شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید در صنعت لوستر ایران
محورهای موضوعی : عمومىنوید رسولی 1 , 2 , مرتضی ملکی 3
1 - داشگاه سمنان
2 -
3 - دانشگاه سمنان
کلید واژه:
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید در صنعت لوستر ایران انجام شد و از نوع ترکیبی کمی – کیفی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه تولیدکنندگان و فروشندگان بود که در بخش کیفی با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند (قضاوتی)16 نفر از تولیدکنندگان با سابقه ی صنعت لوستر ایران به عنوان نمونه بخش کیفی پژوهش و در بخش کمی با استفاده از روش نمونهگیری طبقه ای – تصادفی 120 تولید کننده و230 فروشگاه به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند . از طریق تحلیل محتوای پژوهشهای داخل و خارج از کشور و همچنین مصاحبههای انجام شده، پرسشنامه محقق ساخته طراحی و اجرا شد. با توجه به ارزیابی نظرات آنان، از بین 22 مورد از عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید ، عواملی چون "برخورداری از مهارت های فنی"، "جذابیت لوستر برای بازار"، "در نظر گرفتن دکوراسیون داخلی منازل و طراحی بر مبنای آن"، "تلفیق مدل های قدیمی و جدید" و "یکتایی و منحصر به فردی لوستر" ، "در نظر گرفتن رده های متفاوت توان مالی مشتریان"، "توجه به احساس ایجاد شده در مشتری پس از دیدن لوستر"، " ارتباط رو در روی طراحان با مشتری و لمس نیاز و سلیقه ی او"، " مشاهده ی کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش"و "داشتن دید هنری" ، از مهمترین عوامل مؤثر بر طراحی لوستر جدید شدند.
This study is aimed to identify and rank the most effective factors, in design of new chandelier product in Iranian industry, based on a mixed quantitative-qualitative approach. We used the content of existing domestic and foreign research papers, some interviews, and also a researcher- constructed questionnaire. The studied population includes both manufacturers and market sellers in the Iranian chandelier industry. For the qualitative part, purposive sampling (judgment) over 16 experienced manufacturers is used while for the quantitative part 120 manufacturers and 230 shops were selected, based on classified-random sampling. The most effective factors, among 22 initially suggested factors, on the design of new chandelier are identified. The most effective factors are “possession of technical expertise for manufacturers”, “chandelier attraction for the end user”, “considering the harmony between chandelier and the other parts of houses decoration”, “combination of old and new designs/ideas”, “uniqueness of chandelier”, “taking into account the financial ability of end consumer”, “understanding of consumer’s feeling when s/he first glance into the chandelier”, “the face to face contact between designers and consumers” and consequently sense of consumers’ needs and preferences by designers, “artistic vision”, and finally the “availability of the preferred chandelier in the shop market”.
شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید با
رویکرد ارزش‌آفرینی در صنعت لوستر ایران
*نوید رسولی **لاله جمشیدی ***مرتضی ملکی مین‌باشی‌رزگاه
*کارشناسی ارشد،MBA، داشگاه سمنان، سمنان
**استادیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه سمنان، سمنان
***استادیار، دانشگاه سمنان، سمنان
تاریخ دریافت: 13/7/1393 تاریخ پذیرش: 12/11/1393
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید در صنعت لوستر ایران انجام شد و از نوع ترکیبی کمّی – کیفی بود. جامعة آماری پژوهش شامل کلیة تولیدکنندگان و فروشندگان بود که در بخش کیفی با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند (قضاوتی)16 نفر از تولیدکنندگان با سابقة صنعت لوستر ایران به عنوان نمونة بخش کیفی پژوهش و در بخش کمّی با استفاده از روش نمونهگیری طبقه‌ای – تصادفی 120 تولیدکننده و230 فروشگاه به عنوان نمونة پژوهش انتخاب شدند . از طریق تحلیل محتوای پژوهشهای داخل و خارج از کشور و همچنین مصاحبههای انجام شده، پرسشنامة محقق ساخته طراحی و اجرا شد. با توجّه به ارزیابی نظرات آنان، از بین 22 مورد از عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید، عواملی چون "برخورداری از مهارتهای فنی"، "جذابیت لوستر برای بازار"، "در نظر گرفتن دکوراسیون داخلی منازل و طراحی بر مبنای آن"، "تلفیق مدّلهای قدیمی و جدید" و "یکتایی و منحصر به فردی لوستر" ، "در نظر گرفتن رده‌های متفاوت توان مالی مشتریان"، "توجّه به احساس ایجاد شده در مشتری پس از دیدن لوستر"، " ارتباط رو در روی طراحان با مشتری و لمس نیاز و سلیقة او"، " مشاهدة کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش"و "داشتن دید هنری" ، از مهمترین عوامل مؤثر بر طراحی لوستر جدید شدند.
واژه های کلیدی:طراحی محصول جدید، نوآوری، صنعت لوستر
مقدمه
امروزه در جهان، دیگر بحث کمبود تولید مطرح نیست، بلکه تقریباً در تمام زمینه‌ها مازاد تولید هم وجود دارد. حال با توجّه به این شرایط اقتصادی، سازمانی مانا خواهد بود که نیازهای مشتریان را شناسایی کرده و تولید خود را به آن نیازها هر چه بیش‌تر نزدیک کند. همان طور که در طراحی و توسعة محصول، اولریچ و اپیگر1(2008) معتقدند: تنها شرکتهایی موفق به تداوم حضور در صحنة تولید هستند که بتـوانند به سرعت به خواسـتة مشتریان پاسـخ دهند، به
نویسندة عهده‌دار مکاتبات: لاله جمشیدیlaleh.jamshidi@yahoo.com |
در این صنعت در دنیا و بخصوص درکشور ما برند مطرحی وجود ندارد که مصرف کننده آن را بشناسد. با توجّه به این موضوع و مطالب عنوان شده تا اینجا شاید بتوان عنوان کرد که داشتن برندی معتبر و داخلی شاید دور از ذهن نباشد. البته در حال حاضر بیش‌تر تولیدات داخلی در سطح کارگاهی است و این مسأله هم جنبهای منفی و هم جنبهای مثبت دارد. جنبة منفی این مسأله این است که همان‌قدر که اندازة سازمان پایین آمدّه و در حدّ یک کارگاه قرار میگیرد تعداد کارگاه‌ها زیاد و در این میان رقابت سختتر میشود و جنبة مثبت این است که این رقابت میتواند به پیشرفت تمام رقبا در برابر کالاهای وارداتی بیانجامدّ. با توجّه به اینکه امروزه نود درصد بدنة اقتصادی جهان را مؤسسات کوچک و متوسط (SME) تشکیل میدهند، توجّه به این مؤسسات و افزایش توان آن‌ها، اقتصاد کشور را قوی می‌سازد. به هر رو در این پژوهش به بررسی فرآیند طراحی محصول جدید در صنعت لوستر پرداخته شده است. بدیهی است که طراحی موفّق محصول در این صنعت، مستلزم شناسایی عوامل مؤثر بر این موضوع و در وهلة بعد اولویتبندی آن‌ها است که در پژوهش سعی شده است به این مهم پرداخته شود.
