تحلیل و بررسی فاکتورهای تأثیر گذار در مکان یابی ایستگاه‌های آتش نشانی از منظر شهر سازی در شهرستان خوی
محورهای موضوعی :سجاد حسینلو 1 , محمد ایماندار 2 , محمدرضا قاسمی 3
1 - کارشناس ارشد مهندسی برنامه ریزی شهری
2 - کارشناس ارشد مهندسی برق قدرت
3 - کارشناس ارشد مدیریت آموزشی و بهسازی منابع انسانی
کلید واژه: مکانیابی, ایستگاه آتش‌نشانی, شهرسازی, خوی.,
چکیده مقاله :
با توجه به گسترش شهرنشینی ضرورت اهتمام به مسئله ایمنی بیش از پیش آشکار می شود. ایستگاه‌های آتش نشانی به عنوان بخشی در جهت اسکان و انتظار خودروهای آتش نشانی و امداد، از جمله مراکز مهم و ضروری خدمات رسانی در شهرها هستند. مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی برای ایجاد ایمنی شهرها، جلوگیری و مقابله با هر نوع حادثه و آتش سوزی از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا با توجه به معیارهای مکان گزینی و خصوصیت ها و شرایط حاکم در شهر خوی و با ارزیابی وضعیت ایستگاه آتش نشانی آن، چگونگی توزیع مکانی آن مشخص گردید و چنین حاصل شد که گرچه از منظر تعداد، یک ایستگاه برای شهر ناکافی می باشد، اما ایستگاه آتش نشانی موجود در شهر خوی از لحاظ بسیاری از شاخص ها و معیارها در وضعیت مناسبی به سر می برد و کمبود حداقل یک ایستگاه دیگر برای پوشش بخشی از شهر احساس می شود. هسته مرکزی شهر خوی به دلیل دارا بودن بازار سنتی و قدیمی که سرپوشیده می باشد و به خاطر ترافیک ایجاد شده توسط وسایل نقلیه و نیز تراکم جمعیت موجود در آن بسیار حائز اهمیت بوده و می طلبد حداقل یک ایستگاه آتش نشانی در محدوده دسترسی به چهار خیابان اصلی منتهی به مرکز شهر ایجاد و احداث گردد. هدف اصلی پژوهش حاضر معیارهای مؤثر در مکانیابی ایستگاه های آتش نشانی از دیدگاه برنامه ریزی شهری می باشد و مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی منطقه مورد مطالعه (سطح شهرستان خوی) می باشد. نتیجه پژوهش نشان می دهد به دلیل رشد و توسعه غیر اصولی شهرها و نیز به منظور کاهش خسارات ناشی از وقوع حوادث و بحران های مختلف در شهرها، مکانیابی کاربری های امداد رسانی اورژانسی نظیر ایستگاه های آتش نشانی در شهرها به عنوان یکی از راهکارهای کارا در مدیریت بحران مورد توجه متخصصین قرار گرفته است. و می توان گفت وجود کاربری های مختلف در مناطق شهری مسائل خاص خود را به همراه دارد. به این صورت که اسکان و تثبیت هر عنصر شهری در موقعیت فضایی- کالبدی خاصی از سطح شهر، تابع اصول و قواعد و سازوکار خاصی است و مهم است که که در مکان یابی ایستگاه های جدید شاخص های تراکم جمعیت، پتانسیل پهنه ها، شعاع دسترسی، و نزدیکی به شریان های ارتباطی مد نظر قرار گیرد.
[1] وارثی، حمیدرضا، شریفی، نسرین و شاه سونی، محمد جاسم (١٣٩٤)، مکانیابی ایستگاه های آتش‌نشانی با تلفیق مدل هم‌پوشانی شاخص‌ها و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: شهر نجف‌آباد)، فصلنامه علمی - پژوهشی امداد و نجات، سال هفتم، شماره ٣، زمستان ١٣٩٤، صفحات ٧١-٥٦.
