پترولوژی گدازه¬های آلکالن در شمال جیرنده(شرق لوشان)
محورهای موضوعی :عبدالرضا سلیمانی 1 , شهروز حق نظر 2 , منصور وثوقی عابدینی 3 , سعید حکیمی آسیابر 4
1 - گروه زمین شناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
2 - گروه زمین شناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
3 - گروه زمین شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - گروه زمین شناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
کلید واژه: ایران, پترولوژی, , جیرنده, گدازه¬های آلکالن, لامپروفیر,
چکیده مقاله :
در شمال جیرنده و شرق لوشان واقع در کوهستان جنوب البرز مرکزی یکسری سنگ های آتشفشانی به‌صورت دگرشیب بر روی آهک های ائوسن میانی جایگزین شده اند. این سنگ ها دارای خصوصیات آلکالن از نوع لامپروفیر هستند و برای اولین بار مورد بررسی پترولوژی این تحقیق قرار می گیرند. بافت این سنگ ها پورفیریک تا میکروپورفیریک با خمیره میکرولیتی می باشد. فنوکریست ها و میکروفنوکریست های نمونه های برداشت شده همه از نوع الیوین، پیروکسن های آلکالن و بیوتیت می باشند و در خمیره ای متشکل از الیوین، پیروکسن، پلاژیوکلاز، آمفیبول، بلورهای بسیار ریز نفلین، آپاتیت و کانی های فلزی جایگزین شده اند. بررسی های ژئوشیمیایی این سنگ ها حاکی از آن است، این سنگ ها از نوع لامپروفیرهای آلکالن هستند و ماگمای آنها حاصل ذوب بخشی بسیار جزئی یک منبع گوشته آستنوسفری مشابه با OIB و در رخساره گارنت لرزولیت می باشد و در یک محیط تکتونیکی ریفت درون قاره-ای جایگزین شده اند.
In the north of Jirandeh and east of Lushan, which are located in the mountains south of the central Alborz, a series of volcanic rocks are unconformablly located on the Middle Eocene limestone. These rocks have alkaline affinity of different types of lamprophyre and are studied for the first time from the petrology point of view. The texture of these rocks is porphyric to microporphic with microlithic matrix. The phenocrysts and microphenocrysts of the collected samples are generally olivine, alkaline pyroxenes and biotite, which are located in olivine, pyroxene, plagioclase, amphibole, very fine nepheline crystals, apatite and metal ores groundmass. Geochemical studies of these rocks indicate that these rocks are alkaline lamprophyres and the magma is the result of partial melting of an asthenospheric mantle source similar to OIB. They are classified in garnet lherzolite facies and were emplaced in an intercontinental rift tectonic environment.
قلمقـاش، ج.، 1381. نقشه زمین‌شناسی 100000/1 جیـرنده، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشـور.
معین وزیری، ح. و احمدی، ع.، 1387. پتروگرافی و پترولوژی سنگ‌های آذرین، دانشگاه تربیت‌معلم.320.
-Abdel – Rahman, A. M.,2002. Mesozoic volcanism in the Middle East: geochemical, isotopic and petrogenetic evolution of extensionrelated alkali basalts from central Lebanon. Geological Magazine, 139, 621 – 640.
-Cox, K.G., Bell, J. D. and Pankhurst, R. J.,1979. The interpretation of igneous rocks, George Allen and unwin, London, 450.
-Currie, K.L., and Williams, P.R., 1993. An Archean calc-alkaline lamprophyre suite, northeastern Yilgarn Block, western Australia, Lithos, 31, 33–50.
-Chalapathi Rao, N.V., Dharma, Rao C.V., and Sanjay, D., 2012. Petrogenesis of lamprophyres from -Chhota Udepur area, Narmada rift zone, and its relation to Deccan magmatism. Journal of Asian Earth Sciences, 45, 24-39.
-Depaolo, DJ., and Wasserberg, GJ., 1976. Nd isotopic variations and petrogenetic models. Geophysical Research Letters,3.
-Emami, M. H., 1981.Geologe de la regione de Qom – Aran (Iran). These es sciences naturelles University sciences. et Medicale de Grenoble,France,489.
-Engalence, M., 1968.Géologe, géomorphologie, hydrogeology de la region de Téhran. Thése es sciences, Monpellier,180.
-Fitton, J.G., James D., Kempton, P.D., Ormerod, D.S., and Leeman, W.P., 1988.The role of lithospheric mantle in the generation of Late Cenozoic basic magma in the western United States. Journal of Petrolgy, 331–349.
-Gill, R., 2010. Igneous rocks and processes: A practical guide. Wiley-Blackwell. 428.
-Green, D. H., 1973. Conditions of melting of basanite magma from garnet peridotite, Earth Planet Science Lett.17,456–465.
-Haghipour, A., and Aghanabati, A., 1989. Geological Map of Iran, 2nd edn. Ministry of Mine and Metals—Geological Survey of Iran. 26.
-Hofmann, A.W., 1997.Mantle geochemistry: the message from oceanic volcanism, Nature, 385,219–229.
-Kerr, A.C., Khan, M., Mahoney, J.J., Nicholson, K.N., and Hall, C.M., 2010. Late Cretaceous alkaline sills of the south Tethyan suture zone, Pakistan: initial melts of the Réunion hotspot?, Lithos, 117,161–171.
-Le Bas, M. J., Le Maitre, R., W. Streckeisen, A., and Zanettin B., 1986, A chemical classification of volcanic rocks based on the total alkali–silica diagram. Journal of Petrology. 27,745-750.
