آسیب‌شناسی تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی بر دین‌داری دختران و زنان
محورهای موضوعی : مسائل اجتماعی و آسیب‌های مرتبط با زنان و خانواده
تهمينه شاوردي
1
,
ریحانه سادات صحراگرد منفرد
2
1 - دانشیار بازنشسته گروه جامعه‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران- مرکزی، ایران
کلید واژه: دین‌داری, شبکه‌های اجتماعی, مناسک دینی, رفتاری دینی و اعتقادات دینی. ,
چکیده مقاله :
زنان به لحاظ نقشی که در خانواده دارند، به‌ویژه نقش مادری، در فرزندپروری و جامعه‌پذیری نسل آینده و از این طریق بر شکل‌گیری هویت این نسل تأثیرگذارند. از سوی دیگر تحولاتی که طی دهه‌های اخیر در جهان رخ داده است، فرصت‌هایی را برای افزایش این تأثیرگذاری فراهم کرده است. پژوهش حاضر با هدف کلی آگاهی از رابطۀ میان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و دین داری زنان و دختران انجام شده است. در این پژوهش از روش کمی (پیمایشی) استفاده شده است. ابزار تحقیق پرسشنامه همراه با مصاحبه است. جامعه آماری در این پژوهش، زنان و دختران 18 تا 65 ساله شهرهای همدان، شهرکرد، شیراز، اهواز، تهران و کرمان است که بر اساس ارزیابی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی از سطح توسعه‌یافتگی استان‌ها و همچنین ضریب نفوذ اینترنت تعیین شده‌اند. حجم نمونه، 1418 نفر است و روش نمونه‌گیری، چند مرحله است. یافته‌ها نشان می‌دهد که هرچند شبکه‌های اجتماعی بر دین‌داری زنان و دختران جامعه هدف تأثیر دارد، ضرایب تأثیر به گونه‌ای است که این تأثیر بر ابعاد مناسکی بیش از ابعاد اعتقادی و ابعاد تجربی دین‌داری است. همچنین شبکه‌های اجتماعی بر رفتارهای شرعی تاحدی تأثیرگذار است.
Women in relation to the role they play in the family, influence the formation of the identity of next generation;especially due to their role as a mother whom train the children and socializing the future generation. On the other hand, changes that occurred in the world in recent decades have provided opportunities to increase this influence. The main object of current research has been understanding the relationship between the use of virtual social networks and the religiosity of women and girls. A quantitative (survey) method has been applied in this research. The research tool is a questionnaire along with an interview. The statistical population of this research consists of women and girls aged 18 to 65 from the cities of Hamedan, Shar-e-Kurd, Shiraz, Ahvaz, Tehran and Kerman, which was conducted based on the evaluation of the developmental level of the provinces announced by the Management and Planning Organization, as well as, the Internet Penetration Rate. The sample size was 1418 people and themulti-stage sampling method were applied. Findings shows that although social networks have an effect on the religiosity of women and girls of the target community,but the effect coefficients are more on ritual dimensions than on belief dimensions and experiential dimensions of religiosity. Also, finding indicat social networks have some effect on Islamic behavior.
ایسپا(1399) میزان استفاده مردم از شبکه‌های اجتماعی/ واتس‌اپ، محبوب‌ترین برنامه، گزارش روابط عمومی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، http://acecr.ac.ir/fa/news/28295 پاداشیان ¬فرد، عزیز (1395) تأثیرات منفی فضای مجازی و تربیت دینی خانواده¬ها، تهران، دفتر نشر پژوهش¬های معنوی.
چیت¬ساز، محمد جواد (1398) تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر دین¬داری، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
رفیعی‌راد، جواد (1399) «بررسی میزان تأثیر فضای مجازی بر باورها و اعتقادات کاربران شبکه‌های اجتماعی»، دوره دهم، شماره 41، اسفند، صص 201-220.
زاکرمن، فیل (1394) درآمدی بر جامعه‌شناسی دین، ترجمه خشایار دیهمی، تهران، لوح.
سخایی، عمادالدین و دیگران (1394) پایش عملکرد و رتبه¬بندی استان¬ها بر اساس شاخص‌های حوزۀ وزارت امور اقتصادی و دارایی، گزارش معاونت امور اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی (بر اساس هفت حوزه: بانکی، بیمه¬ای، بورس، مالیاتی، گمرک، بودجه و سرمایه-گذاری)، تهران، وزارت امور اقتصادی و دارایی.
فرقانی، محمد مهدی و ربابه مهاجری (1397) «رابطه بین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و تغییر در سبک زندگی جوانان»، مطالعات رسانه‌های نوین، دوره چهارم، شماره 13، صص 259-292.
قلمی، زهرا و اصغر شعاع (1397) بررسی سلامت روان، سبک زندگی و هویت دینی بین کاربران فعال و عادی شبکه های اجتماعی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشکده حقوق و علوم سیاسی و علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی) پژوهش های ارتباطی سال بیست و پنجم زمستان شماره 4 (پیاپی 96).
