روش شناسی تحقیق موضوعی در قرآن کریم: طراحی الگویی کاربردی برای پژوهش های میان رشتهای
محورهای موضوعی : روش شناسی مطالعات میان رشته ای
سعید مسعودی پور
1
(دانشگاه آزاد)
مهدی سپهری
2
(دانشگاه امام صادق )
کلید واژه: روش تحقیق تحقیق موضوعی تدبر در قرآن کریم تفسیر قرآن به قرآن دامنه نقل,
چکیده مقاله :
یکی از خلأهای موجود در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی را می توان فقدان روش های تحقیق کاربردی دانست که از مبانی صحیحی برخوردار باشند. با توجه به این که یکی از منابع مهم نقل پژوهی در حوزه مطالعات میان رشته ای، قرآن کریم می باشد لذا لازم است، روش پژوهش برای تحقیقات موضوعی در قرآن تبیین شود. بر این اساس در نوشتار حاضر تلاش شد تا روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم بر مبنای تفسیر قرآن به قرآن که به عنوان بهترین شیوه تفسیر قرآن کریم شناخته می شود برای این نیاز ارائه شود. در ابتدا به تبیین مبانی روش تحقیق پرداخته شد و بحث های مبنایی در خصوص تعریف دین، نسبت میان عقل و نقل به عنوان اجزای دین، نسبت میان کتاب و سنت به عنوان اجزای نقل، دامنه نقل، رابطه میان مسایل علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی متعارف و... ارائه شد. یکی از غفلت-هایی که در حوزه نقل پژوهی وجود دارد عدم برقراری تناسب میان دامنه معارف نقلی و مسایل مورد پژوهش است. این امر باعث می شود تا موضوعی که خارج از دامنه نقل قرار دارد بی جهت بر آن عرضه شود. در نهایت با بیان برخی از این نکات مهم در مواجهه با نقل، الگویی کاربردی که از هشت گام تشکیل می شود برای پژوهش موضوعی در قرآن کریم ارائه گردید.
One of the gaps in the Islamic human sciences production is the lack of practical research methods that have reliable fundamentals. One of the important resources in Naghl-research in Interdisciplinary is holy Quran. So it is needful to explain methodology for researching in holy Quran. This research attempts to introduce thematic research method based on the interpretation of the Quran to Quran known as best approach in the Quran interpretation. First the fundamental of the method was explained and some related subject was presented such as the definition of religion, the relationship between reason and Naghl as components of religion, the relationship between Holy Quran and Sonnet as components of Naghl, the relationship between the problems in the Islamic Human Sciences and conventional Humanities and so on. One of neglect in Naghl-research is improper relationship between domain of Naghl and subjects for research. This makes that the issues which are outside the domain of Naghl survey in Naghl. Finally, some critical points for researching in Naghl were presented and a practical pattern with eight steps for thematic researching in Holy Quran was offered.
قرآن¬کریم
اخوت، هانیه (1393). «بررسی روش و راهبردهای تحقیق در مطالعات میان رشته¬ای قرآن¬کریم (نمونه موردی: ارتباط معماری با قرآن کریم)»، مجله پژوهش¬های میان رشتهای قرآن کریم، سال پنجم، صص 23 تا 34.
ایازی، سید محمدعلی (1380). جامعیت قرآن: پژوهشی استنادی و تحلیلی از مسئله جامعیت و قلمرو آن، رشت: کتاب مبین.
باقری، خسرو (1382). هویت علم دینی: نگاهی معرفت¬شناختی به نسبت دین با علوم انسانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
پاکتچی، احمد (1390). تاریخ تفسیر قرآن¬کریم، تنظیم و ویرایش محمد جانی¬پور، تهران، انجمن علمی دانشجویی الهیات دانشگاه امام صادق (ع).
پاکتچی، احمد (1391). روش تحقیق با تکیه بر حوزه علوم قرآن و حدیث، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
توحیدلو، اکبر(1389). جمله¬شناسی قرآن؛ با تکیه بر تقدیم و تأخیر عبارات، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
جعفری، محمد تقی (1375). فلسفه دین، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جلیلی، سیدهدایت (1387). تفسیر موضوعی؛ چیستی، بنیان¬ها و پیش فرض¬ها، قم: بوستان کتاب.
جوادی آملی، عبدالله (1379). تفسیر تسنیم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1386). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389). انتظار بشر از دین، قم: اسراء.
جوانعلی آذر، مرتضی (1389). تبیین نگاه اسلام به سازمان در پرتو استعاره امانت، راهنما: مصباح الهدی باقری کنی، مشاور: حسین سوزنچی، دانشگاه امام صادق (ع).
حسنی، سیدحمیدرضا، پور مهدی، علی و موحدابطحی، سیدمحمدتقی (1385). علم دینی؛ دیدگاه¬ها و ملاحظات، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دیاری بیدگلی، محمدتقی (1390). نقش و کارکرد روایات تفسیری معصومان با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی، دوفصلنامه حدیث پژوهی، سال 3، شماره 5، صص43-68.
طباطبایی، سید محمدحسین (1386). شیعه در اسلام، چاپ بیست و یکم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
علم الهدی، جمیله (1386). درآمدی به مبانی اسلامی روش تحقیق، مجله نوآوری¬های آموزشی، شماره 21، صص 173 تا 202.
فتحی، علی(1388). مبانی قرآنی تفسیر قرآن به قرآن، معرفت، سال 18، شماره 136، صص 19-35.
لسانی فشارکی محمد علی و مرادی زنجانی، حسین(1392). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم، قم: بوستان کتاب .
لطیفی، میثم(1390). روش¬شناسی راهبردهای تدبر در قرآن کریم: استقرایی از پژوهش¬های میان رشته¬ای مدیریت اسلامی در دهه اخیر، اندیشه مدیریت راهبردی، سال 5، شماره 10، صص 25-55.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، (1384). پرسمان علوم قرآنی، قم: بوستان کتاب.
مسعودی پور، سعید(1391). تبیین جایگاه سنت رزق و اعتقاد به آن در کسب و کار از منظر قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان، پایان نامه کارشناسی ارشد، راهنما: مصباح الهدی باقری، مشاور: مهدی سپهری، دانشگاه امام صادق (ع).
مصباح یزدی، محمدتقی(1388). احتیاط اصل روش¬شناختی دین پژوهی، تهیه و تحقیق: جواد عابدینی، نشریه پژوهش صص 36-9.
مطهری، مرتضی(1373). گفتارهای معنوی، چاپ چهاردهم ، تهران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران(1368). پیام قرآن (تفسیرموضوعی) ، انتشارات مدرسه الامام امیرالمؤمنین (ع).
مهريزي، مهدي(1382). رابطه‌ی قرآن و حديث، مجله علوم حديث، سال؟ شماره29، صص 2-22.
نجات¬بخش اصفهانی، علی و باقری، اکبر(1388). بررسی تطبیقی روش شناسی تحقیق در مدیریت اسلامی در مقایسه با روش شناسی های تحقیق در علوم مدیریت رایج، مجله پژوهش‌های تعلیم و تربیت اسلامی، سال؟ شماره 5، صص 219 تا 242.
نصیری، علی(1379). رابطه متقابل کتاب و سنّت، مجله علوم حديث، سال؟ شماره 15، صص34- 77.#