مبانی نظری
در اکثر ادبیات مرتبط، طراحی به عنوان یک منبع اساسی در شرکتها به حساب میآید، یعنی سازوکاری برای ادغام توسعة محصول و چرخة زنجیرهای در زنجیرة ارزش کلی شرکتها. در اجرای عملی توسعة محصول، این چالش برای طراحان وجود دارد که طراحی محصول را به منظور دستیابی به اهداف نوآوری شرکت به درستی انجام دهند(سو2، ۲۰۱۳). یکی از عوامل کلیدی در مدّل خلاقانة نوآوری محصول، روش طراحی محصول است. محصول باید به گونهای طراحی شود که به لحاظ احساسی نظر مشتری را جلب نماید(لی و همکاران3، ۲۰۱۴).
طراحی محصول، فرآیند همکاری گروهی است و طراحان مختلف، انواع پرسنل فنی و تأمین کنندگان و مشتریان در هر مرحله از طراحی که نیازمند توانایی و نبوغ کامل هر شرکت کننده است مشارکت می کنند(هنگ4، ۲۰۱۳). طراحی محصول فرآیندی است که در آن درک چندگانه‌ای از فناوری و جامعه به ویژگیهای محصول، مهارتهای لازم در تیم طراحی و کاربست فناوری انتقال مییابد(هیسالو5، ۲۰۰۲). طراحی و توسعة محصول فرآیند پیچیدهای است که ترکیبی از اقداماتی است که هدف از آن‌ها ارائه یک محصول به بازار است و معمولاً شامل کارکردهای طراحی، بازاریابی و تولید میشود(پولیکیدو6، ۲۰۱۲). فرآیند طراحی محصول به مثابة فرآیند تصمیمگیری عمومی با مراحل مجزا اعم از برنامهریزی برای محصول تا طراحی جزئیات و تجسم فیزیکی تعریف میشود(لی7، ۲۰۱۱).
از منظر دانش، فرآیند طراحی محصول عبارتند از فرآیند بازیابی دانش طراحی محصول، ترکیب و ایجاد دانش جدید است. محصول نهایی، به شکل بازاستفاده دانش طراحی محقق میشود. فرآیند طراحی محصول دو نوع دانش را در برمی گیرد: ۱) روششناسی که دانش مهارتهای مدّیریت است و ۲) دانش بازار هدف و دانش فنی(ژانگ و لی8، ۲۰۱۳).
طراحی و توسعة محصول جدید به ۳ مرحله تقسیم میشود: ۱) پیش توسعه(مفهومسازی، تحقیقات بازار و تحقیقات فنی، تجزیه و تحلیل مالی و کسب و کار)، طراحی و آزمایش(توسعة محصول، آزمون مصرف کننده، آزمون بازار و فروش و تولید آزمایشی) و پس توسعه(تجزیه و تحلیل پیش تجاریسازی، آغاز تولید، راهاندازی بازار، تبلیغات، تجزیه و تحلیل پیگیری و توسعة پشتیبانی)(سری کومار9، ۲۰۱۳). برنامهریزی محصول، تشخیص نیازهای مشتریان، مشخصات محصول، غربالگری مفهوم و امتیازدهی به آن و قیمت مواد اولیه ابزارهای اساسی برای توسعه و طراحی محصول هستند(تالاپاترا و همکاران10، ۲۰۱۴).
ﺗﻮﺟّﻪ ﻃﺮﺍﺣﺎﻥ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺳﻮ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺎﺩﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺘﻮﺟّﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺎﺭﺑﺮ، ﺍﻣﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺩّﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﮐﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ، ﺑﻮﻳﮋﻩ آن‌ها ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ هستند. امروزه نباید ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ ﻃﺮاحی ﺷﻮﺩ ﮐﻪ لزوماً ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻗﺒﻠﻲ هستند(سامانیان و بهمنی،۱۳۸۹). ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﺮﻡ ﻭ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺗﻨﻮع ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻇﺎﻫﺮ آن‌ها ﺩﻳﺪ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺭﺍ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﮐﺮﺩ. ﻃﺮﺍﺡ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭﺍﺑﻂ، ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﺟﻬﺖ ﺧﻠﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ-ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﮐﻨﺪ. ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪ ﺷﻴﻮة ﺩﺭﺳﺖ ﻃﺮﺍﺣﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﺕ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﮐﻨﺪ، ﺑﻪ ﻧﺤﻮیی ﮐﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ.
برای نشان دادن گسترة تلاشهای مورد نیاز، یک رویکرد طبقهبندی طراحی به این گونه است(اولریچ و اپینگر، ۲۰۰۰):
1- طراحی اولیه(اختراع): طراحی اولیه یا اختراع شامل راه حلهای جدید و استادانة اولیه برای یک وظیفه مشخص است. نتیجة یک طراحی اولیه یک اختراع است.
2- طراحی اقتباسی: این نوع طراحی، تعدیل کردن یک سیستم شناخته شده برای انجام یک وظیفه دیگر یا تکامل یک سیستم فرعی از یک محصول موجود است (مانند ترمز ضد قفل).
3- طراحی متغیر: این طراحی شامل تغییر پارامترهایی (ابعاد، هندسه، خواص مواد، پارامترهای کنترلی و غیره) از جنبههای خاص یک محصول است تا یک طرح جدید و بهتر، از همان محصول ارائه شود.
4- طراحی مجدد: اصطلاحی برای رساندن مفهوم هر یک از انواع سه گانه طراحی که در بالا ذکر شد. طراحی مجدد تنها طراحی متغیر نیست، بلکه طراحی مجدد دلالت بر این دارد که محصولاتی که هم اکنون موجود است برخی از معیارها را برآورده نمیکند و راه حلهای جدیدی مورد نیاز است و راه حل جدید میتواند از طریق هر یک از رویکردهای سه گانه طراحی که در بالا شرح داده شد به دست آید.
طراحی مدّولار
یک طرح مدّولار باید بر روششناختی که ذهن کاربر اطلاعات را پردازش و تصمیمگیری میکند منطبق باشد و در تمام مدّت استفاده، کنترل کامل کاربر و آگاهی از وضعیت را فراهم کند و کلید همة این موارد افزایش آگاهی برای کاربر است. اجزای طراحی مدّولار نیز چنیناند (پیربابایی و امرایی،1388):
1- رویکرد مشتری مدّاری و طیف وسیع مصرف کننده 2- رویکرد گسترش طیف انتخاب مشتری
3- طراحی‌کاربرمحور 4- اصل جانشینی و همنشینی
در زمینة طراحی، سلیقه و نیاز مشتری حرف مهمّی را می‌زند و تولید کننده در صورت تمایل به داشتن فروشی مناسب باید دیدگاه‌های مشتری را هنگام طراحی محصول مدّ نظر خود قرار دهد و از این رو آشنایی با تکنیک QFD (شنیدن صدای مشتری) ضرورت دارد. این روش، روشی است که در طی آن، نیازها و تمایلات و خواستههای مشتری به ویژگیهای مهندسی و طراحی محصول ترجمه میشوند(جکسون و فریگان 1994).
تکنیک QFD
مؤسسةGOAL/QPC در ماساچوست از شیوة چند ماتریسی که آکائو آن را ارائه داده است استفاده میکند. بر پایة مدّل چهار ماتریسی ASI ،تکنیک QFD فرآیندی مرکب از ماتریس‌های ساختاریافته با توجّه به اهداف زیر است:
1.تبدیل نیازهای مشتری به نیازهای طراحی یا مهندسی (ماتریس طرحریزی محصول یا خانة کیفیت).
