کاربست ادلّۀ ضمان غار در حمایت از مصرف‌کننده
محورهای موضوعی : فقه مدنی حقوق خصوصی
1 - دانشگاه شهید مطهری
کلید واژه: مصرف‌کننده, غرور, تولیدکننده, حمایت, خسارت, ضمان.,
چکیده مقاله :
حمایت از مصرف‌کننده همواره دغدغۀ قانون‌گذاران پس از دوران توسعۀ زندگی شهری و صنعتی شدن تولید که منجر به ضعیف‌شدن مصرف‌کنندگان شد بوده است. موانع حمایت از این گروه، روشن نبودن مبانی فقهی حمایت از مصرف‌کننده، ترس از عدم رعایت عدالت بین تولیدکننده و مصرف‌کننده و بیم دلسردی تولیدکنندگان می‌باشد. پژوهش حاضر درصدد کاربست ادلّۀ ضمان غار در راستای حمایت مصرف‌کننده است. این ادلّه، به فرد خسارت‌دیده، بر اثر غرور، امکان می‌دهد تا به غار رجوع کند و بدین‌وسیله از مصرف‌کننده‌ای که به دلیل پیچیده شدن فرآیند تولید، از خصایص کالا اطلاع ندارد، یا آموزش لازم جهت استفاده از کالا به او ارائه نشده، یا از کالای خطرناک دچار آسیب و ضرر شده است حمایت‌های لازم صورت گیرد. رجوع به ادلّه ضمان غار برای مصرف‌کننده سه مزیت دارد: الف) این ادلّه علاوه بر روابط قراردادی، در روابط غیر قراردادی هم جاری می‌شود؛ ب) برای خساراتی اعمّ از تضییع و تلف مال قابلیت استناد دارد؛ ج) طبق ادله، غار چه عالم باشد چه جاهل، در مقابل مصرف‌کننده ضامن است. تمسّک به ادلّه ضمان غار مسیر را برای مسئولیت تضامنی بین تولیدکننده و زنجیرۀ فروشندگان هموار کرده و مصرف‌کننده از این جهت در وسعت قرار می‌گیرد.
After developments in urban life and industrialization of manufacturing sector that came to the disadvantage of consumers, supporting consumer rights has always been a concern of lawmakers. The obscurity of jurisprudential fundamentals attesting to support of consumer rights, uncertainty over lack of establishing justice between the producer and consumer, and fears over disappointment of producers stand as major obstacles to support this group. This paper is devoted to application of evidences on liability against deception in line with supporting the consumers. These evidences help the person sustaining loss or damage in consequence of deceit to resort to liability against deception. As a result, a consumer with no knowledge of product specifications and deprived of required information on product use due to complexity of the manufacturing process, who has sustained loss or damage, shall receive due support. There are three advantages to consumer’s resorting to evidences on liability against deception: a) In addition to contractual relationships, these evidences are applicable to non-contractual relationships as well; b) They are invokable to losses such as destruction of property and infringement of rights; c) According to the evidences, deceit, knowingly or unknowingly, is a liability to consumers. Resorting to evidences on liability against deception paves the path for joint liability between producers and the chain of vendors which turns to be in favor of the consumer.
- آخوند خراسانى، محمدكاظم. (1409ق.) كفايه الأصول، قم: مؤسسۀ آل البيت علیهم السلام، چاپ اول.
- آزادی، محمدرضا. (1391) حقوق کاربردی مصرف‌کننده، تهران: مجد، چاپ اول.
- ابن بابویه صدوق، محمّد بن على. (1413ق.) من لا يحضره الفقيه، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم.
- ابن منظور، محمد بن مكرم. (1414ق.) لسان العرب، بیروت: دار الفكر للطباعه و النشر و التوزيع -دار صادر، چاپ سوم.
- ابن فارس، ابوالحسین احمد. (1404ق.) معجم مقائيس اللغه، قم: دفتر تبليغات اسلامى حوزۀ علميۀ قم، چاپ اول.
- انصارى، مرتضى بن محمد امین. (1415ق.) المكاسب، قم: كنگره جهانى بزرگداشت شيخ اعظم انصارى، چاپ اول.
- ایروانی، باقر. (1427ق.) دروس تمهيديه في الفقه الاستدلالي على المذهب الجعفري، قم: بی‌نا، چاپ دوم.
- باخدا، دانیال. (1396) «مطالعۀ تطبیقی جایگاه قاعدۀ تحذیر در حمایت از مصرف‌کننده در حقوق ایران و انگلستان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
- بجنوردى، سيد حسن. (1419ق.) القواعد الفقهيه، قم: الهادي، چاپ اول.
- حائرى يزدى، عبدالكريم. (1418ق.) دررالفوائد، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، چاپ ششم.
- حرّعاملى، محمد بن حسن. (1409ق.) تفصيل وسائل الشيعه إلى تحصيل مسائل الشريعه، قم: مؤسسة آل البيت علیهم السلام، چاپ اول.
