بررسی عوامل موثر بر تصویر ذهنی شهروندان از بافت فرسوده و راهکارهای بهبود آن (نمونه موردی بافت فرسوده اطراف مسجد جامع قم)
محورهای موضوعی : علوم جغرافیا (کلیه گرایشها)
اشرف ماندنی
1
(دانشگاه کاشان)
کلید واژه: بافت فرسوده , توسعه شهری , نوسازی و بهسازی شهری , مشارکت مردم, شهر قم, محله بافت فرسوده اطراف مسجد جامع قم.,
چکیده مقاله :
بافت های فرسوده شهری صرف نظر از گونه های متفاوت آنها محصول برخی کم توجهی های مدیریت شهری است که در طول زمان به صورت پهنه ای از شهر درآمده که فاقد پایداری و استحکام لازم کالبدی بوده ، دسترسی مناسبی برای خانه های آنها بوجود نیامده و از کمبود شدید خدمات رنج می برند . به همین دلیل با توجه به کیفیت پایین زندگی در بخشهایی از آنها محل سکونت اقشار محروم و مهاجران روستایی و بعضاً غیر ایرانی شده ودر نهایت به مکان های ناامن و با ناهنجاریهای فراوان اجتماعی در پایینترین سطح کیفیت محیطی تبدیل شده اند . آنچه در کشور ما امر مداخله، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده را با مشکل روبرو کرده فقدان یک استراتژی مشخص متکی به شناسایی گونه های بافت فرسوده و عزم جدی مدیریت شهری برای نوسازی و بهسازی آنها بوده است. در بسياري از عرصه ها بهسازي بافت و اقدام خرد و مشارکتي با مردم ساکن در آن، شيوه بسيار مطلوب و پايداري را ارائه مي دهد که مي تواند در طول دوره کوتاه مدت صورت پذيرد. شهر قم به واسطه داشتن حدود 1074 هکتار بافت تاريخي و فرسوده يکي از شهرهايی است که به وضوح با مساله فرسودگي روبروست و بافت مسکوني اطراف مسجد جامع قم، به واسطه موقعيت ويژه و همچنين واقع شدن در محدوده مرکزي و تاريخي شهر قم و فرسودگي اين محدوده با مشکلات خاصي روبروست. یافته ها نشان داد بررسي ميزان موافقت ساكنين نشان مي دهد كه 32 درصد با تخريب و نوسازي بناها كاملا ً موافقند 23 درصد موافقند، 20 درصد تا حدودی موافقند و كساني هستند كه به اين محدوده علاقه دارند و قصد ادامه زندگي در محدوده را دارند. 15درصد از ساكنين محدوده با تعمير و بازسازي محدوده موافق اما با تخریب و نوسازی مخالفند 10 درصد نيز از هرگونه تغييري در ابنيه و ساختمان هاي محدوده ناراضي هستند.
Dilapidated urban structures, regardless of their different species, are the product of some negligence of urban management, which over time has become an area of the city that lacks the necessary physical stability and strength, does not provide adequate access to their homes and lacks Severe service suffer. For this reason, due to the low quality of life in some parts of them, the housing of deprived and rural immigrants and some non-Iranians have become and finally have become unsafe places with many social anomalies at the lowest level of environmental quality. What has faced the problem of intervention, improvement and renovation of worn-out structures in our country is the lack of a clear strategy based on the identification of worn-out tissue species and the serious determination of urban management to renovate and improve them. In many areas, contextual improvement and micro-partnership with the people living in it, offers a very desirable and sustainable method that can be done over a short period of time. Qom city is one of the cities that is clearly facing the problem of erosion due to having about 1074 hectares of historical and dilapidated texture and the residential texture around Qom Grand Mosque, due to its special location and being located in the central and historical area of Qom city and its erosion. He faces certain problems. The findings show that a survey of residents' satisfaction shows that 32% completely agree with the demolition and renovation of the building, 23% agree, 20% somewhat agree, and there are those who are interested in this area and intend to continue living in the area. 15% of the residents of the area agree with the repair and reconstruction of the area but oppose the demolition and renovation. 10% are also dissatisfied with any changes in the buildings and structures of the area. The
اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان قم.
اطلاعات آب و هوای قم(ودربیس) (انگلیسی). وبگاه wheatherbase. بازدید درتاریخ 20شهریور1390.
اطلاعات کلی قم (فارسی). سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. بازدید در تاریخ20شهریور1390.
امیربانی، مسعود، تاریخ معماری غرب از عهد باستان تا مکتب شیکاگو، تهران، نشر خاک، پاییز 1385.
بحرینی، حسین، تجدد، فرا تجدد و پس از آن در شهرسازی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1378.
بوچانی، محمدحسین، «نوسازی و احیای نواحی فرسوده‌ی شهری تجربه‌ی شهرکرد» مجله‌ی شهرداری‌ها، شماره‌ی 64، شهریور 1383.
پاپلی یزدی، حسین و حسین رجبی سناجردی، نظریه‌های شهر و پیرامون، تهران، انتشارات سمت، 1382.