2.تبدیل نیازهای طراحی مهم به ویژگیهای قطعات(ماتریس طراحی محصول یا طرحریزی قطعات).
3.تبـدیل ویـژگیهای مهـم قطـعات به عملـیات ساخت و
تولید(ماتریس طرحریزی فرآیند).
4.تبدیل عملیات مهم ساخت و تولید به عملیات خاص و کنترل آن‌ها(ماتریس برنامهریزی کنترل فرآیند).
این چهار مرحله به صورت یک سری بوده و خروجی هر ماتریس، ورودی ماتریس بعدی است. تکنیک QFD ابزار طراحی بسیار مهمّی است که شرکتها را به شناسایی نیاز مشتریان و طراحی محصول متناسب با آن یاری میکند. البته مانند هر ابزار دیگر، سطح سودمندی و مزایای استفاده از آن به چگونگی بکارگیری اثربخش آن بستگی دارد. در بسیاری از پروژههای QFD فرآیند در همان مرحلة اول یعنی خانة کیفیت متوقف میشود. پژوهشها نشان میدهند که زیر 5 درصد شرکتها فرآیند QFD را فراتر از خانة کیفیت ادامه میدهند (کوکس،1992) . بسیاری از مزایای QFD از خانة کیفیت بدست میآید.
خانة کیفیت
همانگونه که عنوان شد اولین مرحله در روش 4 مرحله‌ای QFD طرحریزی محصول است که به خاطر شباهت بسیار زیاد ماتریس آن موسوم به خانة کیفیت است. خانة کیفیت نوعی نقشة فرآیندی است که امکان برنامهریزی و ارتباط بین بخشها را فراهم میکند(کارساک و همکاران 2002). خانة کیفیت به دلیل انعطافپذیری آن میتواند اجزای مختلفی داشته باشد. مراحل تکوین خانة کیفیت به ترتیب زیر است.
1. شناسایی خواستههای مشتری، نیازها و خواستههای مشتری از محصول یا همان صدای مشتری( مصاحبه با 20 تا 30 مشتری تقریباً 90 تا 95 درصد خواستههای آن‌ها را پوشش میدهد)(گریفن وهاورز،1993).
2. تعیین ویژگیهای فنی محصول.
3. رتبهبندی خواستههای مشتری.
4. تعیین ارتباط خواستههای مشتری و ویژگیهای فنی.
5. تعیین همبستگی داخلی بین خواستههای مشتری.
6. تعیین اولویتهای کلی ویژگیهای فنی و دیگر اهداف کلی در طراحی محصول.
انواع نیازهای مشتری:
پروفسور نورياکی کانو و همکارانش در سال 1984 مدّلی را با نام مدّل رضايت مشتری کانو معرفی نمودند که در حقيقت مدّل کانو نيازها و مشخصههای کيفی هر محصول را به سه طبقه تقسيم نمود و اين سه نوع نياز عبارتند از (ﻋﺰﻳﺰي، ﺷﻔﻴﻌﻲ 1391):
نيازهای الزامی که همان ويژگيهايی هستند که بايد در يک محصول وجود داشته باشند و اگر ارضا نشوند مشتری به مقدار بسيار زيادی ناراضی میشود.
نيازهای يک‌بعدی که در رابطه با اين نيازها میتوان اظهار داشت رضايت مشتری به اندازة سطح ارضای آن‌ها برطرف میشود. يعنی هر چه نياز بيش‌تر تکميل شود رضايت مشتری بيش‌تر تأمين میشود و برعکس نيازهای يک‌بعدی معمولاً به طور صريح به وسيلة مشتری تقاضا میشود. اين دسته از ويژگيها باعث بقاء شرکت در بازار میشود. نام ديگر اين ويژگيها، performance است.
نيازهای جذاب که آن دسته از ويژگيهای محصول است که اثر بيش‌تری بر چگونگی رضايت مشتری پس از دريافت محصول دارند. نيازهای جذاب هرگز به طور صريح به وسيلة مشتری بيان نشده و يا توسط مشتری مورد انتظار واقع نمیشوند. ارضاء کامل اين نيازها رضايت مشتری را بيش‌تر افزايش میدهد. اگر مشتری آن‌ها را دريافت نکند احساس نارضايتی نمیکند. رعايت اين دسته از ويژگيها شرکت را به رهبر بازار تبديل میکند. ويژگيهای exciting نام ديگر اين دسته از ويژگيها است. نمودار طبقهبندی نيازهای کانو به صورت زير است.
[1] .Ulrich and Eppinger
[2] . Hsu
[3] . Li et al
[4] . Heng
[5] . Hyysalo
[6] . Polikidou
[7] . Lie
[8] . Zhang and Li
[9] . Sreekumar
[10] . Talapatra
شکل 1 نمودار طبقهبندی نیازهای کانو
شکل2 جنبههای مختلف طراحی محصول (رزاقی، 2009)
تا این بخش مقاله تکنیکهای مدّ نظر قرار دادن نیاز مشتری بررسی شدند، علاوه بر آن عواملی چون نیاز مشتری، مسائلی از قبیل فرهنگ و نوآوری در این زمینه مؤثر است که آن هم در ادامه بررسی خواهد شد.
فرهنگ و طراحی محصول
طراحان باید بر حقوق فرهنگی تمرکز کنند. در طراحی محصول، این امر میتواند از طریق آمیختن ارزش‌های زیبایی‌شناختی و تاریخی کاربران میسر شود. طراحان نیاز دارند که بدانند انسان‌ها موجوداتی فرهنگی هستند و روند ادغام طراحی و فاکتورهای فرهنگی در عمل، باید مورد تأکید قرار گیرد. طراحی به شدّت در فرهنگ کاربر مستتر است و در خلاء فرهنگی حادث نمیشود. کاربران، تنها موجوداتی فیزیکی و بیولوژیکی نیستند بلکه موجوداتی اجتماعی- فرهنگی هستند (موالسی،2005).
شکل زیر برخی از جنبههای فرایند طراحی محصول را نشان میدهد که در آن ملاحظات فرهنگی نقش بازی میکنند. این را میتوان استدلال کرد که طراحی صنعتی، حرفهای اجتماعی و فرهنگی‌گرا است.افردنس فرهنگی و نشانه‌شناسی در طراحی محصول:کلمة افردنس توسط گیبسون برای اشاره به امکانات تعاملی از یک شئ یا محیط خاص در دنیای فیزیکی ابداع شده است.نورمن این اصطلاح را با زمینههای طراحی محصول و ارگونومی سازگار نمود، زمانی که او در مورد درک افردنس مینوشت، در آن به کیفیت‌هایی از یک شی نگاه میکرد که پیشنهاد میدهند آن محصول چگونه ممکن است مورد استفاده یا تعامل قرار گیرد. در نتیجه اگر طراحان بخواهند که محصولات، بتوانند قابلیت استفاده خود را مهیا کند و یک ارتباط لذّت بخش را برقرار نمایند، باید محصولات را با درک فراگیر فرهنگ کاربران، تجارب، تخصّص و دانش طراحی آن‌ها، طراحی نمایند(رزاقی، 2009).
