدفمندتر شدن این ارتباطات شده است. تحولات سبب گردید که عصر حاضر دارای ویژگی‌های مختص خود باشد. فضای مجازی یک شبکه گسترده جهانی است که شبکه‌های مختلف رایانه‌ای در اندازه‌های متعدد و حتی رایانه‌های شخصی را، با استفاده از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای گوناگون و با

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 241

قراردادهای ارتباطی به یکدیگر وصل می‌کند. فناوری‌های ارتباط راه دور اساس فضای مجازی را تشکیل می‌دهند.

همچنین پژوهشی توسط مخترع، آیدا؛ علی قزلباش و محمدجواد نشاط (1398)، انجام شد با عنوان فیلترینگ در فضای مجازی و رواج آن در بستر اینترنتی کشورمان. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که پیامدهای فیلترینگ می‌تواند زیان‌های شدیدی بر پیکره کسب‌وکارهای اینترنتی وارد نماید که برای جبران آن راه‌حلی جز حمایت قانون‌گذار و حاکمیت از این کسب‌وکارها نیست.

داودی، زینب؛ معصومه همتی زاده و آرزو موسوی(1398)، در پژوهشی به بررسی نقش تجارت الکترونیک در کارآفرینی پرداختند. یافته ها نشان داد تجارت الکترونیک به‌عنوان محل ارتباط فناوری اطلاعات و بازار کسب‌وکار سبب شده است که بازار دائمی برای فعالیت و اشتغال عده بسیاری در این زمینه فراهم بیاید. کارآفرینی از طریق تجارت الکترونیک می‌تواند شرایط تازه‌ای به وجود آورد که در آن تولیدکنندگان، فروشندگان و مشتریان و تقریباً تمام عوامل دست‌اندرکار یک چرخه اقتصادی قادر باشند در یک فضای مجازی مشترک با یکدیگر در ارتباط باشند و به تبادل اطلاعات، خدمات، محصولات و پول بپردازند. این مقاله با اشاره به حجم تجارت الکترونیک و سرعت گسترش آن در جهان به ارتباط نزدیک تجارت الکترونیک و کارآفرینی می‌پردازد.

هاشمی، سید محمد(1397)، در پژوهشی به آسیب‌شناسی فضای مجازی در حوزه کسب‌وکار پرداخته شد. در این پژوهش آسیب‌ها، مزایا و محدودیت‌های این فضا بیان شد. همچنین برخی از پژوهش‌های انجام‌شده در این خصوص ذکر شد و در پایان نتیجه گرفته شد که با اعمال محدودیت‌های برای کسب‌وکار اینترنتی می‌توان تدابیری اندیشید، تا به خرده‌فروشان آسیبی نرسد. همچنین سیاست‌گذاران باید به چنین مسائلی توجه کنند و با ساماندهی فضای کسب‌وکار مجازی، مشاغل سنتی را حفظ نمایند.

مقسم، یاسر؛ پرویز سعیدی؛ حسین دیدهخانی و احمد مهرابیان(1398)، در پژوهشی به بررسی تأثیر نوآوری در فناوری و عملکرد شرکت بر توسعه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط پرداختند. جامعه آماری تحقیق، شرکت‌های تولیدی شهرک صنعتی استان گلستان بوده است که از میان 430 شرکت فعال بر اساس جدول مورگان 203 شرکت به‌طور تصادفی ساده انتخاب شد و مدیر ارشد هر شرکت به‌عنوان نمونه، جهت گردآوری داده استفاده گردید. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه استاندارد بوده که پایایی و روایی آن توسط آزمون‌های واگرایی و همگرایی موردسنجش و تائید قرارگرفته است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار Smart- Pls استفاده گردید. یافته‌های تحقیق نشان داد که نوآوری‌ها در فناوری، شامل توانایی کارآفرینی، زیرساخت فناوری و فرهنگ و جوسازمانی بر عملکرد محصول، عملکرد فروش و عملکرد نوآوری شرکت‌های تولیدی، تأثیر مثبت دارد.

روحانی و رضوانی(1392)، پژوهشی تحت عنوان "رابطه مدل کسب‌وکار و راهبرد محصول در کسب‌وکارهاي الکترونيکي کوچک و متوسط ايران انجام دادند. جامعه آماري اين تحقيق، کليه کسب‌وکارهاي الکترونيکي کوچک و متوسط حاضر در ايران است. ابزار جمع‌آوری داده براي آزمون فرضیه‌های اصلي و فرعي نيز پرسشنامه الکترونيکي است. پرسش‌نامه‌ها از طريق رايانامه براي مديران سطوح عالي و مياني کسب‌وکارهاي الکترونيکي ارسال و در نهایت 400 پرسش‌نامه از ايشان دريافت شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهايSPSS و LISREL تجزیه‌وتحلیل شد. نتايج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که دونقطه مرجع محور توجه و ميزان کنترل، عوامل مؤثری در انتخاب مدل‌هاي کسب‌وکار الکترونيک و راهبردهاي محصول هستند. همچنين مشخص گرديد که بين نوع مدل کسب‌وکار الکترونيک و انتخاب نوع راهبرد محصول رابطه معناداري وجود دارد.

کارولین و الاین (2018)، در پژوهشی به بررسی چالش‌های کارآفرینی در راستای بهبود کارآفرینی، ایجاد اشتغال و درآمد پایدار از طریق راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک پرداختند. با استفاده از مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزار Amos تجزیه‌وتحلیل داده‌ها صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که همه چالش‌ها در کارآفرینی کسب‌وکارهای کوچک تأثیرگذار بوده‌اند، اما عوامل اقتصادی با بار عاملی 91/0 دارای بالاترین تأثیر در بین چالش‌های موجود بوده است و چالش‌های فردی و اجتماعی با بار عاملی به ترتیب 23/0 و 28/0 دارای کمترین بار عاملی بوده است.

موروگان و ناتارهاجان⁵(2015)، در مطالعه‌ای با عنوان محدودیت‌های کارآفرینی روستایی در منطقه سیوگانگای، به بررسی چالش‌های پیش روی کارآفرینان روستایی را در چهار گروه؛ چالش‌های مالی، بازاریابی، مدیریتی، فنّاورانه و آموزشی پرداختند. نتایج نشان می‌دهد که یک رابطه معناداری بین عوامل فردی و موانع منطقه‌ای روستا وجود دارد و آموزش عامل مهمی درزمینه گسترش کارآفرینی می‌باشد.

انیولا و انتبانگ⁶(2015)، در مطالعه‌ای با عنوان عملکرد، نوآوری و چالش‌های مالی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط به تحلیل نوآوری مالی و علل چالش‌های مالی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در نیجریه پرداختند. نتایج حاکی از آن است که کمبود وام‌های بانکی، مسائل جغرافیایی و عدم استانداردسازی در بودجه عمومی ازجمله چالش‌های موفقیت مالی کسب‌وکارهای کوچک می‌باشد. همچنین این مطالعه یکی از راه‌های نوآورانه برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، بهبود تأمین مالی از طریق تأمین سرمایه از طریق گروهی از مردم می‌داند.

مکدول و همکاران⁷(2015)، در مطالعه به نقش نوآوری در سرمایه فکری و رابطه عملکرد سازمانی با استفاده از یک نمونه کوچک بر روی 460 صاحب کسب‌وکار کوچک پرداخت. نتایج نشان‌دهنده یک رابطه مثبت بین دو جزء سرمایه فکری، سرمایه انسانی و سرمایه سازمانی و عملکرد سازمانی است. تجزیه‌وتحلیل دادهها نشان داد که نوآوری بخشی از رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد سازمانی است. یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های کارآمد می‌توانند به‌خوبی کارکنان ماهر و نوآورانه را برای دستیابی به بهترین عملکرد از طریق نوآوری به‌کارگیرند

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 242

لین مارتین و همکاران⁸(2013)، در مطالعه‌ای به بررسی اثر کسب‌وکار بر رشد اقتصادی و نوآوری اقتصادی در شرکت‌های کوچک روستایی در مناطق روستایی انگلستان از غرب میدلندز و مناطق نزدیک ولز پرداختند.نتایج حاکی از آن است که نوآوری در کسب‌وکارهای کوچک روستایی باید به‌گونه‌ای باشد که به کاهش ضایعات و کاهش میزان مصرف مواد خام بپردازد. همچنین ضمن معرفی محصولات و فرایندهای جدید به مشتری، به‌طور قابل‌توجهی به کاهش اثرات زیست‌محیطی بپردازند.