[2] مهرمنش (١٣٨٨)، تعیین مکان های بهینه ایستگاه های آتش‌نشانی با استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی در مناطق سه‌گانه شهر تهران (١٢،١١،١٠)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی.
[3] پورمحمدی، محمدرضا (١٣٨٩)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، تهران، انتشارات سمت.
[4] کریمی(١٣٨٨)، ارزیابی توزیع فضایی و مکانیابی ایستگاه های آتش‌ن شانی در شیراز با استفاده ازGIS، فصلنامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، دوره ١، شماره ٢.
[5] خان احمدی و همکاران(١٣٩٣)، مکانیابی ایستگاه های آتش نشانی با استفاده از تلفیق منطق Fuzzy و AHP در محیط GIS، مطالعه موردی: ناحیه ١ منطقه‌ی ١٠ تهران، فصلنامه علمی - پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر، دوره ٢٣، شماره ٨٩.
[6] زیاری، یوسفعلی و یزدانپناه، سمانه(١٣٩٠)، مکانیابی ایستگاه های آتش‌نشانی با استفاده از مدل AHP در محیط GIS (مطالعه موردی: شهر آمل)، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی(مطالعات انسانی)، سال ششم، شماره ١٤، بهار١٣٩٠، صص ٨٧-٧٤.
[7] توکلی، علیرضا و علیرضا علی احمدی ( ١٣٧٩)، مدل انتخاب و اولویت‌بندی روشهای انتقال تکنولوژی، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
[8] طاهرخانی، مهدی (١٣٨٦). کاربرد تکنیک در اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع TOPSIS تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی، پژوهش‌های اقتصادی، شماره ٣، تهران.
[9] زبردست، اسفندیار(١٣٩٠)، کاربرد فرایند تحلیل سل سله مراتبی AHP، در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، مجله هنرهای زیبا، دوره ٢، شماره ٤١، صص٩٠ - ٧٩.
[10] آتش نشان سجاد حسینلو (1400) مشکلاات پنجگانه بازار بزرگ و تاریخی خوی برای مهار آتش سوزی صص6-1
[11] Jamshidzadeh E, Management of municipal services and the obstacles ahead. Boards Magazine; 2008:24 [In Persian].
[12] Mohammadi J. Analysis of the spatial distribution and location of urban green space in area between Municipality of Tabriz. Thesis. Shahid Beheshti University. Tehran, 2002:15. [In Persian[.
[13] Aghababaei M. Spatial Analysis of Fire Service stations and Khomeinishahr city by using GIS, MS Thesis, University of Isfahan.2009:38.
[14] Saeednya A. The Green Book Guide for Municipalities. Third Edition, published by the municipalities and the Faculty, 2004:23. [In Persian[.
[15] Hadiyani Z, Kazemizad SH. Location of Fire station using network analysis and modeling AHP in GIS, case study: the city of Qom, Geography and Development Journal, 2009: 17. [In Persian[
[16] Alavi, A &et al. analyzing of the space the fire stations with integrated network analysis MCDM based method of crisis management: case study of the 6th district of Tehran, Crisis Management Journal, 2012:2. [In Persian].
[17] Veslie Ocalier E, Yalciener O. An integrated model of GIS and fuzzy logic (FMOTS) for location decisions of taxicab stands. Expert Systems with Applications, 2010.
[18] Ghodsi M. Hierarchy Process AHP.Tehran: Amirkabir University Press, 2009:39. [In Persian].
[19] Williams J. Geographic information from space. Tehran: the Tehran Geographic Information, 1998:7.
[20] Bowen WM. AHP Multiple Criteria Evaluation Spreadsheet models for urban and regional analysis. New Brunswick: center for urban policy Research, 1990:135.
[21] Masoumi Ashkevari. Principles of Regional Planning, Tehran, Payam, 2006:135-137[In Persian].
[22] GIS for Fire Station Locations and Response Protocol, 2007, White Paper. An ESRI January.
[23] Howerton, C., 2006، GIS Network Analysis of Fire Department Response Time Dallas, Texa Fall.
