بررسی سیر تاریخی تحول هنر ترمه در ایران
محورهای موضوعی :لیلا بدیعی 1 , سید ماهیار شریعت پناهی 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
2 - استادیار، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
کلید واژه: ترمه, ترمه بافی, ملیله دوزی, ایران, نساجی,
چکیده مقاله :
صنایع دستی، هنر سنتی و اصیل مردم می‌باشد و جنبه کاربردی دارد. در میان صنایع دستی، نساجی دارای اهمیت زیادی است. از شاخه های نساجی، هنر ترمه بافی است که اگرچه امروزه کمرنگ تر شده ولی در سده های گذشته به ویژه در دوره صفویه و به واسطه حمایت های حکومتی، رونق بسیاری داشته است. اکنون با توجه به وجود ده‌ها کارخانه مدرن و اتوماتیک نساجی، هنوز در گوشه و کنار کشور مردمانی هنردوست به تولید پارچه‌های دستباف می‌پردازند. در این مقاله وجه تسمیه، پیشینه تاریخی و چگونگی پیدایش این هنر و خاستگاه‌های آن، سیر تاریخی تحول ترمه دوزی، عوامل رشد و افول این هنر در ایران اسلامی، فنون بافندگی ترمه و ملیله دوزی، نقوش روی ترمه و موارد استفاده آن مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی به روش توصیفی با تحلیل اطلاعات تاریخی و میدانی است و بخشی از آن با حضور در شهر یزد که امروزه مرکز مهم صنعت ترمه بافی می‌باشد، انجام شده است. در پایان وضعیت کنونی ترمه بافی و آینده آن مورد توجه قرار گرفته است.
[1] بهشتی پور، مهدی(1343)؛ تاریخچه صنعت نساجی ، تهران: انتشارات تهران اکونومیست.
[2] زکریایی کرمانی، ایمان(1388)؛ شال های ترمه کرمان(گذشته، حال، آینده)، تهران: موسسه تا‌لیف، ترجمه و نشر آثا‌ر هنری متن.
[3] صدری، نسرین(1387)؛ بافندگی ایران از سنتی تا صنعتی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
[4] گریشمن، رومن(1379)؛ ایران از آغاز تا اسلام، مترجم: معین، محمد، تهران: انتشارات علمی-فرهنگی.
[5] عناویان،رحیم؛ عناویان،ژرژ(1354)؛ ترمه‌های سلطنتی ایران و کشمیر، توکیو، ژاپن:انتشارات سن شوکوتوسیکاتسوشا.
[6] میرشمسی، سعید(1383)؛ «ترمه در یزد»، فصل نامه فرهنگ یزد، سال ششم، شماره21، یزد،59-70.
[7] یاوری، حسین(1380)؛ نساجی سنتی ایران، تهران: انتشارات سوره مهر.
[8] یاوری، حسین(1384)؛ مبانی شناخت قالی ایران، تهران: نشر رجاء با همکاری ماهنامه قالی ایران.