4- روش تحقیق

پژوهش پیش رو ازنظر هدف کاربردی، ازنظر نوع داده‌ها کمی – کیفی، و از نظر مقطع زمانی داده‌ها مقطعی است، از نظر محل اجرا میدانی و ازنظر گردآوری داده‌ها پیمایشی - توصیفی است، همچنین از نظر روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها تئوری برخاسته از داده‌ها و ازنظر شیوه استدلال، استقرایی است. طرح تحقیق مورداستفاده، طرح تحقیق آمیخته اکتشافی می باشد که در مرحله اول آن از تحقیق کیفی و در مرحله دوم از تحقیق کمی استفاده می‌گردد. اصلی‌ترین شیوه گردآوری اطلاعات در این روش تحقیق شامل مصاحبه عمیق از نوع تهاجمی میباشد. در بخش کمّی پژوهش ابزار جمع‌آوری داده پرسشنامه میباشد ازآنجا که مدل تحقیق اکتشافی است، لذا بر اساس مدل در بخش کیفی، پرسشنامه تحقیق بسته است. این پرسشنامه دارای سه بخش اصلی بوده است.

در بخش کیفی برای تدوین مدل پارادایمی نظریه زمینه‌ای، جامعه آماری متشکل از کارشناسان و مدیران حوزه کسب‌وکار در فضای مجازی و اساتید حوزه نرم‌افزار (کسب‌وکار) حداکثر30 نفر در نظر گرفته شد.

در مرحله کیفی از روش نظریه برخاسته از داده‌ها ( داده بنیاد) استفاده شد. لذا از روش نمونه‌گیری نظری و گلولهبرفی استفاده می‌گردد. در فاز کمّی مطالعه جاری و به‌منظور اعتبار سنجی مدل منتج ازنظریه داده بنیاد ضرورت دارد الگوی به دست آمده از منظر خبرگان و متخصصان ارتباط با سایبری در فضای کسب‌وکار مورد بررسی و مطالعه قرارداده شود. بر این اساس ضمن ملحوظ نظر قراردادن کلیه اساتید، کارشناسان و مدیران در حوزه کسب‌وکار، آن دسته از خبرگان ‌که دارای بینش و تجربه عمیق نسبت به الگوی مورد مطالعه هستند، به‌عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شود. روش نمونه‌گیری در این مطالعه تصادفی طبقه‌ای به‌صورت نسبتی بود. برای تعیین حجم نمونه در یک جامعه محدود به روش کوکران 77 نفر انتخاب گردید. در بخش کیفی(گراندد تئوری) تجزیه‌وتحلیل داده‌ها ‎ بر اساس نظریه مبنایی و از فرآیند کدگذاری استفاده می شود. یافته‌های این بخش با استفاده از آمار استنباطی تبیین می شود. در بخش کمی پژوهش پس از جمع‌آوری و تلخیص داده‌ها، با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS 20 و PLS Smart 2 آزمون‌های توصیفی، تحلیل عاملی اکتشافی و مدل‌سازی معادلات ساختاری اکتشافی – تحلیل انجام شد.

5- یافتهها

در این تحقیق با شروع انجام مصاحبهها و در خلال آن گزارههای معنادار و سپس مفاهیم مربوط به آنها مشخص شد و بعد از آن، مفاهیم در مقولهها بسته شدند. نظریه زمینهای در این پژوهش که برای فرایند تحلیل دادهها و نیز ارائهی نظریه مبتنی بر دادهها از آن استفاده شد، برگرفته از دادههایی است که در طی فرایند پژوهش به صورت نظاممند گردآوری و تحلیل شده است. در این پژوهش به منظور ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني با مدیران ارشد و میانی در فضای کسب و کار مجازی مصاحبه به عمل آمده که در نهایت برای بررسی فرضیه ها در چهار بعد پاسخ مصاحبه شوندگان گنجانده شد.

جدول 1. مفاهیم و مقولههای مستخرج از دادهها به تفکیک ابعاد چهارگانه

ردیف	مقولهی اصلی	تعداد مقولهها	تعداد مفاهیم
1	الزامات کسب و کار مجازی	4	21
2	ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای بازار مد نظر	3	15
3	ویژگی‌های خریدار	4	19
4	روابط انسانی	4	23

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 243

6- الزامات کسب و کار مجازی

الزامات کسب و کار مجازی در بنگاه مجازی باعث رتبه بندی‌های ذهنی در ذهن کاربران می شود که بر کیفیت داد و ستد آنان تأثیر مثبت و منفی دارد در ذیل در چهار گروه به جواب‌های ارائه شده توسط مصاحبه شوندگان در مورد اثر گذاری الزامات کسب و کار مجازی بر کیفیت داد و ستد پرداخته میشود.

الف) شیوه غالب در کسب و کار مجازی

جدول 2. شیوه غالب در کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
ويژگي آن پاسخ به شرايط محيطي بسيار متلاطم و تغييرات پرشتاب است	تغییرات پرشتاب
تغییر سریع در برنامه‌های کسب و کار مجازیی با در نظر گرفت پیشرفت علم	همراهی با تغییرات علمی دنیا
فعالان فضای کسب و کار مجازی دارای ثبات کاری هستند	ثبات در فعالان
روش‌های نوین کسب و کار مجازیی با شهامت امتحان میشوند	نقش‌ها موقتی است
کاربران به ارائه راه‌حلها و روشهای جدید کاری تشویق می‌شوند	خلاقیت و نو آوری تشویق می شود

بعد از تغییر جهت جهانی از عصر فضای سنتی به عصر اطلاعات شکل نوینی از روش ها و شیوه خرید فروش پدیدار گشت. این شکل از شیوه مجازی پاسخگویی محیطهای پرتلاطم و آشفته و شرایط پرشتاب قرن 21 است. آنچه موجب اختلاف ویژگیهای این شیوه با شرایط خرید و فروش پیشین می‌گردد، مفروضات بنیادی این شیوه
میباشد. نوآوری، ابداع، ابتکار و پیشگامی مفروضاتی هستند که بنگاه مجازیها با تدارک خدمات و محصولات جدید آتی از طریق آنها به موفقیت دست می‌یابند. در مجموع مطابق با نظر مصاحبهشوندگان اگر داد و ستد مجازی در بنگاه مجازی و به ویژه در فضای کسب و کار مجازی به عنوان شیوه غالب شناخته شود باعث کاهش کیفیت داد و ستد میشود. در نهایت میتوان بیان کرد همخو بودن با تغییرات مدیریت کسب و کار خرد مجازی، تشویق شدن خلاقیت و نو آوری و بیتفاوت نبودن مسئولان به خلاقیت و نوآوری کاربران ، و موقتی بودن نقشها و جابجایی در صورت ارتقاء عملکرد میتواند رضایت کاربران را جلب کرده و در نهایت باعث افزایش کیفیت داد و ستد شود.

ب) قانونمندسازی صفحات مجازی

در کنار سلسله مراتب و قانون مندی داد و ستد مجازی هم بخشی از الزامات کسب و کار مجازی شناخته شده است. در ادامه نظر مصاحبه شوندگان در این زمینه خلاصه شده است

جدول 3. شیوه قانونمندسازی

گزاره	مفهوم
قوانین	رویه‌های استاندارد
تخصص گرایی	افزایش کارایی مدیریت کسب و کار خرد مجازی
شایسته سالاری	افزایش انگیزه برای بهبود عملکرد
دور زدن قانونمندسازی اداری	بد بین شدن به سیستم اداری
تقسیم کار	آشنایی با فعالیت‌های جمعی
حسابرسی	مکانیزم‌های کنترل
رسمیت	درک هدف بلند مدت بنگاه مجازی

در صورت اجرای دقیق قانونمندسازی و ایجاد ذهنیت شیوه قانونمندسازی در ذهن کاربران نهادینه شود. از نظر گروه مصاحبه شونده میتواند اثر مثبت بر کیفیت داد و ستد گذارد. در نهایت میتوان بیان داشت که استفاده از رویه‌های مدیریت کسب و کار خرد مجازی، کاهش قانونمندسازی اداری و به تبع آن افزایش کارایی مدیریت کسب و کار خرد مجازی باعث افزایش انگیزه برای بهبود عملکرد و کاهش بد بین شدن به سیستم اداری می شود که در نهایت در صورتی که کاربران هدف واقعی و والای بنگاه مجازی را درک کنند کیفیت داد و ستد آنها افزایش مییابد.