در شکل 2 که در آن جنبههای فرهنگی طراحی محصول مشاهده میشود عواملی چون لذّت بخش بودن، الهام بخش بودن، توجّه به نیازهای غیرفیزیکی کاربر و همچنین استفادة حسی از محصول این نکته را نشان میدهند که چنانچه محصول با توجّه به فرهنگ مشتریان تولید شود، سلیقة مشتری مدّ نظر قرار میگیرد. یعنی آنچه که مشتری و محیط، زیبا تعریف میکنند در نظر گرفته میشود و ارتباط بهتری بین استفاده کننده محصول و خود محصول برقرار میشود و مورد قبول مصرف‌کننده خواهد بود. ﺑﺮﻧﺎرد ﺑﻮردك اﺳﺘﺎد آﻛﺎدﻣﻲ ﻫﻨﺮ و ﻃﺮاﺣﻲ در اﻓﻦ ﺑﺎخ آﻟﻤﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ: ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﻳـﻚ ﻣﺤﺼﻮل، ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه در ﭘﻴﺪاﻛﺮدن ﻛﺪﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ؟ مثلاً ﻳﻚ آﺳﺎﻧﺴﻮر ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ که اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن رﻣﺰ دﻛﻤﻪﻫﺎي آن را ﺑﺪاﻧﻨﺪ. ﻓﺮم ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺤﺼﻮل را ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﻠﻮم ﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﻧﻴﺰ بشود(بوردک1، ۲۰۰۵). اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﻨﺎي اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﻓﺮم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺑﺎزار را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺪف از اﻳﻦ روﻧﺪ، ﻣﺠﺎب ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨﺪة ﻣﺸﺨﺺ ﺑـﻪ ﺧﺮﻳـﺪ ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد، اﻳﻦ ﻫﺪف، ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ و پیش ﻓﺮض در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﺼﻮل است. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دو ﮔﻮﻧﻪ هستند:
1. درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي
2. درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ
درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺎرﺑﺮدي ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ آن‌ها ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻛﻤّﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻳﻌﻨﻲ در ﻧﻮع اول، ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻨﻄـﻖ در اﻧﺘﺨـﺎب ﻣﺤﺼـﻮل وﺟـﻮد دارد. اﻣﺎ ﻣﺎﻫﻴﺖ در ﺧﻮاﺳﺖﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، اﺣﺴﺎﺳﻲ و ﻛﻴﻔﻲاﻧﺪ. ﻳﻌﻨﻲ در ﻧﻮع دوم، اﺣﺴﺎس در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﺼﻮل ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ دارد. ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس، ﻣﻘﺼﻮد از ﻓﺮم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺑﺎزار، ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ ﻛـﻪ از ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ و ﺗﺮﺟﻴﺤﺎت اﺣﺴﺎﺳﻲ اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨﺪه ﻣﻨﺘﺞ ﻣﻲﺷﻮﺪ(سلیمانی و حلیمی،1390).
ﻓﺮاﻧﻚ ﻟﻮﻳﺪ راﻳﺖ، ﻃﺮاح و ﻣﻌﻤﺎر ﻣﺸﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ قاعدهﻣﻨﺪي و ﻧﻈﻢ را ﻣﺒﻨﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﻇﺮاﻓﺖ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻲداﻧﺪ، وي ﻋﻘﻴﺪه دارد زﻳﺒﺎﻳﻲ از ﺗﻨﺎﺳﺐ اﺻﻮﻟﻲ ﺧﻂ، ﻓﺮم و رﻧﮓ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ و وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﺌﻲ را زﻳﺒﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺑـﻪ ﻧﺤﻮي ﻏﺮﻳﺰي ﺻﺤﺖ آن را ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ. در اﻳـﻦ ﺻـﻮرت، تلویحاً ﻧﻈﻢ و ﻗﺎﻋﺪهﻣﻨﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ آن را ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ(گروتر،1388). اگر زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ زﺑﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﻛنیم، ﺷﺎﻳﺪ بتوان زیبایی ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻓﺮﻣﻲ را ﻧﻮﻋﻲ دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﺑﺮاي آن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ، ﻛﻪ قواﻧﻴﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺣﺎﻣﻞهای اﺻﻠﻲ ﻣﻌﻨﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ. ﺑﺮاﻳﺎن ﻻوﺳﻮن ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮداز ﻃﺮاﺣﻲ و رﺋﻴﺲ داﻧﺸﻜﺪة ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻌﻤﺎري داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻔﻴﻠﺪ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﺷﻜﻞ، ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ میتوانند، اﺻﻠﻲ در ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣﻌﻤﺎران و ﻃﺮاﺣﺎن ﺑﺎﺷﺪ (لاوسون2، ۲۰۱۰) .
نوآوری
پيتر دراكر، در كتاب " چالشهاي مدّيريت در قرن بيست و يكم " مي نويسد: "هر سازماني، و نه فقط سازمان تجاري، به يك شايستگي محوري نياز دارد كه همان نوآوري است". نوآوري نه تنها پيشران رشد اقتصادي است بلكه يكي از مهم‌ترين مؤلفههاي برتري رقابتی به حساب ميآيد. آفوا (1998) معتقد است که "نوآوری استفاده از ابزارهای نوین تکنولوژیک و دانش بازار برای ارائه و عرضة محصول یا سرویسی نو به مشتریان است". با مطالعه و بررسی روشهای صاحب نظرانی همچون موریس آسیموف، والتر شایر و جان کریستوفر جونز در مییابیم که روشهای طراحی هر کدام از این افراد خاص شرایط و زمان ویژه خود است که مناسب شرایط فعلی جهان نیست و امروزه در سراسر دنیا، طراحان نیاز به اصول و فرآیندهای جدید جهت فعالیت خود در زمینههای مختلف طراحی محصول دارند. مناسبترین فعالیت در این باره تمایل به بازار بینالمللی است، یعنی بهتر است محصولات جدید در آغاز با هدف بازارهای بینالمللی و جذاب و مطابق با نیازهای بینالمللی تولید شود (فارسیجانی، شعبانی، ترابی پور،1384).
در پژوهش سو(۲۰۱۳) تحت عنوان «تحقیق در شناسایی ویژگیهای طراحی محصول توسط شرکتهای کوچک و متوسط از طریق استراتژی طراحی و نوآوری» این نتیجه حاصل شد که استراتژی نوآوری بر ویژگیهای طراحی محصول تأثیرگذار است و همچنین استراتژی نوآوری از طریق استراتژی طراحی بر ویژگیهای طراحی محصول تأثیرگذار است. از جمله مهمترین استراتژیهای نوآورانه به روانهسازی سریع محصولات به بازار، استفاده از تکنیکهای جدید در بهبود فرآیند تولید و انعطافپذیری و کارآمدّی در تولید و حمل و نقل اشاره شده است. ارائه و بهبود کارکردهای محصول، روزآمدّ شدن و اصلاح عملیات تولید، تأکید بر ظاهر محصول جدید مبتنی بر جدیدترین محصولات موجود در بازار، تأکید بر تعدیل و کاهش هزینة تولید، از جمله ویژگیهای مهم طراحی محصول به حساب آورده شده است.
از دیدگاه کانو و شیباتا3(۲۰۱۳) نوآوری در محصول، طراحی محصولات جدید و نو و منحصر بفرد و متفاوت بودن محصول از جمله عوامل مهم در طراحی محصول هستند. لی و همکاران(۲۰۱۴) در طراحی محصول بر اساس فرآیند شناخت انسان عمل کرده‌اند و در این راستا الزامات مشتریان را به الزامات غریزی، رفتاری و انعکاسی تقسیمبندی کردند. الزامات مشتریان که شامل الزامات عملیاتی و الزامات نرم است به کمک ساختار توپولوژی برآورده میشود.
