طراحی الگوی مدیریت یکپارچه پدافند غیرعامل محیط زیست تامین آب شرب کلانشهر رشت
محورهای موضوعی : آلودگی منابع آبسید عباس اسدی 1 , مژگان زعیم دار 2 , سید علی جوزی 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت محیط زیست- مدیریت محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
3 - استاد تمام گروه محیط‌زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
کلید واژه: آب شرب, پدافند غیرعامل محیط زیست, تئوری داده‌بنیاد, مدیریت یکپارچه,
چکیده مقاله :
حفاظت از زنجیره تأمین آب شرب کلانشهرها از جمله موضوعات مهمی است که تمامی کشورها همواره باید به آن توجه کنند، چرا که هر گونه اتفاقی در این زنجیره تأمین، می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری را متحمل کند. هدف از مطالعه حاضر، طراحی الگوی مدیریت یکپارچه پدافند غیرعامل محیط زیست در زمینه تأمین آب شرب است. پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع مطالعات بنیادین بوده و برای بررسی مدیریت یکپارچه پدافند غیرعامل محیط زیست منابع تأمین آب، تصفیه‌خانه‌ها، خطوط انتقال و مخازن ذخیره آب شرب کلانشهر رشت، از تئوری داده‌بنیاد استفاده شد. جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه با خبرگان انجام گرفت و در نهایت، 14 خبره از بین اساتید مدیریت محیط زیست و کارشناسان حوزه آب به روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی انتخاب شدند تا دیدگاه‌ها به اشباع نظری برسند. برای تحلیل متن، کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) و مقوله‌ای کردن و تولید شبکه‌های مقوله‌ای از نرم‌افزار MAXQDA 2020 استفاده شد. بررسی دیدگاه‌ها در خصوص راهکارهای کاهش و مقابله با تهدیدات محیط زیستی مراحل مختلف آبرسانی کلانشهر رشت نشان داد که می‌توان از پنج جنبه زیرساختی، خط‌مشی‌گذاری، فرهنگی، فنی و انسانی به بررسی راهکارها پرداخت. در نهایت، با تکیه بر تئوری داده‌بنیاد و الگوی اشتراوس و کوربین، الگوی نهایی مدیریت یکپارچه پدافند غیرعامل محیط زیست تأمین آب شرب کلانشهر رشت شامل شرایط علّی، مقوله اصلی، شرایط مداخله‌گر، عوامل زمینه‌ای، راهبردها و پیامدها ارائه شد.
Protecting the drinking water supply chain of metropolises is one of the important issues that all countries should always pay attention to, because any incident in this supply chain can cause irreparable damages. The purpose of this study is to design an integrated management pattern of passive environmental defense in the field of drinking water supply. The current research is in the category of fundamental studies based on the purpose, and used integrated management of passive environmental defense to investigate the integrated management of passive environmental defense of supply sources, treatment plants, transmission lines and drinking water storage tanks in Rasht metropolis. Data collection was done through interviews with experts, and finally, 14 experts were selected among environmental management professors and water experts by snowball sampling method so that the views reach theoretical saturation. MAXQDA 2020 software was used for text analysis, coding (open, central and selective) and categorization and generation of categorical networks. Evaluating the views regarding solutions to reduce and deal with environmental threats in different stages of water supply in Rasht metropolis showed that the solutions can be considered from five aspects of infrastructure, policy making, cultural, technical and human. Finally, according to the data base theory and Strauss and Corbin’s model, the final model of the integrated management of passive environmental defense of drinking water supply in Rasht metropolis including causal conditions, main category, intervening conditions, background factors, strategies and consequences were presented.
اسکندری، محمد؛ امیدوار، بابک و توکلی ثانی، محمدصادق (1393). تحلیل خسارت شریان‌های حیاتی با در نظر گرفتن اثرات وابستگی در اثر حملات هدفمند. مدیریت بحران، 3(93)، 30-19.
اسماعیلی شاهرخت، مسلم و تقوایی، علی‌اکبر (1390). ارزيابي آسيب پذيري شهر با رويکرد پدافند غير عامل با استفاده از روش دلفي، نمونه موردي: شهر بيرجند. نشریه مدیریت شهری، 9(28)، 110-93.
بخشی شادمهری، فاطمه؛ زرقانی، سیدهادی؛ خوارزمی، امیدعلی (1399). تحلیل آسیب‌پذیری عناصر زیرساخت آب شهری در مقابل تهدیدات تروریستی. فصلنامه ژئوپلیتیک، 16(2)، 57-32.
پورطبری، محمود و پور طبری، محسن (۱۳۹۶). حفاظت سامانه‌های آبرسانی با رویکرد پدافند غیرعامل، دومین کنفرانس ملی هیدرولوژی ایران، شهرکرد، دانشگاه شهرکرد -انجمن هیدرولوژی ایران.
توکلی امینیان، ثمانه (1392). توانمندسازی پدافند غیرعامل در افزایش امنیت آبرسانی به ساکنین منطقه 9 شهر مشهد، اولین همایش ملی زهکشی در کشاورزی پایدار، دانشگاه تربیت مدرس.
جعفری دهکاء، علی و نوربخش، نوید (۱۳۹۷). ارزیابی اجرای پدافند غیرعامل در مجتمع‌های بزرگ آبرسانی مطالعه موردی تأسیسات آبرسانی شهید خوشسیرت آستانه اشرفیه. دومین کنگره علوم و مهندسی آب و فاضلاب ایران، اصفهان، انجمن آب و فاضلاب ایران-دانشگاه صنعتی اصفهان.