قنبری برزیان، علی و مریم درویشی (1395) «بررسی تأثیر مصرف فضای مجازی بر دین¬داری و ارزش‌های خانواده (مطالعه موردی: اصفهان)»، تهران، جامعه‌شناسی ورزش، دوره دوم، شماره 8، صص 219-254.
کاستلز، مانوئل (1380) عصر اطلاعات؛ ظهور جامعه شبکه¬ای، ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران، طرح نو.
محمدرضایی، محمد و سید روح الله موسوی (1400) «تحلیل نسبت دین و دین¬داری با شبکه‌های اجتماعی سایبری»، قبسات، شماره 100، صص 45-72.
میرفردی، اصغر و مریم مختاری و عبدالله ولی‌نژاد (1396) «میزان دین¬داری و ارتباط آن با استفاده از شبکه‌های اجتماعی اینترنتی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه یاسوج)»، جامعه‌شناسی کاربردی اینترنتی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه یاسوج)»، جامعه‌شناسی کاربردی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، دوره بیست¬وهشتم، شماره 2 (پیاپی 66)، صص 1-16.
نعمتی¬فر، نصرالله و محمد مهدی صفورایی پاریزی (1398) «بررسی تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی بر حجاب و پوشش کاربران با تأکید بر ابعاد دین¬داری (مورد مطالعه: کاربران زن شبکه اجتماعی اینستاگرام)»، دین و ارتباطات، سال بیست و ششم بهار و تابستان، شماره 1 (پیاپی 55)، صص 362-335 نیازی، محسن و دیگران (1398) «تبیین جامعه¬شناختی نقش دین¬داری در سلامت اجتماعی شهروندان به مثابه پایه پیشرفت (مورد مطالعه: شهروندان قم)»، تهران، هشتمین کنفرانس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت؛ الگوی پیشرفت؛ پیشران‌ها، چالش‌ها و الزامات تحقق، 22-23 خرداد.
Bunt, Gary R. (2018) Hashtag Islam: How Cyber-Islamic Environments Are Transforming Religious Authority. Chapel Hill: University of North Carolina Press. [Google Scholar].
Bobkowski, Piotr S. and Lisa D. Pearce(2011). “Baring Their Souls in Online Profiles or Not? Religious Self-disclosure in Social Media.” Journal for the Scientific Study of Religion 50(4):744–62.
Campbell, Heidi. (2010) When Religion Meets New Media. London, England: Routledge.
---------------- (2005) Making Space for Religion in Internet Studies, The Information Society 21 (4):309–15.
Downey, Allen B. (2014). “Religious Affiliation, Education and Internet Use.” arXiv:1403.5534 [stat]. Retrieved Sep 10, 2022 (http://arxiv.org/abs/1403.5534).
Hamid, Tengku Aizan, Azzida Dzaher, Siew Mooi Ching, (2019) The role of social network, social support, religiosity and depression among elderly Malaysians who had experienced major life events. The Medical Journal of Malaysia, 74 (3), 198-204. The role of social network, social support, religiosity and depression among elderly Malaysians who had experienced major life events.
Ibahrine Mohemmad. (2018) Digitally Researching Islam. In: Hunsinger J.
Klastrup L., Allen M. (eds) Second International Handbook of Internet Research. Springer, Dordrec.
Jansen, Bernard J., Andrea Tapia, and Amanda Spink.(2010). “Searching for Salvation: An Analysis of US Religious Searching on the World Wide Web.” Religion 40(1):39–52.
Larsen, Rozanne (2012) Effects of social networks on religious belief and practice, Sociology of Religion, Volume 73, Issue 3, Pages 273–29.
Le Duc, Anthony(2015) Cyber/Digital Theology: Rethinking about Our Relationship with God and Neighbor in the Digital Environment”, Religion and Social Communication; vol. 13, No. 2.
McClure, Paul K. (2016) Faith and Facebook in a Pluralistic Age: The Effects of Social Networking Sites on the Religious Beliefs of Emerging Adults, Sociological Perspectives.
Short, Mary. B. (2015) the relationship between religiouns and internet pornography Use, Journal of religion and Health, 54 (2): 571-583.
Sorgenfrei, Simon. (2021). Crowdfunding Salafism. Crowdfunding as a Salafi Missionising Method. Religions, 12(3), 209.
Stroope, Samuel (2011) Social Networks and Religion: The Role of Congregational Social Embeddedness in Religious Belief and Practice, Sociology of Religion 73 (3):273-298, DOI:10. 2307/41679707.
Zaid, Bouziane. , Fedtke, Jane. , Shin, Donghee. D. , El Kadoussi, Abdelmalek El. , & Ibahrine, Mohamead. (2022) Digital Islam and Muslim Millennials: How Social Media Influencers Reimagine Religious Authority and Islamic Practices. Religions, 13 (4), 335.
