بررسی اثرات محیط زیستی مبارزه مکانیکی و بیولوژیکی به منظور کنترل بیوماس گیاهان آبزی تالاب انزلی (مطالعه موردی: تالاب غرب)
محورهای موضوعی :
1 - عضو هیات علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی
2 - پژوهشکده محیط زیست
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هدف از انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی، شناسایی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی فعالیتهای پروژه می‌باشد. ارزیابی اثرات زیست محیطی مفهوم زیست محیطی توسعه پایدار را از طریق فراهم آوری اطلاعات ضروری مربوط به محیط زیست برای تعیین مقبولیت زیست محیطی یک پروژه پیشنهادی تضمین می‌نماید. برداشت مکانیکی گیاهان آبزی به همراه مبارزه بیولوژیکی و نی‌بری در کل پهنه تالاب غرب و باز کردن محل ورودی رودخانه چافرود از عمده فعالیتهای قابل اجرا در این طرح بود. انجام عملیات برداشت مکانیکی با دستگاه‌هاروستر و برداشت نی با اره موتوری یا به طور دستی انجام می‌شود. مهم ترین فعالیتهای طرح برداشت مکانیکی (نی بری و برداشت گیاهان آبزی غوطه و شناور با دستگاه‌هاروستر) دارای زمان تاثیر کوتاه مدت، بزرگی کم تا متوسط و دامنه محلی بود. احیا و پاکسازی آبراهه‌ها (رودخانه چافرود)، دارای زمان تاثیر کوتاه مدت، بزرگی کم تا متوسط و دامنه محلی بود. آبگیری و احیای تالاب غرب، دارای زمان تاثیر کوتاه و میان مدت، بزرگی کم، متوسط و زیاد و دامنه محلی بود. مبارزه بیولوژیکی دارای زمان تاثیر میان مدت، بزرگی متوسط و دامنه محلی بود. بهره برداری از پل چوبی و ایستگاه پرنده نگری دارای زمان تاثیر کوتاه و میان مدت، بزرگی متوسط و کوچک و دامنه محلی بود
The purpose of environmental impact assessment is to identify, analyse and evaluate project activities. Environmental Impact Assessment ensures the environmental concept of sustainable development by providing the necessary environmental information to determine the environmental friendliness of a proposed project. Mechanical harvesting of aquatic plants along with biological and reed harvesting in the whole area of West Wetland and opening the entrance of Chafrud River were the main activities that could be implemented in this project. Mechanical harvesting operations are performed with a Harvester machine and reed harvesting is done with a motor saw or manually. The most important activities of the project are mechanical harvesting (reed harvesting and immersion of aquatic plants floating with the Harvester machine), restoration and cleaning of waterways (Chafrud River), dewatering and rehabilitation of West Wetland, biological control and operation of wooden bridge and bird watching station. Environmental parameters, consequences and nature of the effect, impact time, magnitude of the effect and the scope of the effect were investigated and the positive and negative effects of the design were determined.
پژوهش و فناوری محیط زیست، 1398. ویژه‌نامه پاییز و زمستان، 33-40
| ||
بررسی اثرات محیط زیستی مبارزه مکانیکی و بیولوژیکی به منظور کنترل بیوماس گیاهان آبزی تالاب انزلی (مطالعه موردی: تالاب غرب)
|
طوبی عابدی11، شمیم مقدمی2 |
1- عضو هیات علمی پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی، گیلان 2- کارشناس پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی، گیلان |
چکیده |
هدف از انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی، شناسایی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی فعالیتهای پروژه می‌باشد. ارزیابی اثرات زیست محیطی مفهوم زیست محیطی توسعه پایدار را از طریق فراهم آوری اطلاعات ضروری مربوط به محیط زیست برای تعیین مقبولیت زیست محیطی یک پروژه پیشنهادی تضمین می‌نماید. برداشت مکانیکی گیاهان آبزی به همراه مبارزه بیولوژیکی و نی‌بری در کل پهنه تالاب غرب و باز کردن محل ورودی رودخانه چافرود از عمده فعالیتهای قابل اجرا در این طرح بود. انجام عملیات برداشت مکانیکی با دستگاه‌هاروستر و برداشت نی با اره موتوری یا به