روش پژوهش
روش این پژوهش از نوع ترکیبی اکتشافی بوده است. روش گردآوری دادهها در این پژوهش، کتابخانه‌ای – میدانی است. در بخش کیفی پژوهش به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید در حوزة لوستر، به روش کتابخانه‌ای به تحلیل محتوای کتب، مجلات و گزارش تحقیقات داخلی و خارجی پرداخته شد و تعدادی از عوامل از این طریق احصا شد و به منظور تکمیل این عوامل، مصاحبههای هدفمند و به روش گلوله برفی با تعدادی از مدّیران تولیدی‌های با سابقه در صنعت لوستر ایران (تا زمان رسیدن به حد اشباع) انجام شد که تعداد این افراد 16 نفر بود و با تحلیل محتوای این مصاحبه‌ها، ابزار سنجش اطلاعات در قالب پرسشنامه تهیه و توزیع و اطلاعات جمع آوری شد.
جامعة مورد مطالعه در بخش کمّی، کلیة تولیدکنندگان و فروشندگان لوستر شهر تهران است که تعداد رسمی و دقیق آن‌ها به ترتیب 417 و 970 نفر است که بر اساس جدول مورگان تعداد نمونه برابر با 350 نفر تعیین شد که به صورت طبقهبندی شدة تصادفی پرسشنامه توزیع شد و از این تعداد 295 پرسشنامه بازگشت داده شد و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. همچنین برای تدوین پرسشنامه با تعدادی از افراد با سابقه در زمینة لوستر مصاحبه‌ای انجام شد که تعداد این افراد از پیش مشخص نبود، بلکه مصاحبه به روش گلوله‌برفی و تا حد اشباع ادامه پیدا کرد که در نهایت به 16 نفر انجامید. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامهای محقق ساخته با 22 سؤال 5 گزینهای بود. روایی پرسشنامه بر اساس مبانی نظری، تحقیقات انجام شده و دیدگاه صاحب نظران بررسی شد. به منظور تعیین پایایی آزمون از آنجا که گویههای شناسایی شده خود دارای ارتباط مشخصی نبودند از روش ضریب بازآزمایی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. این روش برای محاسبة هماهنگی درونی ابزاراندازه‌گیری که خصیصه‌های مختلف را اندازه‌گیری میکند به کار می‌رود. در این روش، آزمون مورد نظر دو بار و در فاصلة زمانی نسبتاً کوتاهی بر یک نمونه واحد اجرا میشود. سپس به همبستگی بین نتایج دو آزمون پرداخته میشود(حبیب پور و صفری، ۱۳۹۱)، بدین سان که 30 پرسشنامه برای بار دوم میان افراد مشخص توزیع شده و نتایج این پرسشنامهها با نتایج پرسشنامة توزیع شده در نوبت اول به همین اشخاص مقایسه و برای تک تک گویهها ضریب همبستگی پیرسون محاسبه شد. از آنجا که به تعداد گویهها ضریب همبستگی محاسبه شد برای بدست آمدّن ضریب بازآزمایی یا همان ضریب پایایی میانگین حسابی این اعداد محاسبه شد که برابر 84/0 بود که به معنای پایایی مناسب پرسشنامه است. سپس از آزمون t تک نمونهای برای شناسایی عوامل مؤثر و از آزمون فریدمن برای رتبهبندی آن‌ها استفاده شد.
یافتههای پژوهش
به منظور پاسخ به سؤال کیفی پژوهش یعنی«عوامل مؤثر بر طراحی لوستر شامل چه مواردی است؟» به تحلیل محتوای پژوهشهای انجام شده در این زمینه و انجام مصاحبه با صاحب‌نظران صنعت پرداختیم. نتایج به دست آمدّه در جدول شمارة 1 ارائه شده است.ابتدا پرسشنامهای با توجّه به نتایج به دست آمدّه در بخش کیفی پژوهش تهیه شد، سپس با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون پایایی ابزار مورد سنجش قرار گرفت. از آنجایی که ضریب همبستگی به دست آمدّه در مورد عوامل مؤثر (84/.) بزرگ‌تر از 7/. بود آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است.
[1] . Burdek
[2] . Lawson
[3] . Kanno & Shibata
جدول 1 : نتیجة مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه
محقق: | سال: | عوامل: |
طراحی محصول | ||
ندایی فرد | 1385 | 1. طراحی در زمینة محصولاتی که مشابه آن‌ها موجود است و مشتری دیدگاه روشنی نسبت به آن دارد |
2. محصولاتی جدید با استفاده از فناوری‌های جدید | ||
1-امرایی 2- پیربابایی | 1387 | 3. اصل روانشناختی بهره‌گیری از منش همنشینی و جانشینی قطعات |
4. اصل کاربر محور بودن طراحی | ||
1- طلوعی 2- النچری | 1387 | 5. توجّه به احساس ایجاد شده در مشتری |
1-رضوانی 2-آبتدانسری | 1391 | 6. گرایش کارآفرینانه |
7. ترتیب فرآیند توسعة محصول جدید | ||
8. پیش‌بینی پذیری تقاضای مشتری | ||
1-کسمتی 2-آستین | 1393 | 9. مدّیریت ریسک برای مدّیران در تصمیمگیری |
لینک | 1987 | 10. جذابیت محصول برای بازار |
داویدسون | 1970 | 11. یکتایی و منحصر به فردی محصول |
سودر و همکاران | 1997 | 12. مهارتهای فنی |
مصاحبه | ||
بازدید از نمایشگاه بین المللی لوستر | ||
مشاهدة کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش | ||
مطالعة مجلات و سایت‌های خارجی | ||
داشتن دید هنری | ||
داشتن توان فنی | ||
در تنگنا نبودن مجموعه، از نظر مالی و در نتیجه آسایش خاطر بیش‌تر | ||
ارتباط رو در روی طراحان با مشتری و لمس نیاز و سلیقة مشتری | ||
در نظر گرفتن دکوراسیون داخلی منازل و طراحی بر مبنای آن | ||
شرکت در نمایشگاه بینالمللی و قرار گرفتن در مسیری که مجموعه ناگزیر به طراحی جدید شود | ||
توجّه به نیازهای منطقه‌ای و جغرافیایی مشتریان | ||
در نظر گرفتن رده‌های متفاوت توان مالی مشتریان | ||
تلفیق مدّهای قدیمی و جدید | ||
جدول 2: نتایج آزمونT تک نمونهای
متغیر | میانگین فرضی=3 | |||||
T
| درجه آزادي | سطح معناداري (دودامنه) | میانگین | انحراف معیار | تفاوت از ميانگين فرضی | |
1. طراحی در زمینة لوسترهایی که مشابه آن‌ها موجود است و مشتری دیدگاه روشنی نسبت به آن دارد | 634/2- | 294 | 009/0 | 88/2 | 752/0 | 115/0- |
2. کاربرد فناوری‌های جدید در طراحی لوستر | 366/4- | 294 | 000/0 | 79/2 | 840/0 | 214/0- |
