طراحی مدلِ ارزیابی و بهبود عملکرد طرح‌های شهری
محورهای موضوعی :
اسماعیل جهانی دولت‌آباد
1
,
رحمان جهانی دولت‌آباد
2
1 - استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 - دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی
کلید واژه: طرح‌های شهری, ارزیابی عملکرد, اثربخشی و بهبود عملکرد,
چکیده مقاله :
نوشتار حاضر با ایجاد تمایز بین پروژه ها و طرح های شهری، بر این نکته تأکید دارد که طرح های شهری به دلیل فقدان مدل های ارزیابی عملکردِ تعریف شده و نیز دشواریِ ارزیابی عملکرد آنها در مقایسه با پروژه های شهری، کمتر و به سختی در معرض ارزیابی عملکرد واقعی قرار می گیرند. این در حالی است که بسیاری از این طرح ها به شدت نیازمند بررسی، مطالعه و ارزیابی دقیق اند. بر همین اساس در مطالعۀ حاضر سعی کرده ایم تا با الهام از رویکردهای نظری موجود و نیز بهره گیری از نتایج پژوهش های انجام گرفته در این حوزه، الگویی نظری - روشی برای ارزیابی و بهبود عملکرد طرح های شهری ارائه دهیم. مدل پیشنهادی ما در بعد نظری، عملکرد طرح های شهری را با سنجش سه شاخص اصلی شامل اثربخشی، توجیه‌پذیری و پایداری نتایج قابل ارزیابی می داند که هر کدام از این شاخص ها از روند سنجش و ارزیابی متفاوتی پیروی می کنند. مدل یادشده، ریشه ها و علل موفقیت یا عدم موفقیت طرح ها را در سه حوزۀ سیاست-گذاری، اجرا و مشارکت جست وجو می کند و نظام کاربستیِ برآمده از آن مبتنی بر دو مکانیسم اصلی رویکردی و ساختاری است. مدل پیشنهادی این مطالعه در بعدِ روشی نیز فرایندی شش مرحله ای را برای اجرای مدل نظری یادشده در میدان پژوهش طراحی و ارائه می کند که پژوهشگران این حوزه را قادر می سازد تا با گذر از این مراحل به برآیندی از عملکرد طرح های شهری مورد مطالعه شان دست یابند و با شناخت ریشه های موفقیت/ عدم موفقیت این طرح ها، پیشنهادهای عینی و عملی برای بهبود عملکرد این طرح ها ارائه نمایند. امید است مدل پیشنهادی این مطالعه دست کم با ارائۀ خطوط کلی پژوهش در زمینه ارزیابی و بهبود عملکرد طرح های شهری، کمکی هرچند اندک برای پژوهشگران این حوزه فراهم نماید.
Through differentiation between urban plans and projects, this paper emphasizes that urban plans are less exposed to evaluation because of the lack of defined performance evaluation models and the difficulty of evaluating the performance of urban plans compared to urban projects. However, many of these plans are in dire need of rigorous study and evaluation. Accordingly, we have tried to provide a theoretical-methodical model for evaluating and improving the performance of urban plans,based on existing theoretical approaches and also results of research in this area. Our proposed model evaluates the performance of urban plans by measuring three main variables, i.e. effectiveness, justification and sustainability of results, each of which follows a different measurement and evaluation process. This model explores the origins and causes of success or failure of a plan in three areas, namely policy making, implementation, and participation, and the resultedmanagementsystem is based on two key mechanisms: structure and approach. This model presents a six-step process in the field of research that methodically enables the researchers to estimate the performance of the urban plans;and by identifying the successes / failures causes,it can provide objective and practical suggestions for improving the performance of these plans. Hopefully the proposed model in this paper will provide the researchers with at least an initial guidelinefor evaluating and improving the performance of urban plans.
آذر، عادل و صفر فضلی (1381) طراحی سیستم ارزیابی عملكرد كاركنان با استفاده از مدل كارت امتیازی متوازن BSC، اولین کنفرانس ملی مدیریت عملکرد، تهران، جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
ال¬دفت، ريچارد (1377) تئوري و طراحي سازمان، ترجمة علي پارسائيان و سيد محمد اعرابی، جلد اول و دوم، تهران، دفتر پژوهش¬هاي فرهنگي.
پورطاهري، مهدي و دیگران (1391) «ارزيابي عملکرد طرح¬هاي هادي روستايي در توسعه کالبدي سکونتگاه¬هاي روستايي (مطالعه موردي: روستاهاي نبوت و خوران شهرستان ايوانغرب)»، فصلنامه جغرافيا و پايداري محيط (پژوهشنامه جغرافيايي)، دوره دوم، شماره 5، صص 25-36.
جهانی دولت¬آباد، اسماعیل و رحمان جهانی دولت¬آباد (1395) الزامات رویکردی و ساختاری در امر کنترل حیوانات شهری، تهران، شهر.
حبیبی، آرش و دیگران (1393) تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی، تهران، کتیبه گیل.
حسن¬زاده، الهه و دیگران (1391) «ارزیابی سطح تعالی سازمانی با استفاده از مدل EFQM (مطالعه موردی: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران)»، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، دوره بیست و هشتم، شماره ۲، صص ۴۷۹-۴۹۶.
خدیوی، محمود و دیگران (1392) «امکان‌سنجی اجرای مدیریت عملکرد بر اساس مدل بالدریج در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1390»، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، دوره هفتم، شماره 1، صص ؟.
خرمی راد، نادر (1393) تفاوت‌های پروژه و طرح، قابل دسترسی در: http،//www.
khorramirad.
com/index.
php?id=980 خلیلی، احمد و دیگران (1393) «ارزیابی سیاست‌های مسکن مهر در ایران و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن»، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 13، صص 83-92.
خوبیاری، بابک (1383) مدیریت بر مبنای هدف راهی به سوی نتیجه‌گرایی، پنجمین کنفرانس بین¬المللی مدیران کیفیت، تهران، شرکت فرایند تحقیق.
رابينز، استيفن (1389) تئوري سازمان (ساختار، طراحي، كاربردها)، ترجمة سيد محمد الواني و حسن دانايي فرد، تهران، صفار اشراقي.
ربیع¬پور، سپیده و مهرعلی میارنعیمی (1394) تحلیل و ارزیابی شهر دوستدار کودک با استفاده از مدل SWOT(نمونه موردی: منطقه 5 تهران)، کنفرانس بین¬المللی مهندسی معماری و زیرساخت شهری، تبریز، ایران.
طبرسا، غلامعلی و داوود غفوری (1387) «بررسی و تجزیه و تحلیل میزان اثربخشی نظام ارزیابی عملکرد جدید کارکنان دولت (مورد مطالعه: ستاد مرکزی وزارت امور اقتصادی و دارایی)»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره دوازدهم، شماره 4، صص.
عبدالوهابي، مرضيه و دیگران (1391) «امکان¬سنجی استقرار مدارس هوشمند در دبیرستان‌های دخترانه شهر اهواز»، فصلنامه نوآوری-های آموزشی، سال یازدهم، شمارة 43، صص.
علی¬غنی¬زاده، پیمان (1390) بررسی امکان ایجاد رویکردی جدید از مدل کارت امتیازی متوازن (BSC) با استفاده از نظرات خبرگان در برآورد میزان اهمیت و اولویت شاخص¬ها و استراتژی¬ها با بهره¬گیری از تکنیک AHP (مورد کاوی: برنامه پنج¬ساله بانک صادرات ایران)، پایان¬نامه دانشجویی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده مدیریت و حسابداری.
غیاث¬وند، احمد (1394) «آموزش شهروندي در مدارس شهر تهران؛ آثار و پیامدها (مطالعۀ تجربی اثربخشی طرح شهردار مدرسه)»، فصلنامه برنامه¬ریزي رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 23، صص.
فراهانی، مهدی (1389) «آشنایی با الگوی اثربخشی کرک پاتریک»، ماهنامه تحقیق، سال سیزدهم، شماره 6، صص.
فریدون¬نژاد، رضا (1393) آشنایی با طرح¬های توجیهی کسب¬وکار، جلد اول، تهران، دانش و زندگی.
کریمی، تورج (1385) «مدل¬های نوین ارزیابی عملکرد سازمانی»، ماهنامه تدبیر، دوره، شماره 171، صص.
ميركمالي، سيد محمد (1373) رهبري و مديريت آموزشي، تهران، رامين.
نبی¬لو، بهرام و دیگران (1395) «ارزیابی عملکرد طرح تحول نظام سلامت در بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان آذربایجان غربی»، مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، دوره چهاردهم، شماره ۱۱، صص ۸۹۶-۹۰۵.
Freeman, R. E (1984) Strategic Management، A Stakeholder Approach. Boston, Pitman.
Sammons, Pam (2006) School Effectiveness and Equity, Making Connection, International Congress for School Effectiveness and Improvement, Fort Lauderdale Florida 4th January 2006.
Sumaedi, S. Yarmen, M (2015) The Effectiveness of ISO 9001 Implementation in Food Manufacturing Companies, A Proposed Measurement Instrument, Procedia Food Science, Volume 3, 2015, Pages 436–444.
