رویکردی نقادانه به شیوۀ آموزش واژگان زبان مادری به وسلیۀ نما¬کارت¬های تصویری
محورهای موضوعی :زهرا منتظری 1 , حسین افراسیابیان 2
1 - مدرس مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان دانشگاه شیراز
2 - مدرس گروه زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، موسسه آموزش عالی زند شیراز
کلید واژه: اکتساب زبانی, زبان آموزی کودک, نماکارت, زبان شناسی شناختی, مقوله بندی,
چکیده مقاله :
یکی از شیوه‌هایی که در حیطۀ زبان آموزی کودک کاربرد و گسترشی روزافزون یافته است، استفاده از نماکارت‌های تصویری است. در دهۀ اخیر با ترویج این مدعا که با استفاده از این ابزار، می‌توان دورۀ اکتساب زبانی را به طرز چشمگیری کاهش داد، بسیاری از والدین بر آن شد‌ه‌اند تا آموزش (آوایی) لغات را با استفاده از این شیوه، از همان ماه‌های ابتدایی تولد آغاز کنند. از این رو، این پژوهش می‌کوشد ضمن بررسی ملزومات اولیه شناختی کودک برای یادگیری لغات، زوایای پیدا و پنهان این روش را از نقطه‌نظر زبان‌شناسی شناختی به بوتۀ نقد و آزمایش گذارد. در این راستا، بالغ بر 20 خردسال 12 الی 36 ماهه در آزمون‌هایی که جهت سنجش کارآمدی این شیوه طراحی شده بود، شرکت داده شدند. علاوه براین، تعداد 50 نقاشی از کودکان 5 الی 8 ساله از استان‌های مختلف کشور نیز مورد تحلیل قرار گرفت تا مدعای این پژوهش از پشتوانۀ مستدل‌تری برخوردار باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد، رویکرد مذکور می‌تواند تنها به عنوان ابزاری تسهیل‌کننده و نه تسریع‌کننده، در پایان دورۀ حسی و حرکتی کودک، و در گذار از کارکرد نمایه‌ای به نمادین، اثرگذار باشد. علاوه‌براین، نمی‌توان نقش تجربیات فردی، اجتماعی و فرهنگی کودک را در مدخل‌‌سازی‌های واژگان ذهنی نادیده انگاشت و آن را صرفاً به تصاویر روی نماکارت‌ها محدود ساخت.
استرنبرگ، رابرت (1387). روان¬شناسی شناختی. ترجمه کمال خرازی و الهه حجازی. تهران: پژوهشگاه علوم شناختی
اي برك، لورا (1385). روانشناسي رشد. ترجمه يحيي سيد محمدي. تهران: نشر ارسباران.
برنگیه، ژان کلود (1980). گفت¬و¬گوی آزاد با ژان پیاژه. ترجمۀ زینت توفیق. تهران: نشر نی (1384).
پیاژه، ژان، اینهلدر، باربل (1969). روان¬شناسی کودک. ترجمۀ زینت توفیق. تهران: نشر نی (1383).
توفیق، زینت (1390). نظریه¬های یادگیری زبان. تهران: نشر نی.
خواجه¬ئی، حسن (1385). روان¬شناسی زبان. تهران: دانش آرا.
راسخ¬مهند، محمد (1389). درآمدی بر زبان¬شناسی شناختی. تهران: انتشارات سمت.
روشن، بلقیس و اردبیلی، لیلا (1391). مقدمه¬ای بر معناشناسی شناختی. تهران: نشر علم.
صفوی، کورش (1382). بحثی دربارۀ طرح¬های تصویری از دیدگاه معنی¬شناسی شناختی. نامۀ فرهنگستان ش21، ص 65 – 85
صفوی، کورش (1390). درآمدی بر معنی¬شناسی. تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر اسلامی، انتشارات سورۀ مهر
منصور، محمد، دادستان، پریرخ (1379). دیدگاه پیاژه در گسترۀ تحول روانی. تهران: انتشارات بعثت.
Chomsky, N. (1957). Syntactic structures. The Hague, Netherlands: Mouton.
Chomsky, N. (1959). Review of the book Verbal behavior. Language, 35, 26–58.
Chomsky, N. (1965). Aspects of the theory of syntax. Cambridge, MA: MIT Press.
Chomsky, N. (1972). Language and mind (2nd ed.). New York: Harcourt Brace Jovanovich.
Cohen, A. (2003). Selective attention. Encyclopedia of cognitive science (Vol. 3, pp. 1033–1037). London: Nature Publishing Group.
Cohen, G. (1989). Memory in the real world. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Collins, A., & Quillian, M. R. (1969). Retrieval time from semantic memory. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 8, 240–248.
Collins, A., Quillil, R. (1970). Does category size affect categorization time?. Journal of verbal learning and verbal behavior.
Croft, W., Cruse, D. A., (2004). Cognitive linguistics. Cambridge University Press.
Dominic Holland, et al, (2014). Structural Growth Trajectories and Rates of Change in the First 3 Months of Infant Brain Development. JAMA Neurology: 1266-1274. Doman, G., Doman, J. (1964). How to teach your baby to read: the gentle revolution. David, W. C. (2008). Psychology of language. Toronto: Thomson pub.
Evans V, Melanie G. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University press
Glenberg, A. M. (1977). Influences of retrieval processes on the spacing effect in free recall. Journal of Experimental Psychology: Human Learning & Memory, 3(3), 282–294.
Langacker R. W. (2008). Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford: University press
Rosch E. (1975). Cognitive Representation of Semantic Categories. Journal of Experimental
Psychology; 104(3):192-233.
Rosch E., Mervis CB. (1976). Family Resemblances: Studies in the Internal Structure of Categories.
Ross, L., Greene, D., & House, P. (1977). The false consensus effect: An egocentric bias in social perception and attribution processes. Journal of Experimental Social Psychology, 13(3), 279–301.
Lieury, A., (2010). Introduction to Cognitive Psychology. Paris: Dunod
Foder, J., (1987). The problem of meaning. MIT press.
O Grady, W. (2005). How children learn language. Cambridge: Cambridge university press.
Piaget, J. Inhelder, B. (1969). The psychology of the child. N. Y. basic Books.
Piaget, J. (1967). Six psychological studies. University of London, press Ltd
Piaget, J. (1968). Piaget s standpoint. International Journal of psychology. Vol.3, No.4.
Piaget, J. Inhelder, B. (1964). The early growth of logic in the child (classification and seriation). N. Y. harper
Piaget, J. (1954). Construction of reality in the child. Basic Books, New York.
Spitz, R.A. (1945). Hospitalism—An Inquiry Into the Genesis of Psychiatric Conditions in Early Childhood. Psychoanalytic Study of the Child, 1, 53-74.
Spitz, R.A. (1951). The Psychogenic Diseases in Infancy—An Attempt at their Etiologic Classification. Psychoanalytic Study of the Child, 6, 255-275.
Thompson, R. F. (2000). Memory: Brain systems. In A. E. Kazdin (Ed.), Encyclopedia of psychology (Vol. 5, pp. 175–178). Washington, DC: American Psychological Association.