ج) مهارت‌های مدیریتی

برای بالارفتن در سلسله مراتب اداری کاربران سعی در افزایش مهارت‌های مدیریتی خود دارند، در ادامه اثر این تلاش از نظر گروه مصاحبه شونده در فضای کسب و کار مجازی خلاصه میشوند.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 244

جدول 4. کسب مهارت‌های مدیریتی

گزاره	مفهوم
تقویت رزومه کاری با شرکت در دوره‌های مدیریتی	تقویت رزومه کاری
در ساعات کاری، کاربران تنها به دنبال گذران امور روزانه نباشند و مهارت‌های دیگر را بیاموزند	نگاه حرفه ای به فعالیت کسب و کار مجازیی
افزایش قدرت اجرایی کاربران با مهارت ها و توانایی‌های مدیریتی	افزایش قدرت اجرایی
افزایش قدرت تصمیم گیری با تقویت مهارت‌های مدیریتی	افزایش قدرت تصمیم گیری
آشنایی با سیاست گذاری‌های بنگاه مجازی	آشنایی با سیاست گذاری ها
علاقه مندی به کارهای عملی و هیجانات کار اجرایی	علاقه به امور اجرایی

علاقه به امور اجرایی، تقویت رزومه برای آینده شغلی، افزایش قدرت تصمیمگیری، آشنایی با فرایند‌های اجرایی و قانونمندسازی اداری از دیگر علل کسب مهارت‌های مدیریتی می باشد که در مجموع میتواند باعث افزایش کیفیت به بنگاه مجازی شود حتی ممکن است این کیفیت به صورت افراطی باشد و به شیفتگی شغلی بدل شود که در آن صورت باید به کنترل هیجانات کاربران پرداخت. در صورتی که کاربران در این بنگاه مجازی بتوانند رزومهی کاری خویش را تقویت کنند و متوجه نگاه حرفهای مسئولان و مدیران به فعالیت‌های کاری آنان باشند و همچنین در کنار تقویت رزومه کاری قدرت اجرایی و تصمیم گیری آنان در بنگاه مجازی افزایش پیدا کند و با سیاست گذاری‌های بنگاه مجازی آشنا شوند، این مهم به افزایش کیفیت داد و ستد منجر میشود. اما اگر تنها بحث تقویت رزومهی کاری در نظر باشد و مدیران بنگاه مجازی با رویکردی منفعلانه نگاه حرفه ای به فعالیت‌های کاری نداشته باشند وبه کاربرانی که در کار خویش پیشرفت کرده و رزومهی کاری مناسبی را ارائه داده اند، قدرت اجرایی و تصمیم گیری داده نشود ، در آن صورت کیفیت داد و ستد کاربران کاهش مییابد.

د) نوآوری

نوآوری ایده‌های نوگرایانه یکی دیگر از جلوه‌های الزامات کسب و کار مجازی می باشد که در ادامه مورد بحث قرار میگیرد.

جدول 5. کسب خودشکوفایی

گزاره	مفهوم
ساعات بیکاری و کم کاری افراد در بنگاه مجازی زیاد می باشد.	پر کردن اوقات کاری
توانایی برخورد منطقی با همکاران در فعالیت‌های کاری	افزایش اعتماد بنفس
کاربران احساس میکنند استعداد فوق العاده ای در رشته تخصصی خود دارند و لازم است این استعداد شکوفا شود	شکوفایی استعداد ها

طبق جدول بالا، مهمترین عامل اثرگذار در نوآوری کاربران مورد بحث میباشد. شناسایی استعداد ها زمانی ممکن است که امکان انجام آزمون و خطا وجود داشته باشد. در مجموع کسب نوآوری باعث افزایش کیفیت داد و ستد میشود. در صورت دلبسته بودن کاربران به بنگاه مجازی اوقات فراغت کمتری در زمان کار خواهند داشت و راندمان کاری افزایش خواهد یافت. در صورتی که کاربران بنگاه مجازی احساس کنند از زمان مشغول به کار شدن در این بنگاه مجازی اعتماد به نفس بالاتری پیدا کرده و استعداد آنان شناسایی و شکوفا شده است، در این صورت قطعا کیفیت داد و ستد آنها افزایش پیدا میکند. در مورد نوآوری مدیران فضای کسب و کار مجازی اشاره کردهاند که مهندسان و کاربران کسب و کار مجازی همگی رویای پیشرفت در فضای کسب و کار مجازی را در سر میپرورانند و عشق به کسب و کار مجازی با توجه به سختی‌های کاری و فرصت‌های شغلی دیگر از مهمترین عوامل جذب و ماندگاری نیروی انسانی در فضای کسب و کار مجازی می باشد. احساس به داشتن استعداد فوقالعادهای در رشته تخصصی در فضای کسب و کار مجازی از نظر مدیران بیشتر از هر مورد دیگری به چشم میخورد. به گونهای که در برخی موارد حتی کاربران به این نگته که ساعات بیکاری و کم کاری افراد در بنگاه مجازی زیاد میباشد اعتراض دارند و این خود نشان دهندهی عمق کیفیت داد و ستد کاربران فضای کسب و کار مجازی
میباشد.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 245

در نمودار 1 الزامات کسب و کار مجازی و نحوهی تأثیر زیر شاخص‌های آن بر کیفیت داد و ستد مشخص شده است:

$C:\Users\ASUS\Desktop\1.png$

نمودار 1. ارتباط میان الزامات کسب و کار مجازی و کیفیت داد و ستد

ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای بازار مد نظر

ماهیت فعالیت‌های شغلی گروهی است در ادامه شیوه‌های مربوط به ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای بازار مد نظر از نظر مدیران مصاحبه شونده مورد بررسی قرار میگیرد.

الف) تلاش در جهت کارآفرینی

برنامه‌هایی که فضای کسب و کار مجازی برای سایر کاربران به ویژه کاربران جدید الورود تدارک میبیند باعث جذب بیشتر کاربران و افزایش کیفیت آنها میشود. که در ادامه به بررسی نظرات مدیران فضای کسب و کار مجازی در این زمینه پرداخته میشود.

جدول 6. تلاش در جهت کارآفرینی

گزاره	مفهوم
شرکت در یک کارگاه کسب و کار مجازیی برای بالا بردن توانایی	شرکت درکارگاه کسب و کار مجازیی
شرکت در یک سمینار علمی به منظور تقویت تئوری مباحث کاری	شرکت در سمینار علمی
بازدید علمی از یک کارخانه و کارگاه برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های شغلی	بازدید علمی
مطالعه نشریه‌های مرتبط با فضای کسب و کار مجازی برای بهبود توان تکنیکی	مطالعه نشریه علمی فضای کسب و کار مجازی

بازدیدها و کارگاهها و سمینارها از مواردی است که کاربران را با نوع فعالیت‌های فضای کسب و کار مجازی آگاه میسازد و جاذبهی حضور در فضای کسب و کار مجازی را برای آنها فراهم میآورد. در مجموع تلاش در جهت کارآفرینی از نظر گروه مصاحبه شونده اگر اجباری نباشد و به صورت تشویقی در فضای کسب و کار مجازی انجام شوند تأثیر بسیار خوبی بر کیفیت داد و ستد دارد. شرکت در سمینارها و کارگاه‌های علمی میتواند باعث ایجاد این ذهنیت شود که کاربران تنها برای انجام کارهای روزمره به استخدام بنگاه مجازی در نیامده اند و بنگاه مجازی اهداف بالاتری در نظر دارد و در صدد افزایش توان علمی کاربران خود می باشد که این مهم خود به افزایش کیفیت داد و ستد کمک میکند.

ب) تاکید و معرفی آگاهان

اساتید و سایر کاربران با تجربه اگر در زمان جذب نیروی جدید به این نیروها یاری برسانند و آنها را با فعالیت‌های فضای کسب و کار مجازی آشنا کنند میتواند بسیار موثر باشد.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 246

جدول 7. تأکید و معرفی آگاهان به عنوان یکی از زیر شاخه‌های ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای بازار مد نظر در فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
آشنایی از طریق خبرگان دانشگاهی با فضای کسب و کار مجازی	تاکید و تشویق اساتید دانشگاه
آشنایی با واسطه یکی از دوستان نزدیک با فضای کسب و کار مجازی	از طریق تاکید دوستان
برخی خانواده ها تعداد اعضای زیادی ( برادر یا فامیل نزدیک) در فضای کسب و کار مجازی دارند	از طریق خانواده (اشنایان)
آشنایی با دوستان فعال در فضای کسب و کار مجازی و علاقه مندی کم کم با فضای کسب و کار مجازی	آشنایی با کاربران عضو فضای کسب و کار مجازی

نحوهی آشنایی با فضای کسب و کار مجازی نیز خود به کیفیت داد و ستد کاربران کمک میکند اینکه معلمان فقط برای داشتن یک شغل به کسب و کار مجازی گرویده نشده باشند و با فعالیت‌های فضای کسب و کار مجازیی از قبل آشنا باشند و اینکه قدرت انتخاب بین شغل‌های مختلف را داشته باشند و کسب و کار مجازی را برگزینند به خوبی میتواند تأثیر معنیدار بر کیفیت داد و ستد داشته باشد. در صورتی که معلمان از طریق اساتید یا دوستان و خانواده معرفی شده باشند و با بنگاه مجازی از این طریقه ها آشنا شده باشند، میتوان اطمینان داشت کیفیت تدریس آنها بیشتر است.