حسینی، سیدعظیم و فرخی‌زاده، سعید (۱۳۹۸). ارائه راهکارهای پدافند غیرعامل جهت مدیریت فاضلاب شهری (مطالعه موردی: شهرستان خرم آباد). پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی دفاعی، تهران، دانشکده علوم و مهندسی دفاعی دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع).
رحیمی هرآبادی، سعید؛ مجیدی راد، ندا؛ صانعی، مسعود (1395). جایگاه و ضرورت آمایش دفاعی در ارزیابی مخاطرات سیلاب در مناطق بیابانی و کویری با دیدگاه پایداری شهری و استقرار پایدار، چهارمین همایش ملی انجمن ایرانی ژنومورفولوژی.
سبزیوند، رضا؛ طاعتی‌زاده، حسین و سبزیوند، شایان (1395). آسیب شناسی و راهکارهای بهبود مطالعات پدافند غیرعامل طرحهای عمرانی (مطالعه موردی: تأسیسات آبرسانی)، كنفرانس پدافند غيرعامل و توسعه پايدار، 1، 1191-1188.
شیخعلی، مجید؛ اسدالله فردی، غلامرضا و امامزاده، سیدشهاب (1397). ارزیابی آسیب‌پذیری تأسیسات آبرسانی با روش تلفیقی AHP و RAMCAP. نشریه مهندسی عمران امیرکبیر، 52(5)، 1220-1205.
قربانیان، جبرئیل (1398). مبانی جغرافیای انسانی، جغرافیای جمعیت: مجموعه جغرافیا. انتشارات مشاوران صعود ماهان.
صیامی، قدیر و پورمحمدی، رضا (1392). توانمندسازی پدافند غیرعامل در برنامه ریزی و مدیریت تأسیسات و زیرساخت‌های هوشمند تولید و انتقال نیروی برق، ششمین کنفرانس پلی تکنیک.
عطاری، محمد؛ خاشعی سیوکی، عباس؛ اصغرزاده منظری، سعید؛ مجرد، معصومه (1397). مکان‌یابی خطوط بزرگ انتقال آب با استفاده از نرم افزار Arc-GIS، مجله آب و فاضلاب، 1، 7-1.
کاظمی بلگه شیری، محمدجواد و گلستانه، محمد (1393). مطالعه پدافند غیر عامل در مخازن ذخیره آب و خط انتقال. مجله پدافند غیرعامل، 20، 50-41.
کریمی سلطانی، پیمان؛ جواهری، فرهاد و ظاهری، جمیل (۱۳۹۴). بحران آب در ایران و راهکارهایی برای مدیریت صحیح و عبور از آن، اولین همایش مدیریت تقاضا و بهره‌وری مصرف آب، همدان، دبیرخانه دائمی همایش.
معصوم بیگی، حسین (1389). امنیت و حفاظت سیستم‌های آبرسانی، سایت بهداشت محیط.
معصوم بیگی، حسین و جلیلی قاضی‌زاده، محمدرضا (1387). مهندسی پدافند غیرعامل در تأسیسات آبی پایین دست سدها، دومین کنفرانس ملی سد و نیروگاه‌های برقابی.
مودی، صادق؛ محتشمی، علی و قادری، عباسعلی (۱۳۹۴). پدافند غیرعامل تأسیسات آبی در شرایط بحران و تاثیر بر کیفیت منابع آب، اولین همایش ملی کیفیت منابع آب و توسعه پایدار، اراک، شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی، دانشگاه اراک.
مهدوی لاهیجانی، مهدی (1394). جغرافیای گیلان، انتشارات فرهنگ ایلیا.
میمندی پاریزی، صدیقه و کاظمی‌نیا، عبدالرضا (1394). پهنه‌بندی آسیب‌پذیری شهر کرمان بر اساس اصول پدافند غیرعامل، آمایش سرزمین، 7(1)، 144-119.
نسیمی، زهرا؛ زرقانی، سیدهادی و خوارزمی، امیدعلی (1398). تحلیل میزان خطر و احتمال وقوع حملات بیوتروریستی در زیرساخت آب شهری. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 9(33)، 146-125.
نوری سپهر، محمد (1386). مدیریت تأمین آب آشامیدنی در روستاها. تحقیقات جغرافیایی، 22(2)، 157-139.
Agathokleous, A., Christodoulou, C., & Christodoulou, S. E. (2017). Topological robustness and vulnerability assessment of water distribution networks. Water Resources Management, 31(12), 4007-4021.
Corbin, J. M., & Strauss, A. (2011). Grounded theory methodology. Handbook of Qualitattive Research, 273, 285.
Oktay, J. S. (2012). Grounded theory. Oxford University Press.
Pidgeon, N., & Henwood, K. (2004). Grounded theory (pp. 625-648). na.
Shiva, V. (2016). Water wars: Privatization, pollution, and profit. North Atlantic Books.
Strauss, A., & Corbin, J. M. (1997). Grounded theory in practice. Sage.
Westlund, H. (2014). Social capital and governance for efficient water management: Chapter 5. in K. Kobayashi, I. Syabri, I. R. D. Ari, & H. Jeong (Eds). Community Based Water Management and Social Capital. London: IWA Publishing, 59-68.