تاریخچه قم (فارسی). وبگاه رسمی شهرداری قم. بازدید در تاریخ 12مرداد90 ۱۳.
توسلی، محمود و دیگران، طراحی شهری در بافت قدیم شهر یزد، مرکز تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، 1368.
جاذبه‌های تاریخی قم؛ (فارسی). وبگاه شهرداری قم. بازدید در تاریخ11مرداد1390.
جاذبه‌های طبیعی استان فارس (فارسی). ادارهء کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس. بازدید در تاریخ ۱۴مرداد 1390.
جمعیت شهر قم (فارسی). وبگاه رسمی شهرداری قم. بازدید در تاریخ ۹ شهریور1390 .
جمعیت شهرهای موجود كشور و متوسط رشد سالانه آنها به‌ترتيب حروف الفبا، نشریات مرکز آمار ایران.
حبیبی، محسن، بازسازی بافت‌های تاریخی(جزوه‌ی درسی)، دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران.
حمدالله مستوفی، نزهت‌القلوب به کوشش محمد دبیرسیاقی، قزوین انتشارات حدیث امروز ۱۳۸۱.
خواهر خوانده‌های قم (فارسی). وبگاه رسمی شهرداری قم. بازدید در تاریخ شهریور1390.
- دانشگاه آزاد اسلامی قم (فارسی). وبگاه رسمی دانشگاه آزاد اسلامی قم. بازدید در تاریخ شهریور ۱390.
دانشگاه صنعتی قم (فارسی). وبگاه رسمی دانشگاه صنعتی قم. بازدید در تاریخ شهریور ۱390.
درباره قم (فارسی). دانشگاه علوم پزشکی قم. بازدید در تاریخ 21شهریور1390.
رسولی، محمد، طرح ساماندهی ساخت فضایی- کالبدی بافت قدیم سنندج، رساله‌ی کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، سال 1372.
رهنما، محمدرحیم، «معرفی و ارزیابی تئوری اصالت بخشی در فرآیند احیای بافت‌های قدیم شهری محله‌ی سرشور مشهد» فصلنامه‌ی تحقیقات جغرافیایی، شماره‌ی پیاپی 42، 1378.
زیاری، کرامت‌الله، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، یزد، انتشارات دانشگاه یزد، 1383.
سازمان پارک ها و فضاي سبز شهر تهران ، 1371.
سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری قم (فارسی). وبگاه سازمان پایانه‌های مسافربری شهرداری قم. بازدید در تاریخ12مرداد1390.
سازمان حفاظت محيط زيست ، همايش شهر سبز تهران ، 1378 .
سازمان زمین شناسی بوشهر،1385
سازمان مسکن و شهرسازی بوشهر،1389
شبکهء خبر (فارسی). وبگاه شبکهء خبر. بازدید در تاریخ ۱۲مرداد1390.
شکويي ، حسين ،1373 ، ديدگاه هاي نو در جغرافياي شهري ، جلد اول، سمت.
شمارش معکوس براي تخريب 570 هزار متر مربع از بافت تاريخي قم (فارسی). وبگاه خبرگزاری میراث فرهنگی، در تاریخ 12مرداد1390.
شماعی، علی، اثرات توسعه فیزیکی شهر یزد بر بافت قدیم و راهکارهای ساماندهی و احیای آن، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، 1380.
شيعه ، اسماعيل ، مقدمه اي بر برنامه ريزي شهري ، تهران ، دانشگاه علم و صنعت، 1379.
فلامکی، محمدمنصور، باززنده‌سازی بناها و شهرهای تاریخی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1383.
فهرست پارکهای محله‌ای قم (فارسی). وبگاه رسمی سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری قم. بازدید در تاریخ 1۴مرداد1390.
گیرشمن،ر، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین،نشرکتاب،تهران،1355
-لغتنامه دهخدا (فارسی). وبگاه لغتنامه دات کام. بازدید در تاریخ ۱۳90.
لینچ، کوین، سیمای شهری، ترجمه منوچهر، مزینی، تهران، دانشگاه تهران، 1357.
مجموعه مباحث وروش هاي شهرسازي ، مرکز مطالعات و تحقيقات معماري و شهرسازي.
-مرکز آمار ايران ، سالنامه آماري کشور ، 1385 .
مهرمند ، شهرزاد، چکيده مقالات همايش توسعه ي محله اي ، تهران ،1383.
مهمان‌پذیرها و مهمان‌سراهای قم (فارسی). شهرداری قم. بازدید در تاریخ 21شهریور۱۳۹۰.
نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵ به تفکیک سن (فارسی). وب گاه ملی آمار ایران. بازدید در تاریخ 12مرداد1390.
نریمانی، مسعود، بهسازی بافت تاریخی «مدل‌سازی راهبردها و بنیان‌های ساختاری» انتشارات مؤلف، پاییز 1379.
- نظريان ، اصغر،جغرافياي شهري ايران ، تهران ، دانشگاه پيام نور ، 1383.
نورجهان راستی عمادآبادی، بررسی واژه‌ها و اصطلاحات لهجه قمی از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی و تطبیقی،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان،۱۳۷۵
