هستي اعتباري از ديدگاه صدرالمتألهين
محورهای موضوعی : ملاصدراپژوهی و اندیشۀ حکمت متعالیه
1 - دانشگاه باقرالعلوم
کلید واژه:
چکیده مقاله :
«اعتباريات» مهمترين مفاهيم بكار گرفته شده در حكمت عملي هستند. بكارگيري اصول حكمت متعالية صدرالمتألهين در راستاي شناخت «هستي» اعتباريات، افقهاي نويني پيش روي حكمت عملي معاصر خواهد گشود. اين پژوهش بر پاية رويكرد حكمت متعاليه، سعي داشته به اين پرسش كه «آيا هستي اعتباريات، امري مجعول و ساختگي است يا همچون هستي حقيقي، داراي بهره‌يي از حقيقت و نفس الامر است؟» پاسخ دهد و آثار روش‌شناختي آن را بنماياند. پاسخگويي به اين پرسش متكي بر بكارگيري اصل تشكيك و تحليل آراء صدرالمتألهين در حوزه حُسن و قُبح ذاتي و مدرَكات عقل عملي است. بر اين اساس، مقالة حاضر نشان ميدهد كه 1. هستي اعتباري رقيقه و مرتبة نازلة هستي حقيقي است نه امري در مقابل آن، بنابرين اعتباريات داراي بهره‌يي از نفس الامر هستند، نه صرفاً پديده‌هايي مجعول. 2. بهره‌مندي اعتباريات از هستي نفس الامري مختص به اعتبارات متكي به شرع و عقل است، نه هر نوع اعتباري. 3. ارتقاء هستي اعتباري به رقيقة هستي حقيقي بودن، امكان جريان روشهاي برهاني در حوزة حكمت عملي را فراهم مي‌آورد.
Mentally-posited things are the most important concepts in practical wisdom. The employment of the principles of Mulla Sadra’s Transcendent Philosophy, in line with the knowledge of the “being” of mentally-posited things, can open new horizons before contemporary practical wisdom. Following the approach of the Transcendent Philosophy, the present study aims to provide an answer to the question of whether the being of mentally-posited things is fake or whether, similar to true being, it has a share of truth and fact-itself. Another purpose of this study is to reveal their methodological effects. In order to provide an answer to the posed question, one must employ the principle of gradation and analyze Mulla Sadra’s views in the field of essential vice and virtue and perception of practical intellect. Accordingly, the author demonstrates that, firstly, mentally-posited being is a lower level of true being and not something opposite to it; hence, mentally-posited things benefit from fact-itself and are not merely some fake phenomena. Secondly, mentally-posited things’ share of fact-itself being is exclusively limited to those which rely on religion and intellect and not to any other kind of mentally-posited thing. Finally, the promotion of mentally-posited being to the subtle level of true being paves the ground for the possibility of using demonstrative methods in the realm of practical wisdom.
