درآمدی بر توان‌سنجی قوهی قضائیه در مشارکتپذیری شهروندان در پرتو احیای حقوق عامه
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی- علوم و تحقیقات تهران
2 - دانشگاه تهران
کلید واژه: قوه¬ی قضائیه ج.ا.ایران, مشارکت شهروندان, حکمروایی خوب شهری, سنت حقوق عمومی ایران معاصر, احیای حقوق عامه.,
چکیده مقاله :
شهر»، بستر تحولات و چالشهای فعلی و آتی کشور است که در رابطه ی دولت با نهادهای بازار و جامعه، وجود داشته، روزبه روز بر ابعاد تعارض منافع و احتمال تضییع حقوق شهروندان در آنها افزوده می‌شود. تداوم چالشهای فعلی موجب تضعیف زمینه های مشارکت شهروندان شده و جلوگیری از چالشهای آتی، نیازمند مشارکت شهروندان است. شرطِ زیست مطلوب در شهر، مشارکت شهروندان در اداره ی شهر بوده و غایت آن، تضمین حقوق شهروندان و تنظیم نقش‌آفرینی آنها در فضای شهر است. پژوهشها، مولفه ی مشارکت را اولویتی مهم برای اداره ی شهر می دانند. نهاد قضائی با حقوق شهروندان و مشارکت پذیری آنها در اداره ی شهرها مرتبط بوده، جزء الزامات حکمرانی خوب شهری به شمار می آید. این مقاله با یک موضوع فراحقوقی، به‌صورت توصیفی- تحلیلی و فراتحلیلی، به واکاوی امکان تحقق ماموریت موضوع بند(2) اصل 156 قانون اساسی(احیای حقوق عامه) جهت تامین حقوق شهروندان به عنوان زمینه ساز اعتمادشان به نهاد قدرت و بسترساز مشارکت آنها در اداره ی شهرها بر پایه شاخص؛ نحوه ی تکوین و تطور قوه ی قضائیه در حقوق عمومی ایران معاصر پرداخته و نتیجه می گیرد تحقق این ماموریت بر پایه ی شاخص فوق و در پارادایم حکمرانی موجود، میل به امتناع داشته، برای ایجاد زمینه های امکان تحقق احیای حقوق عامه، نیاز به تجدیدگفتمان و «تغییر پاردايم» است.
"City" is the main context of the current and future developments and challenges of the country, which can be observed and predicted in relation to the government institution with market and society institutions. Continuation of current challenges, weakening the areas of citizen participation and preventing future challenges, in addition to other tools, requires citizen participation. the condition living conditions in the city is the participation of citizens in the management of the city and its end is to guarantee the rights of citizens and regulate their role in the city. Research considers the participation component to be an important priority for city management. The judiciary, is compatible with the rights of citizens and the groundwork for their participation in the administration of cities, and is one of the requirements for good urban governance. This article deals with a legal issue, descriptively-analytically and meta-analytically, to analyze and pathology the possibility of fulfilling the mission subject to paragraph (2) of Article 156 of the Constitution (revival of public rights) in order to ensure citizens' rights Their trust in the institution of power and the basis for their participation in the administration of cities based on the index, the way of development and evolution of the judiciary of the Islamic Republic of Iran in the tradition of public law of contemporary Iran, and concludes that the fulfillment of this mission Based on the above index and in the existing governance paradigm, desire to refuse and in order to create the conditions for the possibility of reviving public rights , we need to renew the discourse and "change the paradigm".
آقامحمدآقایی، احسان (1392)، نقش دولت در فرایند مشارکت پذیری مردم؛ پژوهشی درباره دولت مشارکت پذیر، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش چاپ اول،جلد1
افضلی، رسول (1386)، دولت مدرن در ایران؛ قم ، مجموعه مقالات،: دانشگاه مفید، چاپ اول
بالوی، مهدی و بیات کمیتگی، مهناز (1396)، دولت حق بنیاد، دفتر اول؛ تحلیل معنا و تبیین مبنا، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، چ 1 .
پژوهشگاه قوه¬ی قضائیه (1395)، گزارش پژوهشی تأثیر اصلاح نظام قضائی برتوسعه، تحقیقات قضائی(2)، چ1 .
پژوهشگاه قوه-ی قضائیه (1397)، گزارش پژوهشی مطالعه تطبیقی: قوه¬ی قضائیه و حکمرانی در 16 کشور در حال توسعه، تحقیقات قضائی(14)، چ1 .