طور دستی انجام می‌شود. مهم ترین فعالیتهای طرح برداشت مکانیکی (نی بری و برداشت گیاهان آبزی غوطه و شناور با دستگاه‌هاروستر) دارای زمان تاثیر کوتاه مدت، بزرگی کم تا متوسط و دامنه محلی بود. احیا و پاکسازی آبراهه‌ها (رودخانه چافرود)، دارای زمان تاثیر کوتاه مدت، بزرگی کم تا متوسط و دامنه محلی بود. آبگیری و احیای تالاب غرب، دارای زمان تاثیر کوتاه و میان مدت، بزرگی کم، متوسط و زیاد و دامنه محلی بود. مبارزه بیولوژیکی دارای زمان تاثیر میان مدت، بزرگی متوسط و دامنه محلی بود. بهره برداری از پل چوبی و ایستگاه پرنده نگری دارای زمان تاثیر کوتاه و میان مدت، بزرگی متوسط و کوچک و دامنه محلی بود. |
كليد واژه‌ها: گیاهان آبزی، مبارزه مکانیکی، مبارزه بیولوژیکی، تالاب غرب، احیاء |
[1] *پست الکترونیکی نویسنده مسئول: t.abedi@acecr.ac.ir
Journal of Environmental Research and Technology, Autumn 2019-Winter 2020, Special Issue. 33-40
|
Investigating of environmental impact assessment of mechanical and biological control in order to control the biomass of aquatic plants in Anzali Wetland (Case study: West Wetland) Tooba Abedi11*, Shamim Moghadami1 1- Academic Center for Education, Culture and Research, Environmental Research Institute |
Abstract The purpose of environmental impact assessment is to identify, analyse and evaluate project activities. Environmental Impact Assessment ensures the environmental concept of sustainable development by providing the necessary environmental information to determine the environmental friendliness of a proposed project. Mechanical harvesting of aquatic plants along with biological and reed harvesting in the whole area of West Wetland and opening the entrance of Chafrud River were the main activities that could be implemented in this project. Mechanical harvesting operations are performed with a Harvester machine and reed harvesting is done with a motor saw or manually. The most important activities of the project are mechanical harvesting (reed harvesting and immersion of aquatic plants floating with the Harvester machine), restoration and cleaning of waterways (Chafrud River), dewatering and rehabilitation of West Wetland, biological control and operation of wooden bridge and bird watching station. Environmental parameters, consequences and nature of the effect, impact time, magnitude of the effect and the scope of the effect were investigated and the positive and negative effects of the design were determined. |
Keywords: aquatic plants, mechanical harvesting, biological control, West Wetland, restoration |
|
[1] * Corresponding author E-mail address: t.abedi@acecr.ac.ir
مقدمه
منطقه غربی تالاب انزلی به دلیل دارا بودن بیشترین پهنه آبی نسبت به سایر مناطق تالاب انزلی از اهمیت ویژه ای به منظور صیادی و گردشگری در منطقه برخوردار است. به دلیل رشد بی رویه پوشش گیاهان آبزی در تالاب غرب به علت وجود مواد آلی و یوتروف بودن تالاب غرب، عمق تالاب کاهش یافته است با توجه به این نکته که گیاهان آبزی از مهمترین اجزای اکوسیستم‌های آبی و تولیدکنندگان اولیه این اکوسیستم‌ها به شمار می‌روند، آگاهی از ویژگی‌ها و بررسی روند تغییرات آنها باید در برنامه ریزی‌های متفاوت زیست محیطی و مدیریتی در این منطقه از تالاب مد نظر قرار گیرد.
فاطمی و همکاران (1391) به بررسی اثرات زیست محیطی لایروبی و بازگشایی و احیای 7 آبراهه مهم از آبراهه‌های تالاب انزلی که جهت تردد در درون تالاب از آنها استفاده می‌شود، پرداختند. نتایج نشان داد که اثرات منفی بر روی محیط انسانی کمتر از محیط بیولوژیکی و فیزیکی ولی اثرات مثبت آن بسیار بیشتر از دو محیط دیگر بود. Lishawa و همکاران (2015) به بررسی اثر برداشت نی از تالابی در شمال میشیگان پرداختند. آنها اثرات برداشت سطحی و عمقی نی را مورد بررسی قرار دادند. Jinadasa و همکاران (2008) تغییرات رشد نی و ذخیره ریزوم را در تالاب پس از قطع مورد بررسی قرار دادند.