ج) تأثیر ماهیت فضای کسب و کار مجازی

ماهیت فضای کسب و کار مجازی خود باعث جذب حضور معلمان علاقمند میگردد. در این مورد معلمانی عضو فضای کسب و کار مجازی میشوند که جستجوگر بوده و با ماهیت فضای کسب و کار مجازی آشنا میشوند و با مقایسه کار کرد ها و ماهیت آن با سایر مشاغل، کسب و کار مجازی را بر میگزینند. در ادامه نظرات خبرگان نمونه آماری در این مورد خلاصه شدهاند.

جدول 8. ماهیت فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
پس از دیدن اهمیت و کاراکتر کاربران و مدیران عضو فضای کسب و کار مجازی میشوند.	تأثیر مدیران فضای کسب و کار مجازی
علاقه مندان به فعالیت‌های کسب و کار مجازیی بهترین گروه جذب شونده در فضای کسب و کار مجازی هستند.	تأثیر فعالیتهای فضای کسب و کار مجازی
پس از آشنایی با رقابت موجود بین فضای کسب و کار مجازی برخی علاقه مند به عضویت در فضای کسب و کار مجازی میشوند.	تأثیر فضای فضای کسب و کار مجازی
برخی قبل از عضویت در فضای کسب و کار مجازی با مدیران به گفتگو میپردازند.	تأثیر مدیران فضای کسب و کار مجازی
در فضای کسب و کار مجازی برخی از افراد با فعالیت‌های فضای کسب و کار مجازی آشنا میشوند.	فعالیت در زمان دانش جویی
برخی به دنبال مشارکت در فضای کسب و کار مجازی، یادگیری و سپس فعالیت‌های شخصی در زمینه ی فعالیت‌های کسب و کار مجازیی میباشند.	استفاده از فضای کسب و کار مجازی برای مقاصد شخصی
مشاهده ی شادابی فعالیت‌های گروهی در فضای کسب و کار مجازی	تأثیر فضای فضای کسب و کار مجازی

مهمترین فاکتوری که معلمان را برای حضور و فعالیت در فضای کسب و کار مجازی ترغیب میکند ماهیت فعالیت‌های فضای کسب و کار مجازی و مستقل بودن آن میباشد. جو دوستانه و همکاری گروهی در فضای کسب و کار مجازی باعث جذب معلمان علاقمند میشود و باعث بهبود کیفیت داد و ستد میشود. اما در این مورد میتوان بیان کرد که اگر فردی به فضای کسب و کار مجازی وارد شود تا با فنون کسب و کار مجازی آشنا شده و سپس به دنبال استفاده از این تخصص در کسب و کار شخصی خویش باشد، در اینصورت کیفیت تدریس چنین کارمندی بسیار پایین است. ماهیت فضای کسب و کار مجازی ممکن است موجب دلزدگی معلمان شود، اما ار سوی دیگر این ماهیت ممکن است در صورت تطابق با آموخته‌های دانشگاهی معلمان باعث افزایش کیفیت ارائهی خدمات آنها شود.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 247

در نمودار 2 ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای بازار مد نظر و نحوهی تأثیر زیر شاخص‌های آن بر کیفیت داد و ستد مشخص شده است:

$C:\Users\ASUS\Desktop\1.png$

نمودار 2. ارتباط میان ویژگی‌های در نظر گرفته شده برای بازار مد نظر و کیفیت داد و ستد

7- ویژگی‌های خریدار

فرصتی برای رشد مقولهی هستهای درک کاربران از فضای کسب و کار مجازی میباشد. هر کدام از کاربران قبل و بعد از حضور در فضای کسب و کار مجازی یک مفهوم از فضای کسب و کار مجازی را درک کردهاند که در این قسمت به بیان ادراک کاربران قبل و بعد از عضویت در فضای کسب و کار مجازی و تغییر دیدگاهها در مورد فضای کسب و کار مجازی با حضور و فعالیت در آن و ویژگی‌های خریدار بین کاربران از نظر مدیران فضای کسب و کار مجازی پرداخته میشود.

الف) فرصتی برای رشد اجتماعی

که در ادامه نظرات مدیران در مورد کاربران و فرصت‌های موجود برای رشد اجتماعی با استفاده از شیوه توسعهای خلاصه میگردد:

جدول 9. فرصتی برای رشد اجتماعی

گزاره	مفهوم
تصور کاربران ممکن است این باشد که فقط در کسب و کار مجازی به کار و فعالیت پرداخته می شود اما کسب و کار مجازی در حقیقت محلی برای کسب و کار مجازی و ارتقای خدمات رسانی می باشد.	رشد و توسعه شغلی
تبادل نظر در فضای کسب و کار مجازی بین کاربران از ارکان اصلی انجام فعالیت‌های کسب و کار مجازی می باشد.	محل مناسب برای تبادل نظر
فعالیت‌های کاربردی آموزشهای داد و ستد مجازی از ارکان اصلی انجام فعالیت‌های کسب و کار مجازی می باشد.	هماهنگی بازدید از کارگاه ها
میزان تقسیم وظایف و مشارکتی بودن فضای کسب و کار مجازی بسیار زیاد است	مشارکتی بودن
باید کاربران با سنوات پایین تر با حقوق و نحوه ی پیگیری مطالبات خود و بیان علاقه مندی‌های خود آشنا شوند	بیان علاقه مندی ها
افزایش مشارکت در فضای کسب و کار مجازی توجه بیشتر مدیران فضای کسب و کار مجازی می شود	توجه بیشتر مسئولین
کاربران جدید با حضور در فضای کسب و کار مجازی علاوه بر داد و ستد اداب معاشرت می آموزند.	کسب اداب معاشرت
در صورت تلاش فردی و گروهی پتانسیل بسیار بالایی برای رشد شیوهی کاربران دارد	ظرفیت بالای فضای کسب و کار مجازی
که رسیدگی به امور همه کاربران از وظایف و کار کرد‌های فضای کسب و کار مجازی می باشد.	رسیدگی به امور همه کاربران
مطالبات کاربران را برای توسعه فضای کسب و کار مجازی ، مدیران پیگیری میکنند	پیگیری مطالبات

همه کاربران یکی از مهمترین هدف‌های خود از حضور در فضای کسب و کار مجازی را رشد اجتماعی میدانند، فضای کسب و کار مجازی با توجه به ماهیت فعالیت‌های خود در زمینهی اصرار بر حقوق خود و پیگیری مطالبات و سایر موارد باعث تسریع در رشد اجتماعی کاربران میگردد. و این مساله باعث افزایش کیفیت داد و ستد میباشد. در صورتی که کاربران بتوانند با فعالیت فضای کسب و کار مجازیی خویش اداب معاشرت شغلی کسب نمایند و یا در صورتی که بنگاه مجازی در رسیدگی به امور همه کاربران تبعیضی قائل نشود، در آن صورت میتوان امیدوار بود که کیفیت داد و ستد کاربران افزایش پیدا کند.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 248

ب) فرصتی برای رشد فردی

رشد فردی نیز به مانند رشد اجتماعی در فضای کسب و کار مجازی نیازمند حضور در فعالیت‌های گروهی و گرایش به توسعه میباشد که در ادامه نظرات خبرگان فضای کسب و کار مجازی در مورد کاربران در مورد نحوهی استفاده از فضای کسب و کار مجازی در جهت رشد فردی خلاصه میگردد.

جدول 10. فرصتی برای رشد فردی

گزاره	مفهوم
با حضور در فضای کسب و کار مجازی فهمیدم برای کاربران جدید تمرین برای پذیرفتن شغل در کسب و کار مجازی میتواند با رشد فردی همراه شود	تمرین برای پذیرفتن شغل
در برخی موارد دوره‌های کسب و کار مجازیی طولانی کاربران جدید را فرسوده میکند اما در صورت همراهی دانش آموز دانش آموز باید دوره‌های کسب و کار مجازیی در خدمت رشد فردی قرار گیرد.	صرف هزینه برای پیشرفت
برقراری ویژگی‌های خریدار باعث بهبودی رشد مهارت‌های عملی و ذهنی کاربران شده است.	فرصتی برای رشد مهارتها

صرف هزینه و زمان برای پیشرفت مهمترین مسأله ایست که هر انسانی برای رشد فردی نیاز دارد. ماهیت فعالیت‌های فضای کسب و کار مجازی هزینه کردن نیست ولی در برخی موارد صرف وقت بیشتر به کاربران در رشد شخصی و
حرفهای کمک میکند. رشد فردی همواره مد نظر همهی افراد از جمله کاربران فعال در فضای کسب و کار مجازی میباشد. در صورتی که داد و ستد کاربران به گونهای باشد که کاربران متوجه شوند که فرصتی برای رشد مهارتها و صرف هزینه برای پیشرفت برای آنها فراهم آمده است قطعا کیفیت داد و ستد آنها افزایش مییابد.