تنگستانی، محمدقاسم ؛1395؛ درآمدی بر مسئولیت قوه¬ی قضائیه در احیای حقوق عامه با تأکید بر وظایف سازمان‌ها و نهادهای عمومی، تحقیقات حقوقی(7)، تهران: پژوهشگاه قوه¬ی قضائیه ، چ1 .
جاوید، محمدجواد و شاهمرادی، عصمت (1396)حقوق شهروندی و نظام قضائی، تهران: انتشارات خرسندی، چ1.
جاوید، محمدجواد (1395)، مبانی حقوق عمومی ایران و اسلام، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ 1.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1388)،دولت، نفت و توسعه اقتصادی در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ 2.
کاتوزیان، محمدعلی (1394)، در جست¬وجوی جامعه بلندمدت، در گفت‌وگو با کریم ازغندپور، تهران: نشر نی، چ 1 .
علیزاده، عباسعلی (1388)،توسعه قضائی، انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات قوه¬ی قضائیه ،چ 1.
مرادی برلیان، مهدی (1396)، گزارش نشست علمی با عنوان نسبت قوه¬ی قضائیه با حقوق شهروندی، مندرج در مجموعه تحقیقات قضائی 11(حقوق عمومی)تهران: پژوهشگاه قوه¬ی قضائیه ، چ 1.
مرادخانی، فردین (1396)، خوانش حقوقی از انقلاب مشروطه ایران، تهران: بنیاد حقوقی میزان،چ 1.
رحمت اللهی، حسین و آقامحمدآقایی، احسان (1394)، دولت شهروند بنیاد؛ انگاره ای اخلافی- سیاسی، مندرج در مقالات: در تکاپوی حقوق اساسی ج1، انتشارات جنگل، چ1.
اطهاری، کمال (1387)، بورژوازی مستغلات؛ کژتابی جامعه، کژکارکردی شهر،تهران، نشریه چشم اندازایران، ش48 .
اعظمی، هادی و همکاران(1392)، تحلیل نقش سرمایه اجتماعی در حکمروایی مطلوب شهری.؛ همایش كنفرانس ملي برنامه ريزي و مديريت شهري 4-5 ارديبهشت1392 .
امینی پژوه، حسین (1396)، واكاوی مفهومی كلیدواژگان چندمعنا در قانون اساسی مدخل «حق و حقوق»، دفتر مطالعات قانون و قانونگذاری، پژوهشکده شورای نگهبان.
بصیرنیا، غلامرضا (1397)، منازعات درونی شاخت سیاسی و چالش بازتولید فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران؛ فصلنامه مطالعات میان فرهنگی؛ ش67.
جونز، پیتر ؛1387؛حقوق، ترجمه سیدرضا حسینی،تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی واجتماعی،آبان 1387.
گرجی،علی‌اکبر (1394)، درتکاپوی حقوق اساسی، تهران:انتشارات جنگل، جاودانه، چ3
طباطبائی، سیدجواد (1396)، کانال تگرامی شخصی آراء و اندیشه ها ؛ زمستان 1396.
خلف رضایی، حسین (1393)، رویکردهای تفسیر قانون اساسی؛ با نگاهی به نظریات شورای نگهبان؛ دانش حقوق عمومی (بررسی های حقوق عمومی سابق) سال سوم بهار 1393، شماره7.
رستمی، ولی (1385)؛ مشارکت مردم در .قانون گذاری جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، دوره38،ش 1، بهار1387.
زارعی، محمدحسین و مرادی برلیان، مهدی (1393)، مفهوم و جایگاه اصل تناسب در حقوق اداری با نگاه ویژه به نظام حقوقی اتحادیه اروپایی، صلنامه تحقیقات حقوقی، ش566.
سلطانی، سید ناصر (1385)؛ حقوق اجتماعی یا حقوق شهروندی؟ نمونه ای از آشفتگی مفاهیم در ایران؛ مجلس وپژوهش، س 13، ش 51.
شاکری، حمید (1393)، حکمرانی خوب شهری، توسعه پایدار و نگاهی اجمالی به حکمرانی شهری در ایران؛ ﮐﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻣﻠﯽ ﻣﻌﻤﺎﺭﯼ ﻭ ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮﯼ ﭘﺎﯾﺪﺍﺭ.
