بررسی تطبیقی ارزیابی شناختی در رویکرد روانشناسی شناختی و قرآن
محورهای موضوعی :
محمدرضا ستوده نیا
1
(دانشگاه اصفهان)
کلید واژه: شناخت رویکرد شناختی سلامت روانی روانشناسی قرآن,
چکیده مقاله :
ديدگاه هاي شناختي سلامت رواني و جسمي افراد را تحت تاثیر نوع تفسير آنها از خود و جهان پيرامونشان می‌دانند. هرچه دريافت افراد از محيط به واقعيت نزدیک‌تر و تفسيرشان از آنها منطقی‌تر باشد از آسیب‌های رواني و جسمی به دور خواهند بود؛ در غير اين صورت دچار انواع آسیب‌های رواني و جسمی خواهند شد. با توجه به رواج اين شيوه درماني در عصر حاضر و توجه خاص درمانگران به آن، اين پژوهش درصدد بررسي اين مسئله از ديدگاه قرآن است. اينکه درمانگران از چه شیوه‌های شناختي بهره گيرند تا به بهبودي سریع‌تر بيمار بينجامد؟ و اينکه اين مفهوم در قرآن به چه صورتي بيان شده است؟ پرسش‌هایی است که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آنها بوده است. از آنجایی‌که داده هاي روانشناسي بيش از داده هاي قرآن است، در این پژوهش از روش مقايسه اي نامتوازن بهره مي گيريم که تکيه آن بر روي بررسي واژگان مرتبط با موضوع است. يافته ها نشان داد که مسئله شناخت در ديدگاه قرآن از مسائل مهم انسان‌شناسی است و اين مفهوم تحت عنوان واژه هاي مختلف (حکمه، فقه ، فكر، نظر، تدبر، علم، عرف) مطرح شده است. در روانشناسي شناختی، صرف شناخت خود و محيط ازجنبه حسی و عقلی مطرح شده است؛ اما در ديدگاه قرآني با انواع دیگری از شناخت مثل قلبی و فطری (دارای دوبعد شناخت و گرایش)، وحیانی (کلام خدا و معصوم) و نوع خاصی از شناخت عقلی (عقل روحانی) مواجهیم. در این دیدگاه (شناخت شناسی الهی) باور به خدا و الزامات آن معیار تفکر منطقی و غیر منطقی است. حذف یا نقصان این باور (کفر ونفاق) منجر به اختلالات روانی و رفتاری می شود.
From the cognitive viewpoint, people’s psychological and physical health depends on how they view themselves and their universe. Given the prevalence of this view, the current research aims to consider how this notion is described in the Quran? The procedure in this work is descriptive (we collect data and information) on the basis of analyzing the concepts). We make an asymmetric comparison between Quran and the psychological data. The base of our work is considering keywords related to the subject. We collected information in libraries and used reliable sources like Quran interpretations and Hadiths. The findings showed that, from the point of view of the Quran, cognition is one of the major issues in anthropology and there are different words for describing it (such as Hikmat, Fiqh, Fikr, Nazar, Tadabbur, and so on). From the psychological viewpoint, self-analysis and knowing about our environment is enough, but in view of the Quran, this cognition is meaningful only in relation between humans and God, and the concept of logical and illogical thinking becomes clear only within the system of Tawhid (monotheism). Belief in Tawhid is right and logical and lack of belief in it results in psychological disorders.