ج) فرصتی برای رشد علمی

با توجه به ماهیت فضای کسب و کار مجازی به نظر میرسد که نسبت به محیط‌هایی همچون خانواده، اجتماع و جمع دوستان یکی از بهترین مکان ها برای کاربران علاقمند به رشد علمی می باشد در جدول ذیل نظرات خبرگان فضای کسب و کار مجازی در مورد کاربران در این خصوص و درک آنها از فرصت‌های علمی موجود در فضای کسب و کار مجازی خلاصه شده است.

جدول 11. فرصتی برای رشد علمی به عنوان مفهوم درک شده از فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
کسب و کار مجازی نیاز به مهارت‌های علمی از جمله زبان انگلیسی دارد	تقویت زبان انگلیسی
خبرگان داد و ستد مجازی خود مشغول اداره کردن سایت‌های فروش هستند	نفوذ خبرگان
ظرفیت پذیرش کاربران بیشتر از حال حاضر میباشد	ظرفیت بالا

د) اهمیت فضای کسب و کار مجازی

اهمیت و کیفیت فضای کسب و کار مجازی شاید در ابتدا و قبل از حضور برای کاربران چندان روشن نباشد. مخصوصاً امروزه و با پیشرفت شبکه‌های ارتباطی شاید کاربران در ابتدا تصور کنند کسب و کار مجازی در سایهی پیشرفت علم قدیمی شده باشد. اما در ادامه نظرات خبرگان فضای کسب و کار مجازی در مورد کاربران مدنظر پژوهش در مورد درک آنها از اهمیت فضای کسب و کار مجازی خلاصه شده است. در صورتی که با نفوذ اساتید فضای کسب و کار مجازی در کسب و کار مجازی آنلاین را نیز به فعالیت‌های خود اضافه کنند کیفیت کسب و کار مجازی بسیار بالا خواهد بود.

جدول 12. اهمیت فضای کسب و کار مجازی به عنوان مفهوم درک شده از فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
تصور بر کمرنگ شدن اهمیت فضای کسب و کار مجازی در سالهای جدید	درک اهمیت فضای کسب و کار مجازی
درک ضرورت وجود فضای کسب و کار مجازی و ادامه به کار ان با فن آوری‌های جدید اندکی مشکل زا می باشد.	ضرورت وجود فضای کسب و کار مجازی
ساز و کار قانونی کسب و کار مجازی و اهمیت کسب و کار مجازی‌های مجازی مغایرتی با یکدیگر ندارند	درک اهمیت فضای کسب و کار مجازی

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 249

به روز رسانی فضای کسب و کار مجازی بسیار مهم است و به مانند نظر یکی از خبرگان میتوان بیان کرد که ساز و کار قانونی کسب و کار مجازی فقط با استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال امکان پذیر میباشد. درک اهمیت و حساسیت فضای کسب و کار مجازی و درک میزان حساس بودن جایگاه برای کاربران میتواند به کیفیت داد و ستد آنان کمک نماید.

در نمودار 3 ویژگی‌های خریدار و نحوه ی تأثیر زیر شاخص‌های آن بر کیفیت داد و ستد مشخص شده است:

$C:\Users\ASUS\Desktop\2.png$

نمودار 3. ارتباط میان ویژگی‌های خریدار و کیفیت داد و ستد

8- روابط انسانی

هستهی اصلی پیامد‌های حضور در فضای کسب و کار مجازی آمادگی برای حضور در تفکر روابط انسانی میباشد. در ادامه به زیر بخشها و مقوله‌های مختلف پیامد‌های حضور در فضای کسب و کار مجازی از نظر خبرگان فضای کسب و کار مجازی در مورد کاربران مد نظر پژوهش اشاره میگردد.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 250

الف)از دست دادن فرصتها

برخی کاربران نمونه آماری تا حدی از حضور در فضای کسب و کار مجازی ناراضی بودند و حضور در فضای کسب و کار مجازی را باعث از دست دادن فرصت‌های دیگر خویش برای داد و ستد میدانستهاند. در ادامه برای رعایت انصاف در این پایان نامه به نظرات این گروه از کاربران توجه می شود.

جدول 13. از دست دادن فرصتها به عنوان پیامد حضور در فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
به خاطر علاقه به فضای کسب و کار مجازی از حضور در دیگر استفاده از فضای سنتی کردم	از دست دادن کسب و کار سنتی بهتر
به خاطر شرایط موجود در فضای کسب و کار مجازی از پیشرفت شغلی عقب مانده ام	عدم پیشرفت شغلی

برخی کاربران کیفیت بالای فضای کسب و کار سنتی قبلی خود را با حضور در فضای کسب و کار مجازی از دست دادهاند. برخی نیز به خاطر شرایط حاکم در فضای کسب و کار مجازی از پیشرفت شغلی عقب افتادهاند. اما این مشکلات می تواند با تأسیس کسب و کار مجازی و فرصت‌های کسب مهارت‌های مختلف در کسب و کار مجازی جبران شود.

ب) کسب مهارت‌های خود مدیریتی

اما اکثر کاربران پیامد‌های مثبتی از حضور خویش در فضای کسب و کار مجازی را درک کردهاند که یکی از این پیامد‌های مثبت کسب مهارت‌های خود مدیریتی میباشد که در جدول ذیل از نظر خبرگان فضای کسب و کار مجازی در مورد کاربران مد نظر پژوهش در مورد کسب مهارت‌های خود مدیریتی خلاصه شده است:

جدول 14. کسب مهارت‌های خود مدیریتی به عنوان پیامد حضور در فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
به خوبی مدیریت میکنم و به همه کارهای خود میرسم	مدیریت مناسب
به زندگی شخصی من نظم و آراستگی و احساس مسئولیت را اضافه کرده است.	افزایش نظم و انضباط
حس مفید بودن من و حس مشارکت من در امور فضای کسب و کار مجازی با حضور در فضای کسب و کار مجازی افزایش یافته است.	افزایش حس مفید بودن
افزایش اعتماد به نفس و توانایی ارائه ی توانایی‌های خود و اعتماد بیش از پیش به خود مهمترین پیامد فضای کسب و کار مجازی برای من بوده است.	افزایش اعتماد به نفس
خود شناسی من نسبت به توانایی‌های خودم و ظرفیت‌های کاری خودم افزایش یافته است	خود شناسی
در ابتدا صدمه به تاسیس کسب و کار مجازیم خورد اما رفته رفته با برنامه ریزی و اولویت بندی مسائل هم به کار و هم به سایر امور شخصی و هم به فضای کسب و کار مجازی رسیدگی کردم	افزایش قدرت تصمیم گیری
رشد مهارت‌های فردی و اجتماعی را کاملا درک کردم	رشد مهارت ها
فضای کسب و کار مجازی برای من تمرین صبر و پافشاری بر خواسته‌های به حق من بوده است	تمرین صبر
به خوبی با حضور در فضای کسب و کار مجازی توانسته ام به خود کنترلی دست یابم	خود کنترلی

ج) مهارت‌های شغلی و کسب درآمد

یکی دیگر از پیامد‌های مثبتی که کاربران نمونه آماری از حضور در استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال برداشت کردهاند آشنایی با نحوهی کسب درآمد در زمینهی رشته شغلی و البته با افزایش روابط اجتماعی و پیشرفت شغلی بوده است که در جدول ذیل به نظر خبرگان فضای کسب و کار مجازی در مورد کاربران از زبان کاربران در این زمینه اشاره میگردد.