- حسينى عاملى، سيد جواد. (1419ق.) مفتاح الكرامه في شرح قواعد العلاّمه، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
- حسينى‌شاهرودى، سیدعلی. (بی‌تا) محاضرات فى الفقه الجعفرى، تقريرات درس آيه اللّه خويى، قم: دارالكتاب‌الاسلام، چاپ اول.
- حمیری، نشوان بن سعید، (1420ق.) شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکوم، بیروت: داراللفکر المعاصر، چاپ اول.
- خویی، سید ابوالقاسم. (1409ق.) مبانـي العروه الوثقى، قـم: منشـورات مدرسـۀ دار العلم، چاپ اول.
- راغب، حسين بن محمد. (1412ق.) مفردات ألفاظ القرآن، لبنان: دار العلم - الدار الشاميه، چاپ اول.
- سبزوارى، سيد عبد الاعلى. (1413ق.) مهذّب الأحكام، قم: مؤسسۀ المنار، چاپ چهارم.
- صـدر، سیـد محمد باقر. (1418ق.) دروس في علم الأصول، چاپ پنجم، قم: انتشارات اسلامى.
- صفایی، سید حسین؛ رحیمی، حبیب الله. (1394) مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، تهران: سمت، چاپ هشتم.
- طريحى، فخر الدين. (1416ق.) مجمع البحرين، تهران: كتابفروشى مرتضوى، چاپ سوم.
- طوسى، محمد بن حسن. (1390) الإستبصار، تهران: دار الكتب الإسلاميه، چاپ اول.
- علامه حلّى، حسن بن يوسف. (1414ق.) تذكره الفقهاء، قم: مؤسسه آل البيت، چاپ اول.
- فاضل موحدی لنكرانى، محمد. (1416ق.) القواعد الفقهيه، قم: چاپخانه مهر، چاپ اول.
- فاضل موحدی لنكرانى، محمد. (1418ق.) تفصيل الشريعه في شرح تحرير الوسيله – الحج. لبنان: دار التعارف للمطبوعات، چاپ دوم.
- فراهيدى، خليل بن احمد. (1410ق.) كتاب العين، قم: نشر هجرت، چاپ دوم.
- فشاركى، سيد محمد. (1413ق.) الرسائل الفشاركيه، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول.
- فيومى، احمد بن محمد. (بی‌تا) المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي، قم: منشورات دار الرضي، چاپ اول.
- قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان ، مصوب 1388.
- کاتوزیان، ناصر. (1387) الزامات خارج از قرارداد (ضمان قهری)، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم.
- كلينى، محمد بن يعقوب. (1407ق.) الكافي، تهران: دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم.
- كركى عاملى، على بن حسين. (1414ق.) جامع المقاصد في شرح القواعد، قم: مؤسسۀ آل البيت، چاپ دوم.
- لجنه الفقه المعاصر. (1398) الفائق فی الاصول، قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، چاپ پنجم.
- محقق داماد، سيد مصطفى. (1406ق.) قواعد فقه، تهران: مركز نشر علوم اسلامى، چاپ دوازدهم.
- محمود زاده، مژگان. (1391) «مسئولیت مدنی ناشی از عرضه کالا»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: مؤسسۀ آموزشی علامّه محدث نوری.
- مراغى‌حسينى، سيدميرعبدالفتاح. (1417ق.) العناوين الفقهيه، قم: دفتر انتشـارات اسلامی، چاپ اول.
- مكارم شيرازى، ناصر. (1411ق.) القواعد الفقهيه، قم: مدرسۀ امام اميرالمؤمنين(ع)، چاپ سوم.
- موسوی خمينى، سید روح الله. (1381) الاستصحاب، مؤسسۀ تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، چاپ اول.
- موسوی خمينى، سید روح الله. (1421ق.) البيع، تهران: مؤسسۀ تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، چاپ اول.
- موسوی خمينى، سيد مصطفى. (1418ق.) كتاب البيع، تهران: مؤسسۀ تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، چاپ اول.
- نجم‌آبادي، ابوالفضل. (1421ق.) الرسائل الفقهيه: تقریرات درس، محمد حسين نائینی؛ آقا ضياءالدين عراقی؛ علی كزازى، قم: مؤسسۀ معارف اسلامى امام رضا(ع)، چاپ اول.
- نائينى، ميرزا محمد حسين. (1413ق.) المكاسب و البيع، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول.
- نائينى، ميرزا محمد حسـين. (1376) فوائد الاُصول، قـم: جامـعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قـم، چاپ اول.
- نجفى، محمد حسن. (1404ق.) جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحياء التراث العربي، چاپ هفتم.
- نراقى، احمد بن محمد مهدى. (1415ق.) مستند الشيعه في أحكام الشريعه، قم: مؤسسه آل البيت، چاپ اول.
- http://hyunda.ir
- http://khedmatazma.com