هدف از انجام این پروژه مبارزه مکانیکی و بیولوژیکی به منظور کنترل بیوماس گیاهان آبزی، برداشت نی و باز کردن آبراهه‌ها و احیاء تالاب غرب می‌باشد.
مواد و روش‌ها
· منطقه مورد مطالعه
ناحیه مورد بررسی بخش غربی تالاب انزلی است. این تالاب در حاشیه جنوبی دریای خزر با مساحتی حدود 218 کیلومتر مربع واقع شده است. این تالاب در محدوده جغرافیایی 37 درجه و 28 دقیقه شمالی و 49 درجه و 25 دقیقه طول شرقی واقع گردیده و از شمال به دریای خزر، از جنوب به شهرستان صومعه سرا، از شرق به دهستان پیربازار و از غرب به بخش کپورچال و آبکنار از توابع شهرستان بندر انزلی محدود است. رودخانه چافرود از شمال غرب وارد تالاب غرب می‌شود. تالاب انزلی جزو تالاب‌های آب شیرین کشور است (حسین جانی و همکاران،1396). شکل 1 موقعیت محدوده مورد مطالعه تالاب غرب را نشان می‌دهند.
شکل 1: محدوده مطالعاتی تالاب غرب
· روش پژوهش
هدف از انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی، شناسایی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی فعالیتهای پروژه می‌باشد. ارزیابی اثرات زیست محیطی مفهوم زیست محیطی توسعه پایدار را از طریق فراهم آوری اطلاعات ضروری مربوط به محیط زیست برای تعیین مقبولیت زیست محیطی یک پروژه پیشنهادی تضمین می‌نماید. به منظور بررسی شفاف اثر فعالیت‌ها بر محیط زیست اطراف طرح در چک لیست توصیفی اثرات حاصل از انجام فعالیت‌ها بر روی پارامترهای زیست محیطی تشریح گردیده است.
مراحل انجام ارزیابی اثرات محیط زیستی به شرح زیر می‌باشد:
- شناسایی جنبه‌های زیست محیطی
- شناسایی مولفه‌های تاثیر پذیر زیست محیطی
- تعیین پیامدهای زیست محیطی هر جنبه زیست محیطی بر هر پارامتر تاثیر پذیر زیست محیطی
مرحله بعد ارزیابی اهمیت هر پیامد زیست محیطی برروی پارامترهای تاثیر پذیر زیست محیطی می‌باشد. پیامدهای زیست محیطی با استفاده از معیارهای زیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرند:
- ماهیت اثر
- زمان تاثیر
- بزرگی اثر
- دامنه اثر
تعاریف پارامترهای بالا در جدول 1 نمایش داده شده است.
جدول 1: پارامترهای ارزیابی اثرات زیست محیطی
ماهیت اثر | بزرگی اثر- اثر برروی منابع | ||
منفی | _ | بدون اثر | بدون اثر |
مثبت | + | کوچک | کمتراز 10درصد منابع را تحت تاثیر قرار می‌دهد. |
زمان تاثیر- طول مدت اثر منفی | متوسط | 1تا 10درصد منابع را تحت تاثیر قرار می‌دهد. | |
بی اثر | بدون اثر | بزرگ | بیش از 10درصد منابع را تحت تاثیر قرار می‌دهد. |
کوتاه مدت | کمتر از یکسال | دامنه تاثیر- مقیاس اثرگذاری در محدوده مطالعاتی (اثرات تجمعی و اهمیت بین المللی) | |
میان مدت | 1تا 10 سال | محلی | در محدوده بلافصل اثر |
طولانی مدت | بیشتر از 10 سال | منطقه ای /ملی | دارای اثرات بزرگ مقیاس |
دائمی | برگشت نا پذیر | بین المللی | دارای اهمیت بین المللی |
نتایج
نتایج بررسی فعالیتهای مختلف طرح احیای تالاب غرب و پیامدهای آنها در جدول 2 نشان داده شده است.
فعالیت | پارامتر | پیامد | زمان تاثیر | بزرگی | دامنه اثر |
| |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
برداشت مکانیکی ( نی بری و برداشت گیاهان آبزی غوطه و شناور با دستگاه‌هاروستر) | آلودگی صوتی | افزایش سطح سرو صدا | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |
کیفیت آب | افزایش کدورت | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | ||
آلودگي آب در اثر ريزش سوخت وسايل نقلیه سنگین | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
تغييرات خواص آب هم چون ميزان اسيديته، دماي آب | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
كاهش اكسيژن محلول | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
زیستگاه | تخریب زیستگاه | کوتاه مدت | متوسط | محلی | - | ||
پوشش گیاهی | حذف گیاهان آبزی | کوتاه مدت | متوسط | محلی | - | ||
جانوران | حذف ماهی‌ها | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | ||
احیا و پاکسازی آبراهه‌ها (رودخانه چافرود)
| کیفیت هوا | ایجاد ذرات معلق،NOx،CO، SOx | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |
آلودگی صوتی | افزایش سطح سروصدا به دلیل فعالیت ماشین آلات | کوتاه مدت | متوسط | محلی | - | ||
هیدرولوژی رودخانه | کاهش سرعت آب | کوتاه مدت | کوچک | محلی | + | ||
کیفیت آب | افزایش کدورت، تغييرات خواص آب هم چون ميزان اسيديته، دماي آب، کاهش اكسيژن محلول | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | ||
آلودگي آب در اثر ريزش سوخت وسايل نقلیه سنگین | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
زیستگاه | کاهش جمعیت جلبکها و ماکروفیتها | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | ||
کاهش تبادل اکسیژن و متابولیسم موجودات کفزی به دلیل پرشدن فضای متخلخل بستر رسوبات | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
بی ثباتی و ناپایداری لایه‌های زیرین بستر و زیستگاه بی مهرگان | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
عدم توانایی فیتوپلانکتونها و زئو پلانکتونها در انجام فتوسنتز | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
ازبین رفتن مناطق تخم ریزی ماهیان | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | |||
آبگیری و احیای تالاب غرب | کیفیت آب | بهبود کیفیت آب از نظر فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی | میان مدت | بزرگ | محلی | + | |
افزایش عمق تالاب و کاهش روند خشک شدن تالاب | میان مدت | بزرگ | محلی | + | |||
حذف رسوبات تالاب | میان مدت | بزرگ | محلی | + | |||
زیستگاه | بهبود شرایط زیستگاهی تالاب بواسطه افزایش عمق تالاب | میان مدت | بزرگ | محلی | + | ||
ایجاد شرایط مناسب زیستگاهی جهت زمستان گذرانی پرندگان | میان مدت | بزرگ | محلی | + | |||
جانوران | بهبود وضعیت جانوران از لحاظ جمعیت و محل سکونت | میان مدت | بزرگ | محلی | + | ||
گردشگری | بهبود وضعیت گردشگری به واسطه بهبود شرایط طبیعی تالاب | میان مدت | بزرگ | محلی | + | ||
بهبود وضعیت قایقرانی در تالاب | میان مدت | بزرگ | محلی | + | |||
پسماند | تولید پسماند | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - | ||
صیادی | بهبود وضعیت صیادی | میان مدت | بزرگ | محلی | + | ||
بهبود عبور و مرور قایقهای صیادی | میان مدت | بزرگ | محلی | + | |||
رضایتمندی جوامع محلی | بهبود وضعیت صید ماهی و شکار پرندگان | میان مدت | بزرگ | محلی | + | ||
درآمد حاصل از قایقهای تفریحی | میان مدت | متوسط | محلی | + | |||
مبارزه بیولوژیکی | پوشش گیاهی | کاهش تراکم گونه‌های گیاهی منطقه | میان مدت | متوسط | محلی | + | |
جانوران | افزایش جمعیت ماهی‌ها و سایر جانوران آبزی | میان مدت | متوسط | محلی | + | ||
بهره برداری از پل چوبی و ایستگاه پرنده نگری | گردشگری | توسعه گردشگری | میان مدت | بزرگ | محلی | + | |
پسماند | تولید پسماند | کوتاه مدت | کوچک | محلی | - |
بحث
ارزیابی اثرات محیط زیستی احیاء تالاب غرب با هدف مبارزه مکانیکی و بیولوژیکی به منظور کنترل بیوماس گیاهان آبزی، برداشت نی و باز کردن آبراهه‌ها و احیاء تالاب غرب می‌باشد. منطقه غربی تالاب انزلی به دلیل دارا بودن بیشترین پهنه آبی نسبت به سایر مناطق تالاب انزلی از اهمیت ویژه ای به منظور صیادی و گردشگری در منطقه برخوردار است. بخش غربي تنها بخشي است كه فعاليتهاي صنعتي و كشاورزي پراكنش چنداني ندارد (خسروي و همكاران، 1390 .(به دلیل رشد بی رویه پوشش گیاهان آبزی در تالاب غرب عمق تالاب کاهش یافته است. افزایش گونه‌های گیاهی مانند Ceratophyllum demersum و Potamogeton pectinatus در مناطق مختلف تالاب غرب نسبت به گذشته ناشی افزایش یوتروفیکاسیون آب و ورود بار مواد آلی و مغذی بیشتر نسبت به سالیان پیش و توان رشد این گونه گیاهی در اعماق و شرایط مختلف می‌باشد (حسین جانی و همکاران، 1396؛ عابدینی و همکاران، 1396). رودخانه منتهی به بخش غربی تالاب چافرود است که در محل ارتباط با تالاب به اراضی باتلاقی پوشیده از نی و سایر گیاهان تالاب برخورد میکند.
مهم ترین فعالیتهای قابل اجرا در منطقه مورد مطالعه عبارتند از برداشت مکانیکی پوشش گیاهی شامل برداشت گیاهان آبزی غوطه ور و شناور به وسیله دستگاه‌هاروستر و برداشت نی، احیا و پاکسازی آبراهه‌ها شامل ورودی رودخانه چافرود، مبارزه بیولوژیکی با پوشش گیاهان آبزی تالاب غرب، مدیریت و کاربرد بقایای گیاهی جمع آوری شده و همچنین بهره برداری از پل چوبی و ایستگاه پرنده نگری می‌باشند.
مهم ترین اثرات منفی این فعالیت‌ها را می‌توان تخریب و از دست دادن زیستگاه جانوران تالاب را نام برد، به طوری که‌هاروسترها به صورت انتخابی عمل نمی کنند و تمامی موجودات از جمله ماهی‌ها، حلزون‌ها و سایر جانوران را نیز همراه با گیاهان برداشت میکند (Lyn et al., 2014). با توجه به اینکه به منظور احیای تالاب بخشی از اراضیحاشیه ای نی بری خواهد شد زیستگاه زیستمندان منطقه موقتا از بین خواهد رفت. برداشت نی اثراتی همچون تخریب لانه پرندگان کنار آبزی، دوزیستان و خزندگان و زیستگاه آنها دارد. تلاطم آب ناشی از برداشت مکانیکی موجب کدورت آب و کاهش میزان نور می‌گردد.
از اثرات مثبت احیا تالاب غرب را می‌توان به بهبود کیفیت آب، بهبود وضعیت زیستگاه‌ها، جانوران و گیاهان، بهبود سیمای سرزمین، گردشگری و صیادی و رضایتمندی جوامع اشاره کرد. این امر در مطالعه فاطمی و همکاران (1391) در مورد لایروبی آبراهه‌های تالاب انزلی نیز مورد تأیید قرار گرفته است. آب بلافاصله بعد از عملیات برداشت مکانیکی بیوماس گیاهان آبزی قابل استفاده است و محتوای اکسیژن آب در اثر برداشت مکانیکی تغییر نمی کند فقط روی کدورت آب در کوتاه مدت تأثیر داد. برداشت مکانیکی بر تنوع و فراوانی آنها تأثیری ندارد. روش کنترل مکانیکی برخلاف نگرانی‌های زیست محیطی که دارد، هنوز روشی مورد پسند و معمول است. با انجام عملیات برداشت مکانیکی عمق آب افزایش می‌یابد و ماهی‌هایی که در اعماق بیشتر زندگی می‌کنند بخوبی رشد می‌کنند. شرایط مساعد برای مهاجرت گونه‌های پرندگان فراهم می‌شود. جوجه‌آوری اردک بلوطی، کاکایی سرسیاه و پرستوی دریایی کوچک در سالیان اخیر برای اولین‌بار برای استان گیلان در این بخش از تالاب گزارش شده است. زندگی جوامع محلی اطراف تالاب غرب از نظر معیشتی صید و شکار، کشاورزی، تامین مواد اولیه صنایع دستی و آبزی پروری وابسته به این تالاب بوده و از آنجا که یکی از عناصر کلیدی مدیریت و حفظ تالابها مشارکت و همراهی جوامع محلی می‌باشد، جمع آوری نظرات ساکنان محلی روستاهای پیرامونی، نشان می‌دهدکه اکثریت آنها اجرای طرح احیا و آبگیری مجدد تالاب را مثبت ارزیابی نموده و نظر موافق دارند.
در مورد کنترل بیولوژیکی، هدف ریشه کن کردن و حذف کامل یک گیاه آبزی از یک منطقه نیست. کنترل زیستی یک فرآیند بلند مدت است و از معایب این روش این است که طی سال‌های طولانی جواب می‌دهد. موجوداتی که برای کنترل بیولوژیکی استفاده می‌شوند گونه Pseudorasbora parva یک گونه آمورنما است. برای خوردن گیاهان تالاب از جمله گیاه هزار برگ (Hydrilla verticillata) و گندواش (Lythrum salicaria) مناسب است. همچنین از 9 گونه ماهی غیر بومی شناسایی شده تالاب غرب که مهم ترین آنها کپور نقره‌ای (Hypophthal michthys)، کپور علفخوار (Ctenopharyngodon idella)، كپور معمولي (Cyprinus Carpio) و کپور سرگنده (Hypophthalmichthys nobilis) هستند و ارزش اقتصادی بالایی دارند می‌توان به منظور مبارزه بیولوژیکی با بیوماس گیاهی این بخش از تالاب استفاده کرد. لازم به ذکر است که برخی از گونه‌ها شامل کاراس وحشی و ماهی گامبوزیا جزء گونه‌های مهاجم محسوب می‌شوند. برداشت نی سبب افزایش حرکت آب و موج در تالاب می‌شود که به بهبود زیستگاه و جریان اکسیژن در آب کمک میکند (Lishawa et al., 2015). نی را باید زمانی برداشت کرد که به حداکثر رشد ارتفاعی خود رسیده باشد و گل داده باشد (Jinadasa et al., 2008; Aquatic Ecosystem Restoration Foundation, 2005).
پل چوبی و ایستگاه پرنده نگری که با بهبود وضعیت موجود این تالاب و بازگشت پرندگان مهاجر مورد استفاده توریست‌ها و علاقه مندان حیات وحش و استفاده‌های آموزشی برای دانشجویان و دانش آموزان قرار خواهد گرفت که علاوه بر وجود قایق سواری می‌توان از اقامتگاه‌ها و مراکز تفریحی که برای رفاه گردشگران تدارک دیده می‌شود، استفاده کرد و چشم انداز طبیعی خاصی را در منطقه بوجود می‌آورد.
مهمترین کاربردهای بقایای گیاهان آبزی برداشت شده را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد از جمله این که ماکروفیت‌های آبی ویژگی‌های بالقوه ای به عنوان کمپوست، مالچ، کود، خوراک دام، منابع فیبری برای کاغذ سازی و مواد مختلف شیمیایی دارند و همچنین برای پاکسازی آب و پساب‌های آلوده بکار می‌روند. گیاهان آبزی به منظور استفاده بعنوان علوفه نسبت به یونجه دارای پروتئین خام و فیبر کمتر و چربی بیشتری هستند که از خصوصیات مثبت و ارجح آنها محسوب می‌شود. یک روش دیگر، سوزاندن گیاهان آبزی خشک و استفاده از باقی مانده خاکستر آن است که شامل مواد معدنی بیشتراست. نتایج برخی از تحقیقات نشان داد که استفاده از کمپوست گیاهان آبزی Hydrilla و Najas در مقایسه با خاک معمولی باعث افزایش تولید محصولات باغی می‌شود. استفاده از گیاهان آبزی به عنوان مالچ در باغبانی عملکرد مناسبی را نشان داده است (Singh, 1968; Riemer and Toth, 1971). توده‌های وسیعی از نی که در مرداب‌ها رشد می‌کنند برای اهداف متنوعی از ساخت خانه‌ها و قایق‌ها گرفته تا خمیر کاغذ مورد استفاده قرار می‌گیرند. نی در بسیاری از کشورها به صورت دستی یا مکانیکی برداشت شده و به عنوان مصالح ساختمانی در ساخت خانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد (Aquatic Ecosystem Restoration Foundation, 2005.). سایر کاربردهای نی در صنایع سلولزی، کاغذسازی و همچنین برای تولید محصولات دیگر از جمله فورفورال، الکل، مخمر و کود می‌باشد.
در پایش گیاهان آبزی سه مسئله باید مورد مطالعه قرار گیرد: 1- رشد مجدد گیاهان بعد از برش ماهانه در طول تابستان 2- رشد مجدد گیاهان بعد از یک برش در اوایل تابستان 3- رشد مجدد گیاهان یک سال بعد از برداشت قبلی
با توجه به رشد گیاهان پس از برداشت ماهانه، یک ماه بعد از برداشت، بیوماس ماده گیاهی تقریبا به یک چهارم میزان اصلی خود کاهش پیدا میکند. یک ماه بعد از دومین برداشت، باز هم کاهش قابل توجهی نشان می‌دهد. در برداشت سوم تقریبا تمام مواد گیاهی را از بین می‌برد. رشد مجدد گیاهان دو ماه بعد از برداشت اول حدودا دو برابر بیشتر از زمانی است که هر ماه برداشت صورت گیرد. برداشت در یک سال سبب کاهش توده گیاهی سال‌های بعد بویژه در عمق آب (عمق 5/1 متری) می‌شود. تکرار برداشت باعث کنترل رشد گیاه می‌شود (IFAS, 2018; Lishawa et al., 2015).
لازم است لایروبی تله رسوبگیری که در رودخانه چافرود ایجاد شده انجام شود. با توجه به این که این تله رسوبگیر در تامین آب تالاب عملکرد مناسبی نشان داده و با توجه به این که مدت زمان طولانی از ایجاد آن گذشته است لازم است لایروبی گردد (پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی، 1391).
منابع
پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی، 1391. مطالعات زیست محیطی احداث تله رسوبگیر بر روی رودخانه چافرود در محدوده روستای شیله سر شهرستان بندر انزلی. کارفرما: شرکت مهندسین مشاور سامان سدرود.
حسین جانی، ع. احمدنژاد، م. مهدی زاده، غ. صادقی نژاد ماسوله، الف. سهرابی، ت. صابری، ح. 1396. بررسی زی توده گیاهان آبزی و ارتباط آنها با عوامل محیطی در منطقه غرب تالاب انزلی. فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب، سال 9، شماره 31، 78-69.
خسروي، م.، بهرامي فر، ن. و قاسمپوري، س.م.، 1390. بررسي آلودگي فلزات سنگين (Cu, Zn, Hg, Pb, cd) در رسوب سه بخش تالاب انزلي. مجله سلامت و محيط زيست. دوره چهارم. شماره دوم: 232-223.
عابدینی، ع. میرزاجانی، ع. فلاحی، م. 1396. وضعیت فیزيكوشیمیايی آب و سطح تغذيه گرايی تالاب انزلی. مجله علمی شیلات ایران. سال 26، شماره 6.
فاطمی، س. م.، روزبهی. م.، ارحمی. م.، 1391. بررسی اثرات زیست محیطی احداث و لایروبی آبراهه‌ها به منظور احیاء تالاب انزلی. دهمین همایش بین المللی سواحل، بنادر و سازه‌های دریایی.
Aquatic Ecosystem Restoration Foundation, 2005. Aquatic Plant Management, Best Management Practices in Support of Fish and Wildlife Habitat. 84 p.
Institute of Food and Agriculture Sciences (IFAS). 2018. https://plants.ifas.ufl.edu/manage/developing-management-plans/monitoring-aquatic-plants-management.
Jinadasa K. B. S. N., Tanaka N., Sasikala S., Werellagama D. R. I. B., Mowjood M. I. M., Ng W. J., 2008. Impact of harvesting on constructed wetlands performance a comparison between Scirpus grossus and Typha angustifolia. Journal of Environmental Science and Health Part A, 43:(664–671).
Lishawa Sh.C., Lawrence B.A., Albert D.A., Tuchman N.C., 2015. Biomass harvest of invasive Typha promotes plant diversity in a Great Lakes coastal wetland. Restoration Ecology 23, 3: (228–237).
Lyn A. Gettys, William T. Haller and David G. 2014. Biology and Control of Aquatic Plants. Chapter 7: Mechanical Control of Aquatic Weeds. Aquatic Ecosystem Restoration Foundation. 229 p.
Riemer, D. N. and Toth, S. J., 1971. Nitrification of aquatic weed tissues in soil, Hyacinth Control Journal, 9, pp. 34–36.
Singh, S. B., 1968. Preliminary experiments on the relative manorial values of some aquatic weeds as composts.