جدول 15. مهارت‌های شغلی و کسب درآمد به عنوان پیامد حضور در فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
با ارگان‌های مختلفی که با رشته و استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال مرتبط بود آشنا شدم و پیشنهاد کاری از آنها دارم	بهبود آینده شغلی
فضای کسب و کار مجازی را راهی برای کسب درآمد میدانم و به آن به دیده شغل نگاه میکنم	کسب درآمد از فضای کسب و کار مجازی
به عنوان کسب تجربه برای آینده روابط کاری من بسیار مناسب بوده است	کسب تجربه شغلی
میتوان با برنامه ریزی مناسب در فضای کسب و کار مجازی از کسب و کار مجازی‌های موجود کسب درآمد کرد	امکان کسب درآمد
میتوان منضبط بودن و داشتن تعهد شغلی و کیفیت به کسب و کار مجازی را تمرین کرد	تمرین تعهد کاری
میتوان با حضور در فضای کسب و کار مجازی با سیر اداری امور و قانونمندسازی آشنا شد	آشنایی با قانونمندسازی اداری
میتوان با توجه تجربه حضور در فضای کسب و کار مجازی پس از فارغ الشغلی هم کسب و کار کوچکی فراهم کرد	انتخاب شغل آینده
ارتباط با مسئولین و آشنایی با فعالیت‌های مختلف و قانونمندسازی	آشنایی با امور اجرایی

د) پیشرفت شغلی

از دیگر مقوله‌هایی که به عنوان پیامد‌های فضای کسب و کار مجازی توسط کاربران نمونهی آماری پژوهش حاضر مطرح گردید پیشرفت شغلی بوده که در ادامه به این مقوله و نظر خبرگان فضای کسب و کار مجازی در مورد کاربران از زبان کاربران در مورد آن و ارتباط پیشرفت شغلی و حضور در استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال در روابط انسانی پرداخته میشود:

جدول 16. پیشرفت شغلی به عنوان پیامد حضور در فضای کسب و کار مجازی

گزاره	مفهوم
من توانستم اهداف علمی خود از حضور در فضای کسب و کار مجازی را تقویت کنم	تقویت اهداف علمی
حضور در فضای کسب و کار مجازی باعث پیشرفت شغلی در من شده است	پیشرفت شغلی
با حضور در فضای کسب و کار مجازی انگیزه گرفتم که تاسیس کسب و کار مجازی داشته باشم	افزایش رغبت به بنیان گذاشتن خرید و فروش مجازی

در نمودار 3 ویژگی‌های خریدار و نحوهی تأثیر زیر شاخص‌های آن بر کیفیت داد و ستد مشخص شده است:

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 251

نمودار 3. ارتباط میان ویژگی‌های خریدار و کیفیت داد و ستد

در بخش کمًی پژوهش، پرسشنامه شامل 32 سوال است که جهت سنجش راه اندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی در مراکز آموزشی شهرستان سمنان طراحی گردیده است.

براي طراحي اين بخش از طيف پنج گزينه‌اي استفاده گرديده است، بنابراین برای بررسی گویه ها، میانگین بدست آمده را با عدد 3 مقایسه میکنیم.

در جدول 17 نتایج حاصل از بررسی آزمون تی تک نمونهای برای بررسی گویه‌های پژوهش خلاصه شده است:

جدول 17. آزمون تی تک نمونه ای برای گویه‌های پژوهش

گویه مورد نظر	آماره تی	سطح معنی داری	نتیجه
الزامات کسب و کار مجازی	98/29	000/0	تأیید گویه اول
شناخت ویژگی‌های بازار	68/40	000/0	تأیید گویه دوم
ویژگی‌های خریدار	06/29	000/0	تأیید گویه سوم
شناخت روابط انسانی	77/24	000/0	تأیید گویه چهارم
سرمایه گذاری در کارآفرینی	06/28	000/0	تأیید گویه پنجم
همگامی‌با تغییرات پر شتاب دنیا	16/7	000/0	تأیید گویه ششم
راه اندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی	92/37	000/0	تأیید متغیر وابسته

با توجه به تأیید گویهها در جدول 17 میتوان گزاره‌های ذیل را بیان کرد:

الزامات کسب و کار مجازی باعث افزایش و بیشینه شدن راهاندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی میشود.

شناخت ویژگی‌های بازار باعث افزایش و بیشینه شدن
راهاندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی میشود.

ویژگی‌های خریدار باعث افزایش و بیشینه شدن راهاندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی میشود.

شناخت روابط انسانی باعث افزایش و بیشینه شدن راهاندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی میشود.

سرمایهگذاری در کارآفرینی باعث افزایش و بیشینه شدن راه اندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی میشود.

همگامی‌با تغییرات پر شتاب دنیا باعث افزایش و بیشینه شدن راهاندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی
میشود.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 252

9- بررسی مدل رگرسیونی

برای بررسی گویهها به روش معادلات رگرسیونی، معادله ذیل تخمین زده میشود.

A=α+β1*A1+β2*A2+β3*A3+β4*A4+β5*A5+β6*A6+ε

که متغیرهای این معادله به شرح جدول 18 میباشند:

جدول 18. متغیرهای پژوهش

متغیر	نماد	نوع متغیر
راه اندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی	A	وابسته
الزامات کسب و کار مجازی	A1	مستقل
شناخت ویژگی‌های بازار	A2	مستقل
ویژگی‌های خریدار	A3	مستقل
شناخت روابط انسانی	A4	مستقل
سرمایه گذاری در کارآفرینی	A5	مستقل
همگامی‌با تغییرات پر شتاب دنیا	A6	مستقل

در جدول 19 نتیحهی تخمین مدل خلاصه شده است.

جدول 19. نتایج برازش مدل رگرسیونی

متغیر پاسخ = راه اندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی
متغیرهای مستقل	ضرایب رگرسیونی	آماره آزمون t	سطح معناداری
ثابت معادله (α)	29/0-	54/0-	58/0
الزامات کسب و کار مجازی	435/0-	25/7-	000/0
شناخت ویژگی‌های بازار	29/0	82/21	02/0
ویژگی‌های خریدار	202/0	33/17	000/0
شناخت روابط انسانی	17/0	59/15	000/0
سرمایه گذاری در کارآفرینی	78/0	95/13	000/0
همگامی‌با تغییرات پر شتاب دنیا	009/0-	98/1-	05/0
آماره آزمون F = 6/1458 سطح معناداری = 000/0 آماره دوربین واتسون : 72/1 ضریب تعیین = 99/0

بررسی گویه اصلی پژوهش با توجه به آمارهی F پژوهش انجام میشود:

جدول 20. بررسی گویه اصلی

آماره اف	سطح معنی داری	نتیجه
6/1458	000/0	تأیید گویه اصلی

با توجه به آماره F مدل در جدول 20 میتوان بیان کرد که گویه اصلی پژوهش مورد تأیید است. بنابراین کلیه عوامل مورد بررسی بر راه اندازی کسب و کار کوچک در فضای مجازی دارای تأثیر معنیدار میباشند.

10- بحث و نتیجه گیری

در بیشتر مراكز تولیدی، مشكلات موجود ناشی از كمبود تلاش كاركنان نیست بلكه كمبود همكاری و هماهنگی در استفاده از منابع در دسترس كارخانه (كاركنان، اطلاعات، مواد، ابزار) و در نتیجه عدم مدیریت مؤثر در كار، عوامل اصلی به وجود آورنده این مشكلات است. ارائه خدمات اینترنتی امروزه برخوردار از رقابتی شدید بین شرکت‌های مختلف ارائهدهندهی خدمات اینترنتی میباشد که کیفیت خدمات آنها بسیار مهم است. ارائه خدمات اینترنتی امروزه با افزایش نرخ استفاده از خدمات اینترنتی با رقابت فشرده تری روبرو میباشد و البته سود آورتر است. بنابراین تلاش در جهت حفظ و جلب رضایت مشتری در این حوزه بسیار با اهمیت میباشد (تائو نگون گوچ و همکاران2016⁹).

گسترش شبكه‌های اینترنتی، تأثیر شگرفی بر جنبه‌های مختلف فناوری اطلاعات و در كنار آن بر سیستم برنامه ریزی منابع انسانی گذاشته است. دسترسی آسان به منابع سیستم در هر جا و هر زمان به فروشندگان كمك كرده است كه سیستم برنامه ریزی منابع انسانی خود را توسعه داده و با روش‌های كسب و كار جدید از جمله مدیریت عرضه محصولات و خدمات، مدیریت ارتباط با مشتری، اتوماسیون نیروی فروش¹⁰، برنامهریزی و زمانبندی پیشرفته¹¹، هوش تجاری¹² و قابلیت‌های كسب و كار الكترونیكی یكپارچه كنند. در حقیقیت سیستم برنامهریزی منابع انسانی در شرکت‌های ارائهدهنده خدمات اینترنت به عنوان پشتوانهای برای كسب و كار محسوب میشود و این شرکتها با كمك این سیستم میتواند كسب و كار ارائهی خدمات اینترنتی را با کیفیت و دقت مناسب انجام دهند. این قبیل روشها سبب شده است كه رضایت مشتریان و فرصت‌های فروش و بازاریابی، افزایش و روش‌های پرداخت، بهبود یابد. ﻫﻮش ﺗﺠﺎري اﺑﺰاری ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ در ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ ﺳﺎزﻣﺎن و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ است. این کارآفرینان ﺑﺎ ﺧﻼﻗﯿﺖ و اﻧﮕﯿﺰهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺳﻮد ﺑﺮدن از ﻫﻮش ﺗﺠﺎري ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ راه ﺣﻞﻫﺎي اﺛﺮﺑﺨﺶ و اﯾﺪهﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪاي را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ ( پائولو دوریت و همکاران، 2018).