منصوربخت، قباد (1385)؛ بحران تغييرات ادواري در راهبردهاي نوسازي در ايران (آسيب شناسي استراتژيك هاي نوسازي در ايران دوره قاجاريه - عصري ناصري)، پژوهشنامه علوم انساني، ش 52
نعمتی، مصطفی (1396)، «دولت خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟»، هفته نامه تجارت فردا، ش256.
قطبی، محمد (1398)، به نشانی: https://rasanews.ir/fa/news/632346
کشاورز، بهمن (1397)، مفهوم احیای حقوق عامه، به نشانی:
https://www.irna.ir/news/83189349 فرهیختگان، روزنامه سراسری صبح(1398): احقاق حقوق عامه یعنی چه؟ به نشانی: http://www.pishkhaan.net/news/148759
فتاحی، سجاد ؛1397؛ دیباچه ای بر ارزیابی عملکرد انقلاب اسلامی ایران در بنیان گذاری؛ به نشانی: @governancesystems عاملی، سید سعیدرضا (1398)؛ به نشانی: https://ana.ir/fa/news/27/449638 حسینی، سیدکاظم (1397)، به نشانی: https://www.isna.ir/news/97111307181
منتظری، محمدجعفر (1396)، مصاحبه به نشانی: https://www.mizanonline.com/fa/news/166054
رئیسی، ابراهیم (1398)، به نشانی : http://www.pishkhaan.net/news/148759
Eric barent ( 2001): hntroduction to constitutional law.oxford university press.
thomas von donwitz(2010)؛Good governance in the hands of the judiciary: lessons from the european example .in : https://www.researchgate.net/publication/317804117
Justice Y.K. Sabharwal (2009)؛ role of judiciary to implement good governance.in address: www.academia.edu/8152959.
183 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 204- 183
درآمدی بر توان‌سنجی قوهی قضائیه در مشارکتپذیری شهروندان در پرتو احیای حقوق عامه
حسین عبدی 1
ولی رستمی 2
چکیده
شهر»، بستر تحولات و چالشهای فعلی و آتی کشور است که در رابطهی دولت با نهادهای بازار و جامعه، وجود داشته، روزبهروز بر ابعاد تعارض منافع و احتمال تضییع حقوق شهروندان در آنها افزوده می‌شود. تداوم چالشهای فعلی موجب تضعیف زمینههای مشارکت شهروندان شده و جلوگیری از چالشهای آتی، نیازمند مشارکت شهروندان است. شرطِ زیست مطلوب در شهر، مشارکت شهروندان در ادارهی شهر بوده و غایت آن، تضمین حقوق شهروندان و تنظیم نقش‌آفرینی آنها در فضای شهر است. پژوهشها، مولفهی مشارکت را اولویتی مهم برای ادارهی شهر میدانند. نهاد قضائی با حقوق شهروندان و مشارکتپذیری آنها در ادارهی شهرها مرتبط بوده، جزء الزامات حکمرانی خوب شهری بهشمار میآید. این مقاله با یک موضوع فراحقوقی، به‌صورت توصیفی- تحلیلی و فراتحلیلی، به واکاوی امکان تحقق ماموریت موضوع بند(2) اصل 156 قانون اساسی(احیای حقوق عامه) جهت تامین حقوق شهروندان بهعنوان زمینهساز اعتمادشان به نهاد قدرت و بسترساز مشارکت آنها در ادارهی شهرها بر پایه شاخص؛ نحوهی تکوین و تطور قوهی قضائیه در حقوق عمومی ایران معاصر پرداخته و نتیجه میگیرد تحقق این ماموریت بر پایهی شاخص فوق و در پارادایم حکمرانی موجود، میل به امتناع داشته، برای ایجاد زمینههای امکان تحقق احیای حقوق عامه، نیاز به تجدیدگفتمان و «تغییر پاردايم» است.
واژگان کلیدی
قوهی قضائیه ج.ا.ایران، مشارکت شهروندان، حکمروایی خوب شهری، سنت حقوق عمومی ایران معاصر، احیای حقوق عامه.
[1] . دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق و الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: h.abdi1355@gmail.com
[2] . دانشیار، گروه حقوق عمومی ،دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: vrostami@yahoo.com
تاریخ دریافت: 8/11/1399 پذیرش نهایی: 24/1/1400