3. اصل بهره‌گیری از جانشینی قطعات | 179/49- | 294 | 000/0 | 27/1 | 603/0 | 725/1- |
4. کاربر محور بودن طراحی لوستر | 113/3- | 294 | 002/0 | 86/2 | 748/0 | 136/0- |
5. توجّه به احساس ایجاد شده در مشتری پس از دیدن لوستر | 582/10 | 294 | 000/0 | 54/3 | 879/0 | 539/0 |
6. گرایش کارآفرینانه در طراحی لوستر | 557/14- | 294 | 000/0 | 38/2 | 736/0 | 624/0- |
7. پیش‌بینی پذیری تقاضای مشتری | 057/21- | 294 | 000/0 | 15/2 | 697/0 | 854/0- |
8. مدّیریت ریسک برای مدّیران در تصمیمگیری | 955/21- | 294 | 000/0 | 04/2- | 748/0 | 956/0- |
9. جذابیت لوستر برای بازار | 777/12 | 294 | 000/0 | 65/3 | 875/0 | 651/0 |
10. یکتایی و منحصر به فردی لوستر | 392/10 | 294 | 000/0 | 54/3 | 891/0 | 539/0 |
11. برخورداری از مهارتهای فنی | 916/22 | 294 | 000/0 | 07/4 | 803/0 | 071/1 |
12. بازدید از نمایشگاه بینالمللی لوستر | 781/12 | 294 | 000/0 | 60/3 | 802/0 | 597/0 |
13. مشاهدة کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش | 144/23 | 294 | 000/0 | 11/4 | 820/0 | 105/1 |
14. مطالعة مجلات و سایت‌های خارجی دربارة صنعت لوستر | 179/0 | 294 | 858/0 | 01/3 | 649/0 | 007/0 |
15. داشتن دید هنری | 664/10 | 294 | 000/0 | 49/3 | 786/0 | 488/0 |
16. در تنگنا نبودن مجموعه از نظر مالی و در نتیجه آسایش خاطر بیش‌تر | 639/18- | 294 | 000/0 | 27/2 | 675/0 | 732/0- |
17. ارتباط رو در روی طراحان با مشتری و لمس نیاز و سلیقة مشتری | 097/3- | 294 | 002/0 | 88/2 | 639/0 | 115/0- |
18. در نظر گرفتن دکوراسیون داخلی منازل و طراحی بر مبنای آن | 436/0 | 294 | 663/0 | 01/3 | 534/0
| 014/0 |
19. شرکت در نمایشگاه بینالمللی و قرار گرفتن در مسیری که مجموعه ناگزیر به طراحی جدید شود | 049/24 | 294 | 000/0 | 98/3 | 702/0 | 983/0 |
20. توجّه به نیازهای منطقه‌ای و جغرافیایی مشتریان | 326/32- | 294 | 000/0 | 82/1 | 625/0 | 176/1- |
21. در نظر گرفتن رده‌های متفاوت توان مالی مشتریان | 353/2- | 294 | 019/0 | 94/2 | 421/0 | 058/0- |
22. تلفیق مدّهای قدیمی و جدید | 924/18 | 294 | 000/0 | 73/3 | 665/0 | 732/0 |
به منظور پاسخ به سؤال کمّی پژوهش« عوامل مؤثر بر طراحی محصول(لوستر) جدید کدامند و اولویت‌شان چگونه است؟» از آزمون t تک نمونهای جهت مقایسة میانگین نمونه و جامعه در عوامل مؤثر و از آزمون فریدمن جهت رتبهبندی آن‌ها استفاده شد که نتایج به دست آمدّه در جدول شمارة 2 ارائه شده است. با توجّه به نتایج ارائه شده در جدول شمارة 2، از آنجایی که سطح معناداری گویههای(عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید در صنعت لوستر) شماره 14و18 بزرگ‌تر از 05/0 است، فرض صفر مبنی بر عدم تفاوت بين ميانگين نمونه و ميانگين جامعه (نظري) رد نمیشود، بنابراین از نظر پاسخ دهندگان تأثیر این عوامل بر طراحی لوستر جدید برابر یا نزدیک به میانگین فرضی (3) است. اما در مورد سایر گویهها، چون سطح معناداری کم‌تر از 5./. است فرض صفر رد میشود یعنی میانگین نظر پاسخ دهندگان تفاوت معناداری با میانگین فرضی دارد. میزان میانگین عوامل شماره 5-9-10-11-12-13-15-19-22 بالاتر از سطح میانگین نظری تحقیق برآورد شده است و بنابراین این گویهها از نظر پاسخ دهندگان دارای اهمیّت بیش‌تری هستند و همچنین گویههای 1-2-4-17-21 تفاوت ناچیزی با میانگین فرضی دارند و این گویهها هم به عنوان گویههای مؤثر شناخته میشوند. در مورد سایر عوامل، میزان تأثیر آن‌ها پایینتر از سطح میانگین است. برای رتبهبندی عواملی که با استفاده از آزمون t مؤثر شناخته شدند از آزمون فریدمن استفاده شد که این آزمون به تفکیک نوع فعالیت پاسخ دهندگان به پرسشنامه انجام شد که نتایج آن در جدول شمارة 3 ذکر شده است.
جدول3 : رتبهبندی به تفکیک دیدگاه‌های تولیدکنندگان و فروشگاهها
گویه
| تعداد نمونه= 221 آماره‌کای دو= 546/998 درجه آزادی= 15 سطح معناداری= 000/0
| تعداد نمونه= 74 آماره کای دو= 867/368 درجه آزادی= 15 سطح معناداری= 000/0 | ||
فروشگاه ها | تولیدکنندگان | |||
میانگین رتبه هر متغیر | اولویت متغیر | میانگین رتبه هر متغیر | اولویت متغیر | |
طراحی در زمینة لوسترهایی که مشابه آن‌ها موجود است و مشتری دیدگاه روشنی نسبت به آن دارد | 21/6 | 12 | 71/5 | ۱۵ |
کاربرد فناوری‌های جدید در طراحی لوستر | 44/5 | 16 | 30/6 | ۱۱ |
کاربر محور بودن طراحی لوستر | 00/6 | 15 | 70/5 | ۱۶ |
توجّه به احساس ایجاد شده در مشتری پس از دیدن لوستر | 92/8 | 9 | 23/10 | ۵ |
جذابیت لوستر برای بازار | 75/9 | 5 | 61/9 | ۸ |
یکتایی و منحصر به فردی لوستر | 35/9 | 8 | 26/9 | ۹ |
برخورداری از مهارتهای فنی | 12/12 | 1 | 66/11 | ۳ |
بازدید از نمایشگاه بینالمللی لوستر | 62/9 | 6 | 14/10 | ۶ |
مشاهدة کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش | 05/12 | 2 | 98/11 | ۲ |
مطالعة مجلات و سایت‌های خارجی در بارة صنعت لوستر | 33/6 | 11 | 68/6 | ۱۰ |
داشتن دید هنری | 42/9 | 7 | 97/9 | ۷ |
ارتباط رو در روی طراحان با مشتری و لمس نیاز و سلیقة مشتری | 01/6 | 14 | 15/6 | ۱۲ |
در نظر گرفتن دکوراسیون داخلی منازل و طراحی بر مبنای آن | 75/6 | 10 | 03/6 | ۱۳ |
شرکت در نمایشگاه بینالمللی و قرار گرفتن در مسیری که مجموعه ناگزیر به طراحی جدید شود | 38/11 | 3 | 05/12 | ۱ |
در نظر گرفتن رده‌های متفاوت توان مالی مشتریان | 14/6 | 13 | 93/5 | ۱۴ |
