تحلیلی پیرامون شرط فاسخ با استفاده از ادلۀ بیع شرط در حقوق ایران و فقه امامیه
محورهای موضوعی : فقه مدنی حقوق خصوصی
1 - دانشگاه سیستان و بلوچستان
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در تفسیری موسّع از شرط فاسخ، می‌توان آن را شرطی دانست که تحقق آن، تعهد یا تعهدات موجود فی‌مابین متعهد و متعهدٌله را از بین برده، قرارداد یا سایر پدیده‌های حقوقی مشابه آن را از ابتدا (با اثر قهقرایی) منفسخ می‌گرداند. در قوانین موجود داخلی، پیرامون حکم شرط فاسخ نص قانونی صریحی وجود ندارد و همین عامل موجب ارائۀ استدلال‌های متفاوتی از سوی صاحب‌نظران حقوقی شده است. علاوه بر این، در عرصۀ فقهی رویکرد فقیهان امامیه نسبت به این تأسیس حقوقی یکسان نبوده، به‌طوری‌که برخی آن را بنا بر ادلّه‌ای نظیر قاعدۀ منجزیت شروط، منافات شرط فاسخ با مقتضای ذات عقد و عدم مُشرّعیّت ادلّۀ شروط، مبتلا به اشکال دانسته‌اند. در مقابل، عده‌ای دیگر بنا بر قول به مُشرّعیّت ادلّۀ شروط، قائل به صحت نهاد شرط فاسخ شده‌اند. در این نوشتار ضمن نقد و تحلیل دیدگاه‌ها و استدلال‌های متهافت صاحب نظران، در نهایت دیدگاه برگزیده خویش مبنی بر امکان‌سنجی صحت و استعمال چنین تأسیسی در حقوق ایران و فقه امامیه را ارائه کرده و صحت حقوقی کاربرد آن را از «انضمام مواد ۲۳۲ و ۲۳۳ قانون مدنی به مواد ۱۰ و ۹۷۵ همان قانون» به دست داده‌ایم. وانگهی، به نظر می رسد که عمومات ادله شروط حکایت از مُشرعیّتِ شروط در ایجاد یا اعدام آثار حقوقی دارند.
A broad interpretation of the dissolving condition indicates that it is a condition realization of which revokes undertaking(s) between the obligor and the obligee and cancels the contract or other similar legal instruments from the beginning (with a retroactive effect). There is no express legal text on the rule of dissolving condition in domestic standing laws. This has given birth to diversified reasoning by the legal experts. Moreover, in legal terms, the approach followed by Imamiyah jurists vis-à-vis this legal institution is not identical so that some consider it problematic based on such evidences as principle of definitiveness of conditions, inconsistency of dissolving condition with requirement of nature of condition and lack of legality of evidences on conditions. On the contrary, some believe in the soundness of the institution of dissolving condition based on the legality of the evidences on conditions. This paper is devoted to analysis of consequent opinions and approaches of experts to finally put forth its selected viewpoint on feasibility of soundness and use of such institution in Iranian law and Imamiyah jurisprudence and prove legal soundness of its application on attachment of Articles 232 and 233 of Civil Law to Articles 10 and 975 of the same law. However, it seems that the generality of evidences on conditions prove legality of conditions in creating or destroying the legal effects.