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 253

جهانیسازی اقتصادی دارای تأثیر عمیقی در همه صنایع در سراسر جهان است. با این حال، روند جهانی شدن یکنواخت نیست و تفاوت‌های بزرگی در این است که صنایع در یک بازار جهانی یکپارچه می‌شوند. در این زمینه، جهانیسازی اقتصادی فشار بیشتری بر شرکت‌های تولیدی افزوده است، به خصوص تولید شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) که امروز باید در سطح جهانی رقابت کنند(سوتو آکوستا و همکاران¹³ 2015). در این زمینه که با ظهور و توسعه فناوری‌های اینترنتی به ارمغان میآورد، در میان عوامل دیگر، شرکت‌های تولیدی تکنولوژی‌های کسب و کار الکترونیکی را برای افزایش بهرهوری و کیفیت، هزینه‌های عملیاتی پایینتر و سریعتر به نیازهای مشتریان و شرکای تجاری پاسخ میدهند (جاردیم و همکاران¹⁴ 2012).

تصميمگيري مصرف كننده به طور قابل توجهي تحت تأثير هر دو سرعت و سهولت كه مصرف كنندگان ميتوانند با خرده فروشان تماس بگيرند. بسیاری از مصرفکنندگان برای کاهش تصمیمات مربوط به تصمیمگیری به اینترنت میروند (بیوچامپ و پاندر، 2010). در حالیکه مصرف کنندگان مصرف وقت و تلاش زیادی را برای تکمیل کارهای چندگانه صرف می‌کنند و از آنجا که مشتری امروز بیشتر از همیشه خواهان راحتی در خرید است، راحتی آنلاین یکی از مؤثرترین عوامل مستعدکننده مشتری برای خرید آنلاین است. بنابراین در این پژوهش به بررسی راحتی تحویل خرید آنلاین برای افزایش رضایت مشتری پرداخته می شود.

گسترش شبكه‌های اینترنتی، تأثیر شگرفی بر جنبه‌های مختلف فناوری اطلاعات و در كنار آن بر سیستم برنامه ریزی منابع انسانی گذاشته است. دسترسی آسان به منابع سیستم در هر جا و هر زمان به فروشندگان كمك كرده است كه سیستم برنامه ریزی منابع انسانی خود را توسعه داده و با روش‌های كسب و كار جدید از جمله مدیریت عرضه محصولات و خدمات، مدیریت ارتباط با مشتری، اتوماسیون نیروی فروش¹⁵، برنامه ریزی و زمان بندی پیشرفته¹⁶، هوش تجاری و قابلیت‌های كسب و كار الكترونیكی یكپارچه كنند. در حقیقیت سیستم برنامه ریزی منابع انسانی در شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت به عنوان پشتوانه ای برای كسب و كار محسوب می شود و این شرکتها با كمك این سیستم می تواند كسب و كار ارائه ی خدمات اینترنتی را با کیفیت و دقت مناسب انجام دهند. این قبیل روشها سبب شده است كه رضایت مشتریان و فرصت‌های فروش و بازاریابی، افزایش و روش‌های پرداخت، بهبود یابد. ﻫﻮش ﺗﺠﺎري اﺑﺰاری ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ در ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ ﺳﺎزﻣﺎن و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ است. این کارآفرینان ﺑﺎ ﺧﻼﻗﯿﺖ و اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺳﻮد ﺑﺮدن از ﻫﻮش ﺗﺠﺎري ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ راه ﺣﻞﻫﺎي اﺛﺮﺑﺨﺶ و اﯾﺪهﻫﺎي ﻧﻮآوراﻧﻪاي را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ ( پائولو دوریت و همکاران 2018).

مستحکمترین موقعیت در ذهن مشتري قابل اعتماد بودن است. به همین دلیل به دست آوردن اعتماد مشتري همواره یکی از اهداف اولیه در راه ایجاد رابطه بلند مدت با مشتریان است. از آن جایی که هزینه جذب یک مشتري شش تا نه برابر هزینه نگهداري مشتري قبلی است و همین طور مشتریان جدید از سودآوري کمتري برخوردار هستند، سازمانها در تلاشند تا روابط بلند مدتی را با مشتریان موجود خود برقرار نمایند. اعتماد، نگرش و ریسکپذیري را تحت تأثیر قرار میدهد و در نتیجه هرچه درجۀ اعتماد بالاتر باشد امکان خرید الکترونیکی بیشتر است. نبود اعتماد یکی از بیشترین دلایل متعدد عنوان شده براي خریداران است که از فروشگاه‌های اینترنتی خرید نمی‌کنند. به علاوه نتایج حاکی ازآن است که اعتماد اثر مثبتی روي سودمندي دارد، از این رو اعتماد، مشتری را در مقابل فروشنده اینترنتی آسیب پذیر مینماید و باید مشتریان را متقاعد نمود که در تعامل با فروشنده، سودمندی قابل انتظار است (پایدار و همکار،1394).

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 254

رضایت مشتری، مهمترین اولویت مدیریتی در مقابل اهداف دیگری چون سودآوری، سهم بیشتر بازار، توسعه محصول و... می باشد.ارزشمندترین دارایی هر سازمان، اعتماد و اطمینان مشتریان است.انتخاب مشتری دایمی و وفادار، تنها شرط بقای دایمی و استمرار فعالیت‌های کارآمد هر شرکتی است.معادل 98 درصد مشتریان ناراضی، بدون شکایت به سمت رقبا میروند. و با توجه به بازار داغ ارائهی خدمات اینترنتی، کسب رضایت مشتریان بسیار با اهمیت
میباشد.(هرندی،1390)

جهانیسازی اقتصادی دارای تأثیر عمیقی در همه صنایع در سراسر جهان است. با این حال، روند جهانی شدن یکنواخت نیست و تفاوت‌های بزرگی در این است که صنایع در یک بازار جهانی یکپارچه می‌شوند. در این زمینه، جهانیسازی اقتصادی فشار بیشتری بر شرکت‌های تولیدی افزوده است، به خصوص تولید شرکت‌های کوچک و متوسط ¹⁷که امروز باید در سطح جهانی رقابت کنند (سوتو آکوستا و همکاران¹⁸، 2015). در این زمینه که با ظهور و توسعه فناوری‌های اینترنتی به ارمغان میآورد، در میان عوامل دیگر، شرکت‌های تولیدی تکنولوژی‌های کسب و کار الکترونیکی را برای افزایش بهرهوری و کیفیت، هزینه‌های عملیاتی پایینتر و سریعتر به نیازهای مشتریان و شرکای تجاری پاسخ میدهند (جاردیم و همکاران¹⁹،2012).

تصميمگيري مصرفكننده به طور قابل توجهي تحت تاثير هر دو سرعت و سهولت كه مصرفكنندگان ميتوانند با خرده فروشان تماس بگيرند .بسیاری از مصرف کنندگان برای کاهش تصمیمات مربوط به تصمیمگیری به اینترنت میروند (بیوچامپ و پاندر²⁰، 2010).

مدل کسب و کار چارچوبی برای خلق پول و ثروت است. این چارچوب نشان میدهد که یک بنگاه چه مجموعه فعالیت‌هایی را، چگونه و در چه زمانی می‌باید انجام دهد تا مشتریان از آنچه که از بنگاه انتظار دارند بهرهمند شوند و بنگاه نیز به سود دست یابد. مدل کسب و کار مشخص میکند که یک شرکت چگونه میتواند پول یا منفعت به دست بیاورد و بدین منظور مشخص میکند، این شرکت در زنجیره ارزش در کجا قرار دارد . به بیان ساده مدل کسب و کار²¹ بین ورودیها و خروجیهای یک سازمان ارتباط برقرار میکند. مرکزیت قرار گرفتن مدل کسب وکار شرکت یا سازمان نشان از اهمیت آن دارد.

در این پژوهش در نهایت مدل ذیل ارائه گردید:

Screenshot 2023-11-29 140757

نمودار 4. مدل نهایی تحقیق

امروزه كه كار و فعالیت شكل تازهای به خود گرفته است و به سوی خودكارفرمایی و خوداشتغالی در حركت است. كارآفرینی و كارآفرینان نقش كلیدی در روند توسعه و پیشرفت اقتصادی جوامع مختلف ایفا می‌كنند. تجارب كشورهایی مانند ژاپن، كره جنوبی، مالزی و هند آكنده از فعالیتهای چشمگیر كارآفرینانی بوده است كه امروز به توسعه یافتگی كشور خود می‌بالند. باید توجه داشت كه كارآفرینان تنها به ایجاد فرصتهای شغلی جدید نمیپردازند بلكه با ساختار، تفكر، تحرك و فرهنگ لازم دست به تخریب خلاق میزنند تا از دل ویرانه‌های كهن بنای رفیع آبادانی و پیشرفت را برافرازند. در این دوره آموزشی با اهمیت و روشهای کارآفرینی مجازی آشنا خواهید شد.