-Leterrier, J., 1985. Mineralogical, geochemical and isotopic evolution of tow Miocene mafic intrusions from the Zagros (Iran), Lithos, 18,311 – 329.
-Lefebvre, B., Ghobadipour, M., and Nardin, E., 2005. Ordovician echinoderms from the Tabas and Damghan regions, Iran: palaeobiogeographical implications. Bulletin de la Societe Geologique de France. 176(3):231-242.
-Lustrino, M., Salari, G., Bahman Rahimzadeh, B., Fedele, L., Masoudi, F., and Agostini, S., 2021. Quaternary Melanephelinites and Melilitites from Nowbaran (NW Urumieh-Dokhtar Magmatic Arc, Iran): Origin of Ultrabasic-Ultracalcic Melts in a Post-Collisional Setting. Journal of Petrology. 62, 9, 1–31.
-Middlemost, E. M. K., 1994. Naming materials in the magma igneous rock system", Earth-Science. 37: 215-224.
-Maury, R.C., Define, M.G., and Goron, G.L.,1992. Methasomation of the sub – Arc mantle inferred from trace element in Philipines. Xenolith nature, 360,661 – 663.
-McDonald, R., Thorpe, R.S., and Gaskarth , J.W., 1985.Multi-source origin for lamprophyres of North England. Mineralogical Magazine, 49,485–494.
-McKenzie, D.P., 1989.Some remark on the movement of small melt fraction in the mantle, Earth and planetray science letter, 95,53 – 72.
-Meschede, M., 1986. A Method of Discriminating between Different Types of Mid-Ocean Ridge Basalts and Continental Tholeiitic with the Nb-Zr-Y Diagram. Chemical Geology, 56, 207-218.
-Nédli, Zs., and Toth, T. M.,2007. Origin and geodynamic significance of Upper Cretaceous lamprophyres from the Villány Mts (Hungary). Mineralogy and Petrology, 90,73–107.
-Ngounouno, I., Deruelle, B., Montigny, R. and Deimaiffe, D. 2005. Petrology and geochemistry of monshiquite from Tchircotche (Garoua, north Cameron, central Africa), Mineralogy and Petrology, 83,167 – 190.
-Pearce, J.A., 1982. Trace element characteristics of lavas from destructive plate boundaries: Thorpe, R.S., ed., Andesites, John Wiley and Sons, 525-548
-Owens, B.E., Tomascak, P.B., 2002. Mesoproterozoic lamprophyres in the Labrievell Massif, Quebec: clues to the origin of alkalic anorthosites? Canadian Journal of Earth Sciences, 39,983–997.
-Rocchi, S., Vincenzo, G. D., Ghezzo C., Nardini, I.,2009. Granite-lamprophyre connection in the latest stages of the early Paleozoic Ross Orogeny (Victoria Land, Antarctica), Bulletin of Geological Society of America, 121,801–819.
-Rock, N.M.S., 1987. The nature and origin of lamprophyres: an overview, In: Fitton J.G. Upton B.G.J. (eds) Alkaline igneous rocks, Blackwell, Edinburgh. 30,191–226.
-Rock, N.M.S.,1991. Lamprophyres, Blackie and Sons Ltd , Glasgow,285.
-Rollinson, H.R., 1993. Using Geochemical Data: Evaluation, Presentation, Interpretation, Longman,370.
-Stocklin, J. 1974. Possible ancient continental margins in Iran. In: Burk, C. A. and Drake, C. L. (Eds.): The Geology of Continental Margins. Springer-Verlag, Berlin. 873-887.
-Sun S.S., and McDonough W.F., 1989. Chemical and isotopic systematics of ocean basalts: implications for mantle composition and process, Geology Society Special Publication 42,313–346.
-Thompson, R. N., Morrison , M. A., Hendry, G. L., and Parry, S. J., 1984. An assessment of the relative roles of crust and mantle in magma genesis: an elemental approach, Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series. 310,549-90.
-Thompson, R.N., 1985.Asthenospheric source of Ugandan ultrapotassic magma?, Journal of Geology, 93,603 – 608.
-Wang, Y., Zhang, C., and Xiu, S., 2001. Th/Hf – Ta/Hf discrimination diagram of geotectonic settings of basalta (J), Acta Petrologica Sinica, 17,413 – 421 ( in Chinese with English abstract).
-Wang, K., Plank, T., Walker, J.D., and Smith, E.I., 2002. A mantle melting profile across the basin and range, SWUSA, Journal of Geophysical Research-Solid Earth, 107.
-Wood, D.A., 1980. The application of a Th – Hf – Ta diagram to problems of tectonomagmatic classification and a establishing the nature of crustal contamination of basaltic lavas of the British Tertiary volcanic province. Earth Planet. Lett,50,11-30.
-Woolley, A.R., Bergman, S.C., Edgar, A.D., Le Bas, M.J., Mitchell, R.H., Rock, N.M.S., and Scott-Smith, B.H., 1996.lassification of lamprophyres, lamproites, kimberlites and the kalsilitic, melilitic and leucitic rocks. Mineral, 34,175–186.
-Zhang, HF., Ying, JF, Shimoda, G., Kita, NT, Morishita, Y., Shao, JA,, and Tang, YH., 2007. Importance of melt circulation and crust-mantle interaction in the lithospheric evolution beneath the North China Craton: evidence from Mesozoic basalt-borne clinopyroxene xenocrysts and pyroxenite xenoliths. Lithos, 96(1—2):67—89.