تلفیق مدّهای قدیمی و جدید | 51/10 | 4 | 61/10 | ۴ |
جدول 4 : 10 اولویت اول به تفکیک نوع فعالیت
رتبه متغیر | رتبه‌های فروشگاهها | رتبه‌های تولیدکنندگان |
گویه | ||
1 | برخورداری از مهارتهای فنی | شرکت در نمایشگاه بین المللی و قرار گرفتن در مسیری که مجموعه ناگزیر به طراحی جدید شود |
2 | مشاهدة کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش | مشاهدة کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش |
3 | شرکت در نمایشگاه بینالمللی و قرار گرفتن در مسیری که مجموعه ناگزیر به طراحی جدید شود | برخورداری از مهارتهای فنی |
4 | تلفیق مدّهای قدیمی و جدید | تلفیق مدّهای قدیمی و جدید |
5 | جذابیت لوستر برای بازار | توجّه به احساس ایجاد شده در مشتری پس از دیدن لوستر |
6 | بازدید از نمایشگاه بینالمللی لوستر | بازدید از نمایشگاه بینالمللی لوستر |
7 | داشتن دید هنری | داشتن دید هنری |
8 | یکتایی و منحصر به فردی لوستر | جذابیت لوستر برای بازار |
9 | توجّه به احساس ایجاد شده در مشتری پس از دیدن لوستر | یکتایی و منحصر به فردی لوستر |
10 | در نظر گرفتن دکوراسیون داخلی منازل و طراحی بر مبنای آن | مطالعة مجلات و سایت‌های خارجی در بارة صنعت لوستر |
از آنجا که سطح معناداری در آزمون فریدمن از 5%کم‌تر است پس رتبة عوامل هم از دید تولیدکنندگان و هم از دید فروشگاهها متفاوت است. با توجّه به رتبهبندی شدن عوامل در جدول ۴، عواملی که از دید فروشگاهها و تولیدکنندگان در ۱۰ رتبة اول قرار گرفته، نشان داده شده است.
نتیجه گیری
صنعت لوستر ایران از صنایعی است که تا کنون بهتر و مطرح‌تر از بسیاری از صنایع دیگر در بازارهای بینالمللی خود را نشان داده و باید سرمایه‌گذاری مناسب از نظر مالی و زمانی و مطالعاتی بر روی این صنعت انجام شود. تا کنون ایران توانسته قسمت عمدّه‌ای از بازار داخلی و قسمت‌هایی از بازار بینالمللی را از آن خود کند. در سال 1392 رئیس اتحادیة چینی و بلور و لوستر ایران در مصاحبه‌ای از رشد و توسعة صنعت لوستر در سال‌های اخیر خبر داد و اظهار کرد که این تلاش‌ها موجب توسعة صادرات این صنعت نیز شده است. در حال حاضر انواع لوستر و چراغ‌هاي روشنائي و تزئيني توليد داخل به کشورهاي مختلف آسياي مرکزي و منطقه قفقاز و حتي ايتاليا که يکي از کشورهاي مطرح در صنعت هنر لوستر جهان است ، صادرات شده است. این بدان معناست که مسائل مربوط به تولید اعم از طراحی باید مورد توجّه قرار بگیرد تا جایگاه صنعت لوستر کشور در بازارهای جهانی تثبیت شود و روندی رو به رشد داشته باشد.
همانگونه که در جدول ۴ ملاحظه میشود گویههایی که از دیدگاه دو گروه در 10 اولویت اول قرار میگیرند و مشترک هستند عبارتند از «برخورداری از مهارتهای فنی»، «مشاهدة کالاهای موجود بازار با تردد در مراکز فروش»، «شرکت در نمایشگاه بینالمللی و قرار گرفتن در مسیری که مجموعه ناگزیر به طراحی جدید شود»، «تلفیق مدّهای قدیمی و جدید»، «جذابیت لوستر برای بازار»، «بازدید از نمایشگاه بینالمللی لوستر»، «داشتن دید هنری»، «یکتایی و منحصر به فردی لوستر» و «توجّه به احساس ایجاد شده در مشتری پس از دیدن لوستر». همانطور که یافته‌ها نشان میدهد ۹ مورد از این عوامل تأثیرگذار از دیدگاه تولیدکنندگان و هم فروشندگان دارای بیش‌ترین اهمیّت را در طراحی محصول جدید دارند.
نتایج به دست آمدّه با یافتههای پژوهشی سودر و همکاران(1997)، لینک(1987)، رزاقی(2009)، موالسی(2005)، داویدسون(1970)، طلوعی و النچری(1387)، پیربابایی و امرایی(1388)، ندایی فرد(1385) هماهنگ است. همچنین نتایجی که از مصاحبههای انجام شده با صاحب‌نظران صنعت لوستر به دست آمدّه است، یافتههای پژوهش را تأیید مینماید.
به منظور دستیابی به وضعیت مطلوب، پیشنهادهای کاربردی جهت در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر طراحی محصول جدید ارائه شده تا راهگشای تحقیقات بعدی قرار گیرد. این عوامل پس از مطالعة مبانی‌نظری و مصاحبه با فعالان با سابقة صنعت لوستر کشور و همچنین تدوین پرسشنامهای بر این اساس و نظرسنجی از تولیدکنندگان و فروشندگان لوستر تهران شناسایی شدند که بر مبنای یافتههای مبتنی بر این پرسشنامه پیشنهادهای زیر ارائه میشوند:
تولیدکنندگان نیازهای مشتری را مدّ نظر قرار دهند، این نیازها شامل زیبایی محصول، تنوع آن، تناسب میان محصول و محیطی که در آن قرار خواهد گرفت و همچنین نیاز مشتری به انتخاب از میان طیف گستردة محصولات، از نظر بهای کالا، با توجّه به توان مالی او است. همچنین با افزایش توان فنی خود و با توجّه با نمایشگاه بینالمللی و محصولات جدید و روند بازار و صنعت، طراحی خود را دستخوش تغییر نمایند و همچنین مدّلهای قدیمی و جدید را با تلفیقی نوآورانه به آنچه که مورد نیاز و پسند امروز مشتری است تبدیل نمایند.
مطالعه در زمینة طراحی دکوراسیون داخلی منازل به طراحان کمک میکند تا نه تنها دید هنری و فنی خود را تقویت کنند، بلکه طراحی خود را با توجّه به محیطی که در آن از محصول استفاده خواهد شد انجام دهند. محصول جدیدی که طراحی میشود نیاز دارد با طرح‌های موجود تفاوت داشته باشد تا بتواند حرفی برای گفتن داشته و معرفی موفقیت‌آمیزی به بازار و مصرف‌کنندگان داشته باشد و بتواند جایگاه ویژة خود را به عنوان محصولی تازه وارد به بازار، پیدا کند و آن را حفظ کرده و ارتقا دهد. برای شناسایی این نیازها و درک بهتر آن‌ها باید با مشتری ارتباط برقرار کرد و مهم‌تر از آن، در مراکز فروش لوستر تردد کرد و کالاهای موجود در بازار و عکس‌العمل مشتری در قبال آن‌ها را مشاهده کرد.
همچنین نمایشگاه بینالمللی لوستر نیز محل بسیار مناسبی برای مشاهدة کالاهای جدید و ایده گرفتن از آن‌ها و لمس نیازهای مشتری و بازار است. برای جامه عمل پوشاندن به ایدههایی که برای طراحیهای جدید بوجود آمدهاند باید توان مالی و فنی مجموعه را در نظر گرفت، جایگاهی که باید به آن رسید را شناسایی کرده و به آن سمت حرکت کرد تا توان لازم برای بالفعل کردن این ایدههای بالقوه ایجاد شود. در نهایت با توجّه به یافتههای پژوهش به تولیدکنندگان لوستر ایران توصیه میشود توجّه بیش‌تری به نمایشگاه بینالمللی و فعالیت در آن را داشته باشند و همچنین مهارتهای تکنیکی و فنی خود را افزایش دهند و در ادامه، توجّه به نیاز مشتری را در مراحل طراحی محصول خود مدّ نظر قرار دهند.
منابع
1.ﺁﺗﺶ ﺳﻮﺯ، ﻋﻠﯽ؛ ﻣﻮﻣﻨﯽ، ﻣﻨﺼﻮﺭ (1383)، QFD ﺟﻬﺖ ﻃﺮﺡﺭﯾﺰﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩﺭ ANP-GP ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﻝ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ، 4، ۷۴-۴۱.
2.ﺑﻬﻤﻨﻲ، پردیس؛ ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎﻥ، ﺻﻤﺪ(۱۳۸۹)؛ ﺟﺴﺘﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻃﺮﺍﺣﯽ ﻣﺤﺼﻮﻝ، ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﭘﮋﻭﻫﺸﯽ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻌﻤﺎﺭﯼﻭ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ۱، ۷۳ – ۲۴.
3.پیر بابایی، محمدّ تقی؛ امرایی، بابک(1388)، بررسی مبانی طراحی محصولات مدّولار، نشریه ی هنرهای زیبا، 37.
4.حبیب پور، کرم؛ صفری، رضا(۱۳۹۱)، راهنمای جامع کاربردی spss در تحقیقات پیمایشی، تهران: انتشارات لویه، متفکران.
5.ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯽ،ﺑﻬﺰﺍﺩ؛ ﺣﻠﯿﻤﯽ،ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ(۱۳۹۰)، ﺭﻫﯿﺎﻓﺖ ﻫﺎﯼ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻃﺮﺍﺣﯽ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﻨﺮ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭﯼ ﺑﺎﻍ ﻧﻈﺮ، 16، ۹۲-۷۹.
6.ﻋﺰﻳﺰي، ﺷﻴﺮﻳﻦ؛ ﺷﻔﻴﻌﻲ رودﭘﺸﺘﻲ، ﻣﻴﺜﻢ(1391)، مدّل ﻛﺎﻧﻮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻬﺮهوري ﻣﺪﻳﺮان زن آﻣﻮزش و ﭘﺮورش (ﻣﻮرد: آﻣﻮزش وﭘﺮورش ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان)، ۳(۲)، 94 – 71 .
7.فارسیجانی، حسن؛ شعبانی، امیر؛ ترابی پور، محمدّرضا(۱۳۸۸)، بررسی نقش عوامل حياتی در طراحی محصول جهت رسيدن به توليد در كلاس جهانی "مورد كاوی : صنعت خودروسازی " ، میثاق مدّیران، 46، ۶۷-۶۱.
8.ﮔروتر،یورگ ﻛﻮرت(1388).زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ در ﻣﻌﻤﺎري.ترجمه ی: ﺟﻬﺎﻧﺸﺎه ﭘﺎﻛﺰاد و ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻤـﺎﻳﻮن، ﭼـﺎپ ﭘـﻨﺠﻢ، ﺗﻬـﺮان، داﻧﺸـﮕﺎه ﺷـﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ.
9.Afuah , A.(1998). Innovation Management: Strategies, Implementation, and Profits, Oxford: Oxford University Press.
10.Burdek, B. (2005). Design, history, theory and practice of product design, London: Brikhouser.
11.Chan, K. Y., Kwong, C.K., & Hu, B.Q. (2012). Market segmentation and ideal point identification for new product design using fuzzy data compression and fuzzy clustering methods. Applied Soft Computing, 12, 1371-1378.
12.Cox, C A, ( 1992), keys to success in quality function deployment, APICS-The performance Advantage, 25-28.
13.Griffin, A . & hauser.J.R, (1993), the voice of customer, Marketing Science, 12(1),1-27.
14.Heng, X. (2013). An ontology-based system for collaborative product design in manufacturing supply chain, Information Technology Journal, 12(17), 3939-3945.
15.Hsu, Y. (2013). The Research for Exploring Product Design Characteristics by SEM via Correlated Innovation and Design
Strategy, American Journal of Industrial and Business Management, 3, 8-16.
16.Hubka , V., W.E. (1996). Design Science: Introduction to the Needs, Scope and Organization of Engineering Design Knowledge, London: Springer-Verlag.
17.Hyysalo, S. (2002). Transforming the Object in Product Design, Outlines, 1. 59-83.
18.Kanno, Y., & Shibata, S. (2013). Organizational factors in the product design development process. International Journal of Business and Management, 8(10), 14-26.
19.Jackson,H.K.J.&Frigon,N.L.(1994), Management 2000:The Practical Guide to World Class Competition, Van Nostrand Reinhold, NY.
20.Karsak. E, E.et al, (2002), Product planning in quality function deployment using a combined, Computers and industrial Engineering , 44, 171-190.
21.Lawson, B. (2010). How designers think?, University of Shefild Lidwell UK: Elsevier Publishing.
22.Li, X., Zhao, W., Zheng, Y., Wang, R., and Wang, Ch. (2014). Innovative product design based on comprehensive customer requirements of different cognitive levels. The Scientific World Journal, 1-11.
23.Lie, U. (2011). Framing an eclectic practice: historical models and narratives of product design as professional work. Thesis for the degree of Philosophiae Doctor, Norwegian University of Science and Technology.
24.Moalosi، R . Popovic، V . Hudso A & Kumar، K .(2005), Integration of culture within Botswana product design. In Proceedings 2005 international design Congress، National Yunlin University of Science and Technology- Yunlin، Taiwan.
25.Polikidou, S. (2012). Literature review: Methods and tools for environmentally friendly product design and development. Identification of their relevance to the vehicle design context. Department of Urba Planning and Environment, School of Architecture and the Built Environment.
26.Razzaghi، M. Ramirez، M. (2009). Cultural affordance of products: coverage within industrial design education، Internatinal conference on engineering and product design education 10 & 11، University of Brighton، UK.
27.Sreekumar, A.(2013). A framework for modular product design based on design for "X" methodology, For degree of master of science, University of Cincinnati.
28.Talapatra, S., Shakil, Md., Mondal, P. K., & Islam, Md. S. (2014). Implementation of Product design tools for the development of an automated vegetable chopper. Technology and Investment, 5, 1-7.
29.Ulrich, K. T., & Eppinger, S. D. (2000). Product design and development, Second Edition, McGraw-hill .
30.Zhang, G. & Li, Y. (2013). Multiple Disciplines Product Design Knowledge Representation Strategy Based on Ontology and Semantic Network. Telkomnika, 11(10), 6074-6079.