امروزه اینترنت به یکی از فراگیرترین ابزارهای ارتباطی و مرجعی برای انتخاب افراد تبدیل شده است. این ابزار همانند هر مقوله‌ی دیگری، دارای فرصت‌ها و چالش‌های بسیاری میباشد.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 255

با توجه به نتایج پژوهش، پیشنهادات زیر ارائه میگردد:

شناخت بازار و نیازهای آن بسیار مهم است که قبل از شروع به کار کسب و کار مجازی، ‌این مهم بسیار با اهمیت می باشد. در مدل بالا مشخص است که باید رویه ای برای کسب و کار مجازی در نظر گرفته شود که با تغییرات پرشتاب دنیا هماهنگ باشد و سرمایه گذاری مناسبی در کارآفرینی را مدنظر داشته باشد. همچنین شناخت بازار و ویژگی‌های محیطی، آشنایی با احساسات و تمایلات خریدار باعث میشود تصمیم مناسب تری در جهت ارائه ی الگوی کسب و کار ارائه شود. تصمیم گیری در مورد نحوه ی سرمایه گذاری در فضای مجازی به میزان اهمیت دادن به کارآفرینی و شناخت رقبا بستگی دارد که لازم است الزامات کسب و کار مجازی به خوبی مورد بررسی قرار گیرند. همچنین پیشنهاد میشود در پژوهش‌های آتی با استفاده از روش‌های سلسله مراتبی عوامل موثر بر موفقیت در کسب و کار مجازی مورد بررسی قرار گیرد. سیاستگذاران باید برنامه‌های حمایت از کارآفرینان را در دستور کار قرار دهند.

هر پژوهشی با محدودیت‌هایی در انجام مواجه میباشد. محدودیت‌های پژوهش حاضر به صورت خلاصه در ادامه ارائه میگردد:

-سختگیری بیش از حد برای دستیابی به اطلاعات در مورد موضوع تحقیق از محدودیتهای تحقیق به شمار میآید و همچنین دشواری فراوان محققین در استفاده از منابع و
کتابهای مناسب در ارتباط با تحقیق بوده است.

-در دسترس نبودن منابع کتابخانه ای در زمینه موضوع مورد پژوهش.

-بسیاری از کسب و کارهای مجازی در فضای مجازی به ویژه در ایران بدون مجوز به فعالیت خود ادامه میدهند که این مهم نیز محدودیت پژوهش حاضر میباشد.

منابع

1. اسماعیلپور و جعفرپور(1393). نقش و کاربردهای تجارت الکترونیک در فعالیت‌های بازاریابی. بانک مقالات بازاریابی.

2. حقی, سعید، وهابی، عباس و اسفندیار فرجزاده (۱۳۹۶). تأثیر تجارت الکترونیک بر روی عملکرد مالی بانک
قرضالحسنه رسالت، بررسی نقش واسطهای نو آوری سازمانی. اولین کنفرانس ملی نقش حسابداری، اقتصاد و مدیریت، تبریز، موسسه آموزش عالی علم و فن آوری شمس.

3. جهاندیده، محسن (1391). بررسی عوامل موثر بر تأثیر تجارت الکترونیکی در صنایع کوچک و متوسط فعال در صنعت شیلاتی چابهار و کنارک. پایان نامه کارشناسیارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

4. چهار سوقی، سیدکمال، سجادینژاد، آرمان، بیکزاده، نسرین (1392). تجزیه وتحلیل شاخص‌های اساسی عملکرد در تجارت الکترونیکی با استفاده از ارزیابی عملکرد متوازن: موردکاوی سایت‌های تجاری ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده فنی و مهندسی .

5. رضایی، بیژن و نعمان موسی، سبا(1395). کارآفرینی در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات، کنفرانس بین‌المللی کسب‌وکار: فرصت‌ها و چالش‌ها.

6. رئیسی نافچی، سمانه(1396). مروری بر مدل‌های کسب‌وکار الکترونیک: بررسی عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی مدل کسب‌وکار الکترونیک در SMEها. سومین کنفرانس بین‌المللی کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری، تهران.

7. مرادی علمدارلو, وحید و سعید سعیدااردکانی (۱۳۹۶). تأثیر رضایت از خرید آنلاین بر وفاداری مشتری با توجه به نقش جذابیت‌های جایگزین (مورد مطالعه: مشتریان دیجی کالا). سومین کنفرانس بینالمللی مدیریت و مهندسی صنایع، تهران، دانشگاه مقدس اردبیلی.

8. موحدي، مسعود (1383). موانع فرهنگي استقرار تجارت الکترونيکي در ايران. چاپ مرکز ملي شمارهگذاري کالا و خدمات، به نقل از اشنايدر و بارسو.

9. میررحیمی، الناز (1390). بررسی عوامل موثر در جلب اعتماد مشتری در تجارت اینترنتی که در موسسه آموزش عالی غیر دولتی غیر انتفاعی کار. پایاننامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی غیر دولتی غیر انتفاعی کار.

10. Abdolmohammadi, M. J., DeSimone, S. M., Hsieh, T. S., & Wang, Z. (2017). Factors associated with internal audit function involvement with XBRL implementation in public companies: An international study. International Journal of Accounting Information Systems, 25, 45-56.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 256

11. Analyzing e-business value creation from a resource-based perspective. International Journal of information management, 28(1), 49-60.

12. Beauchamp, M. B., & Ponder, N. (2010). Perceptions of retail convenience for in-store and online shoppers. The Marketing Management Journal, 20(1), 49-65.

13.Chrisman, James (2006). Entrepreneurship. In Michael Hitt & Duane Ireland, Entrepreneurship,Victoria: Blackwell Publishing, pp. 120 - 122.

14. Duarte, P., e Silva, S. C., & Ferreira, M. B. (2018). How convenient is it? Delivering online shopping convenience to enhance customer satisfaction and encourage e-WOM. Journal of Retailing and Consumer Services, 44, 161-169.

15. Gu, V. C., Cao, Q., & Duan, W. (2012). Unified Modeling Language (UML) IT adoption—A holistic model of organizational capabilities perspective. Decision Support Systems, 54(1), 257-269.

16. Jardim-Goncalves, R., Popplewell, K., & Grilo, A. (2012). Sustainable interoperability: The future of Internet based industrial enterprises. Computers in Industry, 63(8), 731-738.

17. Johannessen, K. A., Kittelsen, S. A., & Hagen, T. P. (2017). Assessing physician productivity following Norwegian hospital reform: A panel and data envelopment analysis. Social Science & Medicine, 175, 117-126.

18. Kwak, J., Zhang, Y., & Yu, J. (2019). Legitimacy building and e-commerce platform development in China: The experience of Alibaba. Technological Forecasting and Social Change, 139, 115-124.

19. Lynn Martin and Tamara McNeill, Izzy Warren-Smith, 2013, Exploring business
growth and eco innovation in rural small firms, International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 19(6): 592 – 610.

20. Popa, S., Soto-Acosta, P., & Perez-Gonzalez, D. (2018). An investigation of the effect of electronic business on financial performance of Spanish manufacturing SMEs. Technological Forecasting and Social Change, 136, 355-362.

21. Teixeira, M.L.P.a.A.A.C. Twenty Years of Rural Entrepreneurship, (2016). A
Bibliometric Survey،56: 12-22.

22. Tumbas, S., Berente, N., and Brocke, J.

V. (2018). Digital innovation and institutional entrepreneurship:Chief Digital Officer perspectives of their emerging role,Journal or information Technology, 1-37.

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي.../ سراجالدین محبی و همکاران 257

23. Zhu, Z., & Lin, S. F. (2019). Understanding entrepreneurial perceptions in the pursuit of emerging e-business opportunities: The dimensions and drivers. Computers in Human Behavior, 95, 252-261.

Soto-Acosta, P., & Meroño-Cerdan, A. L. (2008).

[1] . Jardim-Goncalves et al

[2] .Arvik and Hant

[3] .Tumbas, S., Berente, N., and Brocke

[4] .Chrisman & Kellermanns

[5] . Muruganantham &.Natarajan

[6] . Eniolaa & Entebanga

[7] . McDowell et al

[8] .Lynn Martin et al

[9] . Thu Nguyen Quach et al

[10] .Sales Force Automation

[11] . Advanced scheduling and scheduling

[12] . BI

[13] .Soto-Acosta et al., 2015

[14] . Jardim-Goncalves et al., 2012

[15] .Sales Force Automation

[16] . Advanced scheduling and scheduling

[17] . SME

[18] . Soto-Acosta et al

[19] . Jardim-Goncalves et al

[20] . Beauchamp and Ponder

[21] .Business Model

اشتراک گذاری

آدرس مقاله

ارائه الگوي کسب‌وکار كوچك در فضاي مجازي با رويكرد كارآفريني

رایمگ

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی