چالش ها و عوامل اثرگذار بر تجاری سازی فناوری در جهاددانشگاهی
محورهای موضوعی : عمومى
عاطفه ذوالفقاری
1
,
حسام زند حسامی
2
,
مرتضی اکبری
3
,
حمید امین اسماعیلی
4
1 - دانشجوی دکتری کارآفرینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران، پژوهشگر جهاد دانشگاهی
2 - استادیار، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 - دانشیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - استادیار جهاددانشگاهی، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
این مقاله به شناسایی چالش ها و عوامل اثرگذار بر تجاری سازی فناوری در جهاد دانشگاهی به عنوان یکی از بزرگترین مراکز تحقیقاتی کشور، پرداخته است. در اين پژوهش پس از بررسی گسترده در ادبيات موضوع با روش کیفی و با استفاده از نمونه گيری هدفمند، 27 مصاحبه عمیق با فناوران و خبرگان حوزه فناوری جهاددانشگاهی انجام شده و با تحلیل تم 215 عامل اثرگذار بر تجاری سازی فناوری شناسایی شده است. ویژگی های شخصیتی و جمعیت شناختی کارآفرین و دوسوتوانی به عنوان عوامل موثر فردی، فرهنگ سازمانی، وجود ساختار سازمانی مناسب و حمایت مدیریت به عنوان عوامل سازمانی و حمایت صنعت و دولت، تقاضای بازار، شرایط اقتصادی کشور، و موقعیت جغرافیایی به عنوان عوامل محیطی اثرگذار بر تجاری سازی در این پژوهش دسته بندی شده اند. همچنین مشکلات و چالش های شناسایی شده در این پژوهش شامل معضلات تأمین مالی، عدم وجود فرهنگ خرید تولید داخلی در سازمان ها، تنگناهای حقوقی و قانونی، کمبود نیروی انسانی دوسوتوان، عدم اطمینان سازمان ها، بازار و بدنه تصمیم ساز دولت به محصولات داخلی بوده است. استفاده از روش های جدید تأمین مالی، وضع قوانین جدید استاندارد دهی به فناوری های جدید، ایجاد فرهنگ خودباوری در کشور و تعهد تولیدکنندگان فناوری های داخلی به تولید با کیفیت و خدمات پس از فروش بهتر، پیشنهاداتی جهت رفع مشکلات تجاری سازی فناوری هستند.
This article will identify the chalenlges and factors affecting technology commercialization in ACECR as one of the biggest reserch center in Iran. This study, after extensive study in the literature of the subject with qualitative method and using purposeful sampling, 27 in-depth interviews were conducted with technologists and experts in ACECR. After analyzing the theme, 215 factors affecting technology commercialization were identified. knowledge and skills, motivation, interest in technology, marketing power, diligence, expertise and Ambidexterity are individual factors and organizational culture, technological attitude of organizational management, existence of appropriate organizational structure, management support, team of experts, encouragement and Self-sufficiency are organizational factors and country needs, government support, market demand, sanctions, economic conditions, industry support, and geographic location are environmental factors. Also, the 120 problems and challenges identified in this study included financial, cultural, legal, human and physical resources problems, market entry, support and organization. The use of new financing methods, the enactment of new standards for standardization of new technologies, the creation of a culture of self-confidence in the country and the commitment of technology producers to better quality production and guarantee service, are the suggestions for solving technology commercialization problems
چالشها و عوامل اثرگذار بر تجاریسازی فناوری در جهاددانشگاهی
*عاطفه ذوالفقاری **حسام زندحسامی ***مرتضی اکبری ****حمید امیناسماعیلی
*دانشجوی دکتری کارآفرینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران، پژوهشگر جهاد دانشگاهی atearta@gmail.com
**استادیار، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران h.zand@srbiau.ac.ir
***دانشیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران mortezaakbari@ut.ac.ir
**** استادیار جهاددانشگاهی، تهران، ایران hamins38@yahoo.com
تاریخ دریافت: 16/02/1399 تاریخ پذیرش: 31/05/1400
صص: 69- 86
چکيده
این مقاله به شناسایی چالشها و عوامل اثرگذار بر تجاریسازی فناوری در جهاد دانشگاهی به عنوان یکی از بزرگترین مراکز تحقیقاتی کشور، پرداختهاست. در اين پژوهش پس از بررسی گسترده در ادبيات موضوع با روش کیفی و با استفاده از نمونهگيری هدفمند، 27 مصاحبه عمیق با فناوران و خبرگان حوزه فناوری جهاددانشگاهی انجام شده و با تحلیل تم 215 عامل اثرگذار بر تجاریسازی فناوری شناسایی شدهاست. ویژگیهای شخصیتی و جمعیتشناختی کارآفرین و د وسوتوانی بهعنوان عوامل موثر فردی، فرهنگ سازمانی، وجود ساختار سازمانی مناسب و حمایت مدیریت بهعنوان عوامل سازمانی و حمایت صنعت و دولت، تقاضای بازار، شرایط اقتصادی کشور، و موقعیت جغرافیایی بهعنوان عوامل محیطی اثرگذار بر تجاریسازی در این پژوهش
دستهبندی شدهاند. همچنین مشکلات و چالشهای شناسایی شده در این پژوهش شامل معضلات تأمین مالی، عدم وجود فرهنگ خرید تولید داخلی در سازمانها، تنگناهای حقوقی و قانونی، کمبود نیروی انسانی دوسوتوان، عدم اطمینان سازمانها، بازار و بدنه تصمیمساز دولت به محصولات داخلی بودهاست. استفاده از روشهای جدید تأمین مالی، وضع قوانین جدید استاندارد دهی به فناوریهای جدید، ایجاد فرهنگ خودباوری در کشور و تعهد تولیدکنندگان فناوریهای داخلی به تولید با کیفیت و خدمات پس از فروش بهتر، پیشنهاداتی جهت رفع مشکلات تجاریسازی فناوری هستند.
واژه‌های کلیدی: تجاریسازی، فناوری، چالش، دوسوتوانی، جهاددانشگاهی.
نوع مقاله: پژوهشی
1-مقدمه
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: حسام زندحسامی H.zand@srbiau.ac.ir
|
(خانا5 2014). تجاریسازی فناوری بهعنوان فرآیند تبدیل دانش علمی به محصولات جدید یا بهبود وضعیت کالا و خدمات و رساندن آنها به بازار (فینی و همکاران، 2018)، یکی از مکانیسمهای مهم دستیابی به توسعه اقتصادی است.
حرکت در مسیر نوآوری و ارزش‌آفرینی و ایفای مطلوب مسئولیت اجتماعی یکی از محورهای تحول دانشگاهها در سالهای گذشته بویژه در دو دهه اخیر است (مهدی و شفیعی، 1399) در کشور ما نیز حرکت به سمت اقتصاد دانشبنيان با دانشگاهها و مراكز پژوهشي كشور هدايت و تسهيل میشود (گودرزی، 1392). در راستای اهمیت نقش تجاريسازي نتایج پژوهشها در کشور، در حال حاضر
طرحها و برنامههاي مختلفی اجرایی شدهاند که در این باره میتوان به بند (ج) ماده 4 قانون برنامه ششم توسعه کشور، در چهارچوب بند (80) سیاستهای کلی برنامه ششم (حمایت حقوقی، مالی و نهادی لازم برای توسعه دانش و پیشرفت فناورانه و نوآورانه در جهت تجاریسازی ایده و دانش در تولید محصول و خدمات با ارزش افزوده مثبت)، اشاره کرد (برنامه ششم توسعه کشور، 1395). بنابراین تجاري سازي پژوهشهاي دانشگاهی به عنوان یک ضرورت میبایست در راهبرد و چشمانداز دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی تلفیق شود. از اينرو لزوم شناخت عوامل اثرگذار و چالشها در فرآيند تجاريسازي فناوریهاي توسعهيافته در مراكز پژوهشي كشور، میتواند به عنوان قدم اول در كمك به خواست ملي حركت به سوي اقتصاد دانشبنيان مطرح باشد، زیرا شناسایی عوامل اثرگذار و مشکلات، همواره به عنوان قدم اول در حل مسأله مطرح است (عباسی و همکاران، 1397).
برای بهرهمندي از پتانسیلهاي علمی سازمانها و مراکز تحقیقاتی کشور، تجاريسازي فناوری باید بطور جدی در برنامه این مراکز قرار گیرد. در این راستا، شناخت دقیقتر از شرایط زمینهساز تجاریسازی و عوامل موثر بر کسب موفقیت مراکز تحقیقاتی در تجاريسازي، میتواند به تدوین بهتر سیاستها و طراحی دقیقتر برنامههاي اجرایی جهت حرکت بهسمت تجاریسازی کمک کند. برای نیل بدین مقصود باید نیروی انسانی مراکز تحقیقاتی با مفاهیم و عوامل اثرگذار بر تجاریسازی آشنا بوده و سازمانهای تحقیقاتی از حیث الزامات زیرساختی، ساختاری، تیم سازی و...آماده تجاریسازی بوده و محیط داخلی سازمانها و محیط خارجی از حیث وضع قوانین، سیاستها، فرهنگ و... برای ورود محصولات حاصل از فناوریهای تجاریسازی شده آماده باشند (آیباغی و همکاران، 1399). بررسی مشکلات و عوامل موثر بر تجاریسازی فناوری نیز میتواند راهکارهایی ایجاد کند تا سیاستگذاری و برنامهریزی بهتری برای اشاعه تولید فناوری از دستاوردهای پژوهشی مراکز تحقیقاتی و به بازار رساندن آنها، انجام پذیرد (ظریفی و همکاران، 1397).
این پژوهش عوامل اثرگذار و چالشهای فرآیند
تجاریسازی محصولات و فناوریهای جهاددانشگاهی را معرفی میکند. جهاددانشگاهی به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی با تأکید بر متن اساسنامه خود برای فعالیت در حوزه پژوهشهای کاربردی و رساندن محصولات و
فناوریها تا مرحله صنعتی و نیمهصنعتی به بازار، توانسته است بیش از هفتاد محصول فناورانه را
تجاریسازی کرده و به بازار برساند. در سال 1393 نیز سازمان تجاريسازي فناوري و اشتغال دانش‌آموختگان برای تسهيل تجاريسازي فناوري و انتقال فناوري‌هاي به بلوغ رسيده واحدهای سازمانی به شركت‌ها و مؤسسات، تأسیس گردیده و از آن تاریخ جهت تجاریسازی به یاری واحدهای سازمانی جهاددانشگاهی پیوستهاست. جهاددانشگاهی با اکوسیستم خود و بهرهگیری از فرهنگ خاص سازمانیای که پژوهشگران را به سوی چیرهدستی یا دوسوتوان شدن (پورعابدی، 1395) هدایت میکند، توانستهاست از پژوهشگر علاقهمند به پژوهش، به پژوهشگران علاقهمند به تولید محصول و تجاریسازی آن برسد. یافتههای این پژوهش کمک میکند تا الگوی مناسبی برای فناوریهای جدیدی ایجاد شود که در این نهاد به بهرهبرداری خواهند رسید تا در تجاریسازی فناوریهای آینده مثمرثمر باشند. نتایج این پژوهش همچنین میتواند نمونه کاربردی برای سایر مراکز تحقیقاتی و نهادهای دولتی و خصوصی در کشور در امر تجاریسازی فناوری باشد.
2- پيشينه پژوهش
فناوری یکی از مهمترین ابعاد، تعیین‌کننده مزیترقابتی است (اتزکویتز و ژائو، 2017). برای دستیابی به فناوری، بسیاری از شرکتها در کشورهای در حال توسعه که توان تولید سریع فناوری را ندارند (خانا، 2014) و یا در كشورهاي توسعهيافته، از انتقال فناوری (کریستنسن6 و همکاران، 2018) استفاده میکنند. این مسأله اهمیت انتقال و تجاریسازی فناوری جهت کسب مزیت رقابتی در کشورها و شرکتها را نمایان میسازد. در پژوهشی که پلی دیکیون و دیام7 (2010) انجام دادند بیان شد که انتقال فناوری در مراکز تحقیقاتی که تأمین مالی دولتی دارند میتواند فرصت و تهدید را برای سرمایهگذاری در زمینه تحقیق و توسعه ایجاد کند. کیچبرگر8 در سال 2016 موفقیت تجاریسازی فناوری را بررسی کرده و برای افزایش مزیت رقابتی شرکت فناوری محور، تحقیق و توسعه را ابزاری مناسب برای بقای شرکت و ایجاد مزیت رقابتی میداند(اچ او و چوآه9 2019).
کانسکائو10 (2014) سن، تجربه و ویژگیهای شخصیتی کارکنان مؤسسات تحقیقاتی، ویژگیهای بازار، دفاتر تحقیق و توسعه و تاثیر بنیانگذاران شرکتهای جدید را در
تجاریسازی دخیل دانستهاست. چمیلسکی و پاول11 (2018)، مشارکت اثربخش نیروی انسانی در تجاریسازی فناوری را، نیازی ضروری دانستهاند.
به طور کلی برای رشد کارآفرینی در مراکز تحقیقاتی انتقال فناوری، وجود ساختار و انگیزه محققان برای راهاندازی شرکتهای زایشی حائز اهمیت است(گوبل12 2013). لاوسگدون13 (2019) انجام کارگروهی، باکتی14 (2017) اهمیت سرمایه مورد نیاز و کاهش هزینههای عملیاتی را در تجاریسازی فناوری مهم میداند. البته ارزیابی انتقادی از نتایج و چالشهای آینده تجاریسازی در موفقیت
تجاریسازی تاثیر بسزایی دارد (گیمون15 2017).
معمولاً تجاریسازی در رشتههای مختلف نتایج متفاوتی
بههمراه دارد ( گان162012) و با احساسات و انگیزه متفاوت محققان (مارس و گریسون17 2009) و فرهنگ و سیاست سازمان برای تخصیص منابع، تحت تأثیر قرار
میگیرد (هیدن18 و همکاران، 2016).
در دستهبندی کلی عوامل اثرگذار بر تجاریسازی فناوری،
وو و همکاران (2015) به دو دسته عوامل فردي و نهادي، پركمن و همکاران (2013) به ويژگيهاي فردي محقق، بسترسازماني و بسترنهادي، جهانگيرينيا (2013) به عوامل ساختاري، فرهنگي، سياسي و قانوني، فروزنده و همكاران (2014) به عوامل زمينهاي، ساختاري و محتوايي، نوبختوند و توسي (2014) به دو دسته عوامل سازماني و خارجي و امین پژوهش (1396) به عوامل فردي، سازماني،
فرهنگي - اجتماعي، قانوني و اقتصادي اشاره داشتهاند. عوامل کلیدی تجاریسازی فناوری در مطالعات به شرح ذیل در جدول 1 دستهبندی شدهاند.
جدول1. عوامل کلیدی تجاریسازی فناوری در مطالعات
عامل اصلی | زیر عامل | محقق |
|---|---|---|
فردی | انگیزه | کیچبرگر و همکاران (2016) |
ریسک پذیری | دسته و پرکمن19 (2011) | |
دانش | ||
مهارت، تخصص و تجربه | هلم و مارونر22 (2005) ذوالفقاری و همکاران(2020) | |
توفیق طلبی | آنگ23 (2019) ذوالفقاری و حجازی(2013) | |
سازمانی | مطابقت فناوری | اتیل24 (1982) |
پیچیدگی فناوری | لاسر25 (1982) | |
نوآوری(تدریجی یا رادیکال) فناوری | ردی و ژائو26 (1990) | |
بلوغ فناوری | براون و همکاران27 (1991) | |
طبیعت فناوری(فرآیندی-محصول) | اسپن و همکاران28 (1993) | |
سادگی فناوری | کیمورا29 (2010) | |
نوع فناوری | چن و همکاران30 (2011) | |
عدم اطمینان فناوری | لاسر (1982) | |
موقعیت رقابتی | ردی و ژائو (1990) | |
ظرفیت اقتصادی(منابع مالی) | اسپن و همکاران (1993) | |
تجربه | کومار و جین31 (2003) | |
بازاریابی و یافتن مشتریان مناسب | ناهار و همکاران32 (2006) | |
سازمان(عملکرد) | کیمورا (2010) | |
امکانات تحقیقاتی و تجهیزات(منابع فیزیکی) | مک اچرون33 (1978) | |
استراتژی | لاسر(1982) | |
قابلیتهای فنی (درک کاربر) | ردی و ژائو (1990) | |
تمایل مالکیت و مهارتهای مدیریتی | براون و همکاران (1991) | |
محیطی
| شرایط سرمایهگذاری | مک اچرون (1978) |
وضعیت بازار | لاسر(1982) | |
طبیعت صنعت (متمرکز / رقابتی) | ردی و ژائو (1990) | |
کاربرد احتمالی (انعطاف پذیر / متنوع) | براون و همکاران (1991) | |
قیمت گذاری فناوری | اسپن و همکاران (1993) | |
زمان مورد نیاز (مدت زمان بازپرداخت طولانی) | کیمورا (2010) | |
پشتیبانی دولت (سیاست، بودجه) | کومار و جین (2003) | |
روابط (اعتماد، رفتار، ارتباطات، شبکه، همکاری) | ردی و ژائو (1990) | |
آموزش | براون و همکاران (1991) زرین جویی و همکاران (1399) | |
نهاددانشگاه | زرین جویی و همکاران (1399) |
در راه تجاریسازی فناوری همواره چالشهای بیشماری نیز وجود دارند. همچنانکه بوهلج34 (2004) نوآوری فناورانه را مستلزم صرف هزینههای سرمایهای زیادی میداند که دسترسی به بازارهای سرمایه و مالی برای موفقیت تجاریسازی فناوری را ضروری مینمایاند.
آزاد و همکاران (1397) با اشاره بر چالشهای تجاریسازی محصولات شرکتهای دانش بنیان به عواملی مانند قوانین و مقررات، عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، مالی، بازاریابی، اندازه بازار، منابع انسانی، ساختارسازمانی، دانش و مهارت و البته مهمتر از همه فاکتور مالی و بازاریابی اشاره کردهاند. نصيري در سال 2014 عدم وجود سياست، مقررات و مديريت صحیح را بهعنوان مهمترين موانع تجاري سازي در نظر گرفتهاست.
مشکلاتی مانند تأمین مالی (کومار و جین، 2003)، مجوزها و استانداردها (گوبل، 2013)، ساختارها (جهانگیرینیا، 2013)، مشکلات بازاریابی (ناهار و همکاران ، 2006) نیز در مطالعات ذکر شدهاند. ریسک اقتصادی نیز در پژوهشهای تاوانیانن ونیکولیانن35 (2011) و اوبرین36 و همکاران (2004) بعنوان یک چالش اساسی بر تجاریسازی مطرح گردیدهاست. جدول 2 مشکلات و موانع تجاریسازی در پیشینه پژوهش را نشان میدهد.
جدول 2. مشکلات تجاریسازی فناوری در مطالعات
عامل اصلی | زیر عامل | محقق |
|---|---|---|
مشکلات مالی | دسترسی به بازارهای مالی | بوهلج (2004) |
ریسک مالی | (تاوانیانن ونیکولیانن، 2011؛ اوبرین و همکاران،2004) | |
مشکلات حاکمیتی |
قوانین و مقررات | ( نصیری و همکاران، 2014 فلیو37 و همکاران، 2012؛ آزاد و همکاران، 1397) |
مشکلات سیاسی | ( نصیری و همکاران، 2014؛ زاده و همکاران،2017) | |
شرایط اقتصادی | (احمدیان و همکاران، 1397) | |
نیروی انسانی | ترک کارشناسان | چن(2017) |
بازار | اندازه بازار | (آزاد و همکاران، 1397) |
بازاریابی | (آزاد و همکاران، 1397) | |
فناوری | اعتبار فناوری | چن(2017) |
ساختارسازمانی | ضعف ساختار سازمانی | (آزاد و همکاران، 1397) |
زیرساختها | در دسترس بودن زیرساخت | شکیل(2017) |
صلاحیت دسترسی به زیرساخت | (آزاد و همکاران، 1397) |
3- روش پژوهش
رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر کیفی است. پژوهش حاضر در دو مرحله اقدام به جمعآوری و تحلیل دادهها نمودهاست. ابتدا با مطالعه پيشينۀ پژوهش و بررسی مستندات تجربی جهاد دانشگاهی اطلاعات اولیه جمعآوری شدهاست.
جامعه آماري پژوهش شامل فناوران و خبرگان حوزه تجاریسازی در جهاد دانشگاهی است. خبرگان در این پژوهش شامل پژوهشگرانی است که در زمان تجاریسازی فناوری به عنوان مدیر ارشد در فرآیند تجاریسازی حاضر بوده و فناوران کسانی هستند که به طور مستقیم در فرآیند تولید و تجاریسازی در جهاددانشگاهی نقش داشتهاند.
بسیاری از محصولات تجاریسازی شده جهاددانشگاهی که یا با کمک فناوران و مدیران وقت تجاریسازی شدهاند و یا بعد از تأسیس سازمان تجاریسازی از این سازمان کمک گرفتهاند، با توجه به نیاز روز بازار و مبتنی بر فناوریهایی بودهاند که در این سازمان تولید و یا بومیسازی شدهاست. بعضی از این فناوریها با پیشرفت دانش و فناوری با گذر زمان توسعه‌یافته و یا از روند تولید خارج شدهاند. اما نقطه مشترک تمام این فناوریها این است که در زمان خود با پیمودن مسیر تجاریسازی و رسیدن به بازار توانستهاند مشکلی از مشکلات کشور را رفع نموده و در راه خودکفایی و خروج از تحریمها موثر بوده و نمونه موفقی از تجاریسازی فناوری باشند.
همه فناوریهای انتخاب شده از فناوریهای مطرح بوده که به بازار رسیدهاند و با مشورت و طی جلساتی با خبرگان جهاددانشگاهی در 14 مصاحبه انتخاب شدهاند و از حوزههای فنی مهندسی، علوم پایه، پزشکی و کشاورزی انتخاب شدهاند. بعد از انجام 14 مصاحبه مقدماتی که در جلساتی با حضور مدیران ارشد جهاددانشگاهی برای انتخاب فناوریهای منتخب انجام شد، 27 مصاحبه عميق نيمهساختاريافته با خبرگان و فناوران جهاددانشگاهی در خصوص تجاریسازی فناوریهای منتخب انجام شد. مصاحبهها پیادهسازی شده و با روش تحلیل تم38، تحلیل شدهاند. در ادامه فناوریهای جهاددانشگاهی معرفی شده و از این پس در مقاله فناوریها با شماره مشخص شده در ستون اول (جدول3) ذکر میگردند.
جدول3. لیست فناوریها و مصاحبهها
فناوری | نام فناوری | واحد سازمانی | زمینه تخصصی |
|---|---|---|---|
11 | جرم تعميري زيركن‌پچ | یزد | سرامیک |
12 | ژل سونوگرافی | خوزستان | شیمی |
13 | جنین تعیین جنسیت شده گاو | پژوهشگاه ابن سینا | ناباروری |
14 | نمکزدایی نفت | پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی | شیمی |
15 | افزایه ضد مهاجرت گاز | پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی | شیمی |
16 | لباسکار دیرسوز پنبه ای | صنعتی امیرکبیر | نساجی |
17 | سامانه پیشگیری از تشکیل رسوب در کف مخازن نفتی | علم و صنعت | مکانیک-برق |
18 | نهال رویشی گردو | تهران | زراعت |
19 | کودهای زیستی فسفاته | تهران | شیمی |
110 | یوپیاسهای صنعتی | علم و صنعت | برق |
111 | لوله مغزی سیار | صنعتی شریف | مکانیک |
112 | سیستم تست ولتاژ بالا | علم و صنعت | برق |
113 | کیسه جارو برقی | صنعتی امیرکبیر | نساجی |
114 | لوسیمد | علوم پزشکی تهران | درمان زخم |
115 | کوره تصفیه الکتریکی | تهران | برق |
116 | سبوس پایدار شده برنج | پژوهشکده صنایع غذایی مشهد | صنایع غذایی |
117 | واكسن استرپتوكوكوزيس | تهران | دامپزشکی |
118 | بارافشان | تهران | شیمی |
119 | پهباد | صنعتی شریف | هوافضا |
220 | کمپوست | صنعتی شریف | شیمی |
221 | دکل حفاری | علم و صنعت | برق-مکانیک |
222 | مته حفاری | خوزستان | برق-مکانیک |
223 | بن یاخته | رویان | علوم سلولی |
224 | سان میکس | تهران | شیمی |
225 | فرستندههای رادیویی | خواجه نصیرالدین طوسی | مخابرات |
226 | کورههای القایی | خواجه نصیرالدین طوسی | برق |
227 | سازه تورهای پرورش ماهی در قفس | امیرکبیر | نساجی |
از 27 مصاحبه انجام شده، 23 مصاحبه با فناوران جهاددانشگاهی و چهار مصاحبه با خبرگانی بودهاست که در فرآیند تجاریسازی به عنوان مدیر وقت حضور داشتهاند. ترکیب مصاحبه شوندگان از حیث تحصیلات از 7 نفر کارشناس ارشد و 20 نفر دکتر و دانشجوی دکتری تشکیل شدهاست و از لحاظ سن بین 30 تا 40 سال 4 نفر بین 41 تا 50 سال 16 نفر و بالاتر از 51 سال 7 نفر بودهاست.
در اين پژوهش روش سه سویه نگری جهت افزايش اعتبار دادهها در منبع دادهها اتخاذ گردیده است. روشهايي که مورد استفاده قرارگرفتهاند مصاحبه، بررسي اسناد و بررسي ابزار ديداري و شنيداری بودهاست. در پژوهش حاضر تعداد نمونه با استفاده از تکنیک نمونهگیری هدفمند انتخاب شد و کفایت تعداد مصاحبهها با اشباع نظری محدودشد، بدینمعنا که مصاحبهها تا زمانی ادامهیافت که دیگر مطلب جدیدی از سوی مصاحبهشوندگان مطرحنشد که وجود اشباع نظری در پاسخهای مصاحبهشوندگان حاکی از پایایی ابزار مصاحبه است.
بعد از تحلیل تم، رویههای عمدۀ رویکرد تحلیل کیفی در این پژوهش به شرح ذیل هستند:
کدگذاری باز: نامگذاری مفاهیمی که بیانگر رویدادهای قطعی و دیگر نمونههای پدیدهها هستند.
کدگذاری محوری: رویههایی که ازطریق آنها، دادهها در فرایندی مستمر با یکدیگر مقایسهمیشوند تا سرانجام پیوندی باز از کدگذاری مفاهیم مشخصشود.
کدگذاری انتخابی: به فرایند انتخاب مؤلفهها، پیوند نظاممند آن با دیگر مقولهها اشارهمیکند.
یافتههای پژوهش حاضر با استفاده از کدگذاری باز مصاحبهها و سپس کدگذاری محوری بهدست آمدهاست، بدینصورت که، ابتدا کدگذاری اولیه یا باز مفاهیم انجامشده و سپس مفاهیم دستهبندیشده (کدگذاری محوری) و فرایند شکلگیری مؤلفهها از میان کل دادهها با استفاده از نمودارهای شبکهای (کدگذاری انتخابی) انجامشدهاست(اکبری و همکاران، 1394). مقولهها و مؤلفههایی که در پیشینۀ پژوهش مرتبط دیده نشدند و حاصل نتایج پژوهش حاضر هستند بهعنوان مقولهها و مؤلفههای جدید مشخصشده و مورد بحث قرار گرفتهاند.
4- تجزیه تحلیل یافتهها
در تحلیل محتوای مصاحبهها، در آغاز شواهد ناشی از هر یک از مصاحبهها استخراج شدند. استخراج شواهد از همه مصاحبههای صورت گرفته (در مرحله نخست) به استخراج 215 كد باز منجر شد. سپس، به منظور كدگذاری ثانویه با ادغام موارد همسان و حذف موردهای تكراری، عبارتهای استخراج شده در قالب عبارتهای مولفه برای مرحله كدگذاری محوری به 56 عامل معنادار تدوین شدند. در مرحله بعد برای شناسایی مقولهها، تركیبهای لازم بین مولفهها همراه با معنابخشی به عمل آمد. به این ترتیب عبارتهای استخراج شده با ماهیت موضوعی همسان شناسایی و آنها در درون یك خوشه قرار داده شدند. در فرآیند تقسیم بندی و خوشه بندی مولفهها، مقوله كلی (كدگذاری انتخابی) شناسایی شدند.
5- عوامل اثرگذار در تجاریسازی فناوری
در این پژوهش از بین متون مصاحبهها در خصوص
فناوریها، یک متن به عنوان نمونه ذکر شده و تعدادی از کدهای باز به همراه شماره مصاحبه فناوری که کد باز از آن استخراج شده است در ستون بعدی ذکر شدهاند (اولین کد باز ذکر شده از متن انتخاب شده است و به دلیل محدودیت کلمات در مقاله تمامی کدهای باز ذکر نشده اند)، سپس با توجه به کدهای باز کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی، انجام شدهاست.
جدول 4. کدگذاری عوامل موثر در تجاریسازی
نمونه مصاحبه | نمونههایی از کدگذاری باز | کد گذاری محوری | کد گذاری انتخابی |
|---|---|---|---|
مصاحبه فناوری 1 : دانش در حوزههای متفاوت به عنوان علم بین رشتهای به همراه داشتن مهارت از عوامل موثر در کار فناوری بود. مصاحبه فناوری 13: وجود متخصصین در بازار و انگیزه نیروهای جهاد از عوامل مهم در تجاریسازی فناوری بود مصاحبه فناوری 20: سخت کوشی وپشتکار به همراه دلسرد نشدن در حین کار و جانزدن در برابر مشکلات در نیروها وجود داشت. مصاحبه فناوری 7: روحیه پژوهش و مواجهه با مسئله مهندسی و رویارویی با ریسکهای مالی در اعضای واحد وجود داشت. مصاحبه فناوری 17: ارتباطات علمی با اساتید درجه یک کشور و دانشجویان در خصوص فناوری وجود داشت. مصاحبه فناوری 25: تجربه مدیریتی در مناقصات و خط تولید وجود داشت. مصاحبه فناوری 15: تنوع طلبی و دانش در حوزههای متفاوت بود و افراد به دنبال موقعیت بهتر بودند. مصاحبه فناوری 16: انگیزه بالای افراد درگیر در پروژه تولید فناوری از جمله عوامل تصمیمگیری برای رساندن محصول به بازار بوده است. مصاحبه فناوری 10: علاقهمندی به کار و فناوری در اعضای گروه وجود داشت. | -وجود دانش حوزههای متفاوت -علم بین رشتهای -تخصص -توانمندی تخصصی -آشنایی تخصصی با موضوع -سخت کوشی -پشتکار -ریسک مالی -ریسکپذیر بودن -ارتباطات با اساتید -آشنایی با کارفرما -تجربه مدیریتی -تحصیلات مرتبط با تجربه -توفیق طلبی -اعتبار و شان اجتماعی -انگیزه بالا در تولید -انگیزه مالی -انگیزه -علاقهمندی به کار و فناوری -علاقه به بومی سازی | ویژگی های شخصیتی و جمعیت شناختی کارآفرینان | عوامل فردی |
مصاحبه فناوری 26: تجربیات مذاکره با کارفرما و بازاردر واحد وجود داشت. مصاحبه فناوری 7: مواجهه با مسئله مهندسی و قدرت رویارویی با ریسکهای مالی و ورود در بازار مصاحبه فناوری 20: در جهاد همه ادمهای عاشق تنش و حل مساله بودند. | -تجربیات مذاکره با کارفرما -آشنایی با بازار -قدرت ورود به بازار وقدرت تجاریسازی -به دنبال حل مساله بودن | دو سو توانی
| |
مصاحبه فناوری 10: ایجاد ساختار و محل سازمانی جدید و وجود هیئت مدیره و وجود ساختار مالی از نکات مهم هستند. | -ایجاد ساختار و محل سازمانی جدید -وجود هیئت مدیره -وجود ساختار مالی | وجود ساختار سازمانی مناسب |
عوامل سازمانی |
مصاحبه فناوری 14: حمایت ریاست و معاونت از فناوری وجود داشت. مصاحبه فناوری 12: بها دادن به افراد به نسبت تخصص و تعهد در واحد به عنوان ارزش مطرح بود. مصاحبه فناوری 11: دیدگاه فناورانه مدیریت ارشد در نگرش او نسبت به مسایل فناورانه تاثیر داشت. مصاحبه فناوری 2: تیم تحقیقاتی مناسب و آشنا با مسأله در گروه پژوهشی وجود داشت. مصاحبه فناوری 16: در سازمان حول فناوری هسته پویا ایجاد میکنه جذب نیرو میکند و محقق جذب می‌شد. | -حمایت ریاست و معاونت -بها دادن به افراد -تشویق کارهای جدید -مدیریت کلان حامی فناوری -دیدگاه فناورانه مدیریت -اعتماد به تيم تخصصي -تیم تحقیقاتی مناسب -جذب نیرو -جذب محقق | حمایت و تخصص مدیریت
| |
مصاحبه فناوری 18: توجه مدیریت به ایجاد شرکت از فناوریهای جهاد که باعث ورود به بازار محصولات
| -توجه مدیریت به ایجاد شرکت -ایجاد شرکت | ایجاد شرکت زایشی | |
مصاحبه فناوری 8: سازمان مانع فکر کردن به ایدههای جدید و اجرایی کردن آنها نبود. | -ایدههای جدید -تعریف زمینه جدید | نوآوری | |
مصاحبه فناوری 16: عدم وجود بودجه که باعث میشود محقق به دنبال ورود به بازار باشد وبحث اقتصادی و خودکفایی در واحد مهم است. مصاحبه فناوری 4: توانایی اجرای کار تیمی در واحد وجود داشت. مصاحبه فناوری 21: احترام به بزرگترها و جو اعتماد در واحد وجود داشت. | -خودکفایی در واحد -فرهنگ خودکفایی در جهاددانشگاهی -توانایی اجرای کار تیمی -احترام و جو اعتماد -خودکفایی
|
فرهنگ سازمانی | |
مصاحبه فناوری 26: تقاضای بازار برای این محصول وجود داشت. | -تقاضای بازار -شریط بازار داخلی | تقاضای بازار |
عوامل محیطی |
مصاحبه فناوری 4: افزایش نیاز بازار و تأمین بودجه پژوهش از طرف صنعت نفت مصاحبه فناوری 5: حمایت دولت از تولید این ماده در ایران وجود داشت. | -بودجه از صنعت -ساخت فناوری مورد نیاز صنعت -حمایت دولت از تولید در ایران -حمایت دولت | حمایت صنعت و دولت | |
مصاحبه فناوری 27: هزینههای اضافه برای واردات مواد اولیه با وجود تحریمها به پروژه تحمیل شده است. مصاحبه فناوری 24: نیازکشور در زمان بعد از جنگ و خلایی که در کشور بود. مصاحبه فناوری 8: شرایط اقتصادی اقتضا میکرد کاری در خصوص بهبود وضعیت کشاورزی انجام شود. | -تحریم -شرایط بعد جنگ و تحریم -حل نیازهای جامعه -نیازهای کشور بعد از جنگ -شرایط اقتصادی -رونق اقتصادی | شرایط اقتصادی کشور | |
مصاحبه فناوری 3: موقعیت جغرافیایی ومحیط مناسب برای تولید و فضای مناسب در دسترس ما بود.
| -موقعیت جغرافیایی -نزدیکی به دانشگاه | موقعیت جغرافیایی |
همچنان که در جدول فوق دیده میشود کدهای باز در مصاحبهها به عوامل دانش و مهارت، انگیزه، علاقهمندی به فناوری، قدرت بازاریابی، جدیت و پشتکار، تخصص، دوسوتوانی یا چیره دستی، ارتباطات، توفیق طلبی، قدرت حل مسأله، تجربه، کار گروهی و ریسکپذیری کدبندی شده و با کدگذاری انتخابی تحت عنوان عوامل اثرگذار فردی در این پژوهش نام گرفتهاند.
بنا بر موضوعات مطرح شده در پیشینه پژوهش مانند وو39و همكاران (2015)، پركمن40و همكاران (2013)، بركويتز41 و فلدمن42) 2006)، ميگونپوري و احمدي (2012) عوامل فردی به عنوان یک کدگذاری برای این پژوهش با 97 بار تکرار در بین شواهد استخراج شده از مصاحبهها، به عنوان یک عامل موثر بر تجاریسازی فناوری شناختهشده است.
در ادامه کدهای باز به کدهای محوری: فرهنگ سازمانی، وجود ساختار سازمانی مناسب برای تکمیل فرآیند
تجاریسازی، حمایت مدیریت، ایجاد شرکت زایشی و نوآوری تقسیم شده و در ذیل کد انتخابی عوامل سازمانی اثرگذار بر تجاریسازی فناوری قرارگرفتهاند.
اومام43و همكاران (2008)، بار44و همكاران (2009)، لينك و سيگل45 (2007)، نوبخت وند و توسي (2014)، ميگونپوري و احمدي (2012) و يدالهي فارسي و همكاران (1390) به نقش مهم عوامل سازمانی در تجاریسازی فناوری اشاره کردهاند. عوامل سازمانی به عنوان یک کدگذاری برای این پژوهش با 73 بار تکرار به عنوان یک عامل موثر بر
تجاریسازی فناوری شناخته شدهاست.
کدهای باز در مصاحبهها همچنین به کدهای محوری: حمایت دولت و صنعت، تقاضای بازار، شرایط اقتصادی کشور و موقعیت جغرافیایی تقسیم شده و در ذیل کد انتخابی عوامل محیطی قرار گرفتهاند.
اومام و همکاران (2008)، بيك فالوي و همکاران (2007)، لينك و سيگل (2005)، ميگونپوري و احمدي (2012) و صفري و كلاهي (1393) به اهمیت عوامل محیطی در تجاریسازی فناوری اشاره کردهاند. عوامل محیطی به عنوان یک کدگذاری برای این پژوهش با 45 بار تکرار و به عنوان یک عامل موثر بر تجاریسازی فناوری شناخته شدهاست. شکل زیر عوامل اثرگذار بر تجاریسازی فناوری در این پژوهش را نشان میدهد.
شکل1. عوامل مو ثر در تجاریسازی فناوری
2-چالشهای پیشروی تجاریسازی فناوریهای جهاددانشگاهی
در تحلیل محتوای مصاحبهها برای بررسی مشکلات و چالشهای تجاریسازی، در ابتدا شواهد ناشی از هر یک از مصاحبهها استخراج شدند. استخراج شواهد از همه مصاحبههای صورت گرفته (در مرحله نخست) به استخراج 130 كد باز منجر شد. سپس به منظور كدگذاری ثانویه، عبارتهای استخراج شده در قالب عبارتهای مؤلفه برای مرحله كدگذاری محوری به 59 عامل معنادار تدوین شدند و برای شناسایی مقولهها، تركیبهای لازم بین مؤلفهها همراه با معنابخشی به عمل آمد و عبارتهای استخراج شده با ماهیت موضوعی همسان در درون یك خوشه قرار داده شدند. در فرآیند تقسیمبندی و خوشهبندی مؤلفهها، 16 مقوله كلی شناسایی شدند.
در این بخش نیز از بین متون مصاحبهها در خصوص فناوریها، به جای ذکر چند جمله تکرار شده یک متن به عنوان نمونه به انتخاب پژوهشگر، از بین شواهد برای کدگذاری محوری و کدگذاری باز (اولین کد باز ذکر شده از متن انتخاب شدهاست و به دلیل محدودیت کلمات در مقاله تمامی کدهای باز ذکر نشده اند)، و تعدادی از کدهای باز به همراه شماره مصاحبه فناوری که کد باز از آن استخراج شدهاست در ستون بعدی، ذکر شدهاند.
جدول 7. شواهد استخراج شده از مصاحبهها در خصوص چالشهای تجاریسازی
نمونه مصاحبه | نمونههایی از کدگذاری باز | کدگذاری محوری | کد گذاری انتخابی |
|---|---|---|---|
مصاحبه فناوری 1: مشكلات تامين اعتبار برای سرمايه در گردش توليد محصول از مشکلات تجاریسازی بوده است. | -تامین اعتبار -تامین مالی پروژه | تأمین مالی | معضلات تأمین مالی |
مصاحبه فناوری 5: با توجه این که این ماده در لیست کالاهای مورد نیاز صنعت قرار گرفته و طبق دستورالعمل باید این ماده از پژوهشکده خریداری شود اما به دلیل وجود سیاستهای نادرست مدیریتی در صنعت متاسفانه این ماده با وجود نیاز شدید از پژوهشکده خریداری نمیشود. | -عدم خریداری تولید داخلی با سیاستهای مدیریتی -سود بردن از خریدهای خارجی | سیاستهای نانوشته سازمانها در خصوص خرید فناوری از خارج | عدم وجود فرهنگ خرید تولید داخلی در سازمان ها |
مصاحبه فناوری16: ادارات دولتی که مجوزها را میدهند مشکلاتی دارند مانند زد و بندها و رشوه گیریها | -زدو بند -رشوه گیری | زد و بندها در سیستم دولتی | |
مصاحبه فناوری18: مکانیزمهایی در بازار برای مالکیت معنوی و حمایت از تولید کننده داخلی وجود ندارد. | -عدم وجود مکانیزم حمایت -عدم حمایت | عدم حمایت از تولید کننده داخلی | |
مصاحبه فناوری 11: عدم علاقه شرکتهای خارجی برای ثبت تاییدیه برروی فناوریهای داخلی که عمدتا با مهندسی معکوس فناوریهای خارجی به دست میایند و اصرار شرکت کارفرما برای دریافت تاییدیه هر فناوری از سوی شرکت خارجی | -دریافت تاییدیه هر فناوری -مشکل استاندارد دهی فناوریهای جدید | کسب استاندارد برای فناوریهای جدید | تنگناهای حقوقی و قانونی |
مصاحبه فناوری 20: دامپینگ شرکتهای خارجی و مدیران شرکتهای دولتی که ترجیح میدهند به دلیل منافعی مانند سفر خارجی از خارج فناوریها را بخرند | -دامپینگ شرکتهای خارجی | دامپینگ خارجی ها و مدیران دولتی | |
مصاحبه فناوری 2: برای ورود به بازار محصولات نیاز به مجوزهای زیست محیطی و عقد قرارداد با کارفرما بود. | -نیاز به مجوزها -مشکل گرفتن مجوز از وزارتخانه ها | مشکلات دریافت مجوز | |
مصاحبه فناوری 8: مشکلات مربوط به مالکیت معنوی فناوری در جهاددانشگاهی و عدم تخصیص سهم از سود حاصله. | -نبود آیین نامه تاسیس شرکت -مشکلات مالکیت معنوی | مالکیت معنوی فناوری | |
مصاحبه فناوری 19: در طی مراحل کار جهاد شریف تصمیم به تأسیس شرکت گرفت اما در مسیر تأسیس شرکت سازمان تجاریسازی موانعی سر راه شرکت گذاشت که تأسیس شرکت کند شده و در نهایت منصرف شدند. | -نبود ایین نامه مالکیت معنوی در تاسیس شرکت -موانع تاسیس شرکت | مشکلات در تأسیس شرکت | |
مصاحبه فناوری10: بحث تأمین مالی مهمترین مشکل بوده است و مشکل وجود نیروی انسانی متخصص در تجاریسازی برای ما وجود داشت. | -وجود نیروی انسانی متخصص -جذب نیروی متخصص | کمبود نیروی انسانی متخصص در تجاری سازی | کمبود نیروی انسانی دوسوتوان |
مصاحبه فناوری 7: عقد قرارداد با صنعت و پیدا کردن بازار مناسب برای محصول فناورانه از مشکلات ما بود. | -تهیه گارانتی فناوری جدید -پیدا کردن بازار محصول فناورانه | عدم اطمینان بازار به فناوریهای جدید |
عدم اطمینان سازمان ها، بازار و بدنه تصمیم ساز دولت به محصولات داخلی |
مصاحبه فناوری25: نگرش محدود مدیران که میبایست به فکر گسترش بازار بین المللی بودند. | -عدم توجه به گسترش بازار -عدم توجه ورود به بازار جدید | عدم توجه به گسترش بازار | |
مصاحبه فناوری 6: زمانبر بودن واردات یکسری از مواد اولیه از مشکلات ما بود. | -ترخیص مواد اولیه -واردات مواد اولیه | مشکل تهیه مواد اولیه | |
مصاحبه فناوری 25: نگرش محدود مدیران وقت که میبایست به فکر گسترش بازار و بینالمللی کردن محصول میبودند. | -عدم آشنایی افراد به کل فرآیند -تجریه مدیریت | عدم تعریف فرآیند تجاری سازی در سازمان | |
مصاحبه فناوری 3: نداشتن ساختار تجاریسازی از ضعفهای ما است. | -نداشتن ساختار تجاریسازی -نداشتن مسئول تجاریسازی | عدم تعریف فرآیند تجاری سازی در سازمان ها | |
مصاحبه فناوری 9: عدم وجود سازمان دهی مناسب، ضعف مقررات و ضعف مدیریت دانش از مشکلات در راه تجاری سازی بودند. | -ضعف مقررات مدیریت دانش |
در این پژوهش پس از بررسی کدهای باز به کدهای محوری مانند تأمین مالی، سیاستهای نانوشته سازمانهای داخلی در خصوص خرید فناوری از خارج از کشور، مشکلات دریافت مجوزها از سازمانها برای ورود به بازار، عدم آشنایی مدیران با فرآیند تجاریسازی، کسب استاندارد برای فناوریهای جدید، عدم اطمینان بازار به فناوریهای جدید، مالکیت معنوی فناوری، مشکلات در تأسیس شرکت، ضعف مقررات، عدم توجه به گسترش بازار، تهیه مواد اولیه در تولید نیمه صنعتی، کمبود نیروی انسانی متخصص در تجاریسازی، زد و بندها در
سیستمهای دولتی، عدم حمایت از تولید کننده داخلی، دامپینگ شرکتهای خارجی و مدیران شرکتهای دولتی و عدم وجود ساختار مناسب برای تجاریسازی اشاره شده است. که این مشکلات را میتوان در دستهبندی کدهای انتخابی: تأمین مالی، مشکلات فرهنگی، مشکلات قانونی، منابع انسانی و فیزیکی، مشکلات ورود به بازار، مشکلات حمایتی و مشکلات سازمانی تقسیمبندی کرد.
6- جمعبندی
دانش و مهارت، انگیزه، علاقهمندی به فناوری، قدرت بازاریابی، جدیت و پشتکار، تخصص، چیردستی، ارتباطات، توفیق طلبی، قدرت حل مسأله، تجربه، کارگروهی و ریسکپذیری به عنوان عوامل اثرگذار فردی در این پژوهش بودهاند. همچنان که دیده میشود مواردی مانند انگیزه(کیچبرگر و همکاران، 2016)، ریسک پذیری(دسته و پرکمن46 2011)، توفیق طلبی
(آنگ47 2019) از ویژگیهای شخصیتی کارآفرینان نیز محسوب میشوند. دانش(لاکت 48و همکاران، 2005؛ انسلی49 2005) و مهارت، تخصص و تجربه (هلم50و مارونر51 2005 ؛حجازی و همکاران، 2011)، از ویژگیهای جمعیتشناختی کارآفرینان است. این ویژگی ها در پیشینه موضوع وجودداشته و توسط این پژوهش به عنوان عوامل اثرگذار در تجاری سازی مورد تایید قرار گرفتهاند. عامل دیگری که در مصاحبهها در خصوص تأثیر افراد در پروسه تجاریسازی مطرح شدهاست، قدرت حل مسأله فناوران است این مسأله در مفاهیم کارآفرینی (برن و
بلگرام52 2019) مطرح شدهاست، اما این پژوهش به طور خاص این عامل را به عنوان یک عامل موثر در دوسوتوانی دانسته و مساله دوسوتوانی به عنوان یک عامل جدید فردی موثر در تجاریسازی معرفی کردهاست که خاص فناوران جهاددانشگاهی است که به توانمندی فعالیت افراد حوزه پژوهش در کل فرآیند تجاریسازی شامل تولید فناوری و رساندن فناوری به بازار اشاره دارد.
عواملی مانند فرهنگ سازمانی، وجود ساختار سازمانی مناسب برای تکمیل فرآیند تجاریسازی، ایجاد شرکت زایشی و نوآوری به عنوان ابعاد عوامل سازمانی اثرگذار در این پژوهش مطرح شدهاند.
شیوههای مدیریتی صحیح در فرآیند تجاریسازی (کیچبرگر و همکاران، 2016)، ساختار سازمانی مناسب جهت
تجاریسازی (کیمورا، 2010؛ براون و همکاران،1991)، حمایت مدیریت و سازمان از تجاریسازی (کیچبرگر و همکاران، 2016) و ایجاد تیمهای تخصصی جهت رساندن فناوری به بازار (لاوسگدون 2019)، فرهنگ تشویق در سازمان تحت عنوان ساختار پاداش دهی و تأسیس شرکت زایشی (حاجی کتابی و همکاران، 2017)، و همچنین نوآوری توسط ردی و
ژائو53 (1990) در پیشینه پژوهش ذکر شدهاند و این پژوهش این عوامل را تأیید میکند.
عامل دیگری که در بین عوامل سازمانی موثر در تجاریسازی دیده شدهاست، عامل فرهنگ سازمانی است. آنچه در این پژوهش از آن به عنوان فرهنگ جهادی یاد میشود فرهنگی است که تأسیس و ادامه کار جهاددانشگاهی بر مبنای آن بودهاست. در فرهنگ جهادی در واحدهای سازمانی خودگردان کاری زمین نمیماند و پژوهشگر به دنبال خودکفایی بوده و رشد پژوهشگر در لوای رشد واحد سازمانیاش است. بنابراین پژوهشگر به دنبال رفع نیاز جامعه است و به سراغ تولید و تجاریسازی فناوریهایی میرود که مورد نیاز کشور و یا سفارش کارفرما هستند. این دیدگاه کمک میکند چرخه پژوهش در جهاددانشگاهی به کتابخانه ختم نشود و به صورت محصول در بازار تبلور یابد.
عواملی همچون حمایت صنعت و دولت، تقاضای بازار، شرایط اقتصادی کشور، موقعیت جغرافیایی، بهعنوان عوامل محیطی در تجاریسازی فناوری اثرگذار بودهاند.
عواملی مانند حمایت دولت (کومار و جین، 2003)، تقاضای بازار (لاسر،1982)، حمایت صنعت (ردی و ژائو،1990) موقعیت جغرافیایی (کیچبرگر و همکاران، 2016) در پیشینه پژوهشها وجود داشتهاند اما عواملی مانند تحریمها و تغییر مرتب نرخ ارز و عدم ثبات اقتصادی معمولا درکشورهای توسعه یافته وجود ندارند. البته تاوانیانن ونیکولیانن (2011) و اوبرین و همکاران (2004) به مسأله ریسک اقتصادی در تجاریسازی اشاره داشتهاند اما آنها به مسأله ریسک اقتصادی بهعنوان بهصرفه بودن قیمت تمام شده در بازار فروش توجه دارند اما شرایط ریسک اقتصادی در کشور ما متفاوت است. یکی از عوامل بوجود آورنده ریسک اقتصادی شدید در ایران مسأله تحریمها است. تحریم بالفطره به عنوان عاملی که مانع انتقال فناوری از روشهای رسمی در کشور میشود یک عامل چالش برانگیز در
تجاریسازی فناوری است، اما شرایط تحریمها در کشور در این پژوهش بعضاً به عنوان یک عامل پیشبرنده در مسأله تجاریسازی فناوری مطرح شدهاند. در زمانی که امکان انتقال فناوری از کشورهای توسعه یافته به دلیل تحریم وجود ندارد، تحریم به عنوان یک پیشران باعث بروز نوآوری در مراکز تحقیقاتی جهاددانشگاهی شده و ایده اولیه ایجاد فناوری بوجود میآید، البته گاهاً نیز وزارتخانهها و شرکتهای فعال در زمینههای صنعتی، پزشکی و یا کشاورزی، در زمان تحریم سفارش تولید فناوریهای مورد نیازشان را که قبل از تحریم به شیوههای متفاوت انتقال فناوری وارد ایران مینمودهاند را جهت تولید یا بومیسازی، به جهاددانشگاهی سفارش میدهند و این سازمان با ذخیره دانشیاش شروع به تولید و بومیسازی این فناوریها، از روشها و در مقیاسهای متفاوت، مینماید.
در نهایت این پژوهش عوامل اثرگذار بر تجاریسازی فناوری در جهاددانشگاهی را به سه گروه اصلی عوامل فردی (وو و همكاران، 2015؛ پركمن و همكاران، 2013)، سازمانی (نوبخت وند و توسي، 2014؛ ميگونپوري و احمدي، 2012) و محیطی(ميگونپوري و احمدي، 2012؛ صفري و كلاهي، 1393) تقسیم کردهاست.
گام اول در روند تجاریسازی شناخت صحيح نياز فناورانه است اما مشکلاتی مانند تأمین مالی، سیاستهای نانوشته
سازمانهادر خصوص خرید فناوری از خارج، زد و بندها در سیستمهای دولتی، عدم حمایت از تولید کننده داخلی، مشکلات کسب استاندارد برای فناوریهای جدید، دامپینگ خارجیها و مدیران دولتی، مشکلات دریافت مجوز، مالکیت معنوی فناوری، مشکلات در تأسیس شرکت، کمبود نیروی انسانی متخصص در تجاریسازی، عدم اطمینان بازار به فناوریهای جدید، عدم توجه به گسترش بازار، مشکل تهیه مواد اولیه، عدم تعریف فرآیند تجاریسازی در سازمانها نیز در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتهاند.
در راه به بازار رساندن فناوریها چالشهایی در این پژوهش مطرح شده و مطابق پیشینه پژوهش مورد تأیید قرار گرفتهاند. این چالشها را میتوان در دستهبندی معضلات تأمین مالی، عدم وجود فرهنگ خرید تولید داخلی در سازمان ها، تنگناهای حقوقی و قانونی، کمبود نیروی انسانی دوسوتوان، عدم اطمینان سازمان ها، بازار و بدنه تصمیم ساز دولت به محصولات داخلی دستهبندی کرد. تأمین مالی (کومار و جین،2003)، مجوزها و استانداردها (لیزا گوبل، 2013)، ساختارهای نامناسب (جهانگیری نیا، 2013)، مشکلات بازاریابی (ناهار و همکاران،2006) و مشکلات مربوط به مالکیت معنوی فناوری (کیچبرگر و همکاران، 2016) در پیشینه پژوهش مورد مطالعه قرارگرفتهاند. مشکلات و چالشهایی مانند: ضعف مقررات و نیروی انسانی متخصص در تجاریسازی، سیاستهای نانوشته سازمانهای داخلی در خصوص خرید فناوری از خارج از کشور، زد و بندها در سیستمهای دولتی، عدم حمایت از تولید کننده داخلی، دامپینگ شرکتهای خارجی و مدیران شرکتهای دولتی و عدم توجه به بازارهای بینالمللی نیز از مشکلات خاص کشور ما هستند.
مشکلاتی مانند سیاستهای نانوشته سازمانهای داخلی در خصوص خرید فناوری از خارج از کشور و زد و بندها در
سیستمهای دولتی، یکی از مشکلات تولید و تجاریسازی فناوری در کشور است. این مشکل به دلیل جذابیت خرید خارجی و سفر برای بازدید فناوریهای کشورهای مختلف، باعث میگردد که مدیران دولتی تمایلی به تجربه فناوریهای داخلی نداشته باشند، البته خدمات پس از فروش کاملتر بعضی از محصولات خارجی نیز در این میان حائز اهمیت است. این مشکل در صورت ایجاد فرهنگ خودباوری در کشور و تعهد تولیدکنندگان
فناوریهای داخلی به تولید با کیفیت و خدمات پس از فروش بهتر، رفع خواهد شد.
جهاددانشگاهی در مسیر تجاریسازی فناوریهای جدید، همواره با مشکلاتی مانند استانداردسازی فناوری جدیدی که در کشور آزمایشگاه مرجع ندارد و یا شیوه نامه استانداد ندارد، روبرو
شدهاست. API به عنوان مرجع استاندارددهی در دنیا به دلیل آمریکایی بودن و شرایط تحریم با ایران همکاری نکرده و حتی شعبات آن در کشورهای دیگر نیز از خدمتدهی به محصولات ایرانی منع شدهاند. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این راستا اقدام به وضع دو شیوه استاندارددهی برای محصولات نوآورانه شرکتهای دانشبنیان نموده است که در حل معضل استاندارددهی به محصولات فناورانه جدید یاریدهنده است. در این راستا پیشنهاد میشود از تجربیات روز دنیا در خصوص تعریف مشوقها و چگونگی دادن استانداردها به فناوریهای جدید الگوبرداری مناسبی صورت گیرد و بهعنوان یک نمونه در یک سازمان فناور شیوههای خلاقانه تشویق و استاندارددهی، پیادهسازی شود.
معضل دیگری که در ایران دامن بسیاری از محصولات در راه ورود به بازار را میگیرد مسأله شرایط اقتصادی نامتعادل است در مصاحبهها بارها مسأله تغییر نرخ ارز و مشکلات مربوط به تهیه مواد اولیه خارجی برای محصولات فناورانه که به مرحله تولید نیمه صنعتی و یا صنعتی رسیدهاند، مطرح شدهاست. معمولاً تهیه امکانسنجی بازار برای محصولات، بعد از تولید آزمایشگاهی رخ میدهد، تغییر نرخ ارز باعث تغییر قیمت مواد اولیه و تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی و یا حتی تجهیزات کارخانه و نیروی انسانی و ... شده و این مسأله حجم سرمایه گذاری ثابت و سایر متغیرهای پیشبینی شده در طرح امکان سنجی را کاملاً افزایش داده و محصول مناسب برای ورود به بازار به یک محصول غیر مناسب برای تجاریسازی تبدیل میکند.
همچنانکه در نتایج دیده شد در صورت وجود ساختار مناسب برای تجاریسازی در واحدهای سازمانی و توجه به امر بازاریابی محـصولات فنـاورانه، مشـکلات در خصـوص تجـاریسـازی
محصولات کاهش پیدا خواهد کرد و حمايت از محققان در راستاي كسب دانش فني، تأمين اعتبار و حمايت برای توليد محصول يا فروش و مشاركت در واگذاری فناوری، مشکلات مالکیت معنوی در تجاریسازی فناوری را کاهش خواهند داد.كمك به بازاريابي جهت فروش محصول و ايجاد شـركت‌های دانـش‌بنيان برای انجام امور توليد و فروش یکی از عوامل رفع مشکلات تجاریسازی خواهد بود. پیشنهاد میگردد مطالعاتی در خصوص مدیریت استراتژیک برای آینده فناوریها انجام شود و فرآیند تجاریسازی در حوزه بین المللی مورد بررسی قرار گرفته و عوامل موثر بر آن شناسایی شوند.
استفاده از روشهای جدید برای تأمین مالی پروژههای فناورانه مانند صندوقهای فناوری یک راه حل مناسب برای حل مشکلات تأمین مالی در تجاریسازی فناوری خواهد بود.
کمکردن ریسکهای صنعت با قانونگذاری مناسب و تعریف مشوقها برای صنعت در خرید فناوریهای جدید در راستای حمایت از فناوریهای جدید مفید خواهدبود. پیشنهاد
میگردد که روشهای جدید تأمین مالی شناسایی شده و یک مدل تأمین مالی برای سازمانهای پژوهش محور طراحی گردد.
منابع
1. احمدیان دیوکتی، محمد مهدی.، آقاجانی، حسنعلی.، شیرخدایی، میثم.، طهرانچیان، امیرمنصور. (1397). پیچیدگی اقتصادی، رویکردی نوین برای سنجش تجاریسازی تولیدات علمی و فناورانه. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی (4) 21، 161-124. doi: 10.30481/lis.2019.79477
2. آزاد، ناصر.، محمدی پور، مجتبی.، نقدی، بهمن. (1397). چالشهای تجاریسازی محصولات دانش بنیان با تأکید بر بخش بازاریابی و مالی (مورد مطالعه: پارک فناوری دانشگاه تهران. اقتصاد مالی، (44)12، 208-189.
3. اکبری، مرتضی، غلامزاده، رضا، شامانیان، مریم. (1394). شناسایی شایستگی‌های جوانان روستایی در زمینه کسب‌و‌کارهای صنایع‌دستی شهرستان ورامین. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی (35)7، 139-125، doi:10.22092/jaear.2016.106344
4. آیباغی اصفهانی، سعید.، ابراهیمی، الهه.، شیخ، رضا. (1399). فرهنگ نوآورانه، زمینه ساز بهبود یادگیری سازمانی با بهره گیری از برند سازمانی داخلی (پژوهشی در صنعت نفت ایران).فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی،17(9)،69-84.
5. پژوهش، امین. (1396). مدل‌سازی عوامل مؤثر بر تجاریسازی دستاوردهای تحقیقات دانشگاهی: رویکردی آمیخته (مورد مطالعه: دانشکده‌های فنی مهندسی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران). مدیریت صنعتی (دانشگاه تهران،), 9(2)،265-286.
6. پورعابدی، محمدرضا. (1395). طراحی مدل چیرهدستی در سازمانهای علمی و فناورانه بر مبنای نظریه‌پردازی داده‌بنیاد (مطالعۀ موردی: جهاد دانشگاهی). مدیریت دولتی، (1)8، 54-33. . doi: 10.22059/jipa.2016.57501
7. ظریفی، فواد.، موسی خانی، مرتضی.، آذر، عادل.، الوانی، سید مهدی. (1397). تجاریسازی ایدههای کارآفرینانه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر. پژوهشهای سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی, 4(10), 193-219.
8. عباسی، طیبه.، قلی پور، رحمت اله.، هادی، مهدی. (1397). شناسایی عوامل تسهیل‌کنندۀ شواهدمحور کردن فرایند خط‌مشی‌گذاری در حوزۀ علوم، تحقیقات و فناوری. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی (26)8، 84-65.
9. گودرزی، مهدی.، بامداد صوفی، جهانیار.، اعرابی، سید. محمد.، امیری، مقصود. (1392). الگوی جامع تجاریسازی فناوری در پژوهشگاه‌های دولتی ایران. فصلنامۀ مدیریت توسعۀ فناوری، (1) 1، 66-37. doi: 10.22104/jtdm.2013.3
10. مهدی،رضا.، شفیعی، مسعود. (1399). الگو و چارچوب راهنما برای دانشگاه نوآور و ارزش آفرین. فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی،17(9) ،1-14.
11. نعمتی، محمدعلی.، زرین جویی، محمد.، رشادت جو، حمیده. (1399). نقش دانشگاه و صنعت در اکوسیستم نوآوری در راستای تحقق نوآوری پایداری در کشور. فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی،17(9) ،199-210.
12. نوبختوند، جابر.، نیکونام توسی، وحیده. (1393). نقش دانشگاه در کارآفرینی تجاریسازی تحقیقات دانشگاهی. ریاضیات کاربردی در مهندسی، مدیریت و فناوری، ویژه‌نامۀ مدیریت و فناوری، 1095-1101.
13. یداللهی فارسی، جهانگیر.، زالی، محمدرضا.، باقری فرد, سید مرتضی. (1390). شناسایی عوامل ساختاری موثر بر توسعه کارآفرینی دانشگاهی؛ مطالعه موردی دانشگاه جامع علمی-کاربردی. سیاست علم و فناوری، (1) 4، 33-17.
14. Ahlstrom, D., Young, M. N., Chan, E. S., & Bruton, G. D. (2004). Facing constraints to growth? Overseas Chinese entrepreneurs and traditional business practices in East Asia. Asia Pacific Journal of Management, 21(3), 263-285.
15. Bakti, N. A. K. (2017). L-Quebrachtol from hevea latex: chalenges to its commercialization. International Proceedings of IRC 2017, 1(1), 679-684.
16. Barr, S. H., Baker, T. E. D., Markham, S. K., & Kingon, A. I. (2009). Bridging the valley of death: Lessons learned from 14 years of commercialization of technology education. Academy of Management Learning & Education, 8(3), 370-388.
17. Bercovitz, J. & Feldman, M. (2006). Entpreprenerial universities and technology transfer: A conceptual framework for understanding knowledge-based economic development. The Journal of Technology Transfer, 31(1), 175-188.
18. Boehlje, M. (2004). Business challenges in commercialization of agricultural technology. International Food and Agribusiness Management Review, 7(1030-2016-82667), 91-104.
19. Brem, A., Bilgram, V., & Marchuk, A. (2019). How crowdfunding platforms change the nature of user innovation–from problem solving to entrepreneurship. Technological Forecasting and Social Change, 144, 348-360.
20. Brown, M. A., Goel, R. K., & Berry, L. G. (1991). Guidelines for successfully transferring government-sponsored innovations. Research Policy, 20, 121–143.
21. Chen, M., & Smith, P. M. (2017). The US cellulosic biofuels industry: expert views on commercialization drivers and barriers. Biomass and Bioenergy, 102, 52-61.
22. Christensen, D., & Garfias, F. (2018). Can you hear me now? How communication technology affects protest and repression. Quarterly journal of political science, 13(1), 89.
23. Conceicao, O., Faria, A. P., & Fontes, M. (2014). Entry by research-based spin-offs. In 17th Uddevalla Symposium on “Geography of Growth”.
24. D’este, P., & Perkmann, M. (2011). Why do academics engage with industry? The entrepreneurial university and individual motivations. The Journal of Technology Transfer, 36(3), 316-339.
25. Ensley, M. D., & Pearson, A. W. (2005). An exploratory comparison of the behavioral dynamics of top management teams in family and nonfamily new ventures: Cohesion, conflict, potency, and consensus. Entrepreneurship theory and practice, 29(3), 267-284.
26. Etzkowitz, H., & Zhou, C. (2017). The triple helix: University–industry–government innovation and entrepreneurship. Routledge.
27. Fini, R., Rasmussen, E., Siegel, D., & Wiklund, J. (2018). Rethinking the commercialization of public science: From entrepreneurial outcomes to societal impacts. Academy of Management Perspectives, 32(1), 4-20.
28. Goble, L. A. (2013). Evaluating the influence of university organizational characteristics and attributes on technology commercialization. (Doctoral dissertation). University of North Carolina, usa.
29. Guimon, J. (2017). Policies to promote science-industry links and technology commercialisation in emerging countries: the case of Kazakhstan's Technology Commercialization Project. International Journal of Technological Learning, Innovation and Development, 9(1), 1-16.
30. Gunn, K. S., Singh, N., Giambrone, J., & Wu, H. (2012). Using transgenic plants as bioreactors to produce edible vaccines. Journal of Biotechnology Research, 4, 92-99.
31. Hajiketabi, A., Zolfaghari, A., Goodarzi, K., & Akhondi, A. R. (2017). Environmental factors and medical spin-offs: a case study. Payesh (Health Monitor), 16(5), 947-958.
32. Hayden, K., Jessome, E., Lamarque, M., Noonan, K., Secen, N., & Duinker, P. (2016). Composition and Structure of the Tree Canopy in Selected Halifax Cemeteries.
33. Hejazi, S. R., Zolfaghari, A., & Farhoudi, A. (2011, September). Identifying Environmental Influencing Factors on the Growth of Research-Based Spin-Offs in Iran. In ECEI2011-6th European Conference on Innovation and Entrepreneurship: ECEI 2011 (p. 446). Academic Conferences Limited.
34. Helm, R., & Mauroner, O. (2007). Success of research-based spin-offs. State-of-the-art and guidelines for further research. Review of Managerial Science, 1(3), 237-270
35. Hmieleski, K. M., & Powell, E. E. (2018). The psychological foundations of university science commercialization: A review of the literature and directions for future research. Academy of Management Perspectives, 32(1), 43-77.
36. Ho, S. C., & Chuah, K. B. (2019). Critical Success Factors for Strategic Management of ITF R&D Projects Commercialization: An Industry Expert Perspective. In Handbook of Research on Contemporary Approaches in Management and Organizational Strategy (pp. 146-172). IGI Global.
37. Juanola-Feliu, E., Colomer-Farrarons, J., Miribel-Català, P., Samitier, J., & Valls-Pasola, J. (2012). Market challenges facing academic research in commercializing nano-enabled implantable devices for in-vivo biomedical analysis. Technovation, 32(3-4), 193-204.
38.Jung, M., Lee, Y. B., & Lee, H. (2015). Classifying and prioritizing the success and failure factors of technology commercialization of public R&D in South Korea: using classification tree analysis. The Journal of Technology Transfer, 40(5), 877-898.
39. Khanna, T. (2014). Entrepreneurship in Emerging Markets: Contextual Intelligence for the Study of Two Thirds of the World’s Population. In Multidisciplinary insights from new AIB fellows (pp. 221-238). Emerald Group Publishing Limited.
40. Kimura, O. (2010). Public R&D and commercialization of energy-efficient technology: a case study of Japanese projects. Energy Policy, 38, 7358–7369.
41. Kirchberger, M. A., & Pohl, L. (2016). Technology commercialization: a literature review of success factors and antecedents across different contexts. The Journal of Technology Transfer, 41(5), 1077-1112.
42. Klofsten, M., & Jones-Evans, D. (2000). Comparing academic entrepreneurship in Europe–the case of Sweden and Ireland. Small Business Economics, 14(4), 299-309.
43. Kumar, V., & Jain, P. K. (2003). Commercialization of new technologies in India: An empirical study of perceptions of technology institutions. Technovation, 23, 113–120.
44. Landry, R., Amara, N., & Rherrad, I. (2006). Why are some university researchers more likely to create spin-offs than others? Evidence from Canadian universities. Research Policy, 35(10), 1599-1615.
45. Lasserre, P. (1982). Training: Key to technological transfer. Long Range Planning, 15, 51–60.
46.Link, A. N., & Siegel, D. S. (2005). University-based technology initiatives: Quantitative and qualitative evidence. Research Policy, 34(3), 253-257.
47. Link, A. N., Siegel, D. S., & Siegel, D. (2007). Innovation, entrepreneurship, and technological change. Oxford University Press on Demand.
48. Lockett, A., Siegel, D., Wright, M., & Ensley, M. D. (2005). The creation of spin-off firms at public research institutions: Managerial and policy implications. Research policy, 34(7), 981-993.
49. Logsdon, J. M. (2019). Space Commercialization. In Ronald Reagan and the Space Frontier (pp. 171-192). Palgrave Macmillan, Cham.
50. Mars, M. M., & Garrison, S. (2009). Socially-oriented ventures and traditional entrepreneurship education models: a case review. Journal of Education for business, 84(5), 290-296.
51. Meygonpuri, M. R. & Ahmadi, B. (2012). Identification of the Factors that Affect in choosing the university Research Commercialization Strategies. International Journal of Research and Reviews in Applied Sciences, 12(1), 140-147.
52. Nahar, N., Lyytinen, K., Huda, N., & Muravyov, S. V. (2006). Success factors for information technology supported international technology transfer: Finding expert consensus. Information & Management, 43, 663–677.
53. Nassiri-Koopaei, N., Majdzadeh, R., Kebriaeezadeh, A., Rashidian, A., Yazdi, M. T., Nedjat, S., & Nikfar, S. (2014). Commercialization of biopharmaceutical knowledge in Iran; challenges and solutions. DARU Journal of Pharmaceutical Sciences, 22(1), 29.
54. O'Brien, J. N., Blau, J., & Rose, M. (2004). Analysis of the Institutional Challenges to Commercialization and Deployment of IGCC Technology in the U. S. Electric Industry: Recommended Policy, Regulatory, Executive and Legislative Initiatives. Final Report. Volume 2: Appendices.
55. Oh, S. H., Lim, H. Y., & Kim, B. (2016). Strategy to Promote the Effectiveness of Technology Transfer of National R&D Programs in Korea: Seen through the G7 Leading Technology Development Program. Procedia Computer Science, 91, 221-229.
56. Ong, N. C. (2019). Assessing objective achievement motivation in elite athletes: A comparison according to gender, sport type, and competitive level. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 17(4), 397-409.
57. Perkmann, M., Tartari, V., McKelvey, M., Autio, E., Broström, A., & Krabel, S. (2013). Academic engagement and commercialisation: A review of the literature on university–industry relations. Research Policy, 42(2), 423-442
58. Ploykitikoon, P., & Daim, T. U. (2010). Technology transfer strategy: Review of successful research centres in the USA and Taiwan. International Journal of Technology, Policy and Management, 10(3), 227-238.
59. Reddy, N. M., & Zhao, L. (1990). International technology transfer: A review. Research Policy, 19, 285–307.
60. Seo, D. S. (2018). Strategy of Market Spread-Commercialization in EVs Industry: Visegrad and Nordic Countries. The International Journal of Industrial Distribution & Business, 9(3), 57-68.
61. Shakeel, S. R., Takala, J., & Zhu, L. D. (2017). Commercialization of renewable energy technologies: A ladder building approach. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 78, 855-867.
62. Tahvanainen, A. J., & Nikulainen, T. (2011). Commercialization at Finnish universities: Researchers' perspectives on the motives and challenges of turning science into business (No. 1234). ETLA Discussion Papers.
63. Umam, K.K., Hewanto, W. D & Larso, D. (2008). Higher Education Institution and Technology Transfer. Proceedings of the 5th AGSE International Entrepreneurship Research Exchange. Melbourne, Australia, February, 2008.
64. Zolfaghari, A., Zand Hessami, H., Akbari, M., & Amin Esmaili, H. (2020). Drivers and Obstacles of Technology Commercialization in case of ACECR. Innovation Management in Defense Organizations, 3(3), 51-74.
65.ZOLFAGHARI, A., & HEJAZI, S. R. (2013). Explanation of Conceptual Model of Growth of Academic Spin-Offs (Case Study: ACECR1 Spin-Offs).
66. Wu, Y., Welch, E. W. & Huang, W. L. (2015). Commercialization of university inventions: Individual and institutional factors affecting licensing of university patents. Technovation, 36, 12-25
67. Zadeh, N. K., Khalilzadeh, M., Mozafari M., Vasei, M., & Ojaki, A. A. (2017). Challenges and difficulties of technology commercialization− a mixed-methods study of an industrial development organization. Management Research Review.40(7), 745-767.
68. Ziyadin, S., Omarova, A., Doszhan, R., Saparova, G., & Zharaskyzy, G. (2018). Diversification of R and D results commercialization. Probl. Perspect. Manag, 16, 331-343.
[2] . Fini
[3] .Ahlstrom
[4] . Klofsten & Evans
[5] .Khanna
[6] . Christensen
[7] .Ploykitikoon & Diam
[8] .Kirchberger
[9] . Ho & Chuah
[10] .Conceição
[11] .Hmieleski & Powell
[12] .Goble
[13] . Logsdon
[14] . Bakti
[15] . Guimon
[16] . Gann
[17] . Mars & Garrison
[18] .Hayden
[19] . D’Este, P& Perkmann, M.
[20] . Locket
[22] .Helm & Mauroner
[23] . Ong
[24] . Ettlie
[25] . Lasserre
[26] .Reddy and Zhao
[27] .Brown et al
[28] .Spann et al
[29] .Kimura
[30] . Chen et al
[31] . Kumar and Jain
[32] .Nahar et al
[33] .McEachron
[34] . Boehlje
[35] . Tahvanainen & Nikulainen
[36] . O’Brien
[37] . Feliu
[38] .Theme Analysis
[39] . Wu12
[40] . Perkm13ann
[41] .Bercovit14z
[42] . Feldman
[43] . Umam
[44] . Barr
[45] . Link & Siegel
[46] .D’Este & Perkmann
[47] . Ong
[48] . Locket
[50] . helm
[51] .mauroner
[53] .Reddy and Zhao
