نقد و بررسي تطبيقي مسئلة «پيدايش نفس» در فلسفة ابن‌سينا و ملاصدرا
محورهای موضوعی : مطالعات تطبیقی فلسفه‌های اشراقی
1 - دانشگاه پيام نور
کلید واژه:
چکیده مقاله :
در حوزة علم النفس در فلسفه» اسلامي، دو نظريه پيرامون مسئلة حدوث و «پيدايش نفس» مطرح شده است؛ نظرية حدوث روحاني را ابن‌سينا مطرح كرده و ملاصدرا مبتكر نظرية حدوث جسماني نفس ميباشد. اما بر خلاف تصور ملاصدرا هيچگاه مقصود ابن‌سينا از تجرد نفس هنگام حدوث، تجرد كامل و در حدّ عقل بالفعل نبوده و بهمين دليل اشكالات ملاصدرا به ابن‌سينا وارد بنظر نميرسد و قابل جواب است؛ همانطور كه مقصود ملاصدرا از جسماني بودن حدوث نفس، جسم بودن يا از سنخ جسمانيات بودن نفس نيست بلكه مراد اينست كه نفس هنگام حدوث در حدّ عقل بالقوه و در نهايت مرتبه» جسمانيات و ابتداء مرتبة مجردات است. قرائن ديگري نيز وجود دارد كه سخن اين دو حكيم را به هم نزديك و قابل تطبيق ميسازد.
In the field of psychology in Islamic philosophy, there are two theories on the origination of the soul. Ibn Sina posed the theory of the spiritual origination of the soul and Mulla Sadra propounded the theory of the corporeal origination of the soul. However, contrary to Mulla Sadra’s idea, by the immateriality of the soul at the time of origination, Ibn Sina never meant complete immateriality at the level of practical intellect. Accordingly, it appears that Mulla Sadra’s objections to Ibn Sina are not justified and can be responded to. Likewise, by the corporeality of the soul at the time of origination, Mulla Sadra does not mean that the soul is a body or a type of corporeal thing. Rather, he means that, at the moment of origination, the soul is at the level of potential intellect, at the highest level of corporeality, and at the lowest level of immateriality. There are also some other pieces of evidence that bring the ideas of these two philosophers closer to each other. This paper intends to compare their views regarding the origination of the soul.